Breve biografía do musicólogo lugués Jesús Bal y Gay

1. Jesús Bal y Gay
(1905-1993)
Músico e Musicólogo Galego

2. 
Naceu en Lugo en 1905

1917-1921 O pequeno Suso é
capaz de conciliar os estudos
de bacharelato cos de música
(piano).

Ten un interese amplo polas artes, tamén pola literatura e a pintura.
A través das canles das que dispón no Lugo desa época, como a
libraría Alonso, consegue partituras e libros dos mellores músicos.

Acabados os estudos secundarios, vai para Madrid a estudar
Enxeñaría, despois proba os estudos de Medicina mais finalmente
decide dedicarse á Música.

3. En 1924 contribúe á fundación da revista lucense
de arte Ronsel. Nela deixa o seu pensamento
acerca da recuperación cultural de Galicia cara á
universalidade.
 Marabilla a opinión pública co seu primeiro libro
“Hacia un ballet gallego”. Propón a introdución da
danza para ir alén na estética da música galega do
momento (coros), xa que as artes de
escenografía, coreografía e vestiario estaban sen
desenvolver.


4. 
En 1925 ingresa na
madrileña “Residencia de
Estudiantes”, onde se
converte nun motor e
referente na organización de
actividades artísticas.
Alí trata con personalidades da cultura como Buñuel, Ortega, Juan
Ramón Jiménez, García Lorca …
 Pola Residencia pasan Stravinsky, Pullain, Ravel, Falla, que achegan
o coñecemento das vangardas musicais europeas, o modernismo
musical.
 Tamén coñece os músicos do “Grupo de los ocho” , entre eles
Rodolfo Halffter , co que manterá amizade no seu futuro exilio
común mexicano.


5. 
Non esquece Galicia: inicia a colaboración co
xornal “El Pueblo Gallego”, de Vigo e publica
O momento actual da música galega na
revista Nós.

En 1927 volve a Compostela para o servizo
militar e ingresa no Seminario de Estudos
Galegos. Dieste, Maside e Castelao apóiano
na súa faceta galeguista.

Comeza xunto co musicólogo asturiano
Martínez Torner o traballo de recolleita en
campo para o Cancioneiro Galego, que levan
a cabo durante cinco veráns.

6. 
En 1928 vai de novo para Madrid, á
Residencia, para se integrar no “Centro
de Estudios Históricos” de Menéndez
Pidal, quen o orienta cara ao estudo da
canción do S. XVI en castelán.

A tarefa de acabar o Cancioneiro Galego
será encomendada a Martínez Torner.

Bal aínda publica O folklore musical de
Melide, dentro do monográfico Terra de
Melide elaborado polo Seminario de
Estudos Galegos e editado por Nós

Nese período compón Seis pezas para
Canto e Piano encol de verbas de
Amado Carballo, e “Suite para
orquesta”.

7. En 1933 casa coa pianista e compositora Rosa García Ascot,
discípula de Falla.
 Falla tamén se converte nun faro e referente para Bal y Gay, como
compositor e ensaísta.
 En 1935 Bal y Gay publica Treinta canciones de Lope de Vega
 É convidado para un lectorado en Cambridge, a onde se traslada o
matrimonio.


8. 
A rebelión militar e a barbarie de 1936 cóllenos de
vacacións en Lugo, non obstante regresan a
Cambridge a cumpriren coas súas obrigas laborais.

Desde o exterior colaboran coa axuda aos nenos
refuxiados bascos.

En 1938 Rosita viaxa a París e Bal vai para México,
onde se incorpora como investigador dentro do
sistema de acollida para os intelectuais exiliados da
República española.

Canto ao Cancioneiro Galego, aínda non terminado:
Martínez Torner tenta pór os materiais a salvo da
guerra.

9. 
En 1939 Rosita chega a México e inician
así unha longa estada de 25 anos nese
país.

Bal intégrase no proxecto de Carlos
Chávez para o desenvolvemento da vida e
cultura musicais mexicanas, ao que
contribúe cunha intensa e fecunda
actividade.

Rosita abre unha galería de arte.

Fan amizade con Igor Stravinsky e a súa
muller Vera.

Ao contrario doutros exiliados que fican
para sempre en México, eles senten
moitas saudades e teñen sempre mentes
de volver.

Bal y Gay mantén algún contacto coa
cultura galega interior e no exilio,
mediante colaboracións nas revistas Alfar
e Grial.

10. Como musicólogo, profesor e crítico musical:
 Publica “Romances y Villancicos españoles del siglo XVI”
 Inicia a publicación de artigos de crítica musical no diario “El Universal” e
no “Excelsior”.
 1947 Director do Departamento de Investigacións Musicais do Instituto
Mexicano de Belas Artes.
 Publica “Cancionero de Upsala” e “Tesoro de la Música Polifónica en
México”.
 1957-1964 Profesor de apreciación musical e Investigador no Instituto de
Investigacións Estéticas na Universidade Autónoma de México.
 Publica monográficos de estudo sobre Chopin e Debussy

11. Como compositor:
 Compón “Sonata para clarinete y piano”, “Oda a Don Quijote”, “Fantasía
para dos violas” e unha orquestración para o Concerto nº 6 de
Brandemburgo, de Bach.
 Compón xunto con Carlos Chavez e Blas Galindo, o ballet “Quijote”.
 Entre 1942 e 1947 Estrea “Serenata para cuerdas”, “Cuatro piezas para
canto y piano”, “Tres piezas para gran Orquesta” , “Divertimento para
cuarteto de maderas”, “Hojas de álbum”
 Entre 1949 e 1952 Compón “Epigrama a Carlos Chávez” e “Concerto
Grosso”
Compuña pola “necesidad insoslayable e imperiosa de expresarme”

12. 
En 1965 Jesús e Rosita volven a
Madrid, onde fixan
definitivamente a súa residencia.

Bal y Gay imparte aulas nos
cursos de verán Música en
Compostela.

A Fundación Barrié de la Maza da
Coruña encárgalle acabar o
traballo do Cancioneiro Galego,
cos materiais que Martínez
Torner puido pór a salvo na
Guerra Civil.

O Cancioneiro publícase no 1974.