1. ΣΠΕΤΣΙΩΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ
“Ένα “σήμα κατατεθέν” των Σπετσών είναι τα αρχοντικά στη παραλία του Αγίου
Νικολάου, πάνω στο κύμα, κολλητά στη σειρά το ένα δίπλα στο άλλο, και θεωρούνται
ως τα πιο αντιπροσωπευτικά, ενώ δεν είναι.
2. Τα παλιά αρχοντικά – Αναργύρου, Κούτση, Λαζάρου-Ορλώφ, Μέξη, Μπόταση,
Μπούμπουλη – έχουν όλα χτιστεί δεκαετίες νωρίτερα, πριν την Επανάσταση.
3. Όλα τους βρίσκονται πιο μέσα στην πόλη, μακριά από τη θάλασσα. Σε αντίθεση με τα
χιλιοφωτογραφημένα της παραλίας, το καθένα τους απέχει αρκετά μακριά από το άλλο. Γύρω από το κάθε
παλιό αρχοντικό ήταν τα απλά διώροφα και μονώροφα σπίτια των “δικών τους” ανθρώπων: ναυτικών,
καπεταναίων, ξυλουργών, γραμματικών. Ο καθένας τους μπαινόβγαινε στο αρχοντικό του καραβοκύρη·
είχαν σχέσεις εργασίας, συγγένειας, κουμπαριάς και συνυπήρχαν οργανικά, άρχοντες και αρχόμενοι. Γιατί
λοιπόν αυτοί οι άρχοντες να φτιάξουν κι άλλα σπίτια πάνω στην παραλία, να τα χτυπά ο χειμώνας; Ο λόγος
που τα έχτισαν, σχετίζεται με τα πολιτικά πράγματα της Αθήνας. Όταν ιδρύθηκε το Κράτος, οι Σπέτσες
χάνουν την παλιά τους εξουσία. Οι αποφάσεις που τις αφορούν δεν παίρνονται πιά εδώ αλλά στην Αθήνα·
εκεί λοιπόν πάνε και δικτυώνονται οι Σπετσιώτες προύχοντες, για να είναι μέσα στα πράγματα. Όμως
όλους εκείνους τους υπουργούς, βουλευτές, γραμματείς, αυλικούς και πρεσβευτές με τους οποίους είχαν
πάρε-δώσε, πώς να τους υποδεχτούν στις Σπέτσες; Στα στενά παλιά αρχοντικά τους, περικυκλωμένα από
κοτέτσια, στάνες και τα χαμόσπιτα των πληρωμάτων; Χρειάζονταν σπίτια στο πνεύμα της νέας εποχής,
δηλαδή πάνω στο κύμα. Αυτά λοιπόν τα αρχοντικά χτίζονται γύρω στο 1840-1850 για καλοκαιρινή χρήση,
με τα μάτια στραμμένα στις νέες πηγές εξουσίας, την Αυλή και τις ξένες πρεσβείες. Ενώ παλιά ο πλούτος
ήταν αποτέλεσμα της αρχοντιάς, τώρα γίνεται αυτοσκοπός. Οι Σπέτσες μπαίναν στη σύγχρονη εποχή.”
4.
5. ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ
Χτισμένο το 1851 από τον γνωστό Καπετάνιο Μιχάλη Οικονόμου, αυτό το αυθεντικό διατηρητέο αρχοντικό βρίσκεται ακριβώς μπροστά στη θάλασσα, ενώ
απέχει μόλις δέκα λεπτά με τα πόδια από το λιμάνι.
Υπάρχει ακόμη η επίπλωση από τον 19ο αιώνα, η μυρωδιά της λεβάντας στα συρτάρια, ενώ κουρτίνες με παλιά δαντέλα πλαισιώνουν όμορφα τα
παράθυρα. Ο εξωτερικός χώρος του αρχοντικού εντυπωσιάζει όσο και το εσωτερικό του, με πετρόκτιστες αυλές και κήπους με πέτρινη περίφραξη. Εκεί οι
φιλοξενούμενοι μπορούν να χαλαρώσουν σε μια ξαπλώστρα κάτω από τις ελιές ή δίπλα στην πισίνα.
Το καθιστικό βρίσκεται στον χώρο που άλλοτε βρισκόταν η κουζίνα του αρχοντικού. Το εντυπωσιακό αυτό δωμάτιο διατηρεί έναν αέρα περασμένων
εποχών και ταξιδεύει τους φιλοξενούμενους στο παρελθόν. Το τζάκι της κατοικίας θα σας ζεστάνει και θα σας κρατήσει συντροφιά τις κρύες νύχτες του
χειμώνα.
6. ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑΣ
Από τις Σπέτσες δε θα μπορούσε να λείπει ένα μουσείο αφιερωμένο στη Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα. Στεγάζεται στο 300 ετών αρχοντικό της καπετάνισσας,
που βρίσκεται σε απόσταση 100 μέτρων από το κεντρικό λιμάνι της Ντάπιας. Το μουσείο ιδρύθηκε το 1991 από τον απόγονο της Μπουμπουλίνας Φίλιππο
Δερμετζή-Μπούμπουλη, έχοντας ως στόχο να αναδείξει τη σημαντική συμβολή της στην Επανάσταση του 1821. Έκτοτε, εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες
μεταβαίνουν κάθε χρόνο στο μουσείο, ενώ είναι πολύ αξιόλογη και η δραστηριότητά του, έχοντας στο ενεργητικό του μία πληθώρα δημοσιευμάτων,
συνεντεύξεων και τηλεοπτικών εκπομπών. Οι συλλογές του περιλαμβάνουν συλλογές από παλιά αντικείμενα, βιβλία, έγγραφα και επιστολές της
Επανάστασης, προσωπικά αντικείμενα της Μπουμπουλίνας, κεντήματα, βυζαντινές εικόνες, την επίπλωση του 17ου αιώνα καθώς και το Φλωρεντιανό
σκαλιστό ταβάνι της μεγάλης σάλας
7. ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ ΜΕΞΗ
Στεγάζεται σε ένα γοητευτικό αρχοντικό του 18ου αιώνα, αλλοτινή κατοικία του Χατζηγιάννη - Μέξη, ενός από τους ευεργέτες του νησιού και υποστηρικτή
της Επανάστασης του 1821. Χτίστηκε ανάμεσα στο 1795 και το 1798 σε σχήμα Π και αποτελείται από δύο ορόφους, ενώ η πρόσοψή του κοσμείται από
τοξοτές στοές. Εντός του παρουσιάζεται μία ολοκληρωμένη εικόνα της ιστορίας της περιοχής, καλύπτοντας περισσότερα από 4.000 χρόνια ύπαρξης
πολιτισμού στο νησί. Ξεκινώντας από την Πρωτοελλαδική περίοδο, τα εκθέματα του μουσείου περιλαμβάνουν γλυπτά και νομίσματα από τα Ρωμαϊκά και
Βυζαντινά χρόνια, εκκλησιαστικά αντικείμενα, ενδυμασίες και αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα εκθέματα που
σχετίζονται με την Επανάσταση του 1821, που περιλαμβάνουν τη σημαία της Επανάστασης, τα όπλα και τις προσωπογραφία των Σπετσιωτών ναυάρχων,
καθώς και τα οστά της Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας. Πολύ σημαντική είναι επίσης και η συμβολή του Άδωνι Κύρου, ο οποίος δώρησε στο μουσείο
πολυάριθμα αντικείμενα και νομίσματα από τη δική του συλλογή.
8. • ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΑΝΑΡΓΥΡΟΥ
•
•
• Κτήριο διώροφο λιθόκτιστο. Χαρακτηρίζεται από συμμετρία στις όψεις, ισορροπία στη διάπλαση του όγκου, καθαρότητα των αρχιτεκτονικών
μορφών και σαφήνεια των επί μέρους νεοκλασικών μορφολογικών στοιχείων. Χαρακτηριστική είναι η στοά περιστυλίου που διαμορφώνεται στο
ισόγειο και σχηματίζει στον όροφο εξώστη. Το κτήριο ορθώνεται στην μέση ενός κήπου με βοτσαλωτούς διαδρόμους, τρεις δεξαμενές, ορνιθώνα,
περιστερώνα και φούρνο.
Η μελέτη έγινε από τον αρχιτέκτονα Π. Ζίζηλα με σαφείς οδηγίες: "να κτισθεί ένα αρχοντικό όμοιο με αρχαίο αιγυπτιακό ανάκτορο ή ναό". Το 1903
άρχισαν οι εργασίες και μέσα σε ένα χρόνο κατασκευάσθηκε το λαμπρότερο οικοδόμημα των Σπετσών. Αποτέλεσε την κατοικία του Σωτηρίου
Ανάργυρου μέχρι τον θάνατό του (18.12.1918). Το 1929 το Πρωτοδικείο Ναυπλίας κατακύρωσε την ιδιοκτησία του αρχοντικού στην Αναργύρειο και
Κοργιαλένειο Σχολή Σπετσών.
Χαρακτηρίζεται ως έργο και τέχνης και ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο (Υ.Α. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/254/3640/10.2.86, ΦΕΚ 164/Β/10.4.86) διότι
παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό και μορφολογικό ενδιαφέρον, αποτελεί αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό δείγμα αρχιτεκτονικής των αρχών του
20ου αιώνα στις Σπέτσες και υπήρξε κατοικία του Εθνικού ευεργέτη και ευεργέτη των Σπετσών Σωτήρη Ανάργυρο.
Το ΥΠΕΧΩΔΕ ανέλαβε την σύνταξη μελέτης αποκατάστασης του μνημείου (1990). Το 1991 εγκρίθηκε από το ΥΠΠΟ η πρώτη φάση εργασιών
αποκατάστασης του δώματος του κτηρίου η οποία υλοποιήθηκε το 1995.
