Piramidat financiare Shqiptare 1997, te njohura ndryshe dhe si Skema Ponzi

1. Shëmbja e një shteti, piramidat
financiare Shqiptare

2. Copyright © Wondersha
Situata para krizës
 1992-96 Shqipëria pati arritje të shumta ekonomike:
 privatizim tokës bujqësore dhe ndërmarrjeve
 U kontrollua inflacioni galopant
 Rriti në mënyre konstante GDP e saj
 zvogëloi papunësine dhe përmirësoi deficitin buxhetor
 Pati financim te jashtëm në shkallë të madhe
 U stabilizua kursi valutor
 U adaptua regjimi i këmbimit të lirë të monedhës

3. Copyright © Wondersha
 U ndërtua një sistem bankar me dy nivele dhe nje
Banke Qëndrore të pavarur
 U liberalizua tregtinë dhe cmimet
• 1996, per shkak të fushates elektorale u rrit deficiti
buxhetor
• Falimentimi i firmave piramidale financiare ‘hodhi në
erë’ këtë situatë positive dhe këtë fryme zhvillimi.

4. Copyright © Wondersha

5. Copyright © Wondersha
Shakaqet që cuan në luzëzimin e
skemave piramidale në shqiperi
 Politika monetare e buxhetore të shtënguara
 Hyrja masive e kapitaleve
 Mungesat e rregullave, dhe aktetve ligjore të
mjaftueshme
 Dobësisitë e bankave publike, private dhe tregjeve
financiare
 Mungesa e kultures ekonomike nga ana e publikut
te gjere
 Dobesite ne qeverisje dhe implikimi I politikës në
këto skema piramidale
 Publiciteti ne media

6. Copyright © Wondersha
Skemat Piramidale
 Skemat piramidale njihen dhe si Firmat rentiere ose
skema Ponzi
 Aktiviteti i tyre bazohej mbi marrjen e një sasie parash
dhe kthimin e një sasie më të madhe në bazë të një
përqindjeje
 Ndonëse në dukje funksiononin
si banka, piramidat nuk kishin asnjë
investim konkret nga ku mund t'i
nxirrnin paratë.
 Funksiononin si fondacione ‘bamirëse’
duke realizuar investime ne fusha
te ndryshme

7. Copyright © Wondersha
U krijuan 24 firma piramidale
ku më të mëdhatë ishin :
 VEFA Holding, Sude, Gjallica, Kamberi, Demokracia
Popullore, Xhaferri, Populli, Cenaj, Silva, Kamberi M.Leka
 Nga fundi i vitit 1996, firmat piramidale arritën kulmin e
tyre. Interesat që ato ofronin ishin tepër joshëse,gjë që
paralajmëronte falimentimin e shpejtë.
 Në periudhën midis 8-16 janarit 1997, shumica dërrmuese
e piramidave falimentoi duke marrë me vete edhe kursimet
e shqiptarëve

8. Copyright © Wondersha
Pasojat e krizës
 200 milionë dollarë dëme materiale
 mbi 3800 të vrarë nga të cilët 360 police dhe 5000 të
plagosur
 Piramidat morën me vete 1.2 miliard dollar kursime të
shqiptarëve
 Ekonomia e vendit u shkatërrua plotësisht
 U dëmtua rëndë imazhi i vendit në sytë e
ndërkombëtarëve
 U ngadalesua procesi I intergrimit ne Be permermjet MSA
 Shume investitore te huaj u larguan
 shume intelektuale shqiptare dhe te rinj u larguan nga
vendi

9. Copyright © Wondersha
Pati nje përkeqesim te treguesve
makroekonomik
 nje renie te GDP per 7%,
 inflacioni u rrit ne 42%
 ndihmat te huaja u ulen ne 29 milione US$,
 transfertat rane ne 235.7 milion us$
 nje zhvleresim te monedhes sone përkundrejt
dollarit amerikan me
rreth 50%.
 rritjen e deficit buxhetor
 shqiptarët shitën shtëpitë e tyre, pasuritë
personale, madje edhe gjënë e gjallë në mënyrë që të
investonin në këto fonde

10. Copyright © Wondersha
Duke u ndalur ne deget e vecanta te
prodhimit, dëmet me te medha I pesuan ato te
industrise se lehte, ndertimit, transportit dhe te
sherbimeve. Ne
baze te zhvillimeve te viteve te fundit jane
pikerisht keto dege, qe jo vetem gjeneronin pjesen
me te madhe te prodhimit, por:
 -zinin peshen kryesore ne thithjen e investimeve
te huaja,
 -ishin burim kryesor i eksporteve te Shqiperise
(rreth 50 per qind te totalit),
 -zinin ne pune pjese te konsiderueshme te fuqise
punetore aktive urbane

11. Copyright © Wondersha
Politikat e Rimëkëmbies
 Ne fund te qeshorit 1997 u zhvilluan zgjedhje ku per
Qeverinë e re prioritet ishterendit publik dhe stabilizimi
makroekonomik
 Leku filloi të rivlerësohet
 Stabilizimi I monedhës kombetare
 Pati rikuperimi i disa aktiviteteve prodhuese
 Ringritja e financave të shtetit coi në vënien nën kontroll të
inflacionit.
 Banka qendrore rriti normen nominale të interesit të
depozitave per bonot shtetërore në 37%.
 Banka Qëndrore financoi pothuajse plotësisht deficitin
buxhetor duke cuar një rritje të ofertes së parasë

12. Copyright © Wondersha
 U licensuan shumë banka të reja
 U rrit mbikqyrja ndaj bankave të nivelit të dytë
 qeveria ndërhyri me ane të politikës fiskale
 U nënshkrua me FMN-në programi 6-mujor i
asistencës "Për financimin emergjent të periudhës
pas konfliktit"
 fillimisht u kërkua një rrijte e TVSh-së nga 12.5%
në 20%
 u rrit eficenca e doganave
 Qeveria u angazhua në uljen e deficitit buxhetor

13. Copyright © Wondersha
Skema piramidale
në Shqipëri, një
nga 10 skandalet
e mëdha
financiare në botë

14. Copyright © Wondersha
Pyetje????