This presentation is about good olive agriculture. Olive agriculture calander, olive pests, pests control methods, olive plantation are discused. Bu sunum iyi zeytin tanımı hakkındadır. Zeytin bakım takvimi, zeytin zararlıları, zararlılarla mücadele, zeytin yetiştirme, konuları tartışılmıştır.

1. ZEYTİNDE İYİ TARIM
Dursun Akkurt
2022
İSMEK
Bitkisel Üretimde İyi Tarım Uygulamaları
Öğrenci Sunumu

2. ZEYTİN
 Teknik/Botanik Adı: Olea europaea (Avrupa
Zeytini)
 Zeytingiller Oleaceae familyasından meyvesi
yenen ve geleneksel olarak Akdeniz iklimine
özgü bir ağaç türüdür.
 Tüm Akdeniz ülkelerinin yanı sıra Güney
Amerika, Güney Afrika, Çin, Avustralya, Yeni
Zelanda, Meksika ve Amerika Birleşik
Devletleri'nde yetiştirilir.

3. Zeytin Ürünleri
 Zeytinyağı,
 Zeytin meyvesi,
 Odun/Ahşap,
 Zeytin yaprağı,
 Süs bitkisi

4. Zeytinlik Bakımı
 Toprak işleme
 Gübreleme
 Budama
 Sulama
 Yetiştirme
 Zararlılar ve Hastalıklarla mücadele
 Hasat

5. Zeytinlik Bakımı
Ocak
(Toprak işleme) Hasat tamamlandıktan sonra toprak tavı iyi olan zeytinlikler 10 -
12 cm derinlikte işlenmelidir.
(Gübreleme) Zeytin bahçelerinde analiz için toprak alma çalışmaları gübre
vermeden önce, ayın ortalarına kadar bitirilmelidir. Zeytinliklerde toprağa yanmış
ahır, organik veya gerekiyorsa toprak altı gübreleri verilebilir. Hafif süzek
topraklara çiftlik gübresi tercih edilmelidir.
(Yetiştirme) Yeni zeytinlik yapılacaksa dikim yerleri tespit edilerek çukurlar açılır.
%5-%12 arası eğimli arazilerde teraslama yapılamalıdır. Basit düzleştirrme
yeterliyse sürüm yeterli olabilir.

6. Zeytinlik Bakımı
Şubat
(Gübreleme) Gerekiyorsa toprak altı veya organik gübreler vermeye bu ay da
devam edilebilir.
(Budama) Yaşlı ve verimi azalmış zeytin ağaçlarında gençleştirme budaması
yapılabilir. Budamadan önce ve ağaçtan ağaca geçerken, aletler 1/10 oranında
hypo karıştırılmış su ile dezenfekte edilmelidir. Budama atıkları zeytinliklerden
uzaklaştırılmalı veya yakılarak imha edilmelidir.
(Zararlılar) Halkalı leke ve dal kanserine karşı, sürgün vermeden önce, %1.5’luk
bordo bulamacı yapılabilir. Zeytin güvesi varsa, güvelerin %80’i yuvalarını terk
ettiyse yeterli dozda ilaçlama yapılmalıdır.

7. Zeytinlik Bakımı
Şubat (2)
(Toprak işleme) 10 - 12 cm. derinliğinde hafif toprak işlemesi yoluyla yabani
otlarla mücadele ve yeşil gübreleme yapılabilir.
(Gübreleme) Toprak analiz sonuçlarına göre zeytin ağaçları için azotlu gübre
uygulaması bu ayın ortalarına kadar yapılabilir. Bor noksanlığı olan zeytinliklere
Mart’tan Nisan sonuna kadar bor elementi verilebilir. Kompoze gübre
uygulaması yapılabilir. Çiçek açımını geliştirmek için gerekiyorsa Kalsiyum,
Sülfür, Magnezyum ve iz elementleri (Bor, Klor, Manganez, Demir, Çinko,
Gümüş, Molibden, Selenyum) içeren gübreler verilebilir. Gerekiyorsa kompoze
ve azotlu gübreler verilir.
(Budama) Daha önce yapılmadıysa ve ağaçlar henüz uyanmadıysa budama
yapılabilir. Don zararı yoksa budama çalışmalarına başlanır ve bordo bulamacı
ile ilaçlama yapılır.

8. Zeytinlik Bakımı
Mart
(Yetiştirme) Grekiyorsa teraslar onarılır. Fidan dikimine devam edilebilir. Ayın
ortalarına kadar yabani zeytin ağaçlarına kalem aşısı yapılabilir. Zeytinde kalem
aşılamasına ay ortalarından itibaren başlanabilir. Yeni kurulacak zeytinlikler için
fidan dikimine başlanabilir.
(Zararlılar) Dolu ve don zararı olmuşsa, zeytin dal kanseri bulunan zeytinliklerde
ilaçlama yapılmalıdır. Daha önce yapılmadıysa Halkalı leke hastalığına karşı,
çiçek açmadan % 1’lik bordo bulamacı uygulanabilir. Zeytin güvesinin yaprak
nesline ve zeytin pamuklu bitine karşı ilaçlama yapılabilir.

9. Zeytinlik Bakımı
Nisan
(Toprak işleme) Daha önce yapılmadıysa 5-10 cm. derinliğinde olacak şekilde
ilkbahar toprak sürümü yapılabilir.
(Gübreleme) Zeytin dikili alanlarda yeşil bitki örtüsü var ise mücadele ve yeşil
gübreleme olması için bu ay içinde mutlaka toprağa gömülmelidir. Yağışlar
devam ederse zeytinliklere gübre verilebilir.
(Budama) Ağaçlar uyanmadıysa, budama işine devam edilebilir. Zeytin
ağaçlarında gençleştirme ve aralama amacıyla kalın dal kesimleri yapılabilir.
(Sulama) Yeni zeytinliklerde, hava şartlarının kurak geçmesi halinde ağaçlara su
verilmelidir.
(Yetiştirme) Göz ve kabuk aşısına başlanabilir. Yabani zeytinlerde aşılama
işlemlerine devam edilebilir.
(Zararlılar) Zeytin dal kanseri, zeytin pamuklu biti ve zeytin güvesi mücadelesine
devam edilir.

10. Zeytinlik Bakımı
Mayıs
(Toprak işleme) Zeytinliklerde toprak tavına gore kültivator, diskaro ve sürgü
çekilebilir. Hafif sürüm ile toprak üzerindeki kaymak kırılarak, yabani otların
gelişmesi önlenir.
(Budama) Zeytin ağaçlarında dipten çıkan sürgünler temizlenir. Gençleştirilen
zeytinlere ve 3 - 4 yaşlarındaki fidanlara şekil budaması uygulanır.
(Sulama) Kurak mevsimlerde 15 günde bir sulama yapılmalıdır. Ayın sonundan
itibaren düzenli sulama işlemlerine başlanır.
(Yetiştirme) Nisan ayında yapılan aşıların bağları çözülür. Kabuk kalkıyorsa aşı
işlemlerine devam edilebilir.
(Zararlılar) Zeytin güvesi mücadelesine devam edilir ve zeytin sineği takibine
başlanır. Zeytin ağaçlarında güneş yanmaları varsa gövdelere badana yapılabilir.

11. Zeytinlik Bakımı
Haziran
(Toprak işleme) Yabani ot temizliği ve mümkünse kompostlama yapılabilir.
(Gübreleme) Ayın ortalarında ağaçlara azotlu gübreler verilebilir.
(Budama) 3 - 4 yaşındaki fidanların şekil budamasına devam edilir. Ürün verme
yılında olmayan zeytin ağaçlarında hafif bir ayıklama yapılarak ağaçlar
güçlendirilir.
(Sulama) Gerekiyorsa zeytinlerde düzenli sulamaya devam edilir. Ürünü bol
zeytin ağaçları, biraz daha fazla sulanmalıdır.

12. Zeytinlik Bakımı
Haziran (2)
(Yetiştirme) Tuttuysa zeytinlerdeki aşı bağları çözülür. Aşılanan veya
gençleştirilen yaşlı ağaçların aşı sürgünü dışındaki sürgünlerinin uçları alınarak
büyümeleri engellenir. (Aşının alt ve üst kısımlarından çıkan filiz sürgünlerde uç
alma ile, 25- 30 cm. yukardan 2 cm eninde olacak şekilde gövdeden bilezik
alınır.)
(Zararlılar) Kanserli zeytin ağaçlarının budaması bu ay içerisinde de yapılabilir.
Kanserli dal budandıktan sonra budama aleti mutlaka 1/10 oranındaki hypolu su
ile dezenfekte edilmelidir. Kesilen kanserli dallar dikkatlice yakılarak hastalığın
yayılması engellenmelidir. Zeytin meyvesinde zeytin kurdu, ağaç sarı kurdu,
zeytin sineği ve yara koşnili zararlılarına dikkat edilmelidir. Gerekiyorsa
mücadeleye başlanmalıdır. Zeytin güvesi meyve nesline karşı dikkatli
olunmalıdır. Gerekiyorsa sulu veya toz kükürt uygulanabilir.

13. Zeytinlik Bakımı
Temmuz
(Toprak işleme) Yabani ot mücadelesine devam edilir.
(Budama) Bol ürün yüklü ağaçlarda fazla filizler alınarak ağacın beslenme
dengesi düzenlenmelidir.
(Sulama) Yeni zeytinlikler 15 gün arayla sulamaya devam edilir. Sulamadan
birkaç gün sonra yalaklardaki kaymak tabakası kırılmalıdır. Tane dökülmesi
olmaması için fazla sulama yapılmaz.
(Zararlılar) Mantar hastalığına karşı ilaçlama yapılmalıdır. Zeytin sineğine dikkat
edilmelidir. Gerek varsa yapraktan potasyum nitrat ve üre gübreleri verilebilir.
Zeytin sineği ve güvesi tuzaklarına 18 - 46 gübreli su takviye edilir. Zeytin kara
koşniline dikkat edilmelidir. Zeytinde kanserli ince dalların budamasına devam
edilmelidir. Kurak bölgelerde gövde ve anadallara kireç badanası yapılabilir.

14. Zeytinlik Bakımı
Ağustos
(Toprak işleme) Zeytin ağacı olmayan aralara kış yağmurlarından yararlanmak
ve pulluk tabanının kırılması amacıyla dip kazanı (subsoiler) çekilir.
(Budama) Ürünü olmayan zeytin ağaçlarında aralama yapılabilir.
(Sulama) Ürünü bol ağaçlar için ikinci sulama yapılır. Meyve dökümü olmaması
için, fazla sulama yapmaktan kaçınılır.
(Zararlılar) Zeytin sineği ve ağaç kurduna karşı mücadele için eğer gerek varsa
yapraktan potasyum nitrat ve üre verilebilir. Zeytin sineği ve güvesi tuzaklarına
18 - 46 gübreli su takviye edilir. Yabani ot mücadelesine devam edilir.

15. Zeytinlik Bakımı
Eylül
(Toprak işleme) Hasat için ön hazırlık olmak üzere zeytinlikler tırmıkla
düzeltilebilir. Yabancı otları yok edip, oturmuş toprakları kabartmak için yüzeysel
bir toprak işlemesi yapılabilir.
(Sulama) Eylül ayının ilk yarısında ağaçlar mutlaka sulanmalıdır. Bu sulama ile
sofralık zeytinlerin kalitesi artacaktır. Ay sonuna doğru zeytinliklerde sulama
bitirilir.
(Zararlılar) Zeytin sineği mücadelesine son verilir.

16. Zeytinlik Bakımı
Ekim
(Toprak işleme) Tavlı topraklarda sonbahar sürümü yapılır. Zeytinliklerde toprak
örneği alma çalışmaları Ocak ayına kadar yapılabilir. Eğimli arazilerde teras
yapılabilir, gerekiyorsa hazır olan teraslarda bakım ve onarım çalışmaları
yapılmalıdır.
(Gübreleme) Yeşil gübreleme için toprak hazırlanarak tohum ekimi yapılabilir.
Zeytinliklerde ağır bünyeli topraklara ahır gübresi uygulanabilir.
(Budama) Ürünü bol olan ağaçlarda kalan zeytinlerin iyi beslenmesi için
seyreltme yapılmalı ve dip zeytinleri toplanmalıdır.
(Yetiştirme) Yeni zeytin fidanı dikimek için çukurlar açılabilir.
(Hasat) Olgunlaşması tamamlanmış ise siyah salamuralık için zeytin hasadına
devam edilebilir. Yeşil salamuralık çeşitlerin hasadına başlanır. Salamura zeytin
hazırlamak için hasat elle toplanmalıdır. Erken hasat yeşil zeytinyağı sevenler
zeytin hasadına başlayabilir.

17. Zeytinlik Bakımı
Kasım
(Toprak işleme) Zeytinliklerde sonbahar için 15 - 20 cm derinliğinde toprak
işlemesi yapılır. Ağır ve asitli toprakları iyileştirmek için toprağa kireç
karıştırılabilir. Yeni zeytinlik kurulumu öncesi teraslama ve onarıma başlanır.
(Gübreleme) Gübreleme amacıyla yaprak örneği alınabilir. Hafif ve süzek
topraklar haricindeki topraklar için çiftlik gübresi verilir ve toprağa gömülür.
Hasattan sonra zeytin ağaçlarına fosforlu ve potasyumlu gübreler uygulanabilir.
(Budama) Aşılanacak yabani zeytin ağaçlarının aşıya hazırlık budamaları
yapılabilir.
(Zararlılar) Zeytin halkalı leke hastalığına karşı birinci ilaçlama yapılır.

18. Zeytinlik Bakımı
Kasım (2)
(Hasat) Havalar yağışlı geçtiyse Kasım ayının ilk haftasında; kurak gittiyse
Kasım ayı sonlarında, hasat yapılırsa kaliteli ve verimli yağ elde edilir. Kaliteli
yağ elde etmek için; yere düşenle ağaçtan alınan zeytin karıştırılmaz. Toplanan
zeytinler çuvalda bekletilmez. Çuval yerine açık kasalar tercih edilmelidir.
Toplanan zeytin en geç 2 gün içerisinde işlenmelidir.
(Hasat) İşlenen zeytinyağına sıcak su, tuz, limon vb. atılmaz. Bulunduğu kap
hava almayacak şekilde kapalı tutulur. Işık almayacak şekilde, 16-20 derece
sıcaklıkta saklanır.

19. Zeytinlik Bakımı
Aralık
(Toprak işleme) Yağmur sularından yeterince faydalanmak için bozulan teraslar
onarılır. İlk toprak işleme yapılabilir.
(Gübreleme) Zeytinliklerde gübreleme amacıyla yaprak örneği alımı bitirilir.
Zeytinde toprak örneği alma çalışmaları bu ay içerisinde yapılabilir. Bol ürün
alınan yıllarda gübreleme; çiftlik gübresi, fosfor ve potaslı gübreler karıştırılarak
yapılır.
(Budama) Ilıman yerlerde üzerinde ürünü bulunmayan ağaçlarda budama
yapılmaya başlanır.
(Zararlılar) Zeytin halkalı leke hastalığı için birinci ilaçlama tamamlanır.
(Hasat) Zeytinde hasat işleri bu ay içinde sona erer.

20. Zeytin Zararlıları ile Mücadele
Zeytin Sineği (Bactrocera olea)
Zarar şekli: Zeytin sineği öncelikle iri, parlak ve yağlanmaya başlamış zeytin
meyvelerine iğ şeklindeki yumurtasını bırakır. Zeytin sineği larva döneminde
meyve etinde zarara neden olur. Larva gelişme süresince çekirdek etrafında
galeriler açarak beslenir. Böylece meyvelerin çürüyerek dökülmesine, zeytinyağı
miktarının azalmasına ve asitliğin yükselmesine neden olur.
Kültürel önlemler: Pupaların yok edilmesi için, kış
aylarında toprağın sürülmesi ve zarar periyodu
boyunca 3 - 4 günde bir kurtlu zeytinlerin toplanarak
uzaklaştırılması gerekir. Ayrıca sineğin sonbahardaki
yoğun zararını önlemek için erken hasat yapılmalıdır.
Kimyasal Mucadele: Meyvelerin yumurta koyma
dönemine geldiği dönemde vuruk sayımı
yapılmalıdır. Salamuralık çeşitlerde % 1 vuruk, Yağlık
çeşitlerde ise % 6 - 8 vuruk saptandığında ilaçlama
yapılır.

21. Zeytin Zararlıları ile Mücadele
Zeytin Güvesi (Prays oleae)
Zarar şekli: Zeytin Güvesi üç döl verir: yaprak dölü, çiçek dölü, meyve dölü.
Yaprak dölü; yaprakların üst yüzeyine bırakılan yumurtalardan çıkan larvalar yaprak
yüzeyinde açtıkları galerilerde ve taze sürgün uçları ile beslenerek zararlı olur. Çiçek dölü;
çiçek salkımları arasında beslenerek, salkımlardaki çiçek ve tomurcukları yok ederek
meyve tutumunu engeller. Meyve dölü; zeytin meyvelerinin karabiber büyüklüğünü aldığı
dönemde meyve sapı dibinden meyvenin içine girerek, meyve ile meyve sapının birleştiği
kısmı tahrip eder ve meyvelerin dökülmesine neden olur.
Zeytin Güvesinin Tuzakla Takibi: Zeytin güvesi
ergin populasyonu takibi için Mart sonu -Nisan
başında hektara 1 adet delta tipi feromon tuzakları
asılmalıdır..
Kimyasal Mücadele: Zararlının meyve dölüne karşı
ilaçlama yapılır. Yaprak ve yeni sürgünlerde % 8 - 10'
dan yüksek zarar yapması halinde, çiçek dölünde
kelebeklerin yakalanmasından sonra ilaçlama yapılır.
Danelerin % 8 - 10'da canlı yumurta + larva olması
halinde ilaçlama yapılır.

22. Zeytin Zararlıları ile Mücadele
Zeytin Pamuklu Biti (Eupyllura spp)
Zarar şekli: Ergin vücudu küçük bir Ağustos böceğini andırır. Zeytin somaklarında,
tomurcuk sapları ve sürgün uçlarında bitkinin özsuyunu emerek, ağaçların ve
sürgünlerin zayıflamasına, çiçek ve çiçek tomurcuklarının dökülmesine neden olurlar.
Kültürel önlemler: Ağaçların sağlıklı olmasına, bol güneş almasına ve havalanmasına
dikkat edilmelidir.
Kimyasal Mücadele: Aynı dönemde, zararlı olan zeytin
güvesi çiçek nesline karşı bir ilaçlama yapılmış ise bu
zararlıyı hedefleyen ayrı bir ilaçlamaya gerek yoktur.
Zeytin güvesi zararının olmadığı bahçelerde ise
ağaçların sadece zarar görmüş somakları ilaçlanır. En
uygun ilaçlama zamanı, sürgün uçlarında ilk
pamuklanma görüldükten 10 gün sonra ile çiçeklenme
zamanına kadar olan dönemdir.

23. Zeytin Zararlıları ile Mücadele
Çiçek Sap Sokan (Calocoris trivialis)
Zarar şekli: Çiçek tomurcuklarından başlayıp meyve bağlamaya kadar zarar verir. Zarar
nimf döneminde başlayıp, ergin dönemine kadar giderek artar. Hortumu vasıtasıyla önce
tomurcuğun çanak yaprağını emerek dairesel bir leke meydana getirir. Çiçek açılamaz,
renk kahverengiye dönüşür ve sonuçta zarar gören tomurcuk kuruyup dökülür.
Ayrıca ergin dişi, yumurta koymak için genç sürgünlerde
yaralar oluşturur. Sürgünler, dolu vurmuş gibi bir görünüm
alırlar ve gelişme yavaşlar.
Kimyasal Mücadelesi: Zeytin güvesi çiçek nesli mücadelesi
ile aynı zamana rastladığından mücadele iki zararlı için
birlikte yapılmış olur. Zeytin Güvesi mücadelesinin
yapılmadığı bahçelerde çiçek sap sokanının nimf ve erginleri
için Nisan sonu Mayıs başlarında, ağaç başına 25 civarında
zararlı saptandığında ilaçlama yapılır.

24. Zeytin Zararlıları ile Mücadele
Zeytin Kara Koşnili (Saissetia olea)
Zarar Şekli: Zeytin karakoşnili larva ve ergin dönemlerinde ağacın özsuyunu emerek
beslenir ve salgıladığı tatlı madde ağacı sarar. Bu madde üzerinde, mantarlar ürediğinden
fotosentez engellenir. Koşnil yoğunlaştıkça yaprak ve meyve dökümleri ile dallarda
kurumalar başlar. Ürün kaybı %60- 70 kadar artabilir ve zamanla ağaçlar hiç meyve
vermez.
Kültürel Önlemler:Zayıf düşmüş ağaçları kuvvetlendirmek gerekir. Budama ve
gübreleme, tekniğine uygun olarak yapılmalıdır. Bölgelere ve yıllara göre değişse de son
don ve kırağıdan sonra budama yapılabilir.
Kimyasal Mücadele: İlaçlama zamanı aktif larva çıkışına göre
saptanır. Yumurtaların %50'sinin açıldığı devrede birinci,
%90'nının açıldığı devrede ise ikinci ilaçlama yapılır. Yapılacak
ilaçlamalarda, öncelikle faydalılara en az zararlı olan preparatlar
tercih edilmelidir. İlaçlamalarda, öncelikli olarak yararlılara en az
etkili yazlık beyaz yağlar tercih edilmelidir.

25. Zeytin Zararlıları ile Mücadele
Filiz Kıran (Phloeotribus scarabaeoides Bern.)
Zarar Şekli: Üreme yerlerinden yeni çıkan genç erginler sürgünlerin yaprak koltuklarında
galeri açarak beslenir. Sürgünler bu galeri yerlerinden kırılarak kurur. Bazen daha uç
kısımlarındaki meyvelerin ve sürgünlerin buruşup kurudukları görülür. Ayrıca, zayıf
ağaçlar kısa sürede kurur.
Kültürel Önlemler: Zayıf kalmış ve kurumuş dallarla tarla içinde kalmış veya yakınlara
yığılmış budama artıkları üzerinde çoğalır. Bunun için şubat ayında bahçenin içine yer yer
budama artıkları tuzak olarak bırakılır. Bu tuzak dallar içine
giren erginlerin açtıkları deliklerden nisan ayı içinden talaş
çıkmaya başlayınca bu dallar toplanır ve hemen yakılır. Yaz
aylarında sürgünler, meyveler, yaprak koltukları kontrol edilir.
Eğer %15 ve daha yukarı oranda zarar saptanırsa önlem
alınmalıdır.
Kimyasal Mücadele: Zeytin filiz kıranı yaşamının büyük bir
kısmını kabuk altında geçirdiğinden etkili ve ekonomik bir
ilaçlaması yoktur.

26. Zeytin Zararlıları ile Mücadele
Zeytin kabuklu biti (Parlatoria oleae)
Zarar Şekli: Kışı ergin ya da nimf formunda geçirir. Yumurtalarını iklim koşullarına göre,
Nisan - Mayıs arasında bırakır. Mayıs ayı ortalarında görülen larvalar; gövde, dal, sürgün,
yaprak ve meyvelerinin özsuyunu emerek ağaçları zayıflatır. İkinci döle ait yumurtalar,
temmuz ortaları veya sonlarında görülür. Ağaçların, verimlerini azaltır ve kurumalarına
neden olur. Salgıladığı toksik madde 3 - 4 mm çapında kırmızı ve mor lekeler ve
deformasyonlar meydana getirir.
Kültürel önlemler: Genellikle nem oranı yüksek alanları ve yeşil sofralık zeytin çeşitlerini
tercih ettiği için, kuruyan dallar kesilmeli, havalanma ve güneşlenmeye uygun budama
yapılmalıdır. Toprak işleme, az sulama ve gübreleme önemlidir.
Kimyasal mücadele: Zararlı sayısı fazla değilse birinci
döle karşı ilaçlama yapılmaz. Böylece, bahçedeki doğal
düşmanlar korunmuş olur. İkinci dölünde ise, larvalara
karşı kimyasal mücadele yapılmalıdır. Temmuz sonu
ağustos başından itibaren, yumurtaların %50’sinin
açıldığı zaman, ilaçlama yapılabilir. İlaçlamalarda,
olabildiğince seçici ilaçlara ağırlık verilmelidir.

27. Zeytin Zararlıları ile Mücadele
Halkalı Leke Hastalığı (Spilocaeaoleaginea(Castagne))
Belirtileri: Yaprakların üst yüzeyinde siyahımsı gri renkte yuvarlak noktalar şeklinde
lekeler meydana gelir. Bu noktaların Bulunduğu yerde renk açılır, daha sonra Bunun
çevresinde normal yaprak renginde bir halka oluşur. Bunu dıştan ikinci bir açık renkli
halka çevirir.
Zarar şekli: Lekeli yapraklar fonksiyonlarını tam yapamadıkları için hastalıklı ağaçlarda
meyve tutumu az olur ve meyveler erken dökülür.
Kültürel önlemler: Ağır su tutan topraklarda, nemli yerlerde
zeytinlik tesis edilmemeli, tesis edildiyse drenaj kanalları
açılarak fazla su akıtılmalıdır. Gübreleme ve sulama,
tekniğine uygun yapılmalı, kireç bakımından zayıf topraklar
kireçlenmeli, ağaçların tacı ışık alacak şekilde budanmalıdır.
Kuru dallar ve yere dökülen lekeli yapraklar toplanıp
yakılmalıdır.
Kimyasal Mücadele: 1.İlaçlama ilkbahar sürgünleri
görülmeden hemen önce, 2. İlaçlama çiçek somakları
belirginleştikten sonra, çiçekler açmadan önce yapılmalıdır.

28. Zeytin Zararlıları ile Mücadele
Zeytin Dal Kanseri (Pseudomonas Savastanoi Pv.
Savastanoi)
Belirtileri: Zeytin ağacının gövde, dal ve sürgünlerinde değişik büyüklükte ur ve siğiller
şeklinde görülür. Sırık vuruğu, dolu yarası ve budama hataları nedeniyle oluşan çatlaklar
boyunca urlar dalı sarar.
Zarar şekli: Dalların ve giderek ağacın kurumasına yol açar.
Kültürel önlemler: Sık sık don olaylarının meydana geldiği
yerlerde, fazla su tutan, tabanı killi topraklarda zeytin dikimi
yapılmamalı. Dikim yapılmışsa toprağın fazla suyu, drene
edilmeli, ağaçlara gereğinden fazla azotlu gübre
verilmemelidir. Budama artıkları bahçeden uzaklaştırılmalıdır.
Kimyasal Mücadele: Tümör belirtilerinin belirgin olarak
ortaya çıktığı, temmuz ağustos aylarında urlu kurumuş dallar
temizlenmeli ve yara yerine %5'lik göztaşı eriyiği sürülmelidir.

29. Zeytin Zararlıları ile Mücadele
Zeytin Yaprak Yanıklığı (Xylella fastidiosa)
Belirtileri: Bir bakteridir. Bitkinin kökten emdiği suyun gövde boyunca yol aldığı kanallar
demeti (ksilem) içinde yaşar. Ksilem demetlerini tıkaması sonucu bitki, su ve besin
maddesi ihtiyacını karşılayamaz. Sonuç olarak, bitkide kuruma ve solgunluğa neden olur.
Bulaşık bitkilerle beslenen vektör (taşıyıcı) böcekler tarafından sağlıklı bitkilere aktarılarak
hızla yayılır..
Zarar şekli: Yaprak yanıklığı, yeşil aksamda solgunluk, dallarda
kuruma, geriye ölüm, cüceleşme, şiddetli enfeksiyonlardan
dolayı bitkinin ölmesidir.
Kültürel önlemler: Tüm bulaşık bitkiler yerlerinden sökülerek
imha edilir. Bulaşık bitkilerin etrafında 100 m’lik bir yarıçap
içinde kalan tüm konukçu bitkilerden numuneler alınarak analize
gönderilir. Bulaşık bitkiler imha edilmeden önce bitki sağlığı
tedbirleri uygulanır. Bulaşık alanlarda vektörlere karşı ilaçlama
yapılır, yabancı otlar imha edilir. Xf’nin konukçusu olan bitkilerin
bulaşık alan içinde dolaşımına ve bu alanın dışına çıkışına izin
verilmez.
Kimyasal mücadelesi yoktur.

30. Diğer Zeytin Zararlıları
 Dalkurutan (Resseliella oleisuga)
 Zeytin tripsi (Liothrips oleae)
 Ağaç sarı kurdu (Zeuzera pyrina)
 Zeytin fidan tırtılı (Palpita unionalis)
 Zeytin yaprak siğili ( Dasineura oleae)
 Yara koşnili ( Pollinia pollini)
 Zeytin mor koşnili (Lepidosaphes beckii newm)
 Zeytin karanfil büken (Cacoecimorpha pronubana hübner)
 İzmir haziran böceği (Polyphylla turkmenoglui petr)
 Yazıcı böcekler (Scolytus rugulosus müll)
 Zeytin kırlangıç böcekleri (Agalmatium flavescens oliv.; A. bilobum fieb.)
 Zeytin maymuncuğu (Otiorrhynchus cribricollis gyll.)
 Zeytin kurdu (Coenorrhinus cribripennis desb.)
 Zeytin kızıl kurdu (lasioptera berlesiana panoli)
 Virgül kabuklubiti (Lepidosaphes ulmi l.)

31. Çelikle Zeytin Dikimi
Zeytin Çelik Alma
İlkbaharda Mart -Nisan aylarında, sonbaharda ise Ağustos-Eylül aylarında çelik
alındığında daha iyi sonuç alınmaktadır.
Hazırlama
Çelikler 4-6 yapraklı, 12-15 cm uzunluğunda dipteki gözün hemen altından düz olarak,
uçta ise gözün hemen üzerinden meyilli olarak kesilir. Çelikler, hormona, küçük demetler
halinde, dipten 2-2,5 cm'lik kısmı girecek şekilde 5 saniye süre ile batırılır. Çıkarılıp bir
süre alkolün uçması beklenir ve köklendirme yastıklarına dikilir. Dikim m2 ye 800-1000
Adet çelik gelecek şekilde ve çeliğinde 3-4 cm' lik kısmı köklendirme ortamına girecek
şekilde yapılabilirr.
Köklendirme
İdeal bir köklendirme için, iyi havalanan, su tutma kapasitesi yüksek ve süzek toprak
ortamı tercih edilir. Perlit kullanılabilir. Ortam mantar ve zararlı bakterilerden
arındırılmalıdır. Ph nötre yakın olmalıdır. Ortam sıcaklığı 20–22°C‘de, nem %90-95
civarında olmalıdır. Ortam yeterli ışık almalıdır.
Köklenen fidanlar, ayrı ayrı küçük kaplarda toprağa dikilip güçlendirilmelidir. Güçlenen
fidanlar daha büyük kaplara alınıp dikim zamanına kadar arazi koşullarına
hazırlanmalıdır.

32. Zeytin Aşılama
Aşılama en basit tanımı ile, üretmek istediğimiz ağaçtan kesilen dal (aşı kalemi) ya da
filizin, aşı yapılacak ağaca (anaç) yerleştirilerek oraya tutunmasını ve büyümesini
sağlamaktır.
Aşılamayla ilgili bilinen en eski yazılı kaynak, MÖ 424’de kaleme alınmış, muhtemelen
Hipokrat’ın öğrencileri tarafından yazılmıştır. Çocuğun Doğası Üzerine adlı kitapta: “Bazı
ağaçlar, diğer ağaçlara yapılan aşılardan büyürler. Bu ağaçlar üzerinde bağımsız olarak
yaşarlar ve meyveleri, üzerinde yaşadıkları ağaçtan farklıdır.”
1. asrın ikinci yarısında yazılan Yeni Ahit zeytin aşısından bahseder: “... zeytin ağacının
bazı dalları kesildiyse ve sen yabanıl bir zeytin filiziyken onların yerine aşılanıp ağacın
semiz köküne ortak oldunsa, o dallara karşı övünme. ... unutma ki, sen kökü
taşımıyorsun, kök seni taşıyor ... Böbürlenme, kork! Çünkü Tanrı asıl dalları
esirgemediyse, seni de esirgemeyecektir.”
Aşılamanın amaçları:
Büyük meyve veya bol çiçeklenme elde etmek,
Niteliksiz ağaçlardan anaç ağaç elde etmek,
Zaman alan, tohumdan üretim yerine aşılamayla çok kısa sürede meyve elde etmek.
Ağacın normalde yetişemediği topraklarda yetişmesi sağlamak.

33. Zeytin Aşılama
Aşılama Çeşitleri
Kök Aşısı
Kabuk (Çoban) Aşısı
Göz Aşısı
T Göz Aşısı ya da Kalkan Aşısı
Yama Göz Aşısı
Kalem Aşısı
Dilcikli Aşı
Dilciksiz Aşı (Ekleme Aşı)
Kenar (Yan) Aşı
Yarma Aşı
Kakma Aşı
Yanaştırma Aşı
İngiliz Kalem Aşısı

34. Zeytin Aşılama
Kök aşısı
Sulama ve diğer sebeplerle köklerde yıpranma olmuşsa, ağaç kaybını önlemek için
mecburiyettir. Uygulandığında aşılar toprak seviyesinin altında yapılmalı ve aşı bölgesi
korunmalıdır.
Kabuk (Çoban) Aşı
Çapı 25-30 cm olan daha büyük ağaçlara uygulanır. Düzgünce kesilen ağacın kabuğunun
iç kısmından kertikler açılır. 10-15 cm uzunluğunda üzerinde gözler bulunan uçları
yontulmuş kalemler bu kertiklere yerleştirilir.

35. Zeytin Aşılama
Göz aşısı
Gençleştirilme budaması sırasında kabuk aşı mümkün olmazsa, 1-2 yaşındaki sürgünlere
göz aşısı uygulanabilir. Göz aşısı nispeten yavaş gelişir. Mümkünse kabuk aşısı
yapılması tavsiye edilmektedir.
T Göz Aşısı ya da Kalkan Aşı
En çok bilinen ve uygulanan yöntemdir. Büyüme evresindeki anaç ağaçlara uygulanır.
Anaç ağaç, topraktan 5-25 cm yüksekliğinde T şeklinde kesilir. Göz, anaçta açılan T
şeklinin içine yerleştirilir. Aşılanan yer hava almayacak şekilde bağlanır (genellikle farya
kağıdı kullanılır) ve 15-20 gün sonra açılır. Yağmurlu bölgelerde ise yağmur suları
aşılanan yere zarar vermesin diye T şekli ters yönde kesilerek yapılır (ters T göz aşısı).
Yama Göz Aşısı
Anaç ağaçtan dikdörtgen şeklinde üzerinde göz bulunan bir kabuk kesilerek yerine
aşılamak istediğimiz üzerinde göz bulunan ağacın parçası yerleştirilir ve bağlanır. Bu
yöntem genellikle T göz aşısı başarısız olmuşsa kullanılır. Gece ve gündüz sıcaklık
farkının az olduğu dönemlerde yapılmalıdır.

36. Zeytin Aşılama
Kalem Aşısı
Kalem, ağacın üzerideki sürgünden büyüyen ve üzerinde uyuyan gözler bulunan kalem
şeklindeki dallardır. Kalem denilen bu dallar anaç ağacın kambiyum (ağaç kesildiğinde
ortaya çıkan halkalı bölge) bölgelerine gelecek şekilde bağlanmasıyla kalem aşısı yapılır.
Dilcikli aşı
Çapı 0.6 cm ile 1.2 cm çapında olan anaç ağaçlar için kullanılır. Anaç ağacın ve kalemin
aynı kalınlıkta olması gerekmektedir. Anaçta ve kalemde kesilen tersi yönde çapraz ve
zigzag şeklinde (dilcikli) kesilerek üst üste binmesi sağlanır ve güzelce bağlanır.
Dilciksiz Aşı (Ekleme Aşı)
Bu yöntemde ise dilcikler kesilmeden sadece tersi yönde çapraz kesilmesiyle elde edilen
eşit uzunluk ve kalınlıktaki anaç ve kalemin birbirine bağlanmasıyla oluşur.

37. Zeytin Aşılama
Kenar (Yan) Aşı
Anaç ağacın kalemden daha kalın olduğu durumlarda uygulanır. Anaç ağaçta derinliği 3
cm civarında olacak şekilde çapraz meyilli ince bir dilim kesilir. Üzerinde gözler bulunan
yaklaşık 8 cm uzunluğundaki kalemin ucu da çapraz kesilerek anaçtan kesilen dilimin
yerine yerleştirilir. Anaç ve kalemdeki halkaların çakışması sağlanır ve bağlanır.
Yarma Aşı
Diğer kalem aşılarının uygulanamadığı daha kalın gövdeli anaçlara uygulanır. Ayrıca bu
yöntemle ağacın farklı dallara sahip olması da sağlanır. Anaç ağacın kesilen gövdesinin
tepesinde bir yarık oluşturulur. Üzerinde gözler bulunan kalemler yarıkların iki yanına
kabuklar aynı hizaya gelecek şekilde yerleştirilir ve aşı macunu sürülür.

38. Zeytin Aşılama
Kakma Aşı
Göz aşısı tutmadığı zaman 7.5-10 cm kalınlığındaki anaçlara uygulanır. Anaç ağacın
tepesinden çok hafif meyilli ve topraktan uzaklığı yaklaşık 20 cm olacak şekilde kesilir.
Anaç ağacın kesilen yerinin yüksek tarafından yaklaşık 4-5 cm uzunluğunda V şeklinde
bir çıkıntı kesilir. Üzerinde gözler bulunan yaklaşık 10 cm uzunluğundaki kalem çıkıntıya
yerleştirilir.
Yanaştırma Aşı
Bu yöntemde ise anaç ağacın ve kalemin üzerinden birer kesinti alınarak, kesilen
bölgelerin üst üste gelmesi sağlanır ve bağlanır.
İngiliz Kalem Aşısı
Kışın sera gibi kapalı yerlerde yapılır. Tepesi kesilmiş anacın tepesinden dikine 3-4 cm
kesilir. Aynı kalınlıkta üzerinde gözler bulunan kalemden de aynı şekilde kesim yapılarak,
kesilen yerler birbirinin üzerine gelecek şekilde yapıştırılır.

39. Zeytin Aşılama
Aşılama İşleminden Sonraki Süreç
Aşılama işleminden sonra aşılı bölgeyi güneş ışığından, yağmurdan ve böceklerden
korumak gerekir. Aşılanan bölgenin nemli kalması gerekir. Direk güneş ışınlarından
korumak gerekir. Aşılanmamış dallar uygun şekilde budanmalıdırr. Aşılanan bölgeyi
korumak için yapılan sargılar, bantlar veya ipler aşı tutunca kesilmelidir.
Aşılama İşleminin Gerçekleşmeme Nedenleri
Ağaçlar arasındaki uyumsuzluk ya da uygun olmayan aşılama koşulları tutmayı engeller.
Yanlış yöntemle aşılama da tutmama nedenidir. Anaç ağaç ile göz ve kalem arasındaki
oransızlık da tutma nedeni olabilir.

40. Teşekkür ederim.
ZEYTİNDE İYİ TARIM