Recommended
Recommended
More Related Content
Similar to Seafood Trade Magazine - Aug 2014 - Tạp chí Thương mại Thủy sản
Similar to Seafood Trade Magazine - Aug 2014 - Tạp chí Thương mại Thủy sản (20)
Seafood Trade Magazine - Aug 2014 - Tạp chí Thương mại Thủy sản
- 4. SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN dungNöåi Söë 175+176 thaáng 7+8/2014NÙM THÛÁ 15 Ngày 12/6, VASEP đã tổ chức Đại hội Toàn thể Hội viên bất thường thay cho Hội nghị thường niên, nhằm thông qua nội dung sửa đổi Điều lệ với mục tiêu củng cố để mạnh hơn. Đại hội VASEP – Củng cố để mạnh hơn Ý kiến xung quanh Nghị định Cá tra Nghị định Cá tra của Chính phủ có hiệu lực từ ngày 20/06/2014. Thương mại Thủy sản xin giới thiệu ý kiến của Thứ trưởng Vũ Văn Tám về vấn đề này và bản kiến nghị tập thể của các DN cá tra gửi Thủ tướng Chính phủ, quan điểm của VCCI và thảo luận của TS Hồ Quốc Lực về con cá tra Việt Nam. 10 24 Ý kiến của TS. Đinh Hoàng Thắng về việc Trung Quốc rút giàn khoan Hải Dương 981 ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam trước siêu bão Thần Sấm. Thế trận “hậu giàn khoan” 06 Hội chợ có sự tham gia của 173 công ty với 302 gian hàng. Trong đó, khu vực DN thủy sản có 60 công ty, 88 gian hàng, khu vực DN dịch vụ có 113 công ty, 156 gian hàng. Vietfish2014-ĐiểmhẹncủabạnhàngthủysảnViệtNam34 32 Nghị định về một số chính sách phát triển thủy sản Nghị định của Chính phủ quy định chính sách về đầu tư, tín dụng, bảo hiểm; ưu đãi thuế và một số chính sách khác về đóng mới, nâng cấp tàu cá; dự án đầu tư cơ sở hạ tầng ngành thủy sản.
- 5. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/2014 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN 146 Ngân hàng được thành lập để bảo vệ ghẹ xanh đang trong giai đoạn sinh sản nhằm giữ gìn nguồn lợi biển bền vững tại Phú Quốc, Kiên Giang. Ngân hàng Ghẹ xanh-Mô hình cộng đồng bảo vệ nguồn lợi thủy sản 69 Ý kiến của PGS.TS. Hà Xuân Thông về chủ trương phát triển đóng mới tàu cá vỏ thép và cải tạo tàu vỏ gỗ để hiện đại hóa đội tàu khai thác hải sản của nước ta. Cần cách mạng để hiện đại hóa đội tàu khai thác hải sản Xuất khẩu tôm và mực, bạch tuộc Việt Nam sang Hàn Quốc trong 5 tháng đầu năm 2014 tăng rất mạnh so với cùng kỳ năm 2013. Xuất khẩu tôm sang Hàn Quốc tăng mạnh105 Cầu Tre khẳng định vị thế trên thị trường; Hiệp Thanh thâm nhập sâu thị trường Châu Á; Saigon Food không thiếu nguyên liệu cho XK- Chất lượng, Phong phú và Tiện dụng cho nội địa; Tafishco và Chương trình vay vốn phục vụ “Chuỗi liên kết cá tra” Các doanh nghiệp chế biến và XK thủy sản44 Đã qua 10 năm, cá tra bị áp thuế CBPG. Đợt rà soát lần 2 vừa được khởi xướng nhằm làm cơ sở cho Mỹ quyết định hủy bỏ hay tiếp tục áp đặt loại thuế này đối với các DN cá tra. XuấtkhẩucátraViệtNamvàđợt “RàsoátHoànghôn”lầnthứ2114
- 6. Từ năm 2013 đến nay, ước tính các công ty nhập khẩu nước ngoài không thanh toán hoặc thanh toán chậm cho các công ty xuất khẩu của Việt Nam là 6 tỷ USD, con số này đã và đang tăng lên do sự suy thoái kinh tế tại các nước phương Tây. Việc thu hồi các khoản thanh toán chậm là một khó khăn của các công ty xuất khẩu của Việt Nam. Với nhiều năm kinh nghiệm trong việc thu hồi các khoản nợ tại Hoa Kỳ và Châu Âu, Công ty Tư vấn và cung cấp giải pháp tài chính ASSURANCE GLOBAL, LLC sẽ tư vấn và cung cấp các giải pháp thu hồi các khoản nợ cho các công ty xuất khẩu Việt Nam. Bằng các cách tiếp cận chuyên nghiệp, hiệu quả và hợp pháp, ASSURANCE GLOBAL, LLC giúp cho các nhà xuất khẩu có giải pháp thu hồi nợ một cách hợp lý và mang lại kết quả nhanh chóng bằng cách làm việc chuyên nghiệp nhờ kinh nghiệm đúc rút qua nhiều năm trong lĩnh vực thu hồi công nợ. ASSURANCE GLOBAL, LLC là một công ty quản lý nợ thương mại, giàu kinh nghiệm trong việc thu hồi nợ giữa các doanh nghiệp, tập trung vào các nước vành đai Thái Bình Dương. ASSURANCE GLOBAL, LLC chỉ thu phí dịch vụ cố định khi khoản nợ được thu hồi thành công, ngoài ra ASSUARANCE GLOBAL, LLC sẽ không thu tiền trước, các khách hàng chỉ thanh toán chi phí cho dịch vụ của chúng tôi khi khoản nợ của quý công ty được thu hồi thành công. Ngoài ra, ASSURANCE GLOBAL, LLC còn hợp tác với rất nhiều công ty tư vấn pháp lý và tài chính hàng đầu tại Hoa Kỳ. Để hiểu rõ và biết thêm chi tiết về dịch vụ của ASSURANCE GLOBAL, LLC, xin quý khách liên hệ trực tiếp với chúng tôi tại địa chỉ sau: www.assurance-global.com Văn phòng chính (Hoa Kỳ): 1000 N West Street, Suite 1200 Wilmington, DE 19801. USA Địa chỉ: 86/20 Thích Quảng Đức, Phường 5, Quận Phú Nhuận, Tp. HCM, Việt Nam. Điện thoại: (84) 08 39 956 988 Fax: (84) 08 39 903 203 Email: y.thuy@assurance-global.com
- 9. SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅNTHÛ BAN BIÏN TÊÅP Cải cách hành chính để nâng cao Năng lực Cạnh tranh Quốc gia yêu cầu, nhất là theo hướng đơn giản, minh bạch, công bằng, hiệu quả và phù hợp với thông lệ quốc tế, gây khó khăn cho DN và chưa khắc phục được kẽ hở chuyển giá cùng những ách tắc ủa bộ máy. Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới, số giờ nộp thuế của DN Việt Nam cao nhất trong nhóm 12 nước ASEAN và Trung Quốc, cao gấp 4 lần các nước châu Á - Thái Bình Dương, thậm chí cao đôi so với Lào. Về thủ tục hải quan, Việt Nam ở vị trí thứ 7 trên tổng cộng 12 nước; thời gian thực hiện thủ tục hải quan XK của Việt Nam là 4 ngày, cao gấp 2 lần bình quân khu vực. Không dễ để nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia, càng không thể làm được điều đó trong một sớm một chiều, tuy nhiên Nghị quyết 19/NQ- CP của Chính phủ đã cụ thể hóa năng lực cạnh tranh thành những chỉ tiêu rõ ràng và giao nhiệm vụ cho từng cơ quan cụ thể. Sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ đối với những công việc quản lý cụ thể như thủ tục thuế, hải quan,… không chỉ đơn thuần là những việc tất yếu phải đổi mới trong tiến trình hội nhập quốc tế, mà còn thể hiện tâm nguyện sâu sắc, như tâm sự của Thủ tướng khi làm việc với ngành thuế: “Cái này bạn bè nhìn mình là môi trường đầu tư kinh doanh, là năng lực cạnh tranh. Còn người dân không chỉ nhìn ngành Thuế mà còn nhìn Đảng, Nhà nước, Chính phủ, nhìn bộ máy hành chính, nhìn kết quả đấu tranh phòng chống tham nhũng, nhìn cải cách hành chính mà chúng ta cho là đột phá…”. Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã xác định cải cách hành chính (mà trọng tâm là cải cách thủ tục hành chính) và cải cách thể chế là các giải pháp đột phá để nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Trong cuộc vận động lâu dài và nhiều gian nan ấy, để bảo đảm Nghị quyết thắng lợi, mỗi cơ quan quản lý Nhà nước, mỗi công chức của nền hành chính công vụ đều phải nhận thức và thực thi được trách nhiệm cốt lõi theo tinh thần Vì Nước, Vì Dân! n Ban Biên tập C ách đây hơn 4 tháng, vào ngày 18/03/2014, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 19/ NQ-CP về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Nhằm đôn đốc việc triển khai thực hiện Nghị quyết quan trọng này, mới đây Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã làm việc với Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan. Tham dự các buổi làm việc này còn có Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam - Chủ tịch Hội đồng Quốc gia về Phát triển Bền vững và Nâng cao Năng lực Cạnh tranh. Trong buổi làm việc, Thủ tướng đã nhắc đi nhắc lại nhiều lần: “Không thể chấp nhận được!” khi nói đến những tồn tại của các cơ quan quản lý Nhà nước, gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp (DN). Lời lẽ mạnh mẽ của người đứng đầu Chính phủ cho thấy sự quyết liệt của lãnh đạo Chính phủ đối với hoạt động của các cơ quan quản lý hành chính Nhà nước trong việc cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, nhưng cũng là những khâu dễ phát sinh nhũng nhiễu, phiền hà, gây khó khăn cho DN. Thủ tướng thẳng thắn nhận xét, công tác quản lý thuế còn nhiều yếu kém, số giờ nộp thuế của Việt Nam hiện nay vẫn dài nhất khu vực, số lần nộp thuế cũng cao nhất, nhưng thất thu thuế còn lớn, một số cán bộ ngành thuế còn có thái độ nhũng nhiễu, hách dịch, thủ tục thuế vẫn còn phức tạp, khó thực hiện, làm mất nhiều thời gian của dân và DN. Đó cũng là lý do khiến tại Hội nghị Gặp gỡ các DN ngày 29/4 vừa qua, với tư cách người đứng đầu bộ máy hành chính, Thủ tướng, đã gửi lời xin lỗi DN vì “người dân, DN đi nộp thuế mà sao khó khăn quá”… Thủ tướng cũng chỉ rõ những hạn chế, yếu kém trong công tác quản lý và thủ tục hải quan, trong đó nổi lên là việc tổ chức, triển khai thực hiện cơ chế, chính sách về quản lý và cải cách thủ tục hải quan nhiều trường hợp còn chậm, chưa thật hiệu quả; công tác tham mưu nhằm xây dựng, hoàn thiện các quy định về quản lý và thủ tục hải quan chưa đáp ứng 5Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/2014
- 10. 6 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/2014 thế giới, năm 2013 vẫn đầy khó khăn đối với các DN thủy sản Việt Nam. Những khó khăn bộc lộ trên nhiều phương diện, đặc biệt là năng lực tài chính nội tại của DN giảm sút nghiêm trọng, cộng với sức mua sa sút của thị trường quốc tế, và những rào cản thương mại ngày càng tăng đã tác động mạnh mẽ đến DN thủy sản. Những yếu tố này đòi hỏi các DN phải thực hiện việc tái cơ cấu cho phù hợp với tình hình mới. Để tiếp tục duy trì và phát triển sản xuất XK đồng thời tháo gỡ những khó khăn cho các DN thủy sản, VASEP đã xác định những mục tiêu cần đạt tới, thông qua thực hiện 4 chương trình trọng tâm: vận động chính sách, phối hợp vượt rào cản thương mại, quảng bá thủy sản Việt Nam và các chương trình trước chế biến. Bên cạnh đó, Hiệp hội cũng đã thường xuyên triển khai các hoạt động như: công tác phát triển mối liên kết với người nuôi nhằm ổn định nguồn nguyên liệu, hỗ trợ nâng cao chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP), phát triển các quan hệ quốc tế, xúc tiến thương mại (XTTM), đào tạo, cập nhật thông tin… Tuy vậy, trong thời gian qua, N ăm 2013, với sự phấn đấu không ngừng, các DN đã cùng nhau ổn định sản xuất, nắm bắt kịp thời diễn biến thị trường để có định hướng phát triển hợp lý, góp phần gia tăng kim ngạch XK thủy sản của Việt Nam đạt 6,7 tỷ USD. Trong đó, giá trị XK tôm đạt trên 3 tỷ USD, XK cá tra ở mức 1,8 tỷ USD và XK cá ngừ và các loại hải sản đạt gần 2 tỷ USD. Nhiều khó khăn và hạn chế trong hoạt động Mặc dù đạt được một số thành công nhưng dưới tác động mạnh mẽ của suy giảm kinh tế Ngày 12/6/2014 tại hội trường lớn Khách sạn Rex Tp Hồ Chí Minh, Hiệp hội Chế biến và Xuất Khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) đã tổ chức Đại hội Toàn thể Hội viên bất thường thay cho Hội nghị thường niên, nhằm thông qua nội dung sửa đổi Điều lệ. Đại hội VASEP - Củng cố để mạnh hơn Đại hội VASEP 2014 đã chính thức thông qua Điều lệ sửa đổi và kết thúc thành công tốt đẹp
- 11. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/2014 7 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN VASEP cũng vấp phải một số khó khăn và đã bắt đầu bộc lộ hạn chế và tồn tại cần sớm được khắc phục, để nâng cao hiệu quả hoạt động và khẳng định được vị trí, vai trò trong sự phát triển của ngành thủy sản Việt Nam. Cụ thể, hiện nay VASEP chưa thể hiện đủ mạnh vai trò liên kết hộiviêncủaHiệphộikhicónhiều DN hội viên thiếu sự đoàn kết, đồng thuận, nhất là trong hoạt động XK. Ngay cả trong công tác vận động chính sách, với vai trò đại diện bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng cho các DN, mặc dù VASEP đã cố gắng tập hợp nhiều nhất ý kiến từ DN, tích cực vận động hành lang với các cơ quan có thầm quyền, nhưng vẫn chưa thu hút được sự quan tâm thực sự của DN, dẫn đến những kết quả không vẹn tròn trong việc đóng góp ý kiến cho các cơ quan Nhà nước khi ban hành chính sách. Trong khi đó, với nguồn kinh phí ngày càng hạn hẹp (chủ yếu là nguồn thu từ hội phí với mức phí vẫn giữ nguyên không đổi kể từ ngày thành lập đến nay), các phương thức tổ chức hoạt động XTTM của VASEP (kể cả hội chợ Quốc tế Thủy sản Vietfish hàng năm), chưa theo kịp tốc độ phát triển nhanh chóng của các DN trong thời kỳ hiện nay. Mặt khác, về nhân sự phục vụ cho Hiệp hội, số lượng cán bộ có trình độ chuyên môn cao còn rất hạn chế, nên chưa thể phát huy được hết hiệu quả công việc khi ngày càng có nhiều vấn đề trong ngành đòi hỏi cần phải tập trung giải quyết một cách chuyên sâu. Về tổ chức, do chưa có Quy chế Hoạt động của Ban Chấp hành (BCH) Hiệp hội nên trong các cuộc họp, có nhiều Ủy viên BCH không thường xuyên tham gia, dẫn đến những nội dung cần biểu quyết ý kiến không được thực hiện được hoặc thực hiện chậm trễ, gây ảnh hưởng đến chất lượng và tiến độ công việc. Tổng Thư ký VASEP Trương Đình Hòe khẳng định: “Với việc ngày càng hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế toàn cầu, các DN Việt Nam đang ngày càng phải đối mặt với hàng loạt thách thức, khó khăn và buộc phải nhìn lại để thay đổi, bắt kịp và phát triển. Trước tình hình mới và sự lớn mạnh của các DN, Hiệp hội VASEP cũng cần có chiến lược và định hướng mới thích hợp nhằm phát huy hơn nữa vai trò là cầu nối, đại diện và thúc đẩy hơn nữa cho sự phát triển lớn mạnh của ngành thủy sản nước nhà”. Đổi mới để phát triển trong tình hình mới Theo Chủ tịch VASEP Trần Thiện Hải, từ khi Hiệp hội được thành lập đến nay, mọi hoạt động của Hiệp hội đều tuân thủ theo Điều lệ Hiệp hội, mà bản hiện hành đã được thông qua tại Đại hội Toàn thể Lần thứ 3 và được Bộ Nội vụ phê duyệt tại Quyết định số 101/2005/QĐ-BNV ngày 16/9/2005. Tuy nhiên, với tình hình phát triển của hội viên ngày càng lớn mạnh, đã phát sinh thêm các vấn đề cần Hiệp hội tham gia giải quyết, nhưng không quy định trong Điều lệ. Vì vậy, để kịp thời đáp ứng nhu cầu và phù hợp với tình hình hoạt động mới, Nghị quyết Hội nghị BCH Hiệp hội Lần thứ IX nhiệm kỳ 4 ngày 19/10/2012 đã thống nhất thành lập Ban Sửa đổi Điều lệ. Ban sửa đổi Điều lệ đã tổ chức cuộc họp vào ngày 9/5/2013 thảo luận và thống nhất thay đổi một số nội dung trong Điều lệ. Ngày 11/6/2013, Ban Sửa đổi Điều lệ đã họp bàn thống nhất một số nội dung cần sửa đổi và trình bản dự thảo Điều lệ sửa đổi đầu tiên. VASEP đã gửi đến các DN hội viên để lấy ý kiến hoàn thiện nội Chủ tịch đoàn chủ trì Đại hội
- 12. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/20148 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN tăng trưởng khá khả quan. Tuy nhiên, VASEP cũng đã xác định những thách thức mà ngành thủy sản sẽ phải đối mặt phía trước, trong đó có những thách thức đòi hỏi phải có sự tiếp cận và đổi mới nhanh chóng ở tầm vĩ mô đối với sự phát triển của toàn ngành, khi thủy sản Việt Nam chuyển qua một thời kỳ phát triển mới. Nhữngkhókhănnổibậttrong thời kỳ phát triển mới là: (1) Giải quyết vấn đề nguồn nguyên liệu ổn định và chất lượng cho sản xuất, XK gồm cả lĩnh vực nuôi, đánh bắt và NK; (2) Sức cạnh tranh thấp do thiếu vốn, chi phí đầu vào cao, thiếu sự ổn định, khó tiếp cận được các chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Về thị trường, những khó khăn lớn là: (1) Nhu cầu tiêu thụ thủy sản tại các thị trường chính chưa hoàn toàn hồi phục; (2) Các rào cản về kỹ thuật và phi thuế quan tại các thị trường NK ngày càng phức tạp, khó dự đoán. Với những khó khăn như vậy, dự báo XK thủy sản trong năm 2014 của Việt Nam có thể chỉ đạt khoảng 6,8 tỷ USD. Đánh giá đúng những khó khăn, thách thức, Đại hội đã thống nhất thông qua các chương trình hoạt động mà Hiệp hội cần tập trung thực hiện trong năm 20124-2015: • Chương trình vận động chính sách: Tiếp tục thu thập ý kiến DN về những khó khăn, vướng mắc và tổng hợp thành kiến nghị gửi đến cơ quan chức năng Nhà nước để đề xuất những biện pháp hỗ trợ DN kịp thời. dung Điều lệ sửa đổi, kịp trình ra Đại hội Toàn thể 2014 để biểu quyết thông qua. Điều lệ cũ gồm 7 chương, 23 điều, nay đã được sửa đổi thành 7 chương 24 điều, trong đó bố cục lại để bám sát theo Điều lệ mẫu của Bộ Nội vụ quy định tại Thông tư 03, có bổ sung thêm Điều 16 trong Chương 4 quy định về hoạt động của các Ủy ban Ngành hàng. Có sự bổ sung này là do hiện nay các nhóm DN thủy sản đã phát triển ngày càng chuyên nghiệp, đi sâu vào các ngành hàng khác nhau, mỗi ngành hàng có tính đặc thù riêng, đòi hỏi phải có những hoạt động kịp thời để giải quyết các vấn đề cấp bách của DN. Việc bổ sung cũng thuận tiện hơn trong việc định hướng hoạt động và phát triển của từng nhóm DN. Với kết quả biểu quyết 97,56% DN nhất trí, Đại hội đã thông qua nội dung sửa đổi Điều lệ và sẽ có hiệulựcsaukhiđượcBộNộivụphê duyệt và ra quyết định ban hành. Trọng tâm hoạt động cho năm 2014-2015 Theo báo cáo về tình hình sản xuất XK, 5 tháng đầu năm 2014 giá trị XK thủy sản đã đạt gần 2,5 tỷ USD, tăng 21% so với cùng kỳ năm ngoái nhờ vào sự tiếp tục tăng trưởng của mặt hàng tôm, nhất là sự bùng nổ của tôm chân trắng. Bên cạnh đó, kết quả của kỳ xem xét hành chính lần 9 (POR9) của cá tra vào thị trường Mỹ chưa tác động lớn đến việc XK cá tra, do đó mức tăng trưởng của 2 mặt hàng chủ lực này đã giúp XK thủy sản những tháng đầu năm Ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký VASEP báo cáo hoạt động VASEP năm 2013-2014 Ông Lê Văn Quang, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Thủy sản Minh Phú chia sẻ về các vấn đề của ngành tôm Ông Dương Ngọc Minh, Chủ tịch HĐQT Công ty CP thủy sản Hùng Vương chia sẻ về những khó khăn và thách thức của ngành cá tra hiện nay Bà Nguyễn Thị Thu Sắc, GĐ Công ty TNHH Hải Nam chia sẻ và đánh giá về những thuận lợi và khó khăn trong ngành hải sản
- 13. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/2014 9 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN • Chương trình vận động vượt rào cản thương mại: Huy động sự ủng hộ từ cơ quan Nhà nước, các tổ chức nước ngoài, các nhà NK và sức mạnh đoàn kết của DN để vượt qua các rào cản thương mại và kỹ thuật. • Chương trình quảng bá hình ảnh và xây dựng thương hiệu cho thủy sản Việt Nam. • Chương trình hợp tác quốc tế: Thắt chặt các mối quan hệ đã có và phát triển thêm quan hệ với các tổ chức có cùng lợi ích với hội viên VASEP nhằm thiết lập các liên minh, liên kết hỗ trợ cùng phát triển và cùng có lợi, đồng thời thông qua đó quảng bá thủy sản Việt Nam ngày càng rộng rãi ra thế giới. •Chươngtrìnhcủngcốnănglực của Văn phòng Hiệp hội: Nâng cấp các hoạt động cung cấp thông tin, nâng cao năng lực nhân viên, tập trung thực hiện các nhiệm vụ do BCH giao phó một cách chuyên nghiệp và chuyên sâu hơn, đảm bảo đạt kết quả cao hơn. Kết luận Đại hội, ông Trần Thiện Hải, Chủ tịch VASEP nhấn mạnh: “Năm 2014-2015 mở ra nhiều cơ hội và thách thức với cộng đồng DN chế biến và XK thủy sản Việt Nam. Để tiếp tục phát triển vững mạnh và đạt được mục tiêu XK đề ra năm 2015 là 6,9 tỷ USD và năm 2020 là 10 tỷ USD, Hiệp hội và mỗi DN cần phải nỗ lực hơn nữa, tự đổi mới và phối hợp chặt chẽ với nhau, cùng hợp tác, hội tụ mọi nguồn lực để tạo ra sức mạnh mới vượt qua khó khăn và thử thách”. BCH Hiệp hội kêu gọi toàn thể DN hội viên tăng cường đoàn kết, phấn đấu thực hiện thắng lợi các chương trình công tác trọng tâm năm 2014-2015, chung sức chung lòng xây dựng VASEP ngày càng hiện đại, góp phần tích cực đưa ngành thủy sản Việt Nam tiếp tục phát triển đạt đến những đỉnh cao mới. n Trần Duy Sau phần tổng kết báo cáo hoạt động, Đại hội tiếp tục làm việc về nội dung sửa đổi Điều lệ Hiệp hội để điều chỉnh cho phù hợp và tiếp tục phát triển trong thời kỳ mới
- 14. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/201410 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN các văn bản hướng dẫn, lộ trình, kế hoạch thực hiện để vừa quản lý được mà vẫn không gây khó khăn cho DN và người nuôi. Với tư cách là cơ quan được Chính phủ giao nhiệm vụ xây dựng cũng như quản lý và thực thi Nghị định, Bộ NN&PTNT chúng tôi sẽ tích cực lắng nghe, ghi nhận ý kiến, phản hồi từ tất cả các bên có liên quan. Đồng thời trong quá trình thực thi, nếu có những khó khăn, vướng mắc xuất hiện chúng tôi sẽ tập trung tháo gỡ. Những điểm, những qui định nào trong Nghị định không phù hợp sẽ được xem xét và đề xuất để sửa đổi bổ sung nếu thật sự hợp lý và cần thiết. PV: Lộ trình thực hiện Nghị định như thế nào, thưa Thứ trưởng? Thứ trưởng Vũ Văn Tám: Nghị định Cá tra có hiệu lực từ ngày 20/06/2014. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện sẽ có những lộ trình cụ thể. Chẳng hạn với việc công bố về qui hoạch chi tiết trong hoạt động nuôi của các địa phương thì phải đợi rà soát về qui hoạch của Bộ NN&PTNT. Việc đánh số và đăng ký vùng nuôi, sản lượng nuôi cũng cần phải có thời gian. Theo dự kiến của Bộ, từ nay đến 31/12/2014 là thời gian để chúng ta chuẩn bị hoàn thiện các vấn đề theo các qui định của Nghị định để từ 01/01/2015 sẽ hoàn chỉnh công tác chuẩn bị. PV: Hiện tại có ý kiến cho rằng, việc Chính phủ, Bộ NN&PTNT giao cho Hiệp hội Cá tra Việt Nam việc quản lý kiểm soát điều kiện XK, như thế có thiếu khách quan trong kinh doanh? Thứ trưởng Vũ Văn Tám: Đây không phải là việc giao hoàn toàn trách nhiệm cho Hiệp hội Cá tra Việt Nam kiểm soát toàn bộ điều kiện về hoạt động nuôi, qui trình nuôi, chế biến và XK. Các công đoạn ấy, theo nhiệm vụ chức năng được phân công thì chủ yếu vẫn là cơ quan quản lý Nhà nước phải làm. Ví dụ, việc quản lý về qui hoạch vùng nuôi thì cơ quan quản lý nhà nước phải phê PV: Thưa Thứ trưởng, Nghị định Cá tra ra đời có ý nghĩa thế nào? Trước mắt Bộ NN&PTNT sẽ ưu tiên tập trung vào những vấn đề nào để thực thi Nghị định? Thứ trưởng Vũ Văn Tám: Ngành cá tra được khẳng định như là một ngành hàng có rất nhiều lợi thế cạnh tranh của Việt Nam. Thế nhưng sự phát triển của nó trong mấy năm gần đây có thể nói là rất lận đận, cả người nuôi và DN đều không có lợi nhuận, đe dọa sự phát triển của ngành hàng. Chính vì thế, sự ra đời của Nghị định Cá tra là mong muốn chung của tất các các cá nhân, tổ chức, hiệp hội ngành hàng và các cơ quan có liên quan. Đây sẽ là khung pháp lý để chúng ta quản lý toàn bộ chuỗi sản xuất cá tra từ các yếu tố đầu vào, qui hoạch, qui trình nuôi, thu mua, chế biến và XK, góp phần thúc đẩy sự phát triển ngành cá tra một cách bền vững. Nghị định Cá tra chỉ mới được ban hành trong thời gian ngắn nên chúng ta chưa có đủ điều kiện và thời gian để phổ biến, giải đáp hết những băn khoăn, vướng mắc của DN và người nuôi. Do vậy, trước mắt Bộ NN&PTNT sẽ tập trung vào Nghị định 36/2014/NĐ-CP của Chính phủ về nuôi, chế biến và XK cá tra có hiệu lực từ ngày 20/06/2014. Tạp chí Thương mại Thủy sản đã phỏng vấn ông Vũ Văn Tám – Thứ trưởng Bộ NN&PTNT, Tổng Cục trưởng Tổng cục Thủy sản về vấn đề này. Chúng tôi cũng xin giới thiệu kiến nghị tập thể của cộng đồng doanh nghiệp gửi Thủ tướng Chính phủ, quan điểm của VCCI và ý kiến thảo luận của Tiến sĩ Hồ Quốc Lực đánh giá vị thế của con cá tra. Ý kiến về Nghị định Cá tra Ông Vũ Văn Tám – Thứ trưởng Bộ NN&PTNT, kiêm Tổng Cục trưởng Tổng cục Thủy sản.
- 15. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/2014 11 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN duyệt qui hoạch. Việc giám sát, kiểm tra chất lượng vật tư đầu vào như giống, thức ăn, hóa chất và các loại vật tư khác hay qui trình nuôi cũng phải do cơ quản lý Nhà nước làm chứ không phải do Hiệp hội Cá tra làm. Kể cả khâu chế biến, XK cũng do cơ quan quản lý nhà nước về chất lượng thực hiện. Đối với việc giao cho Hiệp hội Cá tra thực hiện chỉ là những việc trên cơ sở được cơ quan Nhà nước chứng nhận đủ điều kiện. Hiệp hội Cá tra chỉ là đại diện cơ quan quản lý và chỉ có việc rà soát để xem tất cả những những khâu như vậy đã đủ điều kiện để chứng nhận hay chưa để cấp xác nhận XK mà thôi. Hiệp hội Cá tra chỉ thực hiện ở khâu cuối cùng thay cơ quan quản lý nhà nước, việc giao cho tổ chức xã hội nghề nghiệp thực hiện thì cũng phù hợp với tinh thần cải cách thủ tục hành chính. PV: Sau khi Nghị định Cá tra đi vào thực thi, việc áp dụng tiêu chuẩn VietGAP sẽ như thế nào so với các tiêu chuẩn quốc tế? Thứ trưởng Vũ Văn Tám: Khi Nghị định này đi vào thực thi, các chứng chỉ quốc tế như là Global GAP, ASC và các chứng chỉ khác mà các thị trường NK có yêu cầu, chúng ta vẫn phải đáp ứng. Vấn đề hiện nay là những DN, vùng nuôi được chứng nhận VietGAP sẽ liên thông với các chứng chỉ quốc tế khác như thế nào. Bộ NN&PTNT đã giao cho Tổng Cục Thủy sản bàn bạc với các cơ quan của nước ngoài quản lý các chứng chỉ này để chúng ta có sự liên thông. Ví dụ, những qui định trong bộ tiêu chuẩn VietGAP hiện nay so sánh với các chứng chỉ khác có sự tương đồng, chúng ta chỉ xây dựng những phần chênh cao hơn so với VietGAPmà thôi. Điều đó có nghĩa là khi các chứng chỉ kia mà chúng ta thừa nhận thì trong đó đã có và đã đạt yêu cầu của VietGAP rồi. Dựa trên nền tảng của VietGAP, các DN, vùng nuôi chỉ dành thêm một khoản kinh phí để xây dựng, nâng cấp là có thể đáp ứng được các tiêu chuẩn kia. Mặt khác, sắp tới đây, không phải là bất cứ chứng chỉ nào vào nước ta là có thể tự do làm chứng nhận. Việt Nam sẽ có những qui định về các điều kiện để buộc những chứng chỉ này phải phù hợp với nhưng yêu cầu qui định của tiêu chuẩn VietGAP thì mới được ban hành và chứng nhận. Chỉ khi nào đáp ứng được yêu cầu, các đơn vị mới được chứng nhận các chứng chỉ ấy và phải chịu sự kiểm soát của Nhà nước Việt Nam. Vấn đề này cũng đã được qui định rõ trong Nghị định là phải phù hợp với qui định của Việt Nam. PV: Dự báo thị trường sau khi áp dụng Nghị định cá tra vào thực tế sẽ như thế nào? Thứ trưởng Vũ Văn Tám: Tôi cho rằng, nếu như các thị trường và chính phủ các nước NK cá tra Việt Nam khi được nghe, nghiên cứu và hiểu một cách kỹ càng các thông tin về Nghị định cá tra của Việt Nam, chắc chắn họ sẽ rất hoan nghênh. Đó là vì chúng ta đã đảm bảo chắc chắn rằng sản phẩm cá tra Việt Nam được sản xuất và XK có thương hiệu, có chất lượng tốt và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, có trách nhiệm cao không chỉ đối với người tiêu dùng trong nước mà còn đối với người tiêu dùng thế giới. Và tôi cũng tin rằng không chỉ chính phủ các nước mà cả người tiêu dùng cũng sẽ rất hoan nghênh Nghị định này. Dĩ nhiên, thị trường sản phẩm cá tra của chúng ta sẽ ngày càng rộng mở. PV: Cảm ơn Thứ trưởng!. n Đỗ Văn Thông Nuôi cá tra công nghiệp áp dụng theo tiêu chuẩn VietGAP tại Cần Thơ
- 16. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/201412 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN truyền thống khai thác từ biển đang có sản lượng gia tăng đột ngột mấy năm gần đây. Điều đó tất yếu khiến cho ngành cá tra XK rơi vào khủng khoảng thừa. Đến nay, những cảnh báo đó đã trở thành hiện thực, đẩy người nuôi và các DN chế biến cá tra lâm vào tình cảnh khốn khó. Nghị định 36/2014/NĐ-CP về nuôi, chế biến và XK sản phẩm cá tra Việt Nam được ban hành ngày 29/4/2014 đã thể hiện sự quyết tâm của Chính phủ trong việc tăng cường quản lý ngành nuôi, chế biến và XK cá tra. Cộng gia, hiện nay, sản phẩm cá tra Việt Nam đã được XK đến hơn 149 quốc gia và vùng lãnh thổ. Với giá trị XK cá tra năm 2013 đạt khoảng 1,8 tỷ USD, nguồn ngoại tệ do cá tra mang về rất đáng kể so với nhiều mặt hàng nông nghiệp XK khác. Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế đã từng cảnh báo về tốc độ phát triển quá nhanh của nghề nuôi và chế biến cá tra, tạo ra hàng trăm nghìn tấn sản phẩm phile đông lạnh mỗi năm, là sản phẩm thay thế, cạnh tranh trực tiếp với các loại cá thịt trắng Nghị định Cá tra là rất cần thiết Cá tra là một trong các mặt hàng thủy sản XK chủ lực, có tốc độ phát triển rất nhanh và mức độ hiện đại hóa đáng ngưỡng mộ của Việt Nam. Tuy nhiên, trong hơn 20 năm hình thành và phát triển, dù đã có những chuyển biến trong tổ chức sản xuất, nhưng mối liên kết trong sản xuất của ngành cá tra, cả liên kết ngang và liên kết dọc, chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn sản xuất. Là sản phẩm chiến lược quốc Ngày 26/6/2014, cộng đồng các doanh nghiệp cá tra đã cùng đồng lòng ký tên vào bản kiến nghị tập thể gửi Thủ tướng Chính phủ và các cơ quan hữu quan đề nghị xem xét điều chỉnh một số nội dung Nghị định 36/2014/NĐ-CP về nuôi, chế biến và XK cá tra, nhằm gỡ khó cho DN trong quá trình thực hiện. Kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp về Nghị định Cá tra Thứ trưởng Bộ NN-PTNT chủ trì buổi tọa đàm triển khai Nghị định 36 tại TP Hồ Chí Minh
- 17. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/2014 13 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN đồng DN cá tra nhận thức được những tác động tích cực mà Nghị định sẽ đem lại, nhằm tạo ra một sự chuyển biến mới về chất trong quản lý toàn bộ chuỗi giá trị, phát triển bền vững mặt hàng chiến lược, có khả năng cạnh tranh cao của đất nước, cải thiện hình ảnh, uy tín và vị thế sản phẩm cá tra Việt Nam trên thị trường thế giới. Điều chỉnh để không gây khó cho doanh nghiệp Cộng đồng DN cá tra hoàn toàn ủng hộ sự ra đời của Nghị định vì nhận thức đây là cơ hội nhằm thay đổi hiện trạng ngành cá tra Việt Nam đang khó khăn sau một thời gian dài phát triển nóng và thiếu quy hoạch. Tuy nhiên, trong bối cảnh các thị trường NK cá tra đang hồi phục rất chậm sau khủng hoảng kinh tế thế giới, thị trường Hoa Kỳ cũng giảm NK do tác động của mức thuế cao trong vụ kiện chống bán phá giá, thị trường Nga chưa có dấu hiệu mở lại cho cá tra Việt Nam và các thị trường khác vẫn đang chủ yếu NK phiê cá tra ở mức giá không cao, các DN cá tra Việt Nam đang hết sức khó khăn để duy trì sản xuất và XK. Một số quy định về chất lượng cá tra mang tính chủ quan của Nghị định có thể gây nên những thay đổi quá đột ngột, khiến các DN ngành cá tra không đủ thời gian để thuyết phục khách hàng trên các thị trường chấp nhận. Các chỉ tiêu quy định về mạ băng, hàm ẩm của phile là các chỉ tiêu chất lượng, mang tính thương mại thuần túy, do bạn hàng đặt ra trong quan hệ giao thương, khác nhau tùy thuộc tính chất các thị trường. Cũng chưa đủ cơ sở khoa học và còn nhiều ý kiến khác nhau về kết quả thực nghiệm mà Bộ NN&PTNT tiến hành tại 3 nhà máy chế biến cá tra ở ĐBSCL cách đây 6 năm, được coi là căn cứ cho Nghị định. Đặc biệt, Nghị định Cá tra có điều khoản quy định một thủ tục “hành chính” mới, bắt buộc các DN phải đăng ký hợp đồng XK cá tra với Hiệp hội Cá tra Việt Nam để kiểm soát về nguồn gốc và giá cả nguyên liệu. Thậm chí, trong điều kiện khó khăn hiện nay, khi Chính phủ tìm mọi biện pháp để tiết giảm mọi khoản phí và lệ phí thu của doanh nghiệp, thì Nghị định còn đưa ra một thứ “phí quản lý mới” (“phí thẩm định điều kiện kinh doanh thương mại”), mà Hiệp hội Cá tra được thu! Điều quy định không hợp lý và chưa có tiền lệ này gây phản ứng nhiều nhất. Để giải tỏa những vướng mắc khi triển khai thực hiện Nghị định 36/2014/NĐ-CP, tiếp theo công văn số 105/2014/CV-VASEP ngày 03/6/2014, cộng đồng DN cá tra thuộc Hiệp hội VASEP đã họp, thảo luận và cùng đồng lòng ký tên vào bản kiến nghị tập thể gửi đến Thủ tướng Chính phủ (văn bản số 120/2014/VASEP- KN, ngày 26/6/2014), đề nghị xem xét những kiến nghị nêu trên, nghiên cứu điều chỉnh một số nội dung Nghị định cho phù hợp với tình hình thực tế và quy luật thị trường. Bản Kiến nghị tập thể tập trung vào 4 nội dung cụ thể là: (i) kiến nghị quy định DN công khai minh bạch thông tin về tỷlệmạbăngtrênbaobìsảnphẩm, thay cho việc Nhà nước quy định một tỷ lệ cứng nhắc là 10%; (ii) kiến nghị quy định lộ trình hợp lý giảm hàm lượng nước trong phile đông lạnh cá tra thay cho việc áp đặt hàm lượng nước tối đa là 83%; (iii) kiến nghị bãi bỏ thủ tục đăng ký XK cá tra; (iv) kiến nghị bỏ quy định về thu phí thẩm định “điều kiện kinh doanh thương mại cá tra”. Bản Kiến nghị tập thể nêu rõ: “Chúng tôi, cộng đồng các DN chế biến và XK cá tra, đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng để xây dựng nhà máy chế biến, tạo dựng vùng nuôi, phát triển và đấu tranh để bảo vệ thị trường XK không có lý do gì lại bán sản phẩm của mình dưới giá thành sản xuất. Chỉ có một bộ phận nhỏ các công ty kinh doanh thiếu chiến lược và kinh nghiệm thương trường đang có những biểu hiện cạnh tranh không lành mạnh gây thêm khó khăn cho ngành cá tra. Chúng tôi tin tưởng rằng Nghị định Cá tra ra đời đúng thời điểm sẽ chấn chỉnh lại ngành cá tra Việt Nam”. Được biết, hiện nay Thủ tướng Chính phủ đang chỉ đạo Bộ NN&PTNT và các cơ quan hữu quan xem xét và giải quyết thấu đáo những kiến nghị hợp tình hợp lý nói trên để tháo gỡ khó khăn cho cộng đồng các DN cá tra, khẩn trương đưa Nghị định vào thực hiện. n Trần Duy
- 18. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/201414 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN sản lượng tự nhiên cá này bị sụt giảm trầm trọng. Khi cá thịt trắng khai thác ở biển bị thiếu hụt quá lớn, bởi giảm hạn ngạch khai thác tới hàng triệu tấn, các nhà NK, phân phối ở EU đã tìm ra sản phẩm thay thế là cá tra phi lê từ Việt Nam như một sản phẩm thay thế (substitute). Từ tình huống đó, năm 2007 giá cá tra phi lê đã khởi động tăng giá. Năm 2008 giá tăng mạnh, cao điểm suýt soát 4 US$/ kg, tăng 1 US$ so trước đó. Năm 2008, khủng hoảng kinh tế thế giới đang lúc cao điểm, cá tra Việt Nam lại phát triển với tốc độ chóng mặt, với hàng loạt nhà máy chế biến cá tra được xây dựng nhanh, làm tăng công suất chế biến lên gấp đôi, nhiều vùng nuôi cũng được hình thành nhanh chóng. Sản lượng cá tra Việt Nam từ khoảng 0,5 triệu tấn (2007) tăng nhanh những năm sau đó, cao điểm (2010) khoảng 1,5 triệu tấn. Năm 2007-2009 là giai đoạn hoàng kim của con cá tra Việt Nam Nhưng ngay sau đó, từ năm 2010, sản lượng cá minh thái, cá tuyết khai thác tự nhiên lại phục hồi. Do hạn chế khai thác trước đó, nên việc phục hồi càng nhanh và ổn định dần qua từng năm. Năm 2013 cá minh thái, cá tuyết trúng lớn. Nga tăng bán chăng. Và tất nhiên, chúng cạnh tranh với nhau. Cá minh thái tập trung biển Alaska và vùng eo biển Bering, chủ yếu do Nga và Mỹ khai thác, mỗi nước đạt khoảng 1,5 triệu tấn/năm. Cá tuyết sống cũng tập trung vùng biển bắc, tổng sản lượng khai thác hàng năm suýt soát triệu tấn. Kể từ năm 2006, Hội đồng Quốc tế Khai thác Biển (ICES) giảm đáng kể hạn ngạch khai thác cá minh thái và cá tuyết do kết quả thăm dò thấy Cá tra trên thị trường cá thịt trắng Thị trường cá thịt trắng là một bộ phận quan trọng, có vị trí đặc biệt trên thế giới. Cá biển thịt trắng cósảnlượnglớnđángkểlàcáminh thái (Alasca pollack), cá tuyết (cod), cá vược (sea perch). Cá thịt trắng nước ngọt (chủ yếu là nuôi) có cá tra (pangasius), cá rô phi (tilapia), cá nheo (catfish)... Những mặt hàng cá trên đều được người tiêu dùng ưa chuộng vì độ dinh dưỡng, thơm ngon, dễ chế biến và giá cả phải Đôi điều suy nghĩ về vị thế con cá tra Việt Nam p TS. Hồ Quốc Lực Cá tra đến cỡ thu hoạch
- 19. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/2014 15 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN hạn ngạch khai thác cá minh thái tới Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản. Lượng cá nhiều, tràn xuống phía nam, là dịp tàu cá Trung Quốc đánh bắt lén không cần hạn ngạch. Thời điểm sản lượng cá minh thái, cá tuyết hạn chế, việc tiêu thụ cá tra thuận lợi ở mức 0,5 triệu tấn/năm. Nhu cầu tăng tự nhiên hàng năm chỉ 1 con số. Hiện nay, sản lượng cá biển thịt trắng đang ở mức cao điểm, cá tra Việt Nam đang ở mức 1 triệu tấn/năm, nên việc tiêu thụ cá tra phi lê có chậm và giá cả chưa cao là điều dễ hiểu. Việc mở rộng thị trường cá tra Việt Nam đã và đang được xúc tiến khá mạnh trong hơn 10 năm qua. Tuy nhiên, nhiều nước cũng thấy được lợi điểm từ cá pangasius, với trên 20 loài, nên đã tiến hành thử nghiệm và tổ chức nuôi như Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia…Mỗi nước này đã có sản lượng hàng năm khoảng 200.000 tấn, hầu hết là tiêu thụ nội địa. Đến nay Thái Lan và Mexico cũng thông tin là họ quan tâm tới việc nuôi con cá này. So sánh cá minh thái với cá tra cho thấy cá minh thái có lợi điểm hơn. Cá minh thái là cá biển, được người tiêu dùng ưu tiên chọn do an toàn. Thịt cá minh thái dai, ngon (người Nhật gọi cá minh thái là sukesondara), chủ yếu để làm chả (surimi) chất lượng ngon hơn, khiến Nhật Bản tiêu thụ lượng cá minh thái rất lớn. Giá bán cá minh thái cũng hết sức cạnh tranh với cá tra. Một số nhà máy chế biến Việt Nam đang NK cá minh thái cắt đầu, bỏ nội tạng (H&G) để tái chế phi lê tẩm bột XK, giá nhập chỉ 1,4-1,5 US$/kg. Trong khi cá tra cùng dạng XK giá tới 1,7$/kg. Cá minh thái phi lê phổ biến trên thị trường cũng không bị ngâm hóa chất giữ nước (làm tăng trọng) nhiều như cá tra philê Việt Nam, nên dễ thu hút người tiêu dùng hơn. Ai gây nên “bi kịch” cá tra? Thời cơ giai đoạn 2007-2010 đã hình thành biết bao tỉ phú nuôi và chế biến cá tra. Nhưng do không nắm bắt đủ thông tin, không biết diễn biến cung – cầu, người nuôi cứ âm thầm nuôi cá, chỉ biết hy vọng theo thông lệ “năm thất giá kéo theo năm trúng giá” theo kiểu nuôi trồng không ai chỉ dẫn mấy chục năm qua. Niềm hy vọng đó chỉ đưa đến sự thất vọng to lớn, dẫn đến phá sản biết bao chủ nuôi, khi nhiều năm qua cá thịt trắng khai thác biển liên tục trúng mùa, thị trường không có nhiều chỗ cho cá tra vẫy vùng như trước. Người nuôi cá tra phá sản, DN chế biến cũng trên bờ vực khủng hoảng bởi hàng đang tồn kho số lượng lớn, kéo dài, khiến nợ chồng nợ. Ai gây nên tình cảnh này? Trước tiên là vai trò kiểm soát, điều tiết của cơ quan chức năng các cấp. Chính phủ đã thấy được trách nhiệm, đã hình thành nhiều lượt tổ chức như Ban Chỉ đạo Cá tra các tỉnh ĐBSCL, Ban Điều hành XK Cá tra sang Nga, Hiệp hội nuôi cá tra các tỉnh… Và nay là Hiệp hội Cá tra Việt Nam (VPA). Tiếp theo là trách nhiệm các doanh nhân chế biến cá. Làn sóng mạnh 2007-2009 đã hình thành tầng lớp doanh nhân mới trong lĩnh vực kinh doanh chế biến cá tra. Họ đến từ nhiều lĩnh vực khác, thấy con cá “đang ngon ăn” thì hè nhau nhảy vô. Kiến thức kinh doanh có hạn, đạo đức kinh doanh không cao, tầng lớp này có không ít người ích kỷ, không hiểu câu mua có bạn, bán có phường, coi quá nặng quyền lợi riêng, góp phần khiến con cá rối tung và ngày càng trầm trọng. Cũng không thể không kể đến trách nhiệm người nuôi cá. Tâm lý âm thầm nuôi nhằm tranh thủ thời cơ khi cá giảm lượng, giá sẽ tăng. Nhưng biết bao người nuôi có đồng tâm trạng này, tới khi lứa cá phải thu thì sản lượng không giảm, mà giá lại giảm. Đâu thể bắt buộc các DN chế biến phải tiêu thụ hết cá nuôi, trừ những hộ có hợp đồng pháp lý ràng buộc đầy đủ với DN. Kế đến là các phương tiện truyền thông và một số cá nhân cứ rêu rao vô trách nhiệm doanh nghiệp ép giá ngưới nuôi, tạo tâm lý nghi ngại giữa hai chủ thể chủ yếu tạo ra chuỗi giá trị cá tra. DN kinh doanh con giống, thức ăn, thuốc thú y đều tăng Tiến sĩ Hồ Quốc Lực Chủ tịch HĐQT FIMEX Viet Nam
- 20. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/201416 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN Giải pháp cho cá tra Việt Nam Cá tra Việt Nam chỉ tồn tại và phát triển trên nền tảng có tổ chức chặt chẽ với quan điểm biết mình biết người. Yếu tố chủ động tăng năng lực cạnh tranh là có giải pháp giảm giá thành, điều tiết sản lượng cá nuôi vừa phải. Thí dụ, khi cá minh thái đang có sản lượng lớn, thì sản lượng cá tra chỉ nên ở mức 500-700.000 tấn/năm và chỉ tăng sản lượng khi mở được thêm thị trường hay khi có dự báo cá thịt trắng đánh bắt sụt giảm mạnh. Giải pháp hành chánh như kiểm soát giá bán của các DN không phải là căn bản. Bởi đâu ai khờ dại bán thấp, tự gây thiệt hại chomình.Cộinguồnvấnđềlàcán cân cung – cầu cá thịt trắng trên phạm vi thế giới. Khi sản lượng cá thịt trắng khai thác giá rẻ trên thế giới tăng mạnh sẽ không cách nào giữ được giá cá tra, phải bán rẻ ngoài ý muốn thôi. Từ phân tích trên trên cho thấy để tăng giá bán cá tra Việt Nam, nhiều việc cần tính toán và xử lý đồng bộ: 1. Cần thu thập đầy đủ thông tin về tình hình khai thác cá thịt trắng (chủ yếu là cá minh thái, cá tuyết) và cá rô phi trên toàn cầu. Nếu cá thịt trắng khai thác trúng, phải hạn chế sản lượng nuôi cá tra. Việc ấn định sản lượng cá nuôi hàng năm sẽ tránh tình cảnh ứ đọng cá trong ao, trong kho lạnh,…nhằm tránh tình trạng dư thừa khiến nhiều doanh nhân túng quá hóa liều, phải bán cá giá rẻ nhằm xử lý hàng trong kho, có tiền trả nợ ngân hàng. Hệ lụy dẫn đến giá cá nguyên liệu phải giảm theo quy luật cung – cầu. Dẫn chứng là sản lượng cá giá khi nhu cầu tăng, có ai lên án họ đâu! Mấy chục năm qua, sao không nghe thấy ai rêu rao DN ép giá người nuôi tôm? Không phải DN chế biến tôm giỏi giang gì, chuyên mua tôm nguyên liệu giá cao chót vót. Vấn đề là mức cung ứng tôm trên thị trường thế giới giảm do nuôi tôm gặp dịch bệnh nặng nề. Sự mất cân đối đó làm lợi cho bên cung ứng, nhất là người nuôi tôm. Một chân lý quá dễ hiểu! Rõ ràng, không phải Việt Nam được thiên nhiên ưu đãi, để độc quyền cá Pangasius, có thể tự định đoạt giá con cá này trên thị trường thế giới. Bởi Pangasius có nhiều chi, các nước khác có thể tổ chức nuôi. Mặt khác, người tiêu dùng có thể lựa chọn sản phẩm khác thay thế, mặt hàng nào rẻ hơn sẽ được tiêu thụ nhiều hơn. Mẻ lưới cá tuyết ở Biển Bắc (ảnh Maurice Mcdonald-PA)
- 21. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/2014 17 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN hồi nuôi của Na Uy và dưa hấu vuông ở Nhật Bản, giá bán rất cao và ổn định, chủ yếu do sản lượng duy trì không tăng nóng nhiều năm qua, nhờ đó hai sản phẩm này không bị mất giá. 2. Tổ chức xúc tiến thương mại (XTTM), mở rộng thị trường có bài bản, không để tình trạng cạnh tranh thiếu lành mạnh giữa các DN trong nước. Cá tra đang là sản phẩm quốc gia, nên tranh thủ kinh phí XTTM không quá khó. Nên tận dụng cơ hội thâm nhập thị trường người đạo Hồi, vì cá này phù hợp chuẩn thực phẩm đạo Hồi, với hơn 1,5 tỷ người, gần ¼ dân số thế giới. 3. Nghiên cứu giảm giá thành sản phẩm thông qua chương trình phục hồi đàn cá bố mẹ có nhiều tính trội, dễ nuôi, mau lớn, ít bệnh…Song song có giải pháp kiểm soát giá thức ăn. Bởi chi phí thức ăn chiếm hơn phân nửa giá thành của cá. 4. Tổ chức nuôi cá đạt chuẩn chất lượng, môi trường và phát triển bền vững càng cao càng tốt, nhằm tạo lòng tin và thu hút người tiêu dùng; nâng cao trình độ chế biến thâm nhập phân khúc thị trường trung cao. Hiện nay, sản phẩm cá tra XK chủ yếu là philê đông lạnh. Nếu các DN chế biến cá tập trung nghiên cứu chế biến thành hàng có GTGT nhiều hơn như ngành tôm, việc tiêu thụ cá sẽ rộng đường và giá cả sẽ cải thiện hơn. 5. Tổ chức những chương trình giới thiệu sản phẩm cá tra trên các phương tiện thông tin đại chúng nhằm thu hút người tiêu dùng trong nước, nhất là khu vực vùng cao, ít thủy sản như tây nguyên, phía bắc… 6. Về lâu dài, nên tổ chức nghiên cứu nuôi cá tra trong điều kiện nước lợ (nước ngọt tăng dần độ mặn). Việc này không quá khó vì thực tế nhiều hộ dân ở cửa sông ven biển, như vùng Đại Ngãi, Sóc Trăng đã có nuôi. Tuy cá chậm lớn hơn, thịt ít trắng hơn nhưng là cá nước mặn, thịt dai và ngon hơn. Nếu nghiên cứu thành công, có thể xây dựng thương hiệu cá tra nước mặn lợ sẽ làm phong phú sản phẩm cá tra, thị trường nhắm đến là Hoa Kỳ. Lý do là người tiêu dùng Hoa Kỳ đã quen với cá tra Việt Nam thịt mềm ngon hơn hẳn cá catfish bản địa, nên dễ chấp nhận khi cá này, nếu thêm lợi điểm nuôi nước mặn. Hoa Kỳ có dân số đông, thâm nhập tốt nước này sẽ bằng thâm nhập biết bao thị trường khác. Tóm lại, cần nhìn nhận, đánh giá vấn đề và giải quyết vấn đề toàn diện, đúng tầm. Cá tra Việt Nam dù tiêu thụ dù trong nước cũng bị tác động bởi cung-cầu phạm vi thế giới đối với sản phẩm tương đồng. Nhưng đa phần cá tra Việt Nam là XK, sự tác động của cân bằng cung – cầu trên phạm vi thế giới càng rõ ràng. Do vậy, giải quyết việc quy hoạch, sản lượng cá nuôi phải tuân thủ quan hệ cung – cầu thế giới. Sau đó mới tính tới bản lĩnh quảng bá mở rộng thị trường tiêu thụ cá và các chương trình hành động khác. Cái nhìn ở phạm vi thế giới và trên quan điểm tuân thủ quy luật kinh tế sẽ là kim chỉ nam để những giải pháp khác được đồng bộ và đúng hướng hơn. n H.Q.L. Tàu đánh cá của các nước châu Âu
- 22. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/201418 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN và hàm ẩm cụ thể: Việc quy định cứng nhắc về tỷ lệ mạ băng (10%) và hàm lượng nước tối đa (83%) có lẽ là không phù hợp. Đây chỉ là vấn đề về chất lượng sản phẩm, không phải là vấn đề VSATTP, không phải tiêu chuẩn TBT/ SPS bắt buộc của chính phủ nước NK. Việc quy định tiêu chuẩn cho một vấn đề thuộc về quyền tự do thỏa thuận là không cần thiết. Người mua từ các nước kém phát triển, sẵn sàng mua cá tra với tỷ lệ mạ băng cao hơn 10% hoặc hàm ẩm cao hơn 83% miễn là giá rẻ thì tại sao pháp luật Việt Nam lại cấm việc này?. Ngay cả khi tỷ lệ mạ băng và hàm ẩm có là các tiêu chuẩn bắt buộc (TBT, SPS) ở một thị Về tỷ lệ mạ băng và hàm lượng nước tối đa Đây là các quy định mới, không có trong phiên bản Dự thảo Nghị định tham vấn VCCI nên VCCI chưa có ý kiến về vấn đề này trong công văn góp ý trước đây. Về vấn đề này, Nghị định cá tra nêu 02 nhóm quy định: • Quy định về việc ghi rõ tỷ lệ mạ băng và hàm ẩm trên nhãn: Quy định này phù hợp với quy định về ghi nhãn hàng hóa và hữu ích cho đối tác cũng như người tiêu dùng; giúp gắn trách nhiệm của DN với chất lượng sản phẩm. VCCI cho rằng quy định này là hợp lý. • Quy định về tỷ lệ mạ băng Về các tiêu chuẩn tối thiểu đối với cá tra thương phẩm Khoản 5, Điều 4 quy định: “Đến ngày 31/12/2015 các cơ sở nuôi cá tra thương phẩm phải áp dụng và được chứng nhận thực hành nuôi trồng thủy sản tốt theo VietGAP hoặc chứng chỉ quốc tế phù hợp quy định của pháp luật Việt Nam”. Vấn đề là ở chỗ hiện nay pháp luật Việt Nam chưa quy định chứng chỉ quốc tế nào là phù hợp, dẫn tới thực tế là quy định này được hiểu theo hướng phải đáp ứng VietGAP. Xét trong bối cảnh cụ thể của XK cá tra hiện nay, khi mà các thị trường XK đang đòi hỏi các tiêu chuẩn khác nhau, và thường là không phải VietGAP hay một tiêu chuẩn nào cụ thể của pháp luật Việt Nam, thì việc quy định như trên sẽ gây ra những bất hợp lý. Để giải quyết tất cả những vướng mắc này, Thông tư hướng dẫn Nghị định 36 cần có hướng dẫn cụ thể quy định “chứng chỉ quốc tế” cho phép áp dụng tương đương với VietGAP theo hướng công nhận các chứng chỉ quốc tế thông dụng hiện nay như GlobalGAP, BAP, ASC… để tạo điều kiện thuận lợi cho XK và vẫn đảm bảo mục tiêu quản lý chất lượng như mong muốn. Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã có văn bản số 1437/PTM-PC ngày 01/7/2014 trả lời công văn số 2742/BTP-VĐCXDPL ngày 19/06/2014 của Bộ Tư pháp về việc phối hợp kiểm tra, xử lý thông tin về thi hành pháp luật đối với Nghị định số 36/2014/ NĐ-CP về nuôi, chế biến và xuất khẩu cá tra. Quan điểm của VCCI về Nghị định Cá tra Chế biến cá tra tại Công ty Cổ phần Thủy sản Bình An
- 23. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/2014 19 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN trường XK nào đó thì việc quy định cứng về tỷ lệ mạ băng và hàm ẩm tại pháp luật Việt Nam cũng là không cần thiết, bởi mỗi thị trường đòi hỏi tiêu chuẩn tối thiểu về chất lượng hàng hóa khác nhau. Việc quy định một mức chất lượng cứng nhắc như Nghị định 36 là điều bất hợp lý, có thể sẽ đẩy giá sản phẩm lên, khiến sản phẩm của Việt Nam khó tiếp cận với các thị trường dễ tính. Đăng ký xuất khẩu cá tra Đây là cơ chế gây tranh cãi nhất hiện nay của Nghị định Cá tra. Theo VASEP, các DN lo ngại rằng điều này sẽ khiến hàng hóa của họ không thể XK do các loại vướng mắc có thể phát sinh khi đăng ký XK. Ví dụ: về loại hợp đồng phải đăng ký; về năng lực triển khai; về bí mật kinh doanh;...Phần lớn các nguy cơ trên đều đã được VCCI cảnh báo trong công văn số 2534 góp ý dự thảo Nghị định. Tiếc là phiên bản cuối cùng của Nghị định được thông qua vẫn không xử lý được các vấn đề này. Ngoài ra, với thông lệ ký và thực hiện hợp đồng cá tra như hiện nay, việc đăng ký hợp đồng XK sẽ không giúp ích gì nhiều cho mục tiêu kiểm soát nguồn cung cá tra để không thả nuôi thừa hay thiếu. Lý do là khác với nhiều ngành sản xuất khác, các DN và cơ sở cung cấp cá tra không đợi tới lúc có hợp đồng chính xác về số lượng mới tiến hành thả nuôi, rất nhiều hợp đồng được ký giao ngay (bởi DN đã trữ sẵn hàng trong kho) hoặc giao sau một thời gian rất ngắn (DN mua ngay số cá có sẵn để chế biến luôn). Và do đó đăng ký hợp đồng XK sẽ không đảm bảo được là DN và các cơ sở nuôi sẽ không thả nuôi vượt quá/dưới mức nhu cầu thực tế. Với những bất cập chưa thể giải quyết trong quy trình đăng ký cá tra như đã liệt kê, có lẽ cần cân nhắc lại tính cần thiết của cả hệ thống đăng ký hợp đồng xuất khẩu này, vì chi phí bỏ ra quá lớn mà mục tiêu chính lại không thể đạt được. Và có thể sẽ phải xem xét sửa đổi Nghị định để bỏ cơ chế đăng ký XK, thay thế bằng một cơ chế khác cho phép kiểm soát được số lượng thả nuôi (ví dụ như quota sản lượng nuôi, như đề cập ở phần dưới đây). Chú ý là khi xem xét các giải trình về sự cần thiết của cơ chế đăng ký hợp đồng XK cần tính đến các thực tế sau: • Nếu là vì mục tiêu thống kê được số lượng cá tra XK thì hoàn toàn không cần tới cơ chế đăng ký hợp đồng XK, bởi với các cơ chế kiểm soát như hiện nay (hải quan, NAFIQAD…) đã có thể thống kê được số lượng XK; • Nếu là vì mục tiêu kiểm soát để đảm bảo rằng cá XK là cá được nuôi bởi các cơ sở đã đáp ứng các tiêu chuẩn VietGAP và các điều kiện nuôi trồng khác thì chỉ cần trong bộ hồ sơ hải quan hoặc NAFIQAD chứng minh cá được lấy từ các ao nuôi được cấp phép là đủ. Khi đó cơ quan hải quan/ NAFIQADsẽxemxét,nếucógiấy tờ đó thì cho phép XK hay không. Thủ tục này rõ ràng là thuận lợi và đơn giản hơn, sử dụng hoàn toàn hệ thống đang có mà không phải xây dựng mới có một cơ chế đăng ký XK mà hiện vẫn chưa rõ sẽ vận hành thế nào. Hạn ngạch Như đã nêu ở trên, một trong những mục tiêu quan trọng nhất của Nghị định cá tra là kiếm soát nguồn cung cá tra, nhằm tránh tình trạng dư thừa hoặc thiếu cá tra nguyên liệu. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Nghị định cá tra Nuôi cá tra thương phẩm tại tỉnh Cần Thơ
- 24. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/201420 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN theo phương pháp đấu giá. Nếu phải đấu giá để được phân bổ quota thì DN, cơ sở sẽ phải tính toán rất kỹ lưỡng về sản lượng, và vì vậy cách thức này cho phép kiểm soát rất tốt nguồn cung cá nguyên liệu. Về các đề xuất xử lý vướng mắc của Nghị định cá tra Nghị định Cá tra đã có hiệu lực thi hành kể từ 20/06/2014. Tuy nhiên, các điều khoản còn nhiều vướng mắc thì DN chưa phải áp dụng ngay. Do đó, VCCI đề xuất phương án xử lý như sau: Trong khoảng thời gian từ nay tới hết 2014 (thời điểm mà quy định về tỷ lệ mạ băng và hàm ẩm có hiệu lực): • Tiến hành sửa lại Nghị định Cá tra, ít nhất ở 03 điểm nêu ở trên, theo hướng như đã gợi ý trong mỗi phân tích liên quan. • Tạm dừng việc soạn thảo Thông tư hướng dẫn Nghị định, ít nhất là về các quy định hướng dẫn chi tiết 03 nội dung còn bất cập nêu trên, chờ Nghị định được sửa rồi mới tiếp tục soạn thảo Thông tư. Trường hợp vẫn cần thiết phải soạn thảo Thông tư để hướng dẫn chi tiết các nội dung khác đã có hiệu lực từ 20/6/2014 của Nghị định thì đề nghị đưa các nội dung hướng dẫn các vấn đề nói trên ra khỏi Dự thảo Thông tư. Sau khi Nghi định sửa về các vấn đề này thì sẽ dự thảo một Thông tư khác chỉ hướng dẫn về các vấn đề này. n B.B.T đang dự kiến ít nhất 02 cơ chế: • Đăng ký hợp đồng XK: Như đã phân tích, cơ chế này dường như không giúp ích được cho mục tiêu kiểm soát có hiệu quả nguồn cung cá nguyên liệu • Quy hoạch ao nuôi: Việc kiểm soát diện tích nuôi không đồng nghĩa với việc kiểm soát sản lượng cá nguyên liệu, bởi với cùng một diện tích, chủ cơ sở nuôi có thể tăng hoặc giảm sản lượng cá dựa vào số lượng con giống thả nuôi, cỡ cá, chế độ nuôi và thu hoạch. Vì vậy, có lẽ cần cân nhắc một cơ chế khác để kiểm soát sản lượng cá nguyên liệu. Ví dụ, áp dụng quota về sản lượng (hay quy hoạch về sản lượng – thay vì quy hoạch diện tích nuôi) để kiểm soát trực tiếp lượng cá nguyên liệu thu hoạch theo đó: • Xác định hạn mức sản lượng cá (quota) theo năm: Quota này sẽ được tính toán trên cơ sở dự báo nhu cầu tiêu thụ cá theo từng năm, dựa vào mức tiêu thụ của năm trước của các thị trường và các dự báo về sản lượng của các loại sản phẩm cạnh tranh trực tiếp với cá tra tại các thị trường này. Tất nhiên việc xác định quota không phải là dễ dàng, trong bối cảnh các dự báo của chúng ta thường sai lệch khá lớn so với thực tế. Tuy nhiên nếu việc này gắn với chính các DN thì có thể hy vọng vào kết quả dự báo nhu cầu gần đúng hơn. • Phân bổ quota cho từng DN, cơ sở nuôi cá: Để đảm bảo tính khách quan, công bằng, việc phân bổ quota sản lượng cho các DN, cơ sở nuôi cá có thể được thực hiện Sản phẩm cá tra XK của Công ty TNHH Đại Thành
- 25. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/2014 21 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN đo đạc, cắm mốc, vẽ bản đồ về mang trình tấu triều đình. Bên cạnh có tư liệu lịch sử ghi lại các đợt đi khảo sát, đo vẽ và cắm mốc ở quần đảo Hoàng Sa thời Nguyễn, còn các tài liệu mang tính pháp qui của Nhà nước ban hành cũng ghi chép hết sức tường tận về vấn đề này. Đó là Châu bản. Thứ hai, Nhà nước đặt đội hải thuyền mang tên Hoàng Sa, Bắc Hải thực hiện những chuyến ra khơi để quản lý biển, điều này được ghi chép lại tại các cuốn sách như Đại Việt sử ký tục biên, Phủ biên tạp lục, Đại Nam thực lục, Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ... Thứ ba, Nhà nước ta thời phong kiến luôn quan tâm giáo dục ý thức coi trọng chủ quyền đối với Hoàng Sa, Trường Sa và các vùng biển Việt Nam như trong các sách: Khải đồng thuyết ước, khắc in năm Tự Đức Tân Tỵ Ô ng Trịnh Khắc Mạnh - Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam - cho biết, bước đầu các nhà khoa học đã sưu tập và phân loại được nhiều loại văn bản như bản đồ, địa chí, lịch sử, văn bản hành chính, tạp văn. Nội dung các tư liệu Hán Nôm có thể khái quát vào 3 vấn đề chủ yếu. Thứ nhất, hằng năm, Nhà nước phong kiến Việt Nam phái người ra Hoàng Sa để Cuốn sách “Một số tư liệu Hán Nôm về chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và các vùng biển của Việt Nam ở Biển Đông” đã được Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam công bố tháng 6/2014 tại Hà Nội. Đây là những tư liệu có giá trị khoa học, trong đó có nhiều tư liệu gốc lần đầu tiên được công bố, là căn cứ lịch sử và pháp lý sinh động khẳng định chủ quyền biển đảo Việt Nam. Tư liệu Hán Nôm về chủ quyền biển đảo của Việt Nam Họp báo công bố cuốn sách “Một số tư liệu Hán Nôm về chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và các vùng biển của Việt Nam ở Biển Đông”
- 26. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/201422 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN (1881), là cuốn sách dạy về các kiến thức xã hội, lịch sử, địa lý..., trong sách có bản đồ ghi Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam. Phần viết về địa dư tỉnh Quảng Ngãi có ghi Hoàng Sa thuộc chủ quyền Việt Nam. Ngay từ thế kỉ 17, Việt Nam xác lập chủ quyền với quần đảo Hoàng Sa, điều này được ghi chép lại tại nhiều văn tự cổ. Từ năm 1881, nhiều tư liệu Hán Nôm đã xác nhận thời điểm này đã có sách dạy cho học trò về Hoàng Sa, Trường Sa. Ông Trịnh Khắc Mạnh cho biết, lần theo sử sách chúng ta thấy, Nhà nước Việt Nam từ thời Lý đã quan tâm tới việc đo vẽ bản đồ lãnh thổ quốc gia. Theo Khâm định Việt Nam sử thông giám chương mục thì: “Mùa thu năm 1075,...Lý Thường Kiệt đã cho vẽ bản đồ hình thế núi sông ở ba châu Bố Chính, Mai Linh và Đại Lý”. Sách Đại Việt sử ký toàn thư cũng cho biết: “Tháng 11 năm Đại Định thứ 22 (1161) đời vua Lý Anh Tông, nhà vua sai Tô Hiến Thành làm Đô tướng, Đỗ An Di làm phó, đem 2 vạn quân đi tuần các nơi ven biển Tây Nam để giữ yên miền biên giới”. Cũng theo sách Đại Việt sử ký toàn thư: “Năm Chính Long Bảo Ứng thứ 10 (1172) đời vua Lý Anh Tông, mùa xuân tháng 2, nhà vua lại đi tuần các hải đảo địa giới các bang Nam Bắc, vẽ bản đồ và ghi chép phong vật mang về. Các triều vua sau này đã noi theo triều Lý tiếp tục thực hiện việc đo vẽ bản đồ đất nước”. Đến thời vua Gia Long cũng luôn quan tâm tới Hoàng Sa, coi đây là lãnh thổ thiêng liêng của quốc gia, thường xuyên phái người ra đây để tìm hiểu. Bên cạnh đó, Nhà nước đặt đội hải thuyền mang tên Hoàng Sa, Bắc Hải thực hiện những chuyến ra khơi để quản lý biển đảo. không những cử người ra Hoàng Sa, Nhà nước còn cho xây dựng miếu và đặt bia trên Hoàng Sa, điều này được ghi trong Đại Nam thập lục. Điều đặc biệt là, tàu thuyền của Ma Cao nhà Thanh có bản đồ Hoàng Sa đã đem dâng trình vua Gia Long, mà không trình bản quốc. Điều này cho thấy, trong quan niệm và nhận thức của họ, quần đảo Hoàng Sa là của Đại Nam bấy giờ và phải dâng trình vua Đại Nam, Nhà nước đang quản lý quần đảo này. Trong tập bản đồ Thiên Nam tứ chí lộ đồ thư do Đỗ Bá soạn vẽ, sách được đóng khung trong Hồng Đức bản đồ, có từ thế kỷ 17, có đoạn ghi chép về quần đảo Hoàng Sa như sau:”Giữa biển khơi có dải cát dài gọi là Bãi Cát Vàng, dài khoảng 400 dặm, rộng 20 dặm, đứng sừng sững giữa biển. Từ cửa biển Đại Chiêm đến cửa Sa Vinh, mỗi khi có gió Tây Nam thì thương thuyền các nước đi phía trong trôi dạt ở đây, khi có gió Đông Bắc thuyền đi phía ngoài cũng trôi dạt ở đây và đều chết đói hết cả, hàng hóa các loại đều bỏ lại ở đó. Nhà Nguyễn hằng năm vào tháng cuối đông (tháng 12) đem 18 chiếc thuyền đến đó để thu đồ vật, phần nhiều là vàng bạc, tiền tệ, súng đạn”. PGS.TS Nguyễn Tá Nhí, nguyên cán bộ nghiên cứu Hán Nôm của Viện nghiên cứu Hán Nôm cho biết, Viện còn lưu giữ được hàng chục nghìn tài liệu quý giá, ghi chép tất cả các kinh nghiệm trong cuộc sống như sản xuất, lao động, đấu tranh chống giặc ngoại xâm.Trong số đó có những tư liệu ghi chép rất tỉ mỉ, đầy đủ, tường tận về quyền làm chủ đối với hai vùng đất Hoàng Sa và Trường Sa. Viện Nghiên cứu Hán Nôm đã tổ chức điều tra, khai thác và chắt lọc những tinh hoa đó thành cuốn sách “Một số Tư liệu Hán Nôm về chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa, và các vùng biển của Việt Nam ở Biển Đông”. Trong các tư liệu cổ quan trọng được giới thiệu lần này, có cuốn sách Thiên Nam tứ chí lộ đồ, GS Trịnh Khắc Mạnh- Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam PGS.TS Nguyễn Tá Nhí- nguyên cán bộ nghiên cứu Hán Nôm của Viện Nghiên cứu Hán Nôm.
- 27. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/2014 23 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN luôn có ý thức bảo vệ chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và các vùng biển của Việt Nam ở biển Đông. Hai quần đảo này từ rất lâu đã trở thành địa điểm của cư dân Việt Nam sinh sống và khai thác sản vật, thành đối tượng ghi chép và nghiên cứu của các nhà khoa học Việt Nam. Những căn cứ mà Trung Quốc đang đưa ra cho rằng Trung Quốc có chủ quyền tại 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa từ cách đây 2000 năm là hành động dàn dựng tư liệu và xuyên tạc lịch sử, bóp méo sự thật. Hiện nay, tại nhiều nước trên thế giới như Tây Ban Nha, Ý.... đều có tư liệu khẳng định Hoàng Sa, Trường Sa là thuộc chủ quyền Việt Nam. Theo PGS.TS Trịnh Khắc Mạnh, những tư liệu công bố trong cuốn sách này không phải là toàn bộ tư liệu Hán Nôm có nội dung về chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần Hoàng Sa, Trường Sa và các vùng biển của Việt Nam ở Biển Đông, mà chỉ là bước đầu giới thiệu một số tư liệu Hán Nôm nguyên bản trong chặng đường dài sưu tập, nghiên cứu tư liệu của Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam. “Chúng tôi dự kiến sẽ dịch và xuất bản cuốn sách bằng tiếng Anh trong thời gian tới, để đưa tới cho bạn bè quốc tế những tư liệu quý khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa”- ông Mạnh cho biết. n Nguyễn Thị Hồng Hà Việt Nam sáng tạo ra. Lịch sử chữ Nôm của Việt Nam có hàng ngàn năm, trong các bản ghi của các triều đại Lý, Trần chúng ta đã có chữ Nôm, do vậy chỉ có người Việt Nam mới sử dụng để thể hiện về vùng đảo ở Biển Đông. Căn cứ vào các tư liệu Hán Nôm, chúng ta có đủ bằng chứng có giá trị, chứng minh một cách thuyết phục về chủ quyền của nhà nước Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và các vùng biển ở biển Đông, đây là căn cứ vững chắc về lịch sử, về khoa học và về pháp lý. Nhà nước phong kiến Việt Nam trong đó danh xưng“Thiên Nam” là tên gọi khác của Việt Nam, có từ thời vua Lê Thánh Tông. Đây là cuốn sách có niên đại khá sớm và là nguồn tư liệu rất quan trọng, trong đó “tứ chí” chỉ vùng cùng cực xa nhất của Việt Nam, mảnh đất giáp giới xung quanh. Ngoài ra cuốn sách còn giới thiệu nhiều tên gọi khác của Hoàng Sa như Hoàng Sa Chử, Hoàng Sa đôi, hay Tuyệt hiểm sứ... Đặc biệt trong các bản đồ từ thời Lê còn có đề rõ ba chữ “Bãi Cát Vàng” bằng chữ Nôm để chỉ quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam, mà chữ Nôm là do người Hai trong số các tư liệu Hán Nôm chứng minh chủ quyền của Việt Nam với Hoàng Sa, Trường Sa.
- 28. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/201424 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN Bình một ngày trước khi chúng tôi ra tuyên bố đâu nhé!? Đúng, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã tiết lộ một phần của bí mật…Phần của bí mật đó là, ông Obama đã nói gì với ông Tập sau hơn hai tháng Trung Quốc “múa gậy vườn hoang” khiêu khích, thách thức, hiếp đáp đối với một nước nhỏ (đang bị quở trách là “đưa con hoang đàng”)? Liệu Trung Quốc đã thật sự hoàn thành sứ mệnh “nắn gân dư luận”? Liệu Trung Quốc đã lãnh Hồng Lỗi chiều 16/7/2014 cho biết, việc chuyển giàn khoan là sự sắp xếp từ trước của các doanh nghiệp (DN) trên biển, chẳng liên quan gì tới bất cứ một nhân tố bên ngoài nào. Ý ông này “cãi cối cãi chầy”: Chúng tôi (tức Trung Quốc) rút trước một tháng so với dự kiến không phải vì tính toán sai lầm và do áp lực quốc tế đâu nhé! Trung Quốc rút giàn khoan càng không phải vì Tổng thống Obama đã có cuộc điện đàm (nóng) với Chủ tịch Tập Cận N gay vào thời điểm tin tức về giàn khoan Trung Quốc trên truyền thông đang sôi sục, có người đã lo lắng, sau khi HD-981 rút khỏi biển Việt Nam, liệu rồi mọi chuyện có rơi vào im lặng? Thực tế đặt ra những tình huống “lưỡng nan” cho cuộc đấu tranh ngoại giao và pháp lý tới đây. “Pháo xịt ngòi” Theo Tân Hoa xã, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc LTS. Việc Trung Quốc rút giàn khoan Hải Dương 981 ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam trước siêu bão Thần Sấm là một động thái đang đặt ra nhiều dấu hỏi. Tạp chí Thương mại Thủy sản xin giới thiệu ý kiến của TS. Đinh Hoàng Thắng - một nhà ngoại giao kỳ cựu của Việt Nam - về vấn đề này để bạn đọc tham khảo. Thế trận “hậu giàn khoan” p TS. Đinh Hoàng Thắng Tàu Trung Quốc phun vòi rồng khủng bố tàu kiểm ngư Việt Nam
- 29. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/2014 25 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN đủ những thứ Trung Quốc đáng ra phải nhận? Sự trỗi dậy muộn màng của Trung Quốc trong một trật tự đã tương đối an bài bởi những thiết chế quốc tế về an toàn và tự do hàng hải, mách bảo cho những thế lực nuôi cuồng vọng sắp xếp lại bàn cờ khu vực cũng như trên toàn cầu rằng, thời của họ chưa đến hoặc thời của họ đã qua. Phép thử của những kẻ chủ xướng “Trung Hoa Mộng” khi nào thật sự mới kết thúc? Chẳng có gì bảo đảm Trung Quốc sẽ không “tái xuất giang hồ”, đẩy “biên giới di động” trở lại vị trí cũ, hoặc sang một vị trí mới. Vì đường lưỡi bò “tham ăn háu đói” đâu chỉ ra đời từ thời Tưởng Giới Thạch. Nó là sản phẩm ngàn năm của “căn tính sói”, sản phẩm của não trạng coi 14 nước láng giềng là man di của một “Trung Hoa quân chủ chuyên chế” (từ của GS Trần Ngọc Vương). Các lựa chọn Một nửa sự mờ ám chưa hẳn đã là sự mờ ám toàn phần. Người Việt, sẽ còn mất nhiều công sức để phát hiện, để đối phó! Cơn sốt truyền thông hai tháng qua mới chỉ đủ để công luận qua “cơn ngái ngủ”. Có một sẽ có hai. Trong một tình huống rõ như ban ngày, Việt Nam là bậc thang đầu tiên để Trung Quốc đi xuống biển Đông Nam Á, từ đó trổ ra Thái Bình Dương để “ăn thua đủ” với các cường quốc muốn giữ nguyên trạng. Nhưng rồi “sự trỗi dậy” ấy, cho dù bằng hòa bình như đang quảng bá hay bằng chiến tranh như từng chuẩn bị, dường như cho thấy con sư tử già thức giấc quá muộn. Dẫu sao mặc lòng, giờ đây ngồi tính lại hơn thiệt (cost and benefit), Trung Quốc đang nhận ra những sự thật không mấy ngọt ngào. Về phần thế giới, phải thấy các nhà bình luận có lý khi qua những vụ như vừa rồi đã khái quát nên một Trung Quốc “chưa giàu đã già”, “chưa hùng đã hung”. Còn Việt Nam có thể đứng trước những lựa chọn nào? Thứ nhất, nhân cơ hội vừa qua, xác lập lại một tư thế mới trong bang giao với các nước láng giềng và thế giới, dù lớn hay bé, như giữa các quốc gia với nhau; thậm chí, nếu muốn, như giữa các thực thể địa-chính trị. Đây là cơ hội để Việt Nam có được một con đường thẳng và tương đối nhanh để đi tới hưng khởi. Thứ hai, trở lại “đường ray cũ” như một tập quán “bóng đè”, như một định mệnh của lịch sử. Việt Nam sẽ trở thành “trái độn” cho những xung đột có thể có giữa các thế lực lớn. Đây là con đường trở lại kiếp chư hầu, thuộc quốc vốn đã quá bẽ bàng trong lịch sử. Đều là thành viên của Việt tộc, chúng ta phải hiểu tại sao Trần Hưng Đạo được dân phong Thánh, là Đức Thánh Trần. Khi xã tắc lâm nguy thì sự đồng thuận cao giữa triều đình với thần dân, đặc biệt là giữa những nhân vật trọng yếu của triều đình với nhau (mặc dầu trong đám ấy cũng có kẻ toan tính chuyện hàng giặc) là vô cùng quan trọng. Trần Hưng Đạo, vì nước bỏ qua thù nhà, góp phần giương cao ngọn cờ đoàn kết dân tộc, đã lãnh đạo hai cuộc kháng chiến chống quân Nguyên. Không “há miệng chờ sung”! Pháo Tàu tuy đã “xịt ngòi” nhưng thuốc pháo còn nguyên. Và những vòi rồng, những súng phun nước, thậm chí các dàn pháo đủ loại vẫn luôn trong tư thế sẵn sàng. Lựa chọn của nạn nhân trong trường hợp này khá hạn hẹp. Cũng còn may mà thế lưỡng nan không chỉ xuất hiện trong bang giao Việt-Trung. Thế lưỡng nan còn phản ánh cả ở tương quan giữa Trung Quốc với các nước khu vực và với các đại cường! “Lụt thì lút cả làng”. An ninh của Việt Nam trở thành một bộ phận của an ninh khu vực, thậm chí toàn cầu. Tuy nhiên, cũng không thể “há miệng chờ sung”. Ngay giữa ngã ba đường, Việt Nam đã buộc phải chủ động tiến hành những việc ngoài ý muốn để góp phần ngăn chặn thảm họa cho toàn khu vực. An ninh và phát triển cho Việt Nam, hòa bình và công lý cho Biển Đông – Con đường phía trước ấy chắc chắn không phải là sứ mệnh bất khả thi! n Đ.H.T.
- 30. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/201426 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN biến động, thủy sản vẫn là ngành đạt được tốc độ tăng trưởng khá. Theo báo cáo của Tổng cục Thủy sản, tổng sản lượng thủy sản 6 tháng đầu năm 2014 ước đạt 2,867 triệu tấn, tăng 4,4% so với cùng kỳ năm 2013. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, ước tính 6 tháng đầu năm 2014, giá trị sản xuất thủy sản theo giá so sánh 2010 đạt 84.063 tỷ đồng, tăng 6,0% (trong đó nuôi trồng thủy sản tăng 7,83%, khai thác thủy sản tăng 3,78%) so với cùng kỳ năm 2013. Mặc dù vậy, ngành thủy sản vẫn còn gặp nhiều khó khăn trong khai thác, nuôi trồng và chế biến. Phát biểu tại buổi tọa đàm, PGS.TS. Nguyễn Hữu Dũng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) - khẳng định, ngành sản xuất, chế biến và XK thủy sản là ngành tiên phong trong sản xuất hàng hóa nông nghiệp tập trung quy mô lớn, với DN làm nòng cốt, phát triển theo tiếp cận chuỗi giá trị, thiết lập liên kết dọc từ nuôi trồng đến chế biến XK, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về phát triển bền vững. Tuy nhiên, sau thời kỳ phát triển nhanh, mạnh, từ năm 2008 đến nay ngành sản xuất thủy sản Việt Nam đang đối diện nhiều khó khăn, thách thức ngày càng gay gắt, sản xuất và XK chững lại, biến động theo chiều hướng xấu. DN và ngư dân đã và đang trải qua giai đoạn cực kỳ khó khăn, nhiều DN đứng trước nguy cơ phá sản. Bên cạnh những tác động T rong 10 năm qua, sản xuất thủy sản tăng mạnh cả về sản lượng lẫn giá trị. Năm 2013 tổng sản lượng thủy sản đạt 6,05 triệu tấn, tăng gấp 2,58 lần so với năm 2000, bình quân tăng 8,21%/năm, trong đó, sản lượng khai thác tăng gấp 1,57 lần, sản lượng nuôi trồng tăng gấp 5,42 lần. Năm 2013, hàng thủy sản Việt Nam đã có mặt ở trên 164 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, giá trị XK đạt 6,7 tỷ USD, tăng gấp 4,5 lần so với năm 2000, bình quân tăng 12,69%/ năm góp phần đưa ViệtNamvàotốp10nướcsảnxuất, XK thủy sản hàng đầu thế giới. Phát triển nhưng nhiều khó khăn Bước sang năm 2014, mặc dù tình hình Biển Đông có nhiều Tại buổi tọa đàm “Tái cơ cấu ngành nông nghiệp trong tiến trình tái cơ cấu nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng” do Ban Kinh tế Trung ương tổ chức, nhiều giải pháp được các chuyên gia đưa ra nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng và giá trị sản phẩm thủy sản trong thời gian tới. Tái cơ cấu ngành thủy sản Toàn cảnh buổi Tọa đàm
- 31. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/2014 27 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN bất lợi từ bên ngoài, những khó khăn nảy sinh trong nước và sự yếu kém của chính các DN thủy sản, thì những hạn chế và bất cập về cơ chế và năng lực quản lý nhà nước cũng gây thêm không ít khó khăn cho các DN. Để chủ động bảo đảm cân đối cung-cầu, hạn chế sự cạnh tranh thiếu lành mạnh giữa các thành phần tham gia chuỗi giá trị, cũng như áp lực dư thừa sản lượng - nguyên nhân chính gây ách tắc trong ngành kinh tế quan trọng này - chúng ta rất cần có những giải pháp mạnh mẽ và thích hợp hơn nhằm phát triển thủy sản một cách bền vững. Cần có Bộ Kinh tế Biển Nhiều kiến nghị được ông Dũng đưa ra tại buổi tọa đàm với mong muốn đóng góp một số giải pháp về quản lý Nhà nước để quá trình tái cơ cấu ngành thủy sản diễn ra thuận lợi và đúng hướng, tạo phương thức phát triển bền vững trong thời gian tới. Những vấn đề chủ yếu được ông Dũng nêu lên gồm có: Chiến lược Biển; Thay đổi tư duy luật pháp và tổ chức để quản lý Nhà nước theo chuỗi giá trị; Cơ chế tín dụng phù hợp với trình độ chuỗi sản xuất; Áp dụng cơ chế kiểm soát sản lượng phù hợp với nhu cầu thị trường; Áp dụng cơ chế kiểm soát chất lượng toàn chuỗi; Xã hội hóa các hoạt động quản lý sản xuất, XK thủy sản; Tạo cơ chế tài chính để phát triển và bảo vệ thị trường. PGS.TS. Nguyễn Hữu Dũng khẳng định, hiện nay, Việt Nam vẫn chưa có một thể chế Nhà nước thống nhất để quản lý biển. Một câu hỏi được đặt ra là: Mấy chục bộ, ngành, tập trung chủ yếu quản lý một phần tư Tổ quốc trên đất liền, sao không có một cơ quan quản lý đủ mạnh dành cho ba phần tư còn lại? Có hơn chục bộ và cơ quan ngang bộ có liên quan đến biển, nhưng trách nhiệm quản lý một đối tượng chiến lược chung là Biển lại bị cắt khúc và phân tán, rời rạc, thiếu sức mạnh. Bộ phận có lực lượng đông đảo nhất, hiện diện thường xuyên nhất trên biển là ngành thủy sản. Với gần 5 triệu ngư dân chuyên nghiệp và nhiều triệu lao động liên quan, có hơn trăm nghìn chiếc tàu thuyền hoạt động quanh năm trên biển, mỗi năm sản xuất hơn 6 triệu tấn thủy sản, cung cấp cho nhu cầu tiêu dùng thực phẩm trong nước và XK 6,7 tỷ USD. Nhưng quản lý nhà nước về thủy sản chỉ là một tổng cục nằm trong một bộ đa ngành quản lý hàng chục lĩnh vực của hơn 7 bộ trước đây. Tình trạng tổ chức và năng lực các cơ quan quản lý những lĩnh vực chuyên ngành quan trọng khác về kinh tế biển cũng không khá hơn. Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường, cũng thuộc một bộ đa ngành, quản lý 7 lĩnh vực. Cục Hàng hải nằm trong Bộ Giao thông Vận tải; Tổng cục Du lịch nằm trong Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch... Thậm chí cơ quan quản lý nhà nước về tài nguyên khoáng sản (kể cả dầu khí) ở đáy biển không phải ở cấp cục. Để thực hiện Chiến lược Biển cần phải có một thiết chế quốc gia đủ mạnh, nhất quán về chủ Cần tăng cường quản lý chặt chẽ việc sử dụng kháng sinh, hóa chất cấm...ngay từ khâu nuôi
- 32. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/201428 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN lượng cho những sản phẩm chiến lược mà chúng ta có lợi thế cạnh tranh quốc tế. Từng trang trại nuôi trồng được cấp phép, chỉ được nuôi trồng ở một mức sản lượng được quy định, phù hợp điều kiện tự nhiên và năng lực của từng trang trại; đồng thời có cơ chế đồng quản lý, kiểm soát chặt chẽ việc thực hiện hạn ngạch (quota) đó. Việt quản lý sản lượng có thể được thực hiện theo nguyên tắc: Phân bổ và kiểm soát quota công khai và đồng thuận giữa các chủ thể của cộng đồng; Quản lý theo toàn chuỗi sản xuất, bắt đầu từ khâu thả giống; Chỉ cấp quota cho các trại nuôi trồng đủ điều kiện, đã đăng ký và được cấp phép; Mỗi lô nông, thủy sản nuôi trồng phải có hồ sơ xuất xứ hợp pháp và DN phải cung cấp hồ sơ xuất xứ nguyên liệu khi tiêu thụ. Việc kiểm soát chất lượng sản phẩm thủy sản phải được thực hiện không phải ở khâu cuối cùng, mà phải ở những điểm kiểm soát tới hạn (CCP- Critical Control Points) trong chuỗi giá trị. Trong chuỗi giá trị nuôi thủy sản, cần ít nhất 3 khâu kiểm soát đó là: kiểm soát chất lượng giống thủy sản, kiểm soát chất lượng thức ăn và kiểm soát chất lượng sản phẩm XK. Giải pháp nâng cao giá trị gia tăng hàng thủy sản Theo ông Đoàn Xuân Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chế biến Nông Lâm Thủy sản và nghề muối, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, trong lĩnh vực chế biến thủy sản, cần chú trọng đa dạng hóa sản phẩm thủy sản chế biến, tập trung sản xuất các sản phẩm có GTGT phù hợp với thị hiếu từng thị trường. Nâng tỷ trọng sản phẩm GTGT lên 60-70% tổng sản lượng thủy sản chế biến. Tập trung chế biến các sản phẩm thủy sản GTGT cao như: tôm (PTO, sushi, nobashi, tempura, butterfly PTO,...); cá ngừ (sashimi, đóng hộp, xông khói,...); cá biển (surimi, khô tẩm gia vị ăn liền, đồ hộp,...); nhuyễn thể (sushi, sashimi, bánh nhân bạch tuộc, thực phẩm chức năng từ hàu,...). Ông Hòa khẳng định, từ nay trương và kỷ cương trong hành động, có chính sách quản lý thống nhất vùng biển, thềm lục địa và hải đảo. Ông nhấn mạnh: “Đã đến lúc Nhà nước cần sớm thành lập Bộ Kinh tế Biển!”. Quản lý theo chuỗi giá trị Ông Dũng nhấn mạnh: “Thay đổi tư duy luật pháp và tổ chức để quản lý nhà nước theo chuỗi giá trị, cạnh tranh quốc tế đòi hỏi chúng ta phải chuyển mạnh các chỉ tiêu phát triển từ số lượng sang chất lượng. Chuỗi giá trị là tiếp cận chính xác để nâng cao hiệu quả kinh tế và năng lực cạnh tranh. Đảng và Nhà nước đang hô hào DN và nông ngư dân phải hình thành các liên kết từ A đến Z theo từng chuỗi giá trị, nhưng tư duy, cơ sở pháp lý và tổ chức bộ máy quản lý nhà nước vẫn đang bị cắt khúc. Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn chỉ tập trung quản lý khâu sản xuất nông lâm thủy sản; khâu chế biến và thương mại XNK vẫn “nhường” cho Bộ Công Thương. Do đó, cần xem xét để thay đổi tư duy, ban hành các khung pháp lý và tổ chức thực thi quản lý Nhà nước theo chuỗi giá trị thông suốt toàn ngành. Phải xây dựng và ban hành Luật hoặc Pháp lệnh cho từng sản phẩm chủ lực quốc gia, tạo cơ sở pháp lý thống nhất đủ mạnh cho việc đề ra các chính sách liên quan đến chuỗi giá trị của sản phẩm đó, từ sản xuất đến thị trường”. Về áp dụng cơ chế kiểm soát sản lượng phù hợp với nhu cầu thị trường, ông cho biết, theo kinh nghiệm quản lý của các quốc gia tiên tiến nhất, Nhà nước cần nghiên cứu để có cơ chế phân bổ và kiểm soát sản PGS.TS. Nguyễn Hữu Dũng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) Ông Đoàn Xuân Hòa- Phó Cục trưởng Cục Chế biến Nông Lâm Thủy sản và Nghề muối
- 33. Thûúng maåi Thuãy saãn / söë 175+176 / thaáng 7+8/2014 29 SÛÅ KIÏåN / BÒNH LUÊÅN đến năm 2020 sẽ hạn chế đầu tư mới các cơ sở chế biến thủy sản sản xuất ra sản phẩm sơ chế vì hiện đang dư thừa 40% công suất, chỉ khuyến khích đầu tư cơ sở chế biến ra các sản phẩm GTGT. Ứng dụng tiến bộ KHCN trong chế biến, bảo quản thủy sản như: công nghệ cấp đông siêu nhanh, sấy chân không thăng hoa, sấy bức xạ hồng ngoại, công nghệ enzyme, công nghệ bảo quản thủy sản sống bằng phương pháp ngủ đông, bao gói MAP (có khí bổ sung)...Áp dụng tiêu chuẩn quốc tế như: HACCP, Codex, ISO, BRC, Halal,...đáp ứng tốt yêu cầu về chất lượng và ATTP. Tăng cường quản lý chặt chẽ việc sử dụng kháng sinh, hóa chất cấm, chất tăng trọng...trong toàn chuỗi sản xuất từ nguyên liệu đến chế biến, tiêu thụ sản phẩm nhằm tạo ra bước chuyển rõ rệt về chất lượng và vượt qua được các hàng rào kỹ thuật của nước NK. Đồng thời, ông Hòa cho biết thêm, cần nâng cao hiệu quả sử dụng phế phụ phẩm và phát triển công nghiệp hỗ trợ, đầu tư công nghệ hiện đại để sản xuất các chế phẩm có GTGT sử dụng trong các ngành thực phẩm và phi thực phẩm như: colagen, chitin, chitosan, glucosamin, canxi hoạt tính, bột cá, dầu cá, bột đạm thủy phân, các chất có hoạt tính sinh học cao... Cần có cơ chế tín dụng phù hợp Ông Dũng nêu vấn đề bất cập về cơ chế tín dụng. Hiện nay, nhiều công ty thủy sản (nhất là cá tra, tôm, thậm chí cá ngừ) đã chuyển đổi mô hình, từ thuần túy mua nguyên liệu của dân để chế biến rồi XK, với số vốn lưu động cần thiết cho mỗi chu kỳ sản xuất không nhiều lắm, chu kỳ sản xuất ngắn, sang làm chủ cả khâu nuôi (thậm chí cả sản xuất giống và thức ăn nuôi cá) và đánh cá, nhằm chủ động nguyên liệu và khép kín chuỗi giá trị, với số vốn cần thiết tăng gấp bội và chu kỳ sản xuất kéo dài hơn. Khó khăn về cơ chế tín dụng hiện nay của tất cả các công ty trong ngành thủy sản là ngân hàng chỉ cho vay vốn lưu động hạn chế với chu kỳ ngắn để chế biến XK, đồng thời đòi hỏi những điều kiện về thế chấp tài sản ngặt nghèo. Vì vậy, rất cần ban hành một cơ chế tín dụng theo tinh thần mới, tháo gỡ nút thắt, gây ách tắc về vốn hiện nay. Cơ chế đó dựa trên uy tín và năng lực DN, cung ứng lượng vốn đủ để nuôi và chế biến, XK thủy sản; chu kỳ cho vay thích hợp với chu kỳ sản xuất, tương thích với mô hình DN có cả trang trại nuôi và nhà máy chế biến. Cơ chế đó không chỉ phụ thuộc vào ngân hàng mà còn cần thay đổi nhiều cơ sở pháp lý; cần sự vào cuộc thật sự của ngành nông nghiệp và các địa phương. Chỉ có như thế, DN mới đủ sức làm đầu tàu cho nông dân và cả chuỗi giá trị. Ông Đoàn Xuân Hòa khẳng định, sẽ kiến nghị Bộ Tài chính nghiên cứu trình Chính phủ và Quốc hội xem xét mở rộng ưu đãi thuế cho các DN đầu tư chế biến sâu nông, lâm, thủy sản và nghề muối, giảm bớt các loại phí nông nghiệp, làm rõ giá dịch vụ, bảo hiểm nông nghiệp, tập trung vào các hộ sản xuất lớn, nhất là các hộ tham gia liên kết với DN chế biến để giảm rủi ro cho các DN đầu tư vào vùng nguyên liệu. Đồng thời, sẽ phối hợp với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tăng tiếp cận của các DN chế biến nông lâm thủy sản về tín dụng. Hi vọng, với những giải pháp tái cơ cấu thủy sản mạnh mẽ, trong thời gian tới, ngành thủy sản nói chung và các DN chế biến và XK thủy sản nói riêng sẽ khởi sắc hơn nữa. n Nguyễn Thị Hồng Hà Sản phẩm cá tra cuộn cá hồi của Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn (VINH HOAN CORP)