3. Τα όργανα της συμφωνικής ορχήστρας διαιρούνται
σε 3 κατηγορίες:
Τα έγχορδα ή χορδόφωνα
τα πνευστά ή αερόφωνα και
ιδιόφωνα
τα κρουστά
μεμβραβόφωνα
4. Έγχορδα ή χορδόφωνα
Η οικογένεια του βιολιού:
Το βιολί,
η βιόλα,
το βιολοντσέλο και
το κοντραμπάσο
5. Βιολί
Το Βιολί είναι έγχορδο μουσικό όργανο που παίζεται με δοξάρι. Οι
τέσσερις χορδές του βιολιού, διαφορετικού πάχους, είναι
κατασκευασμένες από ατσάλι.
Το δοξάρι του βιολιού είναι ένα τόξο, με το οποίο τεντώνονται
150-250 τρίχες αλόγου.
Το βιολί εμφανίστηκε τον 16ο αιώνα. Τη σημερινή μορφή του την
πήρε κυρίως στην Ιταλία, όπου μεγάλες οικογένειες
κατασκευαστών όπως οι Αμάτι και Στραντιβάριους, δημιούργησαν
θαυμάσιας ακουστικής όργανα που μέχρι και σήμερα θεωρούνται
αξεπέραστα. Οι περισσότεροι μεγάλοι συνθέτες έγραψαν μουσική
για σόλο βιολί, μεταξύ των οποίων οι δάσκαλοι Μπαχ και Χέντελ.
Στη συμφωνική ορχήστρα είναι το αρχαιότερο και κύριο μελωδικό
όργανο και διαφοροποιείται σε δυο ομάδες, τα πρώτα και τα
δεύτερα, όχι λόγω κάποιας κατασκευαστικής διαφοράς αλλά
εξαιτίας της διαφορετικής μουσικής γραφής.
7. Βιόλα
Τα τεχνικά και ιστορικά στοιχεία που
αναφέρθηκαν για το βιολί ισχύουν και για τη
βιόλα.
Η βιόλα είναι λίγο μεγαλύτερη στο μέγεθος από
το βιολί . Οι χορδές εκτός του ότι είναι
μακρύτερες, είναι και λίγο παχύτερες σε σχέση με
αυτές του βιολιού, με αποτέλεσμα να παράγουν
πιο βαθύ και γλυκό ήχο.
8. Βιολοντσέλο
To βιολοντσέλο είναι το μπάσο όργανο της οικογένειας
του βιολιού και δημιουργήθηκε τον 16ο αιώνα.
Από τις αρχές του 19ου αιώνα εφοδιάστηκε με ακίδα, το
λεγόμενο καρφί, με το οποίο στηρίζεται στο έδαφος,
καθώς συγκρατείται ανάμεσα στα πόδια του
οργανοπαίκτη.
Το σημερινό βιολοντσέλο έχει συνολικό ύψος 125 εκ.
Ο Α.Vivaldi ήταν από τους πρώτους συνθέτες που έγραψε
κοντσέρτο για τσέλο ενώ τον 19ο αιώνα το όργανο αυτό
χρησιμοποιήθηκε πολύ στη μουσική δωματίου.
9. Κοντραμπάσο
Είναι το μεγαλύτερο και πιο βαθύφωνο από τα
τέσσερα της οικογένειας του βιολιού. Το συνολικό
του ύψος είναι περίπου 185 εκ.
Λόγω του μεγάλου ύψους του οργάνου, ο
εκτελεστής στέκεται όρθιος ή κάθεται σε ειδική
καρέκλα και το όργανο ακουμπά στο σώμα του και
στο αριστερό του πόδι, ενώ στηρίζεται στο
έδαφος με μία κοντή, συρόμενη μεταλλική ράβδο
12. Το φλάουτο
(πλαγίαυλος) είναι ένας κυλινδρικός σωλήνας με
βελτιωμένα κλειδιά που καλύπτουν τις
απομακρυσμένες οπές.
Αρχικά κατασκευαζόταν από ξύλο. Από τις αρχές
του 20ου αιώνα κατασκευάζονται οι πλαγίαυλοι
από μέταλλο (σύγχρονο σπαστό φλάουτο) - κάποια
μοντέλα είναι ασημένια ή χρυσά
13. όμποε
Ξύλινο αερόφωνο με επιστόμιο από διπλή γλωττίδα.
Κατάγεται από τον αρχαίο ελληνικό αυλό.
Το όνομα όμποε προέρχεται από τη γαλλική λέξη «hautbois»,
που σημαίνει «υψηλό-ξύλο» ή «δυνατό-ξύλο».
Το όμποε κατασκευάστηκε και χρησιμοποιήθηκε σε γαλλικές ορχήστρες
το 17ο και λίγα χρόνια μετά στην Αγγλία. Το μήκος του είναι 60 εκατοστά.
Ο ήχος του είναι εκφραστικός με κάποια μελαγχολική χροιά. Είναι αρκετά
δύσκολο στον χειρισμό του, καθώς χρειάζεται έντονο φύσημα για να
περάσει ο αέρας από το λεπτό επιστόμιο.
Ο μουσικός, για να παίξει, τοποθετεί με ειδικό τρόπο το επιστόμιο (διπλό
καλάμι) στο στόμα του και φυσά. Κρατά το όργανο στηρίζοντας το με τον
δεξί του αντίχειρα, ενώ με τα υπόλοιπα δάχτυλα χειρίζεται τον
μηχανισμό. Έξι από τις οπές ανοιγοκλείνουν απευθείας με τα δάχτυλα
του εκτελεστή και οι υπόλοιπες με κλειδιά.
14. κλαρινέτο
Ξύλινο πνευστό, του οποίου το όνομα προέρχεται
από το λατινικό clarus (=καθαρό) και έχει
επιστόμιο με μονό γλωσσίδι.
Τα πρώτα κλαρινέτα κατασκευάστηκαν περί το
1700 με λίγες τάπες. Με το χρόνο αυξήθηκαν
οι τάπες και βελτιώθηκε ο ήχος του κλαρινέτου
σημαντικά. Ο συνδυασμός των καλυπτόμενων και αποκαλυπτόμενων
οπών του δίνουν τη δυνατότητα εξαγωγής μιας μεγάλης έκτασης
ήχων, πάνω
από τρεις οκτάβες, ανάλογα με τις ικανότητες του οργανοπαίκτη.
15. φαγκότο
Το φαγκότο είναι ένα βαθύφωνο ξύλινο όργανο
με διπλό γλωσσίδι και πολύ μεγάλο σωλήνα . Λόγω του
μεγάλου μήκους του το φαγκότο είναι «διπλωμένο» έτσι
ώστε o κατερχόμενος (πλευρά) και ο ανερχόμενος σωλήνας
(μπάσο) να βρίσκονται δίπλα και να ενώνονται με το κάτω
μέρος (βάση) που είναι ένας σωλήνας σε σχήμα U.
Στο σωλήνα τοποθετείται μία σπείρα και στο άκρο σφηνώνεται το
διπλό γλωσσίδι. Το όργανο κρατιέται λοξά, πλάι στο σώμα, ώστε η
άκρη της σπείρας με το γλωσσίδι να εισέρχεται περίπου οριζόντια
στο στόμα. (επιστόμιο)
Το φαγκότο έχει οπές που ελέγχονται με τα δάκτυλα, καθώς
επίσης οπές εφοδιασμένες με τάπες και έναν πολύπλοκο
μηχανισμό μοχλών.
16. Χάλκινα πνευστά
Όλα τα χάλκινα πνευστά είναι σωλήνες, στο ένα
άκρο των οποίων υπάρχει κατάλληλο επιστόμιο
και στο άλλο ένα χωνί. Ο σωλήνας καθενός από
αυτά τα όργανα διαφέρει στη διάμετρο, το μήκος
και στη μορφή. Ο ήχος παράγεται με μεταβολές
στην πίεση των χειλιών του οργανοπαίκτη στο
επιστόμιο. Το ηχόχρωμα κάθε οργάνου εξαρτάται
κυρίως από το χρησιμοποιoύμενο επιστόμιο. Με
τη χρήση βαλβίδων μεταβάλλεται το μήκος του
αέρα στον σωλήνα των χάλκινων οργάνων.
17. τρομπέτα
Τρομπέτες ονομάζονται, γενικά, τα χάλκινα
πνευστά που έχουν κυρίως κυλινδρικό σωλήνα,
σχετικά μικρή καμπάνα και τρεις βαλβίδες.
Η τρομπέτα διαθέτει επιστόμιο σε μορφή χωνιού
και έχει ήχο αιχμηρό και λαμπερό ήχο.
18. κόρνο
Το κόρνο είναι ένα κυκλικά «τυλιγμένο» χάλκινο
πνευστό με κυρίως κωνική διάτρηση του σωλήνα,
μία διευρυμένη καμπάνα και τρεις βαλβίδες.
Χρησιμοποιείται επιστόμιο χωνιού.
19. τρομπόνι
Πρόκειται για όργανο με κυρίως κυλινδρική
διάτρηση, επιστόμιο και ένα τμήμα το οποίο
γλιστράει με ώθηση του οργανοπαίκτη στην
κατεύθυνση κρατήματος (ολκός). Με την κίνηση
αυτή μεγαλώνει ή μικραίνει το μήκος του σωλήνα
και πετυχαίνεται ο χαρακτηριστικός ήχος glissando
του τρομπονιού ενώ το μήκος του κυμαίνεται από
2,5 μέχρι 4 μέτρα.
20. τούμπα
Η τούμπα είναι το πιο βαθύφωνο χάλκινο πνευστό
όργανο. Είναι όργανο ογκώδες και δύσκολο στο
κράτημα και μεγάλο άνοιγμα υψωμένης
καμπάνας.Η τούμπα στη σημερινή μορφή της
ξεκίνησε περί το 1835 ως όργανο για στρατιωτικές
μπάντες. Αργότερα χρησιμοποιήθηκε και στην
ορχήστρα, όπου εκτόπισε άλλα βαθύφωνα
όργανα της εποχής.
