2.
Անկախ պետությունների
համագործակցություն (ԱՊՀ), միջազգային
կազմակերպություն, որն ստեղծվել է
նախկինԽՍՀՄ-ի
երկրներից Ռուսաստանի, Բելառուսի ևՈւկրաինայ
ի կողմից, հետո ԱՊՀ կազմի մեջ են մտել նաև այլ
նախկին ԽՍՀՄ երկրներ, այդ թվում
նաևՀայաստանը: ԱՊՀ-ն համարվում է ոչ
պետական միջազգային կառույց, միջազգային
պայմանագրիհիման վրաֈ Այժմ ԱՊՀ անդամ երկիր
են
հանդիսանում Ադրբեջանը, Բելառուսը,Հայաստանը
, Ղազախստանը, Ղրղզստանը,Մոլդովան, Ռուսաստ
անը, Տաջիկստանը,Ուզբեկստանը, ասոցացված
անդամ`Թուրքմենստանը: Ուկրաինան ԱՊՀ
հիմնադիրներից է, սակայն ԱՊՀ կանոնադրությունը
չի վավերացրելֈ
3.
1991 թվականի դեկտեմբերի 8-ին Բելառուսի
հանրապետության, Ռուսաստանի Դաշնության և
Ուկրաինայի ղեկավարների կողմից ստորագրվեց
Համաձայնագիր Անկախ պետությունների
համագործակցության (ԱՊՀ-ի) ստեղծման մասին:
1991 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Ալմա–Աթայում
ստորագրվեց Համաձայնագրի լրացուցիչ
արձանագրություն, որի համաձայն
Հայաստանի, Ադրբեջանի, Բելառուսի, Ղազաղստանի, Ղրղզ
ստանի, Մոլդովայի, Տաջիկստանի, Թուրքմենստանի, ՈՒզբե
կստանի, Ուկրաինայի հանրապետությունները և
Ռուսաստանի Դաշնությունը կազմում են Անկախ
պետությունների համագործակցությունը:
2009 թվականի օգոստոսի 18-ին Վրաստանը, որը 1993
թվականին ստորագրել էր վերոհիշյալ
արձանագրությունը, պաշտոնապես դադարեցրեց իր
4.
- փոխգործակցության իրականացումը
քաղաքական, տնտեսական, բնապահպանական, հումանիտար, մշակութային և
այլ ոլորտներում,
- անդամ պետությունների բազմակողմանի և հավասարակշռված տնտեսական ու
սոցիալական զարգացումը ընդհանուր տնտեսական տարածության
շրջանակներում, ինչպես նաև միջպետական համագործակցությունը և ինտեգրումը,
- մարդու իրավունքների և հիմնական ազատությունների ապահովումը միջազգային
իրավունքի համընդհանուր սկզբունքների և նորմերի, ինչպես նաև ԵԱՀԿ
փաստաթղթերի համաձայն,
- անդամ պետությունների միջև համագործակցությունը միջազգային խաղաղության և
անվտանգության ապահովման գործում, սպառազինությունների և ռազմական
ծախսերի կրճատմանն ուղղված ազդեցիկ գործողությունների
իրականացումը, միջուկային և զանգվածային ոչնչացման այլ տեսակի զենքերի
վերացումը, ինչպես նաև համընդհանուր և ամբողջական զինաթափման հասնելը,
- աջակցությունը անդամ պետությունների քաղաքացիների տեղաշարժմանը և ազատ
շփմանը ԱՊՀ-ում,
- փոխադարձ իրավական օժանդակունը և համագործակցությունը
իրահարաբերությունների այլ ոլորտներում,
- ԱՊՀ մասնակից պետությունների միջև վեճերի և կոնֆլիկտների խաղաղ
կարգավորումը:
2005 թվականի օգոստոսի 26-ին Թուրքմենստանը հայտարարեց, որմասնակցելու է
ԱՊՀ-ին որպես «ասոցացված անդամ»:
5.
Համագործակցությունը ԱՊՀ շրջանակներում իրականացվում է
կանոնադրական մարմինների միջոցով.
- Պետությունների ղեկավարների խորհուրդ
- Կառավարությունների ղեկավարների խորհուրդ
- Արտաքին գործերի նախարարների խորհուրդ
- Տնտեսական խորհուրդ
- Պաշտպանության նախարարների խորհուրդ
- Սահմանապահ զորքերի հրամանատարների խորհուրդ
- Միջխորհրդարանական վեհաժողով
- Տնտեսաական դատարան:
Պետությունների ղեկավարների խորհրդի, Կառավարությունների
ղեկավարների խորհուրդի, Արտաքին գործերի նախարարների խորհրդի
նիստերի միջև ընկած ժամանակահատվածում ԱՊՀ մշտական գործողմարմին է հանդիսանում ԱՊՀ մասնակից պետությունների մշտական լիազոր
ներկայացուցիչների խորհուրդը, որոնք գործում է ԱՊՀ կանոնադրական և
այլ մարմիններին կից:
Համագործակցության մշտական գործող գործադիր, վարչական և
համակարգող մարմիը ԱՊՀ Գործադիր կոմիտեն է, որի կենտրոնակայանը
գտնվում է Մինսկ քաղաքում`Մոսկվայում մասնաճյուղով:
1994 թվականի մարտին ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեան ԱՊՀ-ին շնորհեց
դիտորդի կարգավիճակ: Նման կարգավիճակ է շնորհվել
Համագործակցությանը նաև ՄԱԿ-ի առեւտրի եւ զարգացման
խորհրդաժողովում (1994 թ. ապրիլի 19 ):
6.
ԱՊՀ շրջանակներում ստեղծվել է 82 մարմին, այդ թվում ճյուղային
համագործակցության 66 մարմին, որոնք կոչված են նպաստելու ԱՊՀ
շրջանակներում համագործակցության զարգացմանը:
Հայաստանի Հանրապետությունը հանդիսանում է ԱՊՀ հիմնադիր անդամ և
ԱՊՀ շրջանակներում իրականացվող համագործակցության տարբեր
ծրագրերի նախապատրաստման և իրագործման ակտիվ մասնակից: Դա
պայմանավորված է
տնտեսական, հումանիտար, քաղաքական, ռազմաքաղաքական և այլ
ոլորտներում պետության ունեցած շահերով:
ՀՀ մասնակցում է ԱՊՀ բոլոր մարմինների գործունեությանը, բացառությամբ
ԱՊՀ տնտեսական դատարանի:
2007 թվականի հոկտեմբերի 5-ին Դուշանբեյում ԱՊՀ գագաթաժողովն
ընդունեց Համագործակցության հետագա զարգացման հայեցակարգը և նրա
իրագործմանն ուղղված հիմնական միջոցառումների ծրագիրը:
2009 թվականի նոյեմբերի 20-ին ԱՊՀ ԿՂԽ կողմից Յալթայում
հաստատվեցին ԱՊՀ մասնակից պետությունների երկարատև
համագործակցության հիմնական ուղղությունները բարձր տեխնոլոգիաների
ոլորտում, ինչպես նաև որոշում կայացվեց ԱՊՀ մասնակից պետությունների
համատեղ միջոցառումների մասին` ուղղված համաշխարհային
ֆինանսական ճգնաժամի բացասական հետևանքների հաղթահարմանը:
2010 թվականի դեկտեմբերի 9-10-ին Մոսկվայում կայացան ԱՊՀ արտաքին
գործերի նախարարների խորհրդի և պետությունների ղեկավարների
խորհրդի նիստերը:
7.
2010 թվականի դեկտեմբերի 9-10-ին Մոսկվայում կայացան ԱՊՀ
արտաքին գործերի նախարարների խորհրդի և պետությունների
ղեկավարների խորհրդի նիստերը:
ԱՊՀ ԱԳՆ խորհրդի նիստին քննարկվեցին 18 փաստաթղթերի
նախագծեր`ուղղված միջպետական համագործակցության հետագա
զարգացմանն ու խորացմանը տնտեսության բնագավառում, ինչպես
նաև հումանիտար և անվտանգության ապահովման ոլորտներում:
2010 թվականի դեկտեմբերի 10-ին կայացավ ԱՊՀ ՊՂԽ նիստը, որի
ընթացքում տեղի ունեցավ կարծիքների փոխանակում
ընթացակարգային հարցերի, ինչպես նաև ԱՊՀ հետագա
ամրապնդման և ակտիվության բարձրացման արդիական խնդիրների
վերաբերյալ: Նիստին քննարկվել և ընդունվել են որոշումներ ավելի
քան 20 փաստաթղթերի նախագծերի վերաբերյալ, որոնք ուղղված են
համագործակցության ակտիվացմանը տնտեսական և հումանիտար
ոլորտներում, անվտանգության ապահովման և Համագործակցության
գործունեության այլ ուղղություններով:
Համաձայն մոսկովյան հանդիպման` ԱՊՀ մարմիններում
նախագահությունը Ռուսաստանի Դաշնությունից 2011 թվականի
հունվարի 1-ից անցավ Տաջիկստանի հանրապետությանը:
