1. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
ROZUMIENIE ZWROTU „MUSI” W JEGOROZUMIENIE ZWROTU „MUSI” W JEGO
INTERPRETACJI LOGICZNEJINTERPRETACJI LOGICZNEJ
„„Trójkąt musi mieć trzy boki.”Trójkąt musi mieć trzy boki.”
„„musi byćmusi być AA””
znaczy:znaczy:
„„wśród zdań uznanych za prawdziwe są zdania, z którychwśród zdań uznanych za prawdziwe są zdania, z których
wynika, żewynika, że AA””
alboalbo
„„założenie, że nie jestzałożenie, że nie jest AA, prowadzi do sprzeczności ze, prowadzi do sprzeczności ze
zdaniami uznanymi uprzednio za prawdziwe”zdaniami uznanymi uprzednio za prawdziwe”
2. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
ROZUMIENIE ZWROTU „MUSI” W JEGOROZUMIENIE ZWROTU „MUSI” W JEGO
INTERPRETACJI DYNAMICZNEJINTERPRETACJI DYNAMICZNEJ
„„Szklanka upuszczona na betonową podłogę musi się rozbić.”Szklanka upuszczona na betonową podłogę musi się rozbić.”
„„musi byćmusi być AA””
znaczy:znaczy:
„„w istniejącym zespole okoliczności są czynniki, którew istniejącym zespole okoliczności są czynniki, które
nieuchronnie powodują, że realizuje się faktnieuchronnie powodują, że realizuje się fakt AA””
3. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
ROZUMIENIE ZWROTU „MUSI” W JEGOROZUMIENIE ZWROTU „MUSI” W JEGO
INTERPRETACJI AKSJOLOGICZNEJINTERPRETACJI AKSJOLOGICZNEJ
„„Sędziowie muszą być uczciwi.”Sędziowie muszą być uczciwi.”
używamy zwrotuużywamy zwrotu
„„musi byćmusi być AA””
dla wyrażenia oceny, żedla wyrażenia oceny, że
aprobujemy stanaprobujemy stan AA, a dezaprobujemy stan nie-, a dezaprobujemy stan nie-AA,,
inaczej:inaczej:
że byłoby źle z jakiegoś względu, gdyby było inaczej niżże byłoby źle z jakiegoś względu, gdyby było inaczej niż AA
4. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
ROZUMIENIE ZWROTU „MUSI” W JEGOROZUMIENIE ZWROTU „MUSI” W JEGO
INTERPRETACJI TETYCZNEJINTERPRETACJI TETYCZNEJ
„„Studenci I roku muszą przystąpić do egzaminu z Logiki dlaStudenci I roku muszą przystąpić do egzaminu z Logiki dla
prawników 14 lutego o godz. 8 lub 10.”prawników 14 lutego o godz. 8 lub 10.”
„„musi byćmusi być AA””
znaczy tyle, co:znaczy tyle, co:
„„zrealizowanie stanu rzeczyzrealizowanie stanu rzeczy AA jest komuś nakazane przezjest komuś nakazane przez
jakąś normę”jakąś normę”
5. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
ROZUMIENIE ZWROTU „MUSI” W JEGOROZUMIENIE ZWROTU „MUSI” W JEGO
INTERPRETACJI PSYCHOLOGICZNEJINTERPRETACJI PSYCHOLOGICZNEJ
„„Polityk musi być nieuczciwy.”Polityk musi być nieuczciwy.”
zwrotzwrot
„„musi byćmusi być AA””
służy dosłuży do
wyrażenia tego, że jesteśmy silnie przeświadczeni o tym, żewyrażenia tego, że jesteśmy silnie przeświadczeni o tym, że AA
6. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
ROZUMIENIE ZWROTU „MOŻE” W JEGOROZUMIENIE ZWROTU „MOŻE” W JEGO
INTERPRETACJI LOGICZNEJINTERPRETACJI LOGICZNEJ
„„Trójkąt może mieć wszystkie kąty ostre.”Trójkąt może mieć wszystkie kąty ostre.”
„„może byćmoże być AA””
znaczy tyle, co:znaczy tyle, co:
„„wśród zdań uznanych za prawdziwe nie ma zdania, zwśród zdań uznanych za prawdziwe nie ma zdania, z
którego wynikałoby, iż nieprawda, że jestktórego wynikałoby, iż nieprawda, że jest AA””
inaczejinaczej
„„założenie, iżzałożenie, iż AA, nie prowadzi do sprzeczności ze zdaniami, nie prowadzi do sprzeczności ze zdaniami
uznanymi uprzednio za prawdziwe”uznanymi uprzednio za prawdziwe”
7. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
ROZUMIENIE ZWROTU „MOŻE” W JEGOROZUMIENIE ZWROTU „MOŻE” W JEGO
INTERPRETACJI DYNAMICZNEJINTERPRETACJI DYNAMICZNEJ
„„Zimą we Wrocławiu może padać śnieg.”Zimą we Wrocławiu może padać śnieg.”
zwrotzwrot
„„może byćmoże być AA””
wyraża myśl, żewyraża myśl, że
w istniejącym zespole okoliczności brak czynnika, któryw istniejącym zespole okoliczności brak czynnika, który
byłby przyczyną powstania stanu nie-byłby przyczyną powstania stanu nie-AA
8. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
ROZUMIENIE ZWROTU „MOŻE” W JEGOROZUMIENIE ZWROTU „MOŻE” W JEGO
INTERPRETACJI AKSJOLOGICZNEJINTERPRETACJI AKSJOLOGICZNEJ
„„W czasie sesji student może odbywać spacery po parku.”W czasie sesji student może odbywać spacery po parku.”
używamy zwrotuużywamy zwrotu
„„może byćmoże być AA””
dla wyrażenia oceny, żedla wyrażenia oceny, że
nie będzie źle, jeśli będzienie będzie źle, jeśli będzie AA
9. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
ROZUMIENIE ZWROTU „MOŻE” W JEGOROZUMIENIE ZWROTU „MOŻE” W JEGO
INTERPRETACJI TETYCZNEJINTERPRETACJI TETYCZNEJ
„„Student może powtarzać niezaliczony rok jeden raz.”Student może powtarzać niezaliczony rok jeden raz.”
„„Dziekan może zarządzić egzamin komisyjny.”Dziekan może zarządzić egzamin komisyjny.”
„„może byćmoże być AA””
znaczy tyle, co:znaczy tyle, co:
I. „nie jest zakazane”I. „nie jest zakazane”
II. „kompetencja, upoważnienie do”II. „kompetencja, upoważnienie do”
10. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
ROZUMIENIE ZWROTU „MOŻE” W JEGOROZUMIENIE ZWROTU „MOŻE” W JEGO
INTERPRETACJI PSYCHOLOGICZNEJINTERPRETACJI PSYCHOLOGICZNEJ
„„Może Zosia nie ma zielonych, a niebieskie oczy.”Może Zosia nie ma zielonych, a niebieskie oczy.”
zwrotzwrot
„„może byćmoże być AA””
służy dosłuży do
wyrażenia naszej niepewności, naszych wątpliwości, czywyrażenia naszej niepewności, naszych wątpliwości, czy
rzeczywiście jestrzeczywiście jest AA
11. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
MODALNOŚĆ ZDAŃ –MODALNOŚĆ ZDAŃ –
SPOSÓB W JAKI ZDANIA TE STWIERDZAJĄSPOSÓB W JAKI ZDANIA TE STWIERDZAJĄ
PEWNE FAKTY.PEWNE FAKTY.
- ZDANIA ASERTORYCZNE (Jest- ZDANIA ASERTORYCZNE (Jest A)A)
- ZDANA APODYKTYCNE (Musi być- ZDANA APODYKTYCNE (Musi być AA))
- ZDANIA PROBLEMATYCZNE (Może być- ZDANIA PROBLEMATYCZNE (Może być AA))
12. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
CZTERY TYPY WYPOWIEDZICZTERY TYPY WYPOWIEDZI
MODALNYCH:MODALNYCH:
Musi być tak, że AMusi być tak, że A
Musi być tak, żeMusi być tak, że ~~ AA
Może być tak, że AMoże być tak, że A
Może byćMoże być tak, żetak, że ~~ AA
13. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
Musi być tak, że A - - - - - - - - - Musi być tak, żeMusi być tak, że A - - - - - - - - - Musi być tak, że ~~ AA
↓↓ ↓↓
Może być tak, że A - . - . - . - . - Może byćMoże być tak, że A - . - . - . - . - Może być tak, żetak, że ~~ AA
14. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
Musi być tak, że AMusi być tak, że A Musi być tak, żeMusi być tak, że ~~ AA
Może być tak, że A i Może byćMoże być tak, że A i Może być tak, żetak, że ~~ AA
16. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
MODALNOŚĆ NORMATYWNĄ CZYNÓWMODALNOŚĆ NORMATYWNĄ CZYNÓW
charakteryzującharakteryzują
zdania orzekające o kwalifikacji danego czynu danej osoby zezdania orzekające o kwalifikacji danego czynu danej osoby ze
względu na jakąś normę.względu na jakąś normę.
17. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
Ze względu na pewną normę rozważany czyn danejZe względu na pewną normę rozważany czyn danej
osoby może być:osoby może być:
nakazany,nakazany,
zakazany,zakazany,
dozwolony,dozwolony,
fakultatywny,fakultatywny,
indyferentny,indyferentny,
przedmiotem obowiązku.przedmiotem obowiązku.
19. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
wszelki czynwszelki czyn cc osobyosoby xx , który byłby czynem w taki, który byłby czynem w taki
czy inny sposób niezgodnym, z tym co nakazujeczy inny sposób niezgodnym, z tym co nakazuje
normanorma nn, jest czynem tej osobie zakazanym (Z), jest czynem tej osobie zakazanym (Z)
ZZncxncx
20. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
czynczyn cc , który nie jest osobie, który nie jest osobie xx przez normęprzez normę nn
zakazany, jest czynem dozwolonym (D)zakazany, jest czynem dozwolonym (D)
DDncxncx
21. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
czynczyn cc , który nie jest osobie, który nie jest osobie xx przez normęprzez normę nn
nakazany, jest czynem fakultatywnym (F)nakazany, jest czynem fakultatywnym (F)
FFncxncx
22. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
Jeżeli ze względu na normęJeżeli ze względu na normę nn czynczyn cc osobyosoby xx jestjest
czynem i dozwolonym, i fakultatywnym, toczynem i dozwolonym, i fakultatywnym, to
nazywamy go czynem indyferentnym (I)nazywamy go czynem indyferentnym (I)
IIncxncx
23. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
Jeżeli czynJeżeli czyn cc osobyosoby xx nie jest indyferentny, tonie jest indyferentny, to
znaczy, jest czy to nakazany, czy zakazany przezznaczy, jest czy to nakazany, czy zakazany przez
normęnormę nn , to taki czyn jest przedmiotem, to taki czyn jest przedmiotem
obowiązku (O)obowiązku (O)
OOncxncx
33. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
Prawdziwe jest zdanie:Prawdziwe jest zdanie:
Zaliczenie ćwiczeń we wcześniejszymZaliczenie ćwiczeń we wcześniejszym
terminie (czynterminie (czyn cc) jest studentowi (osobie) jest studentowi (osobie
xx) ze względu na § 21 ust. 4 regulaminu) ze względu na § 21 ust. 4 regulaminu
(normę(normę nn) dozwolone (D).) dozwolone (D).
DDncxncx
34. WYPOWIEDZI MODALNEWYPOWIEDZI MODALNE
Prawdziwe jest zdanie:Prawdziwe jest zdanie:
Wpisywanie ocen do protokołów (czynWpisywanie ocen do protokołów (czyn cc) jest) jest
egzaminatorowi (osobieegzaminatorowi (osobie xx) ze względu na § 27) ze względu na § 27
ust. 4 regulaminu (normęust. 4 regulaminu (normę nn) nakazane (N).) nakazane (N).
NNncxncx
