traballo dos alumnos de CCMC 1º Bach

1. A Vía Láctea

2. Que é a vía láctea? A Vía Láctea é unha galaxia espiral na que se encontra o Sistema Solar e, polo tanto, a Terra. Segundo as observacións, posúe unha masa de 1012 masas solares, é unha espiral barrada; con un diámetro medio duns 100.000 anos luz, calcúlase que contén entre 200 mil millóns e 400 mil millóns de estrelas. A distancia dende o Sol ata o centro da galaxia é de, ó redor, de 27.700 anos luz (8,5 kpc, é dicir, 27727 anos luz, polo tanto o 55 por cento do radio total galáctico). A Vía Láctea forma parte dun conxunto dunhas corenta galaxias chamado Grupo Local, é a segunda máis grande e brillante tras a Galaxia de Andrómeda (aínda que pode ser a máis masiva, ó mostrar un estudio recente que a nosa galaxia é un 50% máis masiva do que se cría anteriormente). O nome Vía Láctea provén da mitoloxía grega e en latín significa camiño de leite. Esa é, en efecto, a aparencia da banda de luz que rodea o firmamento, e así o afirma a mitoloxía grega, explicando que se trata de leite derramada do peito da deusa Hera. Sen embargo, xa na Antiga Grecia un astrónomo suxireu que aquel haz branco no ceo era en realidade un conglomerado de moitísimas estrelas. Trátase de Demócrito (460 a. C. - 370 a. C.), quen sostivo que ditas estrelas eran demasiado tenues individualmente para ser recoñecidas a simple vista. A súa idea, non obstante, no achou respaldo, e tan só cara o ano 1609 da era común, o astrónomo Galileo Galilei faría uso do telescopio para observar o ceo e constatar que Demócrito estaba no certo, xa que a onde queira que mirase, aquel atopábase cheo de estrelas.

3. Partes da Galaxia A galaxia divídese en tres partes ben diferenciadas: halo halo exterior halo interior disco disco delgado disco groso disco extremo bulbo

4. O Halo O halo é unha estrutura esferoidal que envolve a galaxia. No halo a concentración de estrelas é moi baixa e apenas ten nubes de gas, polo que carece de rexións con formación estelar. En cambio, é no halo onde se encontran a maior parte dos cúmulos globulares. Estas formacións antigas son reliquias da formación galáctica. Estas agrupacións de estrelas debéronse formar cando a galaxia aínda era unha gran nube de gas que colapsaba e se ia aplanando cada vez máis. Outra característica do halo é a presenza de gran cantidade de materia escura. A súa existencia deduciuse a partir de anomalías na rotación galáctica. Os obxectos contidos no halo rotan cunha compoñente perpendicular ó plano moi forte, cruzando en moitos casos o disco galáctico. De feito, é posible encontrar estrelas ou outros corpos do halo no disco. A súa procedencia delátase cando se analiza a súa velocidade e traxectoria, así como a súa metalicidade. E é que os corpos do halo presentan unha compoñente perpendicular ó plano moi acusada, ademais do feito de que se trata de corpos que se formaron antes que os do disco. As súas órbitas lévannos a cruzar periodicamente o disco. Tamén é moi probable que unha estrela de poboación II (pobre en metais) pertenza ó halo, pois estas son máis antigas cas de poboación I (ricas en metais) e o halo, como xa se ha dixo, é una estrutura antiga. A masa en estrelas de este compoñente é moi baixa, ó redor de 1.000 millóns de masas solares; unha gran parte da masa do halo galáctico está na forma de materia escura.

5. O Disco O disco componse principalmente de estrelas xoves de poboación I. É a parte da galaxia que máis gas contén, é onde aínda se dan procesos de formación estelar. O máis característico do disco son os brazos espirais, que son oito: dous brazos principais Escudo-Centauro e Perseo, así coma dous secundarios –Saxitario e Escuadra- (en vez de catro brazos similares entre si, como se pensaba antes). O noso Sistema Solar encóntrase no brazo Orión ou Local, que forma parte do brazo espiral de Saxitario, de alí o seu nome de "Local". Estas formacións son rexións densas onde se compacta o gas e se da a formación de estrelas. Os brazos son, en realidade, ondas de densidade que se desprazan independentemente das estrelas contidas na galaxia. O brillo dos brazos é maior co do resto de zonas, porque é alí onde se encontran os xigantes azuis (estrelas de tipo O, B), que son as únicas que poden ionizar grandes extensións de gas. Estas estrelas de corta vida nacen e morren no brazo espiral, converténdose así en excelentes marcadores da súa posición. Outros trazadores dos brazos espirais son as rexións HII (nubes de hidróxeno ionizado), orixinadas precisamente por eses xigantes azuis. Estas nubes volven a emitir, no rango da luz visible, a enerxía captada no ultravioleta ou en outras frecuencias máis cortas. Son altamente enerxéticas, pois foron ionizadas polas potentes xigantes azuis, que barren extensas áreas cos seus ventos estelares. Así como a galaxia se compón de dúas partes segundo o seu grosor, halo e disco, o disco tamén: disco delgado e disco groso. Crese que o disco groso é o resultado de un segundo proceso de colapso e aplanamento da galaxia. Do mesmo modo que o halo é resultado do colapso inicial, o disco groso seríao dunha segunda fase de colapso.

6. O Bulbo O bulbo ou núcleo galáctico sitúase no medio. É a zona da galaxia con maior densidade de estrelas. Sen embargo, a nivel local pódense atopar algúns cúmulos globulares con densidades superiores. O bulbo ten unha forma esferoidal achatada e xira como un sólido ríxido. Tamén ó parecer, no noso centro galáctico, hai un gran buraco negro duns 2,6 millóns de masas solares que os astrónomos denominaron Sagittarius A, o Saxitario A*. A súa detección foi posible a partir da observación dun grupo de estrelas que xiraban en torno a un punto escuro a máis de 1.500 km/s. Investigacións moi recentes suxiren que a nosa galaxia carece dun bulbo central coma o que ten a Galaxia de Andrómeda (ou si existe é moi pequeno), formado a partir da colisión e fusión de galaxias preexistentes, e no seu lugar ten un pseudobulbo, que a fai similar a NGC 4565. A masa concentrada en estrelas de este compoñente estímase en 20.000 millóns de masas solares, e a súa luminosidade en 5.000 millóns de veces a do Sol.

7. Galaxiassatélite Ademais dos polo menos 150 cúmulos globulares coñecidos, a nosa galaxia conta con certo número de galaxias satélite. As dúas maiores con diferenza son as Nubes de Magalláns, e o resto son galaxias elípticas ananas moito menores, aínda que recentemente suxírese que as perturbacións observadas no gas situado na periferia da Vía Láctea poden estar causadas pola gravidade dunha galaxia de masa similar á da Gran Nube de Magalláns que é invisible desde a nosa posición na galaxia. Algunhas das galaxias compañeiras -coma por exemplo a Galaxia Elíptica Anana de Saxitario- están tan preto a ela que están sendo despedazadas e absorbidas pola nosa galaxia.

8. Mitos sobre a Vía Láctea Cóntase que o deus grego Zeus, que era infiel á súa esposa, tivo un fillo chamado Heracles (Hércules, para os romanos) da súa unión con Alcmena. Ó sábelo, Hera fixo que Alcmena levara no ventre a Heracles por 10 meses, e tratou de desfacerse deste mandando dúas serpes para que mataran ó bebé cando tiña oito meses. Sen embargo, Heracles puido librarse facilmente delas estrangulándoas coas súas pequenas mans. Heracles resultou ser o favorito de Zeus. Sen embargo, o Oráculo dicía que Heracles só sería un heroe, posto que era mortal. Para ser un deus inmortal debía mamar de Hera, pero ela non quería: sentía ira e celos del. Unha vez que chega a historia ata este punto, as versións son distintas. Unha delas di que Hermes, o mensaxeiro dos deuses, puxo a Heracles no seo de Hera, mentres ela durmía, para que mamara a leite divina pero, ó espertar e darse conta, separouno bruscamente derramouse o leite, formando a Vía Láctea. Outra di que Atenea, a deusa da sabedoría, convenceu a Hera de que Heracles mamara dela, xa que era un neno moi riquiño, pero resulta que Heracles succionou o leite con tal violencia, que lle fixo dano a Hera, facéndoa derramar o leite. Nalgunhas culturas está asociada a camiños, por exemplo, os vikingos crían que levaba a Valhalla, destino das almas dos mortos, mentres que os celtas aseguraban que se dirixía ó castelo da reina das fadas, en España, a Vía Láctea tamén recibe o nome popular de Camiño de Santiago, pois era usada como guía polos peregrinos dese lugar. Noutros casos, como nas alegorías chinas e xaponesas, refírense a ela como un río de prata celestial.