VP

1. Визуаль Програмчлал
лекц 3
Програмын хэрэглэгчийн интерфейс
Багш Д.Ганцоож
2016

2. Хичээлийн агуулга
• Десктоп програмын тухай
• Програмын хэрэглэгчийн интерфейс
• Control ба Container класс
• Форм объект

3. Десктоп програм гэж юу вэ?
• Десктоп програм нь нэг компьютер дээр
эсвэл локаль сүлжээнд ажиллана.
• Десктоп програмын хэрэглэгчийн интерфейс
нь график интерфейс (GUI) дээр
тулгуурласан байдаг.
• Хэрэглэгчийн график интерфейстэй програм
зохиохын тулд .NET фреймворкийн
System.Windows.Forms неймспейс дэх
классуудыг ашиглана.

4. Програмын хэрэглэгчийн интерфейс
• Програмын хэрэглэгчтэй харилцах хэсэг
буюу програмын харагдах байдлыг
хэрэглэгчийн интерфейс гэнэ.
• Хэрэглэгчийн интерфейсийг байгуулахдаа
дараах зүйлүүдийг анхаарах хэрэгтэй.
▫ Эмх цэгцтэй байдал
▫ Таб дараалал
▫ Төлвийн мөр
▫ Хэрэгслийн тайлбар

5. Програмын хэрэглэгчийн интерфейс
• Хэрэглэгчийн интерфейсийг байгуулахад
ашиглагдах бүх объектуудыг хэрэглээнээс
хамааран дараах нэр томъёонууд ашиглагдана.
▫ Компонент : дахин ашиглах боломжтой, бусад
объектуудтай харилцан ажилладаг объектыг
компонент гэнэ.
▫ Контайнер (агуулагч) : нэг болон түүнээс олон
компонентийг агуулдаг объектыг агуулагч гэнэ.
▫ Контрол : програмын интерфейсийг үүсгэхэд
ашиглагддаг тодорхой зориулалт бүхий бэлэн
объектийг контрол гэнэ.

6. Програмын интерфейс

7. Програмын интерфейс

8. Форм объект
• Форм нь програмын интерфейсийн үндсэн
элемент буюу өөрөөр хэлбэл удирдах
элементүүдийн агуулагч болдог тул тухайн
програмын чухал бүрэлдэхүүн юм.
• Тухайн формын өнгө үзэмж дизайн форм дээр
байрлаж байгаа объектуудын оновчтой байршил
зэрэг нь хэрэглэгч хүний ажиллах сонирхолыг
төрүүлж, ашиглахад эвтэйхан байх ёстой.
• Тухайн програмын зорилгоос хамаараад програм
нэг буюу хэдэн формтой байж болно.

9. Форм объект
• Формын нэрийг тодорхойлох:
▫ Name – энэ шинжид формын нэрийг тодорхойлно,
буцаана.
▫ Энэ нэр нь тухайн объектыг төлөөлөх хувьсагч юм.
▫ Формыг үүсгэсний дараа хамгийн эхэнд хийх
тохиргоо бол формын нэрийг тодорхойлох юм.
▫ Аливаа програмыг зохиоход олон төрлийн олон
объект ашигладаг. Тиймээс объектуудыг нэрлэхдээ
төрлийн нь ялгаж тодорхойлохын тулд frm
префиксийг ашиглаж занших хэрэгтэй.
▫ Жишээ нь: frmSecond

10. Формын амьдралын цикл
Үйлдэл Үүсэх үзэгдэл Тайлбар
Формыг үүсгэх Формын байгуулагч дуудагдана. Visual
studio нь формыг бэлтгэхэд
InitializeConponent методыг дууддаг
Формыг
харуулах
Form.Show()
Form.Load
Form.Activated
Load үзэгдэл эхэлж үүсээд араас нь
Activated үзэгдэл үүснэ.
Форм
идэвхижих
Form.Activated Хэрэглэгч формыг сонгох үед энэ
үзэгдэл үүснэ.
Форм
идэвхигүй
болох
Form.Deactivate Форм фокусаа алдах үед идэвхигүй
болно.
Форм хаагдах Form.Deactivate
Form.Closing
Form.Closed
Form.Close эсвэл формын хаах товч
дээр дарахад форм хаагдана.

11. Форм объектыг үүсгэх
• Аливаа форм объект нь үндсэн Form классаас
удамшсан ямар нэг класс байна.
public partial class frmFirst : Form {
public frmFirst() {
InitializeComponent() ;
}
}
• Тухайн классын төрлийн объектыг санах ойд
хураарилж, бодит объектыг үүсгэнэ.
frmFirst me = new frmFirst();

12. Форм объектыг харуулах
• Форм объектыг харуулахдаа дараах
методуудыг ашиглана.
Form.ShowDialog() Form.Show()
• Модаль диалоги цонхыг
харуулна.
• Энэ төрлийн цонхыг нээсэн
үед түүнийг хаах буюу ямар
нэг хүртэл бусад цонх руу
хандах боломжгүй.
• Модаль бус цонхыг
харуулна.
• Энэ төрлийн цонх нь
түүнийг үүсгэж байгаа
формтой хамааралгүй бөгөөд
бусад цонхнуудын хооронд
шилжих боломжтой.

13. Форм объектыг харуулах
Form.ShowDialog()
frmFirst my = new frmFirst();
my.ShowDialog();
Form.Show()
frmFirst my = new frmFirst();
my.Show();

14. Форм объектын нийтлэг шинжүүд
• BackColor – формын дэвсгэр өнгийн тодорхойлно,
буцаана.
• Энэ шинжийн утга нь Color бүтэц төрлийн утгаар
тодорхойлогдоно.
• Жишээ:
frmSecond second = new frmSecond();
second.BackColor = Color.Red();

15. Формын объектын нийтлэг шинжүүд
• backgroundImage – формын дэвсгэр зургийг
тодорхойлно, буцаана.

16. Форм объектын нийтлэг шинжүүд
• BackgroundImageLayout – формын дэвсгэр
зургийн харагдах байдлыг тодорхойлно,
буцаана.
• Энэ шинжийн утга нь ImageLayout тоочих
төрлийн утгаар тодорхойлогдоно.
 Tile - зургийг үржүүлж, формын дэвсгэрийг
дүүргэнэ.
 Center - формын дэвсгэрийг төвд байрлуулна.
 Stretch – зургийг сунгаж, формын дэвсгэрийг
дүүргэнэ.
 Zoom – зургийг томруулна.

17. Форм объектын нийтлэг шинжүүд
Center Tile
Stretch Zoom

18. Форм объектын нийтлэг шинжүүд
• BackgroundImageLayout
• Жишээ:
frmsecond form2 = new frmsecond();
form2.BackgroundImageLayout =
ImageLayout.Stretch;

19. Форм объектын нийтлэг шинжүүд
• Cursor: форм дээгүүр хулганы заагч
өнгөрөхөд харагдах курсорын хэлбэрийг
тодорхойлно, буцаана.
• Энэ шинжийн утга нь Cursors бүтэц төрлийн
утгаар тодорхойлогдоно.
• Жишээ:
frmSecond form2 = new frmSecond();
form2.Cursor = Cursors.Hand;

20. Форм объектын нийтлэг шинжүүд
• Cursor:

21. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• Font: форм дээрх текстийн хэлбэр, хэмжээ,
өнгө, загварыг тодорхойлно, буцаана.

22. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• ForeColor: форм дээрх текст, зургийн өнгийг тодорхойлно,
буцаана.
• Жишээ нь:
frmSecond form2 = new frmSecond();
form2.ForeColor = Color.Red;

23. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• FormBorderStyle: Формын хүрээний
хэлбэрийг тодорхойлно.
• Энэ шинжийн утга нь FormBorderStyle тоочих
төрлийн утгаар тодорхойлогдоно.
• Жишээ :
frmSecond form2 = new frmSeconf();
form2.FormBorderStyle =
FormBorderStyle.FixedSingle;

24. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• FormBorderStyle-ийн утгууд:
▫ None: хүрээгүй
▫ FixedSingle: хэмжээ нь тогтмол, дан шугаман хүрээ
▫ Fixed3D: хэмжээ нь тогтмол, 3 хэмжээст хүрээ
▫ FixedDialog: өргөн, хэмжээ нь тогтмол, диалог
хэлбэрийн хүрээ
▫ Sizable: хэмжээ нь өөрчлөгдөх боломжгүй.

25. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• Text: Формын гарчигийг тодорхойлно, буцаана.
• Жишээ нь:
frmSecond form2 = new frmSecond();
form2.Text = “Миний анхны форм”;
string str = form2.Text;

26. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• Enabled: Форм идэвхитэй байх эсэхийг
тодорхойлно, буцаана.
• Жишээ нь:
frmSecond form2 = new frmSecond();
form2.Enabled = false;

27. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• Locked: Формыг түгжих эсэхийг тодорхойлно.
• Тухайн контролыг түгжсэн үед зөөх, хэмжээг
нь өөрчлөх гэсэн үйлдлүүдийг гүйцэтгэх
боломжгүй.
• Жишээ нь:
frmSecond form2 = new frmSecond();
form2.Locked = true;

28. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• Size: Формын хэмжээ буюу өргөн, өндрийг
тодорхойлно, буцаана.
Size объектыг үүсгэх байгуулагч функцийн
параметр: өргөн(width), өндөр(height).
• MaximumSize: Формын хэмжээг өөрчилж
болох хамгийн дээд хэмжээ.
• MinimumSize: Формын хэмжээг өөрчилж
болох хамгийн доод хэмжээ.

29. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• Жишээ:
frmSecond form2 = new frmSecond();
form2.Size = new Size(200,100);
form2.MaximumSize = new Size(400,200);
form2.MinimumSize = new Size(100, 50);

30. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• Location: Формын байрлал / Зүүн дээд өнцгийн
координатыг тодорхойлно, буцаана.
• Байрлалыг Point объектоор тодорхойлно.
• Point объектыг үүсгэх байгуулагч функцийн
параметр: Х тэнхлэгийн координат (x), Y
тэнхлэгийн координат (y)
• Дэлгэцийн зүүн дээд өнцгийн координат: 0,0
• Жишээ:
frmSecond form2 = new frmSecond();
form2.Location = new Point(20,20);

31. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• Width, Height: контролын өргөн, өндөр
• Top, Left, Right, Bottom: контролын дээд, зүүн,
баруун, доод ирмэг; түүний агуулагчийн дээд,
зүүн, баруун, доод ирмэг хоёрын хоорондох
зайг тодорхойлно, буцаана.
• Дээрх шинжүүд нь байрлал болон хэмжээ гэсэн
шинжүүдээр тодорхойлогдоно.
▫ Right нь Left+Width тэнцүү
▫ Bottom нь Top+Heigth тэнцүү

32. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• Bounds: Хэмжээ болон байрлалыг rectangle
объектоор тодорхойлно, буцаана.
• Жишээ нь:
frmSecond form2 = new frmSecond();
form2.Bounds = new
Rectangle(10,10,100,100);

33. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• Anchor: контролыг агуулагчийн ирмэгтэй
хэрхэн бэхлэхийг тодорхойлно, буцаана.
Агуулагчийг татаж сунгахад контолын
бэхэлсэн ирмэгүүдийн зай хэвээр үлдэнэ.
• Жишээ нь:
frmSecond form2 = new frmSecond();
form2.Bounds = new
Rectangle(10,10,100,100);

34. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• StartPosition: Формын эхэлж харагдах байрлалыг
тодорхойлно, буцаана.
• Энэ шинжийн утга нь FormStartPosition тоочих
төрлийн утгаар тодорхойлогдоно.
▫ CenterParent: Эх цонхныхоо төвд
▫ CenterScreen: дэлгэцийн төвд
▫ Manual: Location шинжид тодорхойлсон байрлалд
• Жишээ нь:
frmSecond form2 = new frmSecond();
form2.StartPosition =
FormStartPosition.CenterScreen;

35. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• WindowState: Форм эхлээд яаж дүрслэгдэхийг
тодорхойлно.
• Энэ шинжийн утга нь FormWindowState тоочих
төрлийн утгаар тодорхойлогдоно.
▫ Maximized: Цонх дэлгэц дүүрсэн
▫ Minimized: Цонх програмын мөр дээр хураагдсан
▫ Normal: цонх ердийн өөрийн дүрслэлээр
• Жишээ нь:
frmSecond form2 = new frmSecond();
form2.WindowState =
FormWindowState.Maximized;

36. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• ControlBox: форм дээр хяналтын буюу
системийн цэсийг харуулах эсэхийг
тодорхойлно.
• Жишээ нь:
frmSecond form2 = new frmSecond();
form2.ControlBox = false;

37. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• MinimizeBox: форм дээр цонх багасгах товчийг
харуулах эсэхийг тодорхойлно.
• MaximizeBox: форм дээр цонх томосгох товчийг
харуулах эсэхийг тодорхойлно.
• Жишээ нь:
frmSecond form2 = new frmSecond();
form2.MaximizeBox = true;
form2.MinimizeBox = false;

38. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• HelpButton: форм дээр тусламжийн товч харуулах
эсэхийг тодорхойлно.
• Тусламжийн товчийг харуулахын тулд MaximizeBox,
MinimizeBox товчийг харуулахгүйгээр тохируулна.
• Жишээ нь:
frmSecond form2 = new frmSecond();
form2.HelpButton = true;
form2.MaximizeBox = false;
form2.MinimizeBox = false;

39. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• Icon: формын дүрс файлыг тодорхойлно.
• Жишээ нь:
frmSecond form2 = new frmSecond();
form2.Icon = new
Icon(@”D:Filespicsbook.ico”);

40. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• ShowIcon: формын дүрс файлыг харуулах эсэхийг
тодорхойлно.
• Жишээ нь:
frmSecond form2 = new frmSecond();
form2.Icon = new
Icon(@”D:Filespicsbook.ico”);
form2.ShowIcon = false;

41. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• Opacity: формын харанхуйлалыг тодорхойлно.
• Жишээ нь:
frmSecond form2 = new frmSecond();
form2.Opacity = 0.1;

42. Form объектын нийтлэг шинжүүд
• ShowInTaskbar: форм төлвийн мөр дээр дүрслэгдэх
эсэхийг тодорхойлно.
• TopMost: форм бусад формын үргэлж дээр нь харагдах
эсэхийг тодорхойлно.
• AcceptButton: формын зөвшөөрөх товчийг тодорхойлно.
Форм идэвхитэй үед ENTER товчийг дарахад үзэгдэл
хүлээн авагчийн товчийг тодорхойлно.
• CancelButton: формын цуцлах товчийг тодорхойлно.
Форм идэвхитэй үед ESC товчийг дарахад үзэгдэл хүлээн
авах товчийг тодорхойлно.