3. Uyuşturucu Maddelerin Tanımı
Uyuşturucu madde tanımı genel anlamda,
Belirli dozlarda alındığı zaman;
Kullanıcının merkezi sinir sistemi
(MSS) üzerine psikolojik ve fiziksel etki
ederek ,akli , fiziki ve psikolojik dengesini
bozan alışkanlık ve bağımlılık yapabilen
Kanunların kullanılmasını,
bulundurulmasını ve satışını yasakladığı
doğal , yarı sentetik veya sentetik
maddelerin tamamıdır.
4. UYUŞTURUCU MADDELER
BAZ MORFİN
MORFİN
EROİN
TOZ ESRAR
UYUŞTURUCU MADDELERİN TÜMÜ;
Dünya literatüründe
“Narkotik” ve “Psikotrop” maddeler,
Ülkemizde ise
“Uyuşturucu madde” olarak
adlandırılmaktadır.
5. BİR MADDENİN UYUŞTURUCUBİR MADDENİN UYUŞTURUCU
OLMASI İÇİN GEREKLİ KRİTERLEROLMASI İÇİN GEREKLİ KRİTERLER
Uluslar arası anlaşmalara bağlı olanUluslar arası anlaşmalara bağlı olan
listelerde böyle bir maddenin yerlistelerde böyle bir maddenin yer
alması yada hükümetlerce tayin vealması yada hükümetlerce tayin ve
ilan edilmiş olmasıilan edilmiş olması
Bu maddenin toksin etkisininBu maddenin toksin etkisinin
olmasıolması
Keyif verici etkisinin bulunmasıKeyif verici etkisinin bulunması
Gittikçe artan miktarlardaGittikçe artan miktarlarda
kullanılması şeklinde eğilimkullanılması şeklinde eğilim
göstermesigöstermesi
Kullanılması halinde fiziksel veyaKullanılması halinde fiziksel veya
psikolojik yada her ikisi bir aradapsikolojik yada her ikisi bir arada
olacak şekilde bağımlılıkolacak şekilde bağımlılık
yapması,kesilmesi halindeyapması,kesilmesi halinde
yoksunluk belirtilerinin ortayayoksunluk belirtilerinin ortaya
çıkması.çıkması.
BAZ MORFİN
EROİN
TOZ ESRAR
6. UYUŞTURUCU MADDELERİN İNSAN VÜCUDUNDAKİUYUŞTURUCU MADDELERİN İNSAN VÜCUDUNDAKİ
ETKİLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASIETKİLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI
(1) Merkezi Sinir Sistemini Yavaşlatanlar (Depresanlar):
Tabi Narkotik ve Psikotrop Madde Sentetik Narkotik ve Psikotrop Madde
- Afyon - Barbitüratlar
- Morfin - Trankilizanlar
- Eroin - Sedatifler
- Kodein
(2) Merkezi Sinir Sistemini Uyaranlar (Stimülanlar):
Tabi Narkotik ve Psikotrop Madde Sentetik Narkotik ve Psikotrop Madde
- Koka yaprağı - Amfetaminler
- Kokain
- Crack
(3) Halusinojenler (Hayal Gösterenler):
Tabi Narkotik ve Psikotrop Madde Sentetik Narkotik ve Psikotrop Madde
- Esrar - LSD
- Likit Esrar
- Marijuana
- Meskalin
(4) Uçucular:
tutkal, gazyağı, kerosen ve tiner olup, etken maddeleri toliene, benzol, aseton,
klorofol, etil eter, çeşitli alkoller ve asetik asit tuzlarıdır.
7. HAŞHAŞ BİTKİSİNİN TANITILMASIHAŞHAŞ BİTKİSİNİN TANITILMASI
Haşhaş bitkisi binlerce yıldan beri ekimiHaşhaş bitkisi binlerce yıldan beri ekimi
yapılan bir bitki olduğundan birçokyapılan bir bitki olduğundan birçok
varyetesi bulunmaktadır. Buvaryetesi bulunmaktadır. Bu
varyetelerden özellikle beyaz, mor, koyuvaryetelerden özellikle beyaz, mor, koyu
mor ve kırmızı mor çiçekli olanlarınmor ve kırmızı mor çiçekli olanların
kültürü yapılmaktadır.kültürü yapılmaktadır. Haşhaş bitkisininHaşhaş bitkisinin
tohumları yiyecek olarak kullanılabildiğitohumları yiyecek olarak kullanılabildiği
gibi, asıl yağ elde edilmesinde kullanılır.gibi, asıl yağ elde edilmesinde kullanılır.
Tohumlarında uyuşturucu maddeye esasTohumlarında uyuşturucu maddeye esas
etken madde miktarı yok denecek kadaretken madde miktarı yok denecek kadar
azdır.azdır.
10. MORFİN
MORFİNMORFİN
Afyonun içerisinde en fazlaAfyonun içerisinde en fazla
alkaloit miktarı morfindealkaloit miktarı morfinde
bulunmaktadır.bulunmaktadır.
Morfin şiddetli ağrılarınMorfin şiddetli ağrıların
giderilmesinde, hastanın ameliyatagiderilmesinde, hastanın ameliyata
hazırlanmasında (anestezide) kanserhazırlanmasında (anestezide) kanser
gibi öldürücü hastalıkların songibi öldürücü hastalıkların son
demlerindeki ağrıları durdurmak içindemlerindeki ağrıları durdurmak için
kullanılır.kullanılır.
Morfinin rengi Krem renkten koyuMorfinin rengi Krem renkten koyu
kahverengine kadar görünümlükahverengine kadar görünümlü
olabilmektedir.olabilmektedir.
12. EROİNİN TANINMASIEROİNİN TANINMASI
Eroinin rengi, kullanılanEroinin rengi, kullanılan
morfinin saflığına, elde edilişmorfinin saflığına, elde ediliş
yöntemine, kullanılan kimyasalyöntemine, kullanılan kimyasal
maddelerin kalitesine bağlı olarakmaddelerin kalitesine bağlı olarak
açık kremden koyu kahve rengineaçık kremden koyu kahve rengine
kadar değişiklik göstermektedir.kadar değişiklik göstermektedir.
EROİN
13. EROİNİN ÜRETİMİ
2 LT ASİTANHİDRİT1 KG BAZMORFİN
SOĞUKSU İLE
YIKAMA VE DAMITMA
KARIŞIM
+ =
-2-
14. Eroin vücuda ağız yoluyla, ısıtılarak burundanEroin vücuda ağız yoluyla, ısıtılarak burundan
mukoza yoluyla, sigara ile birlikte içilerek vemukoza yoluyla, sigara ile birlikte içilerek ve
damardan enjeksiyon yoluyla alınmaktadır.damardan enjeksiyon yoluyla alınmaktadır.
Solunum, görme ve bağırsak faaliyetlerini azaltır.Solunum, görme ve bağırsak faaliyetlerini azaltır.
Bağımlı kişilerde solunum güçlükleri, kabızlıkBağımlı kişilerde solunum güçlükleri, kabızlık
görülür.görülür.
Yoksunluk belirtileri olarak; göz bebeklerininYoksunluk belirtileri olarak; göz bebeklerinin
küçülmesi, gözlerde akıntılar, iştahsızlık, terlemeküçülmesi, gözlerde akıntılar, iştahsızlık, terleme
ve titremeler, bulantı , kramplar, burun akması,ve titremeler, bulantı , kramplar, burun akması,
huzursuzluk ve ishal gibi endromlar görülürhuzursuzluk ve ishal gibi endromlar görülür..
EROİNİN KULLANMA YÖNTEMLERİ VEEROİNİN KULLANMA YÖNTEMLERİ VE
BELİRTİLERİBELİRTİLERİ
17. KOKAİNKOKAİN
Kokainin menşei Güney Amerika dır. Kokain kokaKokainin menşei Güney Amerika dır. Kokain koka
ağacının yapraklarından çeşitli kimyasal maddelerağacının yapraklarından çeşitli kimyasal maddeler
kullanılarak elde edilir. Koka ağacının yaprakları acı vekullanılarak elde edilir. Koka ağacının yaprakları acı ve
buruşturucu bir lezzettedir.buruşturucu bir lezzettedir.
Kokain kirli beyaz renkli kristale, toz halde kokusuz veKokain kirli beyaz renkli kristale, toz halde kokusuz ve
acı lezzetlidir. Genelde 1 Kg. kokain elde etmek için 115 Kgacı lezzetlidir. Genelde 1 Kg. kokain elde etmek için 115 Kg
kurutulmuş yaprak kullanılır.kurutulmuş yaprak kullanılır.
18. KOKAİN KULLANAN KİŞİLERDEKOKAİN KULLANAN KİŞİLERDE;;
Bu maddeyi burunlarına çeken kokain müptelalarınınBu maddeyi burunlarına çeken kokain müptelalarının
ekseriye etrafında parça parça damarlar ve hafif bir leke olanekseriye etrafında parça parça damarlar ve hafif bir leke olan
kırmızı bir burunları vardır.Bu deri altına çekenlerde ise eroinkırmızı bir burunları vardır.Bu deri altına çekenlerde ise eroin
kullananlarınkine benzer iğne izleri bulunabilir.Kokaininkullananlarınkine benzer iğne izleri bulunabilir.Kokainin
devamlı olarak kullanılması aşırı yüz sararması, baş dönmesi,devamlı olarak kullanılması aşırı yüz sararması, baş dönmesi,
kusma ve fazla heyecanlılıkla beraber ani kilo kaybına vekusma ve fazla heyecanlılıkla beraber ani kilo kaybına ve
vücutta halsizliğe yol açar Bu hali durgunluk takip eder.Aşırıvücutta halsizliğe yol açar Bu hali durgunluk takip eder.Aşırı
dozlarda kalp atışı ve solunum durur. Ölüm meydana gelir.dozlarda kalp atışı ve solunum durur. Ölüm meydana gelir.
20. SENTETİK UYUŞTURUCU MADDELERSENTETİK UYUŞTURUCU MADDELER
Sentetik Psikotrop maddeler; isminden deSentetik Psikotrop maddeler; isminden de
anlaşılabileceği gibi, doğal kaynaklı olmayıp, Fabrikalardaanlaşılabileceği gibi, doğal kaynaklı olmayıp, Fabrikalarda
ve yasadışı imalathanelerde üretilmektedir. Özellikle ilaçve yasadışı imalathanelerde üretilmektedir. Özellikle ilaç
fabrikalarında tıbbi tedavi amacı ile üretilen bu maddeler,fabrikalarında tıbbi tedavi amacı ile üretilen bu maddeler,
gösterdikleri etkiler nedeniyle kendilerine birçok yasadışıgösterdikleri etkiler nedeniyle kendilerine birçok yasadışı
kullanım alanı bulmuştur. Sentetik uyuşturucu maddelerinkullanım alanı bulmuştur. Sentetik uyuşturucu maddelerin
üretimi kimyasal yollarla yapıldığından, Dünyadaki üretimüretimi kimyasal yollarla yapıldığından, Dünyadaki üretim
alanları yaygındır.alanları yaygındır.
Sentetik psikotrop maddeler tıpta kontrollü olarakSentetik psikotrop maddeler tıpta kontrollü olarak
uyarıcı, sakinleştirici, uyku verici, zayıflatma gibi amaçlarlauyarıcı, sakinleştirici, uyku verici, zayıflatma gibi amaçlarla
kullanıldıkları halde, yasadışı amaçlarla kontrolsüz olarakkullanıldıkları halde, yasadışı amaçlarla kontrolsüz olarak
da kullanılmaktadır. Sentetik psikotrop maddeler uyarıcılarda kullanılmaktadır. Sentetik psikotrop maddeler uyarıcılar
(Amfetamin ve türevleri) ve Sakinleştiriciler(Amfetamin ve türevleri) ve Sakinleştiriciler olmak üzere ikiolmak üzere iki
ana grupta incelenirler.ana grupta incelenirler.
22. AMFETAMİNLERAMFETAMİNLER
Amfetaminler ve türevleri merkezi sinir sisteminiAmfetaminler ve türevleri merkezi sinir sistemini
uyarıcı etki yaparlar. Farklı tipte, büyüklüklerde veuyarıcı etki yaparlar. Farklı tipte, büyüklüklerde ve
renklerde tablet, kapsül veya ampülleri halinde tedavi amaçlırenklerde tablet, kapsül veya ampülleri halinde tedavi amaçlı
kullanılmak üzere yasal olarak üretilirler. Yasadışı olarakkullanılmak üzere yasal olarak üretilirler. Yasadışı olarak
gizli laboratuarlarda üretilen amfetaminler genellikle yasalgizli laboratuarlarda üretilen amfetaminler genellikle yasal
olarak üretilenlerden kolay olarak ayırt edilemezler.olarak üretilenlerden kolay olarak ayırt edilemezler.
TIPTA KULLANIMITIPTA KULLANIMI
Uyku hastalığı tedavisinde, parkinson hastalarınınUyku hastalığı tedavisinde, parkinson hastalarının
tedavisinde, bazı epilepsi türlerinin tedavisinde, beyintedavisinde, bazı epilepsi türlerinin tedavisinde, beyin
zedelenmesine maruz kalmış çevreye uyum gösteremeyen vezedelenmesine maruz kalmış çevreye uyum gösteremeyen ve
öğrenme güçlüğü çeken çocukların tedavisinde, hiperaktiföğrenme güçlüğü çeken çocukların tedavisinde, hiperaktif
davranan çocukların tedavisinde, şahıslardaki yorgunluğudavranan çocukların tedavisinde, şahıslardaki yorgunluğu
azaltmak veya ortadan kaldırmada kullanılır. Kullanıcılarazaltmak veya ortadan kaldırmada kullanılır. Kullanıcılar
bu maddeyi aldığında canlılık ve ferahlık hissederler.bu maddeyi aldığında canlılık ve ferahlık hissederler.
Kendine olan güven ve bir konu üzerinde konsantre artar.Kendine olan güven ve bir konu üzerinde konsantre artar.
25. HALÜSİNOJENLER(HAYAL GÖRDÜRÜCÜLER)HALÜSİNOJENLER(HAYAL GÖRDÜRÜCÜLER)
Kişide algı değişikliği yaratarak yoğun ve farklı duygusalKişide algı değişikliği yaratarak yoğun ve farklı duygusal
ve düşünce bozukluğuna neden olan, merkezi sinir sisteminive düşünce bozukluğuna neden olan, merkezi sinir sistemini
etkileyen doğal ve sentetik maddelerdir. Bu sınıftaki maddelerinetkileyen doğal ve sentetik maddelerdir. Bu sınıftaki maddelerin
çoğu tıbbi değerlere sahip değildirler. Fiziksel bağımlılık yapıcıçoğu tıbbi değerlere sahip değildirler. Fiziksel bağımlılık yapıcı
özellikleri halen tartışılırken, psikolojik bağımlılık yaptıklarıözellikleri halen tartışılırken, psikolojik bağımlılık yaptıkları
bilinmektedir. Hayal gördürücülerin; yön, mesafe ve zaman gibibilinmektedir. Hayal gördürücülerin; yön, mesafe ve zaman gibi
algılamada bozukluk, kan basıncının artması, göz bebeklerininalgılamada bozukluk, kan basıncının artması, göz bebeklerinin
büyümesi şeklinde etkileri görülmektedir.büyümesi şeklinde etkileri görülmektedir. Genellikle ağızGenellikle ağız
yoluyla alınırlar.yoluyla alınırlar.
26. KÖK
SAP
KENEVİRKENEVİR
Kenevir bitkisinin botanikte adı Cannabis Satival’dir.YıllıkKenevir bitkisinin botanikte adı Cannabis Satival’dir.Yıllık
bir bitki olup, hem işlenir hem de vahşi olarak yetişebilir; Bu bitkibir bitki olup, hem işlenir hem de vahşi olarak yetişebilir; Bu bitki
herhangi bir sıcak veya ılık iklimde gelişir ve boyu 90 cm. ile 3herhangi bir sıcak veya ılık iklimde gelişir ve boyu 90 cm. ile 3
m.arasında değişirm.arasında değişir
28. Esrar kurutulmaya bırakılan kenevir
bitkilerinin çeşitli safhalardan geçirilmesiyle elde
edilir.Toz, Kubar ve Likit esrar olarak
kullanılmaktadır. Normal şartlarda bir kenevir
bitkisinden yaklaşık 20-30 gr. Toz Esrar elde edilir.
KENEVİR BİTKİSİNİN İŞLENEREK ESRAR HALİNE
GETİRİLMESİ
29. Esrar genel olarak sigara gibi içilerek
kullanıldığından
Elle sigara sarma için kullanılabilecek,
tabaka,sigara kağıdı vs. Pipo veya benzerleri,Elle
sarılmış (özellikle normal sigaralardan kalın) sigara
atıkları, emare olarak değerlendirilebilir. Ayrıca Esrar
içilen ortamda yanık ip kokusu gibi ağır koku ortaya
çıkar. Bireylerin boş boş bakması, kendini toplumdan
tecrit etmesi gibi davranışlar esrar kullanıldığının
emaresidir.
ESRAR KULLANIMININ EMARELERİ
30. ESRAR KULLANANLARIN BELİRGİN
ÖZELLİKLERİ
• Esrar kullanan kişi uyarılmış hale gelir,böylece bu şahıs
neşelenir güler ve kolayca konuşur, daha sonra bu
şahıs uykulu hale gelir. Esrar kullanmanın dışa yansıyan
en çok bilinen belirtisi gözlerin kızarmasıdır, fakat buna
ek olarak, bir esrar içicisinde ağız kuruması,baş
dönmesi hissi sık sık su dökme ihtiyacı ve etkiler
hafiflerken de kendisini çok açıkmış gibi hisseder.
Müzmin bir esrar içicisinde uykulu hal, aşırı terleme,
soluk bir yüz ve lekeli parmaklar olabilir.
32. Uçucu maddenin yaygınlaşma nedenleri
Tutkal,Gazyağı,Kerosen,Tiner vb. Elde edilmelerinin kolay
olması, satışlarına yönelik herhangi bir engelin olmaması,
ucuz olması, kullanımdan sonra hemen etkisini
göstermesi.
Uçucu madde kullananlarda ortaya çıkan sosyal ve
davranışsal özellikler
Kendilerine zarar verirler, toplumda kendilerini örnek alanlara
zarar verir ve onları tehlikeye atarlar, arkadaş veya çok
yakınlarına bile şiddet gösterebilirler .Çevrelerinde
bulunan kendilerine ve kamuya ait her türlü eşyaya zarar
verirler.
33. MADDE KULLANMAYA NEDEN OLAN ETKENLERMADDE KULLANMAYA NEDEN OLAN ETKENLER
1-1- Psikolojik etkenler;Psikolojik etkenler; Kişi çevresine uyumKişi çevresine uyum
sağlayabilmek ve bu yolla çektiği sıkıntıları azaltmak içinsağlayabilmek ve bu yolla çektiği sıkıntıları azaltmak için
madde almaktadır.madde almaktadır.
2-2- Kültürel etkenler;Kültürel etkenler; Kültürün içinde belli bazıKültürün içinde belli bazı
törenlerde(Düğün,parti,yaş günü) geleneksel olarak çeşitlitörenlerde(Düğün,parti,yaş günü) geleneksel olarak çeşitli
maddelerin kullanılması .maddelerin kullanılması .
3-3- Aile ilişkileri;Aile ilişkileri; Ailesi ile çeşitli sorunlar yaşayanAilesi ile çeşitli sorunlar yaşayan
kişilerde madde kullanma oranı daha fazladır.kişilerde madde kullanma oranı daha fazladır.
4-4- Kalıtımsal nedenler;Kalıtımsal nedenler; Ebeveynleri alkol ve uyuşturucuEbeveynleri alkol ve uyuşturucu
madde kullanan kişilerde bu maddelere eğilim dahamadde kullanan kişilerde bu maddelere eğilim daha
fazladır.fazladır.
5-5- Sosyal etkenler;Sosyal etkenler; Madde kullanımının toplumMadde kullanımının toplum
tarafından kabul görmesi(yasal izin kullanım oranını dahatarafından kabul görmesi(yasal izin kullanım oranını daha
da artırmaktadır).da artırmaktadır).
6-6- Uyuşturucu maddeye erişebilirlik;Uyuşturucu maddeye erişebilirlik; Eğer uyuşturucuEğer uyuşturucu
maddeler kolaylıkla bulunup elde edilebiliyor ise kullanımmaddeler kolaylıkla bulunup elde edilebiliyor ise kullanım
oranını artırmaktadıroranını artırmaktadır..
34. BAĞIMLILIK NEDİR
Madde bağımlılığı ;Kişinin kullandığı maddeye karşı
kontrolünü kaybetmeye başlamasıdır.
Madde Yoksunluğu; Bağımlısı olunan maddenin
bulunamadığında, azaltıldığında veya
bırakıldığında kişi üzerinde meydana gelen
belirtilere denir.
Madde bağımlılığının belirtileri
• Maddeye olan ve kullanmak için duyulan kuvvetli
arzu.
• Kullandığı maddenin giderek dozunun
artırması( Torerans)
• Yoksunluk belirtisi oluşması
• Maddeyi temin etme ,kullanma ve bırakmak için
büyük çaba ve zaman harcaması
35. Psikolojik Bağımlılık (Psişik Bağımlılık) :
Bir kimyasal maddenin defalarca kullanılması sonucu,
kişinin, o maddenin oluşturduğu etkilere karşı psikolojik yönden
ileri derecede bir arzu hissetmesi halidir.
Fiziksel Bağımlılık :
Bir kimyasal maddenin uzun müddet kullanılması sonucu,
o maddeye karşı bizzat hücrelerin çalışmasına tesir eden ve
ruhsal arzu yanında hakiki bir ihtiyaç oluşturmasına sebep olma
halidir.
Tolerans :
Bir kimyasal maddenin tekrarlanan dozlarından sonra, o
kimyasal maddeye karşı hücre faaliyetlerindeki azalmayı ifade
eder. Madde miktarının, vücutta oluşan direnç karşısında giderek
artan dozlarda kullanılma davranışıdır.
Bağımlılık Tipleri
36. Uyuşturucu kullanan şahıslarla karşılaşıldığında ,onlara karşı
yaklaşa bilme ve iletişim kurma ilişkileri
• Öncelikle paniğe kapılmamalı, sakin bir şekilde davranılmalıdır.
• Kişiye yaşadığı bu problemin bir hastalık olduğunu ve tıbbi bir
• müdahale ve tedavi ile çözüşeceği anlatılmalıdır.
• Aşırı tepkili olmamalı ve kendisine dostça ve arkadaşça
yaklaşılmalıdır.
• Kullanılan maddenin,türü, miktarı ve kullanım sıklığı öğrenilmelidir.
• Suçlayıcı kelimeler ve davranışlar yerine dostça yaklaşarak yardim
• etmek istediğiniz anlatılmalıdır.
• Onu korumak ve bu hastalıktan kurtarmak istediğiniz anlatılmalıdır.
• Konu ile ilgili derhal uzmanlardan yardım istenmelidir.
Uyuşturucu madde kullanıcılarının tanıma ve bağımlı profilleri
Bitkinlik ,dalgınlık , konuşma güçlüğü ,iğne belirtileri, asabilik,
saldırganlık ,solunum güçlüğü , gözlerde kanlanma, göz
bebeklerinde büyüme ve küçülme ,burun akıntısı vs
37. UYUŞTURUCU MADDE İLK YARDIM
TEDAVİ MERKEZİ
Türkiye’de uyuşturucu madde
bağımlılığı tedavi hizmetleri AMATEM
( Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi ve
Araştırma Merkezi) merkezlerinde
verilmekte olup bunun yanında madde
bağımlılığı tedavi hizmetleri
Üniversiteler ve Devlet
Hastanelerinin Psikiyatri kinliklerinde
de verilmektedir.
