Yangın Eğitimi

KORUNMA EKİPMANLAR METHODLAR ÖNLEMLER
YANGINYANGINYANGINYANGINYANGINYANGIN
Gültekin Cangül / İş Güvenliği Uzmanı

YANGINYANGINYANGINYANGINYANGINYANGIN21. Yüzyılın başında, Dünya'nın nüfusu 6.300.000.000 iken ihbar edilen
yangın sayısı 7.000.000 - 8.000.000 olmakla beraber 70.000 – 80.000
can kaybına ve 500.000 – 800.000 yaralanmaya sebebiyet vermiştir.
Yangın kaynaklı ölümlerin %90'ına binalarda çıkan yangınlar neden
olmaktadır. (CTIF - 2006)
Yangınların yaklaşık üçte biri binaların içinde başlar. Avrupa'da yangında ölüm oranı
her 100.000 kişi için (bina içinde yaşayan) 2003 ve 2004'te ortalama 1 kişi, yani yılda
30.000 ölüme denk gelmekteydi. (Europacable)
İngiltere'de endüstriyel yangınlar £275 m sterlinin üzerinde zarara yol açmıştır.
( Ev Yangınları 2000 BCS)
Amerika'da yangın kaynaklı mülkiyet hasarı 2001 yılında 10 milyar doları aşmıştır.
( P. Battrick, FM Global,1988-1997)
Yakın zamanda yayınlanan bir raporda, CTIF şu yaklaşımda bulunmaktadır;
"Ülkelerde, meydana gelen yangınların toplam ekonomik zararı yaklaşık olarak
gayri safi yurt içi hasılanın %1'ine tekabül etmektedir".

YANGINYANGINYANGINYANGINYANGINYANGIN
İsveç'in SRSA Yangınları Önleme ile ilgili bir raporunda şöyle belirtmektedir
"1950’lerde yangının ortaya çıkmasından alevlenmeye kadar geçen süre 15 dakikaydı.
25 yıl önce, bu süre 5 dakikaya düştü ve günümüzde ölümcül durumlar 3 dakikadan sonra ortaya
çıkıyor.
Bunun nedeni evlerde kullanılan plastik malzeme sayısındaki artış, başka bir şey değil."
En belirgin yangından ölüm sebebi gaz ve dumanlar sebebiyle can
kaybıdır ve bütün yangın kaynaklı ölümlerin %44'ünü oluşturur.
(Kaynak: İngiltere Topluluklar ve Yerel Hükümet Departmanı 2005)
Avrupa'da her sene, yangın nedeniyle oluşan gaz ve dumandan 30.000 kişi hayatını
kaybetmektedir. (Kaynak: CTIF 2003-2004) Gültekin Cangül / İş Güvenliği Uzmanı

Yanabilen maddelerin, çevresine değişik oranlarda ısı ve ışık
yayarak, kontrol dışı yanmasıdır.
Yanıcı madde ya da ortamın, yeterli ısı ve oksijen ile meydana gelen;
ısı, ışık ve çeşitli reaksiyon ürünleri ortaya çıkan kimyasal bir süreçtir.
Bazen kasıtlı veya faydalı (pişirme veya ısıtma amaçlı), ancak bazen
istemeden (orman, ev yangınları) meydana gelen ısı, ışık ve reaksiyon
esnasında yada sonunda artık ürünler oluşan olaydır.
Yangın Nedir ?Yangın Nedir ?

Yanma Üçgeni
YANICI MADDE
ISIKAYNAĞI
OKSİJEN
(HAVA)

Yangın Nasıl Meydana Gelir ?
Yangının oluşabilmesi için, bu üç unsurun bir arada
bulunması gereklidir.
Bu üç unsurdan birini kaldıracak olursak yanma olayı
meydana gelmez.
ATEŞ
Yanıcı madde ile Oksijen arasında oluşan kimyasal olayın gözle
görebildiğimiz bölümüdür.
YANMA
Yanıcı maddelerin ışık ve kuvvetli ısı vererek Oksijen ile birleşmesidir.
YANGINYANGIN
Kontrol edilemeyen yanma olayına yangın denir.

YANGIN TÜRLERİYANGIN TÜRLERİ
(Yanmakta Olan Maddeye Göre - TS EN 2 ve TS EN 2/A1 )
AA sınıfı Yangınlar
Odun, kömür, kâğıt, ot, doküman ve plastik gibi yanıcı katı maddeler yangınları
BB sınıfı Yangınlar
Benzin, benzol, makine yağları, laklar, yağlı boyalar, katran ve asfalt gibi yanıcı sıvı
maddeler yangınları
CC sınıfı Yangınlar
Metan, propan, bütan, LPG, asetilen, havagazı ve hidrojen gibi yanıcı gaz maddeler
yangınları
DD sınıfı Yangınlar
Lityum, sodyum, potasyum, alüminyum ve magnezyum gibi yanabilen hafif ve aktif
metaller ile radyoaktif maddeler gibi metaller yangınları
FF sınıfı Yangınlar
Pişirme gereçlerindeki pişirme ortamı (bitkisel veya hayvansal sıvı ve katı yağlar)
yangınları

BAŞLICA YANGIN SEBEPLERİ
Tehlikeli Durum ve Hareketler
Yüksek yanıcı madde bulunan
ortamlar, Forkliftin yada iş
makinasının sıvı yakıt tankına
çarpması sonucu alev alması, kaynak
işleri sırasında yanıcı malzemelerin
tutuşması, yanıcı madde depolarında
sigara içilmesi gibi...
Tecrübe / Eğitim Eksikliği
Çalışma sürecinde kullandığımız araç,
gereç ve maddelerin yangına neden
olabilecek özelliklerini yeterince
bilmemekle yapılan hatalar.

BAŞLICA YANGIN SEBEPLERİ
Tedbirsizlik - İhmal - Dikkatsizlik
Olabilecek tehlikeleri bildiğimiz halde gerekli
önlemleri zamanında almamak, ertelemek,
yangın koşullarını oluşturacak ortam
hazırlamak ve uyarıcılara uymamak. İstem
dışı olaylar sonucu oluşan yangınlar.
Sıçrama
Yangınların veya yararlanmak amacı ile
yakılan ateşlerin kontrol dışına çıkmasıdır.
Piknik ateşleri, anız veya hurda yakmak vb.
Doğa olayları
Yıldırım düşmesi, güneş ışınları, rüzgar ve
kızışmalar, çürüme gibi bir çok neden yangın
başlangıçları olarak düşünülebilir.
Sabotaj
Zarar vermek amacı ile çıkarılan
yangınlardır.

Yangın Söndürmede Kullanılan YöntemlerYangın Söndürmede Kullanılan Yöntemler
Soğutarak SöndürmeSoğutarak Söndürme
Su ile Soğutma
Soğutarak söndürme prensipleri içinde en çok kullanılanıdır. Suyun
elverişli fiziksel ve kimyasal özelliği yanıcı maddeyi boğma (yanan cismin su
içine atılması sonucu oksijeni azaltma) ve yanıcı maddeden ısı alarak yangının
söndürülmesinde en büyük etken olmaktadır. Su yangın yerine kütlesel
olarak gönderileceği gibi püskürtme lansları ile de gönderilebilir.

Yangın Söndürmede Kullanılan YöntemlerYangın Söndürmede Kullanılan Yöntemler
Yanıcı Maddeyi Dağıtma
Yanan maddenin dağıtılmasıyla yangın nedeni olan yüksek ısı bölünür,
bölünen ısı düşer ve yangı yavaş yavaş söner. Akaryakıt yangınlarında bu
tip söndürme yangının yayılmasına neden olacağından uygulanmaz.

Yangın Söndürmede Kullanılan Yöntemler
Kuvvetli Üfleme
Yanan madde üzerinde kuvvetli olarak üflenen hava alevin sönmesine ve
yanan maddenin ısısının düşmesine neden olmaktadır. Bu tip (soğutarak)
söndürme ilkesi ile başlangıç yangınlarında başarıya ulaşılabilir.
Büyümüş veya belirli boyutlara gelmiş yangınlarda kuvvetli üfleme
yangına daha fazla oksijen sağlayacağından yangının büyümesine neden
olur. Bu nedenle bu tür söndürmeler büyümüş yangınlarda kullanılmaz.

Havayı Kesme (Oksijen)Havayı Kesme (Oksijen)
Örtme
Katı maddeler (kum, toprak, halı, kilim vb) ve kimyasal bileşikler (köpük, klor, azot
vb) kullanılarak yanan maddenin oksijen ile temasının kesilmesi ile
yapılan söndürmedir.
Akaryakıt yangınlarına örtü oluşturan kimyasallar kullanılmaktadır.

Boğma
Yangının oksijenle temasının kesilmesi veya azaltılması amacıyla yapılan
işlemdir. Özellikle kapalı yerlerde oluşan yangınlara uygulanır.

Yanıcı Maddenin Ortadan Kalkması
Yanma koşullarından olan yanıcı maddenin ortadan kalkması sonucu
yangının söndürülmesidir.

Soğutma Yanıcı
Maddenin
Uzaklaştırılması
Boğma
Örtme
(Temas Kesme)

YANICI
MADDE
OKSİJEN
(Hava)
ISI
UZAKLAŞTIR TEMASI KES SOĞUT

YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMLERİ
GAZLI SÖNDÜRME SİSTEMLERİ
Gazlı söndürme sistemleri genellikle; su, köpük ve tozlu söndürme sistemlerinin etkin olmadığı
mekanlar için tercih edilen yangın söndürme sistemleri olup “temiz söndürme sistemleri” olarak
da adlandırılmaktadır.
Kullanım Yerleri; Bilişim sistemleri ve server odaları; Arşiv odaları, belge kasaları; Acil çağrı merkezleri, uçuş seyrüsefer ve kontrol kuleleri; Cep
telefonu vericisi istasyonları, internet servis sağlayıcı merkezleri, televizyon, radyo ve kontrol odaları, mikrodalga merkez istasyonlar; Sanat
galerileri, kütüphaneler, film projeksiyon odaları, müzeler; Tıp sektörü: görüntüleme sistemleri, ameliyathaneler, mobil istasyonlar;
Laboratuvarlar, kontrol odaları, denizde açma platformları, robotik ekipman gibi endüstriyel tesisler; Acil durum jeneratörleri, akü bölmeleri, alçak
gerilim bölmeleri, kablo bölmeleri vb.; Uçuş simülatörleri, gemiler, askeri araçlar...
Başlıca Gazlı Sistemler; İnert Gazlı Sistemler (Azot, Argon, CO2 Karışım gazlar), Temiz Gazlı Sistemler
(FM200) ( HFC 227 ea - CHFCF3 Heptafluoropropane ), Novec 1230 Gazlı Sistemler (1,1,1,2,2,4,5,5,5-C6 Floroketon,
CF3CF2C(O)CF(CF3)2 ), CO2 Gazlı Sistemler.

SULU SÖNDÜRME SİSTEMLERİ
Sprinkler Sulu Yangın Söndürme Sistemleri
Yangının üst taraftan söndürülmesi gerektiği zamanlarda, içeriğindeki kimyasalları ve suyu aniden
ateşin üzerine boşaltarak, yangının kontrol altına alınmasını sağlayan sprinkler sulu yangın
söndürme sistemleri, otomatik müdahale sistemleri içerisindedir.
Birden büyüyen yangınlar küçük söndürme tüpleriyle müdahale etmenin zor olduğu durumlardır.
Yangının aniden büyüme potansiyelinin yüksek olduğu yerlerde, otomatik algılama sensörlerinin
harekete geçirdiği sprinkler sulu yangın söndürme sistemleri, işletmeleri veya diğer ticari
kuruluşları hem büyük bir can kaybından hem de devasa mal kaybından kurtarmaktadır.

SULU SÖNDÜRME SİSTEMLERİ
Su Sisi Yangın Söndürme Sistemi
Dünyada ve Türkiye’de kullanım alanı giderek artan su sisi yangın söndürme sistemi, alevlerin ve
dumanın üstüne sis gibi çökerek etkisiz hale getirme prensibi ile çalışmaktadır. Dumanın
yükselmesini engelleyerek yayılma hızını yavaşlatır ve canlıların etkilenmesi ihtimalini azaltır.
Ayrıca ateşin yükselmesini ve havayla temasını önleyerek yangının büyümesini, can ve mal
kaybının azalmasını sağlar. Düşük basınçlı sistemi de yüksek basınçlı sistemi de mevcuttur.
Su sisi yangın söndürme sistemi, hem maliyet hem de görünüm açısından çok uygundur. Alevlerin
yeniden palazlanmasını, ortamdaki nemi arttırarak önler. Basınçlı su ile yapılan manuel
müdahalelerin aksine, su sisi söndürme sistemi, ortamda bulunan duvar, masa, kapı, hassas
maddeler ve diğer materyallerin zarar görmesini engeller.

KÖPÜKLÜ SÖNDÜRME SİSTEMLERİ
Endüstriyel alanlarda çok tercih edilen köpüklü söndürme sistemleri, söndürme maddesi olarak bir
takım kimyasal bileşenlerin kullanmaktadır. Standart bir basınç sistemiyle yangına müdahale için
bekletilen köpüklü söndürme sistemleri, bildik klasik yangın tüpleri içerisinde veya daha gelişmiş
otomatik sistemler içerisinde yer alabilmektedir. Çeşitli kimyasal maddelerin kullanıldığı sanayi
tesislerinde veya yakıt depolarında köpüklü söndürme sistemleri on numara işleve sahiptir.
Kimyasalların üretim için kullanıldığı laboratuarlar ve atölyelerde hangi köpük türünün seçileceği
tamamen o mekanda bulunan ve kullanılan kimyasal maddelerin içeriğine göre belirlenmektedir. Alkol
türevleri kullanılarak yapılan üretim veya çalışmalarda kullanılacak köpük türü alkolde çözülmeyen ve
söndürücü etkisini kaybetmeyen köpük türü olmalıdır.
Protein, sentetik bazlı veya film oluşturucu köpüklü söndürme sistemleri de diğer kullanılan türlerdir.

DAVLUMBAZ SÖNDÜRME SİSTEMLERİ
Endüstriyel mutfak davlumbazların içerisindeki yanıcı yağlar ve yüksek miktardaki ısı sebebi ile
çıkabilecek yangınların söndürülmesinde kullanılır.
PANO İÇİ YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMLERİ
Küçük hacimli elektrik panosu,data ups kabinetleri, vb. gibi yerlerde kullanılan gazlı söndürme
sistemleridir.

PORTATİF TAŞINABİLİR YANGIN SÖNDÜRÜCÜLER
Kuru Kimyevi Tozlu Söndürücüler
Söndürücü olarak kimyasal tozların (Monoamanyumfosfat) kullanıldığı tozlu söndürme
sistemlerinde; tozun depolanacağı silindirler, tozu itmeye yarayan azot gazı dolu silindirle ve
tozun yangın bölgesine boşalmasını sağlayan boru tesisatıyla nozullar bulunmaktadır. Tozlu
söndürme sistemlerinde kullanılan kimyasal toz; yanan maddelerin üzerinde bir tabaka meydana
getirir. Bu tabakayla birlikte alevlerin havayla teması kesilir ve yangının çıktığı bölgeye müdahale
edilerek, yangın sorunsuz şekilde söndürülür. Toz söndürücüler tozun solunma riski olduğu küçük
kapalı alanlarda kullanılmamalıdır. Toz söndürücüyü uyguladıktan sonra temizleme işlemi oldukça
güçtür ve toz ev tekstil ürünleri, halılar ve bilgisayar sürücüleri vs, de hasara yol açar. Bundan
ötürü genellikle oldukça ucuz, fakat güçlü toz söndürücülerle daha temiz fakat daha güçsüz ve
bazen daha pahalı köpük / su katkılı söndürücüler arasında iyi denge kurulmalıdır.

Karbondioksit (CO2) Gazlı Söndürücüler
Karbondioksit (CO2) yangın söndürücüleri sadece basınçlı karbondioksit gazı içerir. Ve bu yüzden
tortu bırakmaz. Bu tip söndürücüler yanan sıvılar içeren yangınlarda kullanım için uygundur.
Fakat aynı zamanda elektrikli aletlere zarar vermeyeceğinden ve sistemde kısa devreye yol
açmayacağından bilgisayar, yazıcı, faks gibi ofis cihazları ve diğer elektrikli cihazları içeren
yangınları söndürmek için de iyi bir çözümdür. Unutulmamalıdır ki karbondioksit söndürücülerini
kullanırken boğucu karbondioksit gazı bir kez uzağa attı mı yangının kaynağı çıkartılmadıysa,
misal; güç kaynağı kesilmediyse veya maddeler hala çok sıcak ise yangın tekrar tutuşabilir.
Söndürücünün püskürtülmesi sırasında karbondioksit söndürücülerinin parmakların ve ellerin
donmasına sebebiyet verebilme ihtimalinin bulunduğu göz ardı edilmemelidir. Karbondioksit
söndürücüleri pişirme yağı yangınları için uygun değildir. Çünkü söndürücüden çıkan güçlü
püskürtü yanan yağı tavanın dışına taşırır hatta odanın içine kadar ulaştırabilir.

Köpüklü Yangın Söndürücüler
Köpük esaslı yangın söndürücüler, A sınıfı ve B sınıfı yangınlarda oldukça etkilidir. Köpük maddesi,
yeniden tutuşmanın önlenmesine yardımcı olur. Genel olarak yanıcı ve sıvı kimyasalların ya da
yakıtların söndürülmesinde kullanılmaktadır. AFF köpük, sulu ince tabaka oluşturup yangını
oksijenden mahrum bırakarak yangının üzerine boğucu bir köpük tabakası oluşturur. Köpük ayrıca
gözenekli maddelerin içine nüfuz eder ve köpükteki su bileşeninin buharlaşması vasıtasıyla
yangını soğutur. Benzin gibi yanan sıvıların üzerine bir köpük halısı oluşturan köpük söndürücüler;
ısının etkisi altında döşemelik kumaş ve halılardaki liflerin sıvılaşabildiği alanlar ve alev alabilir
sıvılar için özellikle uygundur. Elektrikli ekipmanların sıvılar yüzünden ciddi bir şekilde hasar
görmesine rağmen köpük söndürücüler elektrikli cihazlarla kullanımı uygundur.

Su Esaslı Yangın Söndürücüler
Sulu yangın söndürücüler, yanan kâğıt, tahta ve yumuşak donanım içeren A sınıfı yangınlarla
mücadelede başarılıdır. Su, yangın söndürürken malzemelerin içine işler ve onları soğutur. Bu tip
söndürücüler zararlı kimyasal içermez. Fakat yangınla mücadele derecesi düşüktür. Bundan ötürü
sulu yangın söndürücüleri genellikle yangınla mücadele gücündeki eksiklerini bertaraf etmek için
büyük ve ağırdır. Ayrıca suyun elektrolit olduğu ve elektriği ilettiğini unutmamak gerekir. Bu
yüzden açıktaki elektrik kablolarının kazara kullanımıyla alakalı olarak dikkatli olunmalıdır.
Bununla birlikte hem ağırlık hem de iletkenlik problemleri çevre dostu katkı maddelerine sahip
sulu söndürücüler kullanarak aşılabilir. Katkılı su söndürücüleri böylece daha küçük ve daha hafif
söndürücülerin kullanımına olanak tanıyan daha yüksek yangınla mücadele derecesine sahip
olmaktadır. Katkılı su söndürücülerinin ayrıca elektriği iletkenliği çok düşüktür. Neredeyse zararlı
maddelerin olmadığı katkılı sulu yangın söndürücülerin, çocukların kolaylıkla söndürücülere
erişim ihtimalinin olduğu ve kazara söndürücünün boşaltımının mümkün olduğu evlerde
kullanılması uygundur.

Islak Kimyasal Esaslı Yangın Söndürücüler
Islak kimyasal yangın söndürücüleri özellikle yanan yağ ve bol yağda yapılan kızartmaları içeren
mutfak yangınlarında kullanılmak için tasarlanmıştır. Bu söndürücüler yanan yağın üstüne güvenli
bir şekilde soğutucu köpük katmanını yaymaya olanak tanıyan özel uzun bir uygulama lansıyla
gelir. Genel riskler için bu tip söndürücülerin yangınla mücadele gücü çok güçlü olmamasına
rağmen bunlar A tipi yangınlarda da kullanılabilir.
Alternatif olarak yangın battaniyesi yanan yağı içeren tavanın üzerine yerleştirilebilir. Sonra tava
soğumaya bırakılmalıdır. Hiçbir zaman tavayı dışarı taşımayın yada yanan yağı kontrol etmek için
kısa bir süre sonra yangın battaniyesini kaldırmayın. Çünkü bu hareketle oksijenin girişi yangını
tekrar tutuşturabilir. Yanan yağı içeren yangınlarda hiçbir zaman basınçlı su, toz, karbondioksit
veya köpük söndürücüleri kullanmayın. Zira basınçlı püskürtü yanan yağın tavadan dışarıya etrafa
taşınmasına neden olabilir. Bu da daha çok zarara yol açar ve yangını büyüterek mücadele
edilmesini güçleştirir.

BAŞLICA YANGINDAN KORUNMA PRENSİPLERİ
EFEKTİF KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ
Politika, Hedefler, Organizasyon, Bilgi Yönetimi, Dökümantaston, Sağlık ve Güvenlik Politikası Oluşturulması, İç Yönerge /
Yönetmelik, Personel Yönetimi, Süreç Takibi ve Kontrolü, İlgili Mevzuat ve Standartların Sürdürülebilirlik, İyileştirme, Proses
Güvenliği, Çevre ve Atık Yönetimi, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetimi ve Organizasyonu, Acil Durum Yönetimi, Eğitim, Tatbikatlar,
Ekipman Yönetimi...
RİSK YÖNETİMİ
Risk Değerlendirme Ekip Oluşturulması, Yetki ve Sorumluluklar, Eğitimler, Değerlendirme Faaliyeti, Önleyici Faaliyetler,
Planlama, Genel ve Lokal Önleyici Tedbirler, İzlenebilirlik...
EĞİTİMLER
Bilgilendirme, Yetkinlik, Görevlendirme, Güncelleme, Yenileme, Teorik - Uygulamalı Eğitimler...
ACİL DURUM YÖNETİMİ
Acil Durum Personel Eğitimleri, Ekiplerin Oluşturulması, Yetki ve Sorumlukların Belirlenmesi, Atamaların Yapılması, Acil
Durum Planları Oluşturulması, Tahliye Planlarının Oluşturulması, Güncellenmesi İlgili Yerlere Konulması, Planlı / Habersiz
Tatbikatlar, Raporlamalar / İyileştirmeler, Ekipman ve Tesisatların Uygun Standartlarda Tedarikleri, Periyodik Bakım ve
Kontrolleri Takibi, Tüm Çalışma Sahasının Yangın ve Güvenlik İşaretlemelerinin Belirlenmesi, Konulmaları ve Kontrolleri,
Müdahale ve Mücadele ile İlgili Talimatların Oluşturulması ve İlgili birim ve Yerlere Konulması, Yerel İtfaiye, Kolluk Kuvvetleri
ve Sağlık Birimleri ile Koordinasyonun Sağlanması, Çevre ve Atık Uygulamalarının Takibi....

Amacımız Bir Kovaya Muhtaç
Olmamak...

Yangın Eğitimi

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Yangın Eğitimi

Similar to Yangın Eğitimi (13)

More from Gültekin Cangül

More from Gültekin Cangül (19)

Yangın Eğitimi