1. Necessity Speech
by: Nestor Jeremy B. Moreno
Tubig halin sa Jalaur, Bugas para sa Pilipinas
sa mga mangunguma naton nga madugay na nagahulat sa sini nga proyekto, nga
madugay na nagahulat sang maayo nga patubas, kag sa tanan nga tagpalamati sang
bombo radio, maayong gabe sa inyo tanan.
ang proposisyon nagasiling, resolved, that the Jalaur River Multipurpose project stage 2
be cancelled, ukon sa simple nga pagplastar, untaton naton ang JRMP 2.
ang Jalaur River Multipurpose Project Stage 2, ang isa ka proyekto nga madugay na nga
ginahulat sang aton mga manguguma. Ini isa ka proyekto nga naconceptualize yadto
pang tuig 1960 paagi sa Republic Act 2651. ginatuyo sini nga maghatag sang sufficient
nga supply sang tubig para sa irigasyon sang aton mga kaumahan nga magabenepisyo
sang sini nga proyekto.
bilang nahauna nga manughambal sang amun grupo, ako magapatpat kun ngaa
kinahanglan gid naton nga igapatigayon ini nga proyekto: anu bala ang mga problema
nga masulbar kag mabuligan sulbar sining dam? anu bala ang target nga dapat naton
malab-ot kung ang ini nga proyekto mapatuman?
una, kinanhanglan naton ang proyekto nga ini para masigurado ang sufficiente nga tubig
para sa irigasyon padulong sa aton mga kaumahan. ang Iloilo my yara subong lima ka
national irrigation systems, ang Jalaur, Suage, Aganan, Sibalom kag Sta. Barbara RIS. ini
nga mga irrigation system ginrehabilitate sang ginpatigayon ang phase I sang JRMP. ang
ini nga mga irigasyon nagasuplay sang tubig sa kapin sa 23,340 hektarya sang mga
palayan. ang nabilin nga 9500 hektarya nagadepende gid lamang sa tubig ulan. ang
probinsya nagaprodyus lamang sang average nga duwa ka cropping sa isa ka tuig. sa
existing nga irrigation system, kapin 23,000 ka hektarya ang ginasuportahan pero indi
masustener nga masuplyan sang tubig sa bug os nga tuig. dugang pa, my 9500 hektarya
pa nga nagasalig gid lamang sa tubig ulan para sa ila produksyon, ini basi sa datos nga
amun nakuha halin sa National Irrigation Administration. nahibaluan man naton nga
irregular ang ulan kag ang tag ilinit subong malawig nagid. gani ang proyekto nga ini

2. kinahanglanun gid nga matigayon nga igaimplemetar para matagaan sang sufficiente
nga patubig ang mga irrigation systems naton nga magahatag naman sang year round
nga supply sang tubig sa aton kaumahan kag pati na ang dugang nga nagasalig lang sa
tubig ulan. ang resulta, magabugana kag magataas ang patubas sang aton mga
mangunguma kag magataas ang produksyon sang palay para sa aton sector sang
agricultura.
ikaduwa, madugay na nga problema sang pilipinas ang kakulangan sa bugas. sunu sa
panalawsaw sang mga eksperto nga sanday Leocadio S. Sebastian, Pedro A. Alviola kag
Sergio R. Francisco sang Philippine Rice Research Institute, ang pinakamayor nga rason
sang problema nga ini amu ang kakulangon naton sa ginatawag large scale irrigation
systems. halin sang tuig 1970, sa kakulangon sang largescale irrigation systems, indi
stable ang suplay naton sang tubig sa aton kaumahan, kag ini garesulta sa manubo nga
patubas. ini dako nga problema nga gusto nga solusyonan sang aton gobyerno. isa sa
mga mayor nga tikang sang aton presidente amu ang pagpatuman sang Jalaur River
Multipurpose Project nga magaimprobar sang irigasyon diri sa probinsya sang Iloilo. ini
nga proyekto magahatag sang bastante nga suplay sang tubig, kag ini igadistribute pagid
sa lima ka mayor nga irrigation system diri probinsya nga magahatag year round water
supply sa aton mga talamnan. ginaexpektar nga ini magapataas sang produksyon sang
palay sa masobra 300,000 metric tonnes kag ini magabulig lab ot sang target sang aton
gobyerno nga rice self-sufficiency. maluwas dira, mahimu pa nga mabalik sa aton
probinsya ang dungog bilang rice granary sang pilipinas, dungog nga nagakaanagay sa
aton mga mapisan nga mga mangungumang Ilonggo. ini nga proyekto kinahanglanon gid
naton para indi na kita mag import pa sang bugas sa iban nga pungsod.
maluwas sini, sa panahon sang tig ululan, kag kung my mga bagyo nga nagasulod sa aton
pungsod, permi ginabaha ang pila ka mga lugar sa central part sang probinsya kung sa
diin ang dam igahamtang. nagaresulta man ang mga pagbaha nga ini sa pagkaguba sang
mga propedad naton kag mga pananum. kay wala kita sang pamaagi nga makontrol ang
pagdalus os sang tubig halin sa ibabaw sa mga kabukiran, ang pagbinaha indi man naton
makontrol kag mapunggan. Ang dam isa kapamaagi para mahagan hagan naton, kung
indi man madula gid, ang pagdalus os sang tubig nga nagatuna sang mga pagbaha. ang
flood mitigation mechanism sang dam magabulig gid para indi matam an ang aton mga
mangunguma sa tion sang mabaskog nga mga pag ulan.

3. isa pagid ka problema sa aton probinsya amu ang kakulangan sang suplay sang kuryente
para sa aton mga kabalayan, mga negosyo kag iban pa. ang pagpatindog sang dam
magaprodyus sang hydroelectric power nga 6.6 MW, kag ini makabulig gd dugang sa
suplay sang kuryente sa aton probinsya. kag indi lang ini para subong, ini man isa
kapanigurado nga my sufficiente nga suplay ang probinsya sa maabot pa nga mga tinuig.
ang kakulangan man naton sa potable water supply isa ka problema nga masulbar sang
dam, kung sa diin matagaan nya ini sang supply ang pito ka mga munisipalidad ilabi
nagid sa syudad sang iloilo
sa kabug usan, kinahanglan naton ang proyekto nga ini para sa pag arangkada sang
ekonomiya sang aton probinsya kag bilang pagpang handa sa mga tuig nga palaabuton.
bilang pinakadako nga bulig sang south korea sa pilipinas, dako gid ini nga long term
investment. madamu nga mga oportunidad ang maangkon naton sa sini nga proyekto.
halin sa irigasyon, elektrisidad, kag trabaho para aton nga mga ilonggo. ini isa ka factor
nga magahatag kasanag kag seguridad sa bwas damlag sang aton probinsya. kung gusto
naton mag arangkada na ang Iloilo kaupod ang aton mga utod nga mga mangunguma,
wala sang rason kung ngaa punggan naton ang ini nga proyekto. tion na para kita
maghiliusa para sa aton kag sa aton mga kabataan, nga ang ila bwas damlag diri sa
probinsya sigurado gid kag maayo.
gani, nagapati gid ako kag ang akon grupo diri sa negative side, nga dapat padayunon
naton, ang Jalaur River Multipurpose Project Stage 2. Madamo gid nga salamat and May
God Bless the Province of Iloilo. I now subject myself to interpellation.