Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэг, Хэрэх үе судлал, Үе сэргээх төв.

1. Хэрэх үе судлал, үе сэргээх
төв
Үений өвдөлт & Үений үрэвсэл
Үений өвдөлт & Үений үрэвслийн тухай
таны хөтөч
Үений өвдөлт 50 гаруй төрлийн үений үрэвсэлтэй
холбоотой үүсдэг боловч үрэвслийг үүсгэх
шалтгаан олон янз байдаг.Хэрвээ таньд үеэр
өвдөх, хөндүүрлэх зовиур илэрвэл үений үрэвсэл
байгаа эсэхийг хэрхэн мэдэх бэ?
Ямар төрлийн үений үрэвсэл байгааг мэдэхийн
тулд оношлогоонд хамрагдаж, эмчилгээг эрт
эхлүүлэх нь үений гэмтэлийг хурдан зогсоох, үений
үйл ажиллагааг богино хугацаанд буцааж сэргээх
боломжтой юм. Дур мэдэн эмчилгээ хийх нь үений
гэмтлийг улам нэмэгдүүлж, үений үйл ажиллагаанд
өөрчлөлт оруулдаг.
Үений үрэвслийн хамгийн элбэг тохиолдох доорх
гурван хэлбэрийг таницуулая.Та эдгээр өвчнүүдийн
үед ямар шинж тэмдэг илэрдэгийг мэдсэнээр
эмчдээ маш чухал мэдээллийг өгөх ба хурдан
хугацаандоношлогоо эмчилгээ хийлгэх
боломжтой.
Үений үрэвслийг ойлгохын тулд өвдөгний
үений анатомын бүтэцийг харцгаая.
Өвдөгнийүе 4 яснаас бүрдэнэ.Үүнд:Дунд
чөмөг (Femur), Шилбэ (Tibia),Тахилзуур
(Tibula), Тойг(Patella). Дундчөмөгньшилбэ
болоннарийн шилбэ ястайнийлэх ба урд
талаараатойгоор хамгаалагдаж, шөрмөс
мөгөөрс,үенийбүрхүүлээрбүрхэгдэжбайдаг.
Мөгөөрс нь ясыг хамгаалах ба үе хоорондын
зайг хэвийнбайлгах үүрэгтэй. Үенийбүрхүүл
нь дунд чөмөг болоншилбэ ясны төгсгөлд
бэхлэгдэнүеийгбүрхэж, үенийшингэнийг
үүсгэжбайдаг өвөрмөцхальсбөгөөд үеийг
гөлгөргялтгарболгож тэжээх үүрэгтэй. Тойгнь
үенийбүрхүүлдбэхлэгдэн дундчөмөгний
хөдөлгөөндтүүнийховил доторгулсан хөдөлж

2. байдаг. Булчин,шөрмөс,холбоосньхөлийг
татах,нугалах,бөхийх,босох,гүйх,алхахзэрэг
хөдөлгөөнхийхэдоролцоно.
Үений үрэвсэл( Аrthritis) гэж юу бэ?
Артритгэдэгнь чухамдаа үенийүрэвсэл юм.
Энэ нь үе улайх, халуунболох, үе хөндүүрлэх,
үенийхөдөлгөөнхязгаарлагдах шинжээр
илрэнэ.Үенийүрэвслийнхамгийних
тохиолдох 3хэлбэрбайдаг. Үүнд:
 Osteoarthritis ( ясүенийүрэвсэл)
 Rhematoidarthritis( хэрэх төстүений
үрэвсэл)
 Gout ( тулай)
Эдгээрүенийүрэвслүүдхоорондооялгаатай
ба өвчин үүсэх шалтгаан,хүчинзүйл,шинж
тэмдэгнь өөр өөрбайдаг. Магадгүй та эдгээр
үенийүрэвслийнальнэгээрөвдсөн байх
магадлалтайюм.
Osteoarthritis- (Ясүений үрэвсэл)
Яс үенийүрэвсэл ньүенийүрэвслийнхамгийн
энгийнхэлбэрбаАмерикийнНэгдсэнУлсад 27
сая хүнөвдсөн гэсэнсэтгэл түгшээсэн
мэдээлэл байдаг.Яс үенийүрэвслийгүений
бүтцийнөөрчлөлтгэжнэрлэх боловчүений
элэгдэл,хорогдол,ядралтгэжутгачилжболох
юм. Ихэвчлэн45наснаас дээшхүмүүстудаан
явцтай үүсэх боловчтав арван жилээр өвчин
үргэлжлэнявагддаг.Ерөнхийдөөтүнх,гар
сарвуу, хүзүү, бүсэлхийнурууныдоодхэсэгт
илүүих тохиолдоно. Үениймөгөөрсгэмтэн
үенийшингэнбагасаж үе элэгдэжэхлэнэ.
Ясны төгсгөл хэсэгтэмгэгээрмөгөөрснийхэт
өсөлт (osteophyte) үүсчүе эцэсдээ хэлбэрээ
алдаж эхлэх бамөгөөрсалга болох нь өвчний
эцсийн шатболсоныгилэрхийлэх ба
/оsteoarthritis/ясүенийүрэвсэл гэсэнонош
тавигддаг.
Оsteoarthritis өвчнийүедилрэх шинж
тэмдэгүүд
 Өвдөлт
 Хөшингө үүсэх (ялангуяа, удаан
хөдөлгөөнгүй байсны дараа)
 Хавдах
 Хөдөлгөөн хийхэд үеэр шажигнаж
дуугарах
 Үе томрох, хэлбэр алдагдах
(osteophytes)
Эрсдэлт хүчин зүйлс
 Илүүдэл жинтэй байх
 Өмнө нь гэмтэл болон мэс засал
хийлгэсний улмаас үений мөгөөрс гэмтсэн
байх

3.  Өдөр тутмын идэвхтэй хөдөлгөөн
ба спортоор хичээллэх явцдаа үендээ олон
удаа хэт их ачаалал өгөх
 Хөдөлгөөн багатай амьдралын хэв
маягтай байх
 Өндөр настай байх
 Эмэгтэйчүүдэд илүү тохиолдоно
 Төрөлхийн ясны гаж хөгжилтай
байх
 Тулай, Педжетийн өвчин, хэт
хөдөлгөөнтэй байх
-
Оношлогоо
Osteoarthritis(ясүенийүрэвсэл) –ийг
оношлоходөвчнийтүүхийгнямбайцуглуулах
ба бүтэнбиеийнүзлэгийгхийлгэх хэрэгтэй.
Мөн үенийөвдөлтийншалтгаан,гэмтлийг
оношлоходМRIболонрентгеншинжилгээ
маш чухал юм. Үенд хатгалтхийжүений
шингэнийшинжилгээг лаборатортилгээж
болно.
Эмчилгээ
OА-ийн үеийн эмийн
бус эмчилгээ
OА-ийн үеийн
эмийн эмчилгээ
Жин хасах, хэвийн
жинтэй байх
Стеройд бус
үрэвслийн эсрэг
эмнүүд, аспирин,
ибупрофен,
парацетамол
хэрэглэх
Физик эмчилгээ ба Шаардлагатай
дасгал хөдөлгөөн үед гормон
тариулах
Амьдралын хэв
маягаа өөрчлөх
сургалтанд суух
Гиалуронат
тариулах
Шаардлагатай үед
үений хөдөлгөөн
дэмжих хэрэгсэл
хэрэглэх
Тайлбар: Эмийн эмчилгээг эмчийн
заавраар хэрэглэх ба эмийн бус эмчилгээг
хавсарч хийж болно.
Биеийн жин хасах. Хэрвээ та илүүдэл жин,
таргалалттай бол жингээ хассанаар өвчтэй
байгаа үенд ирэх даралтыг бууруулах ач
холбогдолтой юм.
Дасгал хөдөлгөөн. Үений дасгал
хөдөлгөөнийг тогтмол хийж, алхах, усанд
сэлэх мөн эрүүл хоолны сургалтанд
хамрагдах хэрэгтэй. Дасгал хийхдээ үе
хамгаалах фитнесын зориулалтын хувцас
хэрэглэх нь жин хасалтыг сайжруулдаг.
Гэхдээ дасгал эхлэхийн өмнө эмчдээ
хандаж дасгалын дэглэмийг асууж
зөвшөөрөл авах нь чухал юм. Заримдаа
дасгалын үед үе үрэвсдэг тул идэвхтэй
хөдөлгөөнийг богино хугацаагаар
амралттай хийх хэрэгтэй.Үений үрэвслийг
намдаахад мөс хэрэглэж болно.
Физик эмчилгээ. Үеийг тойрч бэхлэгдсэн
булчингын үйл ажиллагааг сайжруулахын
тулд физик эмчилгээний эмчид үзүүлж
эмчилгээ хийлгэнэ. Физик эмчилгээ нь
биед механик ачаалал өгөхөөс зайлсхийж
үений хөдөлгөөнийг дээд хязгаарт хүрэхэд
дэмжлэг үзүүлэх зорилготой байх ёстой.

4. Үений хөдөлгөөн дэмжигч хэрэгсэл.
Үүнийг мэргэжлийн физик эмчилгээний
эмч өвчтэй үенд ирэх даралтыг
хөнгөвчлөхийн тулд хэрэглэнэ. Үений
хөдөлгөөн дэмжигч хэрэгслүүдийг үений
үрэвсэлтэй хүмүүсд хэрэглэх: үүнд,
өвдөгний үенд углуурга ашиглах нь үенд
ирэх даралтыг бууруулна.
Эмийн эмчилгээ. Үе ясны үрэвсэл дунд
зэргийн идэвхжилтэй үед эмч танд
дааврын бус үрэвслийн эсрэг ба дааврын
бэлдмэл санал болгож болох юм.
Гиалуронат нь үений шингэнийг орлуулсан
бодис ба өвдөгний үений үрэвсэлд тарих
нь үений хөдөлгөөний далайцыг
сайжруулж өвдөлтыг багасгах үр дүнтэй
арга юм.
Нэмэгдэл бүтээгдэхүүн. Глюкозамин
хондроитиныг эмч танд зөвлөж болно. Энэ
нь яс үений үрэвслийн үед үр дүнтэй
бүтээгдэхүүн юм.
Яс үений үрэвслийн төгсгөлийн шат бол
мэс засал эмчилгээ юм.
Эмийн эмчилгээнд үр дүнгүй яс үений
үрэвслийн үед үе солих мэс засал хийж
үений үйл ажиллагааг сайжруулах
боломжтой.
Rhematoidarthritis ( хэрэхтөст үений үрэвсэл)
Ревматойдартрит нь үенийүрэвслийннэг
хэлбэрюм. Энэ өвчнийг шалтгаантодорхойгүй
гэх боловчудамзүйн хүчинзүйл, хүйс,
дааврын болонхалдварынхүчинзүйлс
дархлаанытогтолцоонднөлөөлснөөрөвчин
үүсдэг гэж үздэг. 30-60 насны эмэгтэйчүүдэд
ихэвчлэнтохиолдох бахүүхдүүдмөнөвддөг
байна. Өвдөг мөргэх мэттом үе, хөл гарын
жижиг үеүүдихэвчлэнгэмтдэг. Ревматойд
артритийнүедүенийэрүүл эс,харийнэс
хоёрийнхооронддархлаанысистемийнтаних
чадвар алдагдсанаас эрүүл эсдайралтанд
өртөжөвчин үүсдэг. Өвчин хүндрэхэдбактер
вирусынхалдвар маш их нөлөөлнө. Эмчилгээ
хийлгээгүйтохиолдолдүениймөгөөрсгэмтэн
усаа алдаж, мөгөөрсаажмаар мөхөжэхэлдэг
ба яс идэгдэжтавилан мууддаг байна.
Эмчилгээгхэдийчинээ эртэхлэх тусамүений
үйл ажиллагаа хадгалагдан үлдэх боломжтой.
Шинж тэмдэг
 Ядарч сульдах
 Өглөөнийхөшингө
 Бага зэрэг халуурах
 Үенүүдхөшижэмзэглэх,халуунболох
 Ихэвчлэн2талдаа ижил олонүений
үрэвсэл
 Арьсандор овойж зангилаа үүсэх

5. Эрсдэлт хүчин зүйл
 30-60 насны хооронд байх
 Гэр бүлд энэ өвчнөөр өвдсөн хүн
байх
 Эмэгтэйчүүд эрчүүдийг бодвол 70
хувьд нь өвдөх боломжтой
 Тамхи татах
 Таргалалт нь өвчинг үүсгэхгүй
боловч үений гэмтэлийг нэмэгдүүлэх
эрсдэлтэй.
Оношлогоо
Хэрэх төстүенийүрэвслийгоношлохынтулд
өвчний түүхийгнарийннягт цуглуулах
шаардлагатайба бүх биеийнүзлэгхийгдэхээс
гадна цусны шинжилгээ,эсрэгбиеийгилрүүлэх
мөн рентген,МRI, CT хийлгэнэ.Үүнд:ревматойд
фактор,Аnti-CCP үзэх оношийнач
холбогдолтой.
Эмчилгээ ба хүндрэлийнзэрэг
Хөнгөн зэрэг Дунд зэрэг Хүнд зэрэг
Хэрлэгийн
эсрэг суурь
эмнүүд
/DMARDs/
уухаар
TNF –ийн
ингибитор-
ууд
/Тариагаар/
Биологийн
агент
/тариагаар
/
Гидрокси-
хлорквин
Adalimumab Abatacept
/сар бүр/
Метотрексат Etanercept Rituximab
/жилд 3
удаа/
Сульфасала-
зин
Infliximab Tocilizumab
Лефлуномид Certolizuma
bpegol
golimumab
Дээрх эмийн эмчилгээг эмчийн заавраар
өвчний үе шатанд тохируулж хэрэглэнэ.
2009 онд хэрэх төстүенийүрэвсэлтэй
өвчтөнгүүдийнсэтгэлийгхөдөлгөсөнхэдхэдэн
шинэ эмнүүдгарч эмийн хүчтэйтэсрэлт
болсонбилээ.
Хэрлэгийнэсрэгсуурьэмнүүд/DMARDs/ нь
хэрэх төстүенийүрэвслийнхөнгөнзэргийн
үрэвслийн явцыг маш сайн удаашруулдаг
стандарт эмчилгээ юм.

6. TNF –ийн ингибиторууднь дунд зэргийн
үрэвслийгөдөөх уурагтхоригүүсгэдэгэмнүүд
байдаг.
Биологийнагент нь хүнд зэргийнүрэвслийн
үеддархлаанысистемийналдагдалыг
өөрчилжхувиргах эмнүүдбайдаг.
Амралт ба дасгалхөдөлгөөн: Хэрэх төст
үенийүрэвсэлтэйхүмүүсдасгал хөдөлгөөн
хийснээрясныэрүүл байдлыгхадгалах
бололцоотойболовчүрэвсэл сэдэрсэн,үений
өвдөлт ихтэйүед үеийгамраах хэрэгтэй.
Үе сэргээх,хамгаалах, бэхэлгээ хэрэгсэл:
Эдгээрийгүе булчин амраах, үенддэмжлэг
үзүүлэхзорилгоор эмчийн заавраар
хэрэглэнэ.
Тулай
Тулай өвчиннь 40-с дээшнасны хүмүүстилүү
ихээртохиолддогбабодисын солилцоонд,
түүнийдотроосуургийнсолилцоо
алдагдсанаас цусанд шээснийхүчил ихсэж,
үеэндшээснийхүчлийнталстхуримтлагдан
үенийцочмог үрэвсэл үүсгэдэг. Тулайөвчний
үедихэвчлэннэгүе ба хөлийн эрхийхуруу,
шагай, өвдөг гэх мэттом үеөвчнийэхэнүедээ
өвдөх боловчүенийөвдөлтнь орны даавуу
хүрэх төдийдл маш хүчтэйтэсэшгүйөвдөлтийг
өвчтөндмэдрүүлдэгбайна.Эмчилгээ
хийлгээгүйтохиолдолд2долоо хоногийн
дараа өвчин дахин сэдэрчүенийөвдөлтийн
хүчулам нэмэгддэг.Тулайөвчинүүсэхэдудам
зүйн урьдал хүчинзүйл нөлөөтэйбайжболох
талаархэвлэлддурьдагдсанбайдаг. Тулай
хүндэрсэнүедүеэндтофусгэж нэрлэгдэх
булдруузангилааүүсдэг.
Шинж тэмдэг:
 Цочмогоор анх удаа үе өвдөх
 Үе халуунхавдартайболох
 Үе улайх
 Ихэвчлэннэгүе үрэвсэх
Эрсдэлтхүчин зүйл:
 Архиныбайнгынхэрэглээ
 Тодорхойтөрлийнэмийнхэрэглээ
(тиазидынтөрлийншээсхөөх эм)
 Ихэвчлэнэрчүүдэдэмэгтэйчүүдийг
бодвол 10 дахиних тохиолдоно
 Тодорхойөвчнүүдийнүед(Таргалалт
даралтихсэлт,чихрийншижин,зүрхний
дутагдалтайхавсарсан, холестринөндөрбайх)
 Удамшлынөгүүлэмж
Оношлогоо:
Өвчний түүх оношлогоондмашчухал багадна
биеийнүзлэгхийгдэнэ. Оношийгбатлахын

7. тулдүеэндхатгалтхийжүений шингэний
микроскопшинжилгээгээршээснийхүчлийн
талстилрүүлэх хэрэгтэй.
Эмийн эмчилгээ:
Тулайндайрлагын үедөвдөлтнамдаах
зорилгоорүрэвслийнэсрэгдааврынбус
эмнүүдийгмөн хүндхэлбэрийндайрлагийн
үедүрэвслийгхурданбууруулахаарстеройд
хэрэглэнэ. Аллопуринол, Febuxostatзэрэг
эмийг шээснийхүчлийнтүвшингээсхамаарч
тулайндайралтынтоогбууруулах, сэргийлэх
зорилгоорхэрэглэнэ. Probenecid эмнь
шээснийхүчлээсчулууүүсэхийгхориглоно.
Колхицинмөнадил хэрэглэнэ.
Хурцдайрлагыг
намдаах эмчилгээ
Дахинсэдрэхээс
урьдчилан
сэргийлэх,
саатуулах эмчилгээ
Үрэвслийнэсрэг
дааврын бус эм
(аспирин,ибупрофен,
Колхицин
ацетаминофен)
Үрэвслийнэсрэг
дааврын эм (уухаар,
тариагаар)
Аллопуринол
Колхицин Febuxostat
Probenecid
Дээрх эмнүүдийгэмчийнзаавраархэрэглэх
ёстой.
Амьдралынхэвмаягаа өөрчлөх:
Тулайнсэдрэлийгбууруулах ,үеийг
хамгаалахынтулдхоолныдэглэмнарийннягт
баримтлах хэрэгтэй.
 Архи, дарс, шарайраг хэрэглэхийг
хориглох
 Улаанмах, малынгэдэс дотор, өөх тос
ихтэйхоол идэхгүйбайх
Хэрвээ таньдүенийөвчний дээрх шинжүүд
илэрсэнбол манай төвд ханданауу. Манай
төвд үенийүрэвсэлтөвчинболонмэсзаслын
чиглэлээрмэргэшсэн,туршлагатайэмчнарын
баг хамтранажиллаж байгаа тул таны өвчнийг
цаг алдалгүй оношложүений хэвийнүйл
ажиллагааг хурданхугацаандсэргээх
боломжтой.
Манай төвийнталаарх мэдээлэл болонэмч
нарын багаас зөвлөгөөавахийг хүсвэл
www.joint.mn хаягболонүе хэрэх,үе сэргээх
төвтэйонлайнаархолбогдох боломжтой.