1. Αξραία ειιεληθά
• Ρη ζθέςεηο ζαο έξρνληαη;
• Κήπσο, ην παξαθάησ βίληεν, πνπ
πεξηγξάθεη κηα ζρνιηθή ηάμε ηεο
δεθαεηίαο ηνπ ΄60, ζαο εθθξάδεη;

2. Δπηπρώο από ηόηε ηα πξάγκαηα
άιιαμαλ ….
Πήκεξα ηα αξραία δηδάζθνληαη
κε … άιιν ηξόπν, πην …
δεκηνπξγηθό,
κε ζηόρν ηα παηδηά λα
αγαπήζνπλ ή ηνπιάρηζηνλ λα
δείμνπλ ελδηαθέξνλ γηα ην
κάζεκα.

3. Αο μεθηλήζνπκε κε έλα
ΡΑΜΗΓΗ ΡΩΛ ΙΔΜΔΩΛ ΚΔΠΑ
ΠΡΝ ΣΟΝΛΝ

4. ΙΔΜΔΗΠ ΠΡΑ ΒΑΘΖ ΡΩΛ
ΑΗΩΛΩΛ;
• Αθνύζηε ηη ιέεη
έλαο γισζζνιόγνο
θαζεγεηήο, ν
Γηώξγνο
Κπακπηληώηεο.
• Ππγθξαηήζαηε
θάπνηεο ιέμεηο
ζεκεξηλέο
θαζεκεξηλέο πνπ
έρνπλ ηζηνξία 4000
ρξόλσλ;

5. Αρχαίεσ φράςεισ:

6. Ζ ειιεληθή γιώζζα πεξίπνπ
3000 ρξόληα πξηλ.
Ιλιάδα Ομιρου
• Το προοίμιο
• «Μῆνιν ἄειδε, θεά, Πηληϊάδεω
Ἀχιλῆοσ
οὐλομζνην, ἥ μυρί’ Ἀχαιοῖσ ἄλγε’
ἔθηκε,
πολλάσ δ’ ἰφθίμουσ ψυχάσ Ἄϊδι
προΐαψεν
ἡρϊων, αὐτοφσ δζ ἑλϊρια τεῦχε
κφνεςςιν
οἰωνοῖςί τε πᾶςι, Διόσ δ’ ἐτελείετο
βουλή,
ἐξ οὗ δή τά πρῶτα διαςτήτην
ἐρίςαντε
Ἀτρεΐδησ τε ἄναξ ἀνδρῶν καί δῖοσ
Ἀχιλλεφσ.»
• (Α 1-7)

7. ΢πάξρνπλ κήπσο ιέμεηο πνπ
ζαο θαίλνληαη γλσζηέο;
• Το πποοίμιο ηηρ Ιλιάδαρ
• «Μῆνιν ἄειδε, θεά, Πηληφάδευ Ἀσιλῆορ
οὐλομένην, ἥ μςπί’ Ἀσαιοῖρ ἄλγε’ ἔθηκε,
πολλάρ δ’ ἰθθίμοςρ τςσάρ Ἄφδι πποΐατεν
ἡπώυν, αὐηούρ δέ ἑλώπια ηεῦσε κύνεζζιν
οἰυνοῖζί ηε πᾶζι, Διόρ δ’ ἐηελείεηο βοςλή,
ἐξ οὗ δή ηά ππῶηα διαζηήηην ἐπίζανηε
Ἀηπεΐδηρ ηε ἄναξ ἀνδπῶν καί δῖορ Ἀσιλλεύρ.»
• (Α 1-7)
• ϋΑρα;

8. Κήπσο όκσο επηδεί θαη ζε
πνιιέο επξσπατθέο γιώζζεο;
• Ν πξώελ πξσζππνπξγόο
θαη θαζεγεηήο θ. Μελνθώλ
Ενιώηαο είρε εθθσλήζεη
δύν ιόγνπο ζηελ
Νπάζηγθηνλ , νη νπνίνη
έκεηλαλ κλεκεηώδεηο. Αηηία
δελ ήηαλ κόλν ην
πεξηερόκελό ηνπο αιιά θαη
ε γιώζζα ηνπο. ΢πνηίζεηαη
όηη ε γιώζζα ησλ ιόγσλ
ήηαλ ε αγγιηθή. Αλ ηελ
δηαβάζνπκε όκσο
πξνζεθηηθά, ζα δνύκε όηη
καη' οςζίαν είναι η
Ελληνική.

9. Κηα … νκηιία ζηα αγγιηθά κε …
ειιεληθέο ιέμεηο!!
• Kyrie,
• It is Zeus’ anathema on our epoch for the
dynamism of our economies and the heresy of
our economic
• methods and policies, that we should agonize
between the Scylla of numismatic plethora
and the Charybdis
• of economic anaemia.
• It is not my idiosyncrasy to be ironic or
sarcastic,.
• Ποιερ άλλερ παπόμοιερ λέξειρ μποπείηε να
ζκεθηείηε;

10. Τι ςυμπζραςμα βγάηετε από τθν
παραπάνω ομιλία;
• Υπάρχουν πάρα πολλζσ ελλθνικζσ λζξεισ που
τισ ζχουν δανειςτεί οι ευρωπαϊκζσ γλϊςςεσ.
• Λζξεισ ελλθνικζσ που ….. μετανάςτευςαν!
• Εκτόσ όμωσ από αυτζσ που φαίνεται
ξεκάκαρα θ ελλθνικι τουσ καταγωγι,
• Υπάρχουν κι άλλεσ «ξζνεσ» λζξεισ που δεν το
φαντάηεςτε ότι είναι …. ελλθνικζσ!

11. Μέλεο ιέμεηο κε ….αξραίνπο
΄Διιελεο πξνγόλνπο!!

12. Το ξέπεηε όηι η λέξη «eat» (= ηπώγω)
έσει καηαγωγή απσαιοελληνική;
Η λέξη «eat» (= ηπώγω)

13. Ρν ηαμίδη ηεο ιέμεο «eat»
• Ξεκίνθςε από ην αξρ. ειι. ξήκα «έδσ» (=
ηξώγσ).
• Νη Ιαηίλνη «εκπλένληαη» θαη δεκηνπξγνύλ ην
ξήκα «edo, edi, esum, edere» (= ηξώγσ)
• θαη «εκπλένπλ», κε ηε ζεηξά ηνπο ρηιηάδεο
ρξόληα κεηά, ηνπο Αγγινζάμνλεο νη νπνίνη
δεκηνπξγνύλ ηνπο ηύπνπο itan (γνηζ.), eta
(αξρ. λνξβ.), essen (γεξκ.), eten (νιιαλδ.),
etan(αξρ. αγγι.)
• γηα λα γίλεη ζηελ ζεκεξηλή αγγιηθή γιώζζα
eat !!!

14. sound …άιιν έλα ηαμίδη κηαο ιέμεο, κε
θαηαγσγή από ηελ αξραία Διιάδα
ηόλνο, αξρ. ειι.
(ήρνο, έληαζε,
αξκνλία)
→ sonus, ιαη.
→ son, αξρ. γαιι.
→ soun αξρ. αγγι.
→sound, αγγι. !!!

15. Cup …θη άιιν ηαμίδη κηαο ιέμεο, κε
θαηαγσγή από ηελ αξραία Διιάδα!
•
θύπε (= νπή, θσιηά,
ζπειηά, θύπειιν…)
• → cupa , ιαη.
• → cuppa , ύζη. ιαη.
• → cuppe , αξρ.
αγγι.
• → cup!!!
•

16. foot …θη άιινο ηαμηδηώηεο κε
θαηαγσγή αξραηνειιεληθή
•
πνύο, -όο (= πόδη)
• → pēs , ιαη.
• → fuoz , αξρ. γεξκ.
• → föt, αξρ. αγγι.
• → foot!!!

17. «box» …θη όκσο θαηάγεηαη από
ηελ αξραία Διιάδα!
•
πύμνο (ην
ππμάξη, ην
δέληξν πύμνο)
• → buxus ,
ιαη.
• → box !!!

18. Ξνηνο λα θαληαδόηαλ πσο ε δηεζλήο
ιέμε «day» θαηαγσγή ειιεληθή;
Πηελ αξραία ειιεληθή γιώζζα
ε ιέμε ες δία ζεκαίλεη
θαζαξή, γαιήληα, δηάθαλε
κέξα, θαινθαηξία.
Πηε ιαηηληθή γιώζζα, dies –
diei ζεκαίλεη εκέξα.
Πηα αξραία γεξκαληθά (Old
Frisian) ε ιέμε «γίλεηαη» dei,
απ΄όπνπ θαη μεθηλάεη ην
αιινπξόζαιιν ηαμίδη ηεο,
γηα λα θαηαιήμεη ζηε δηεζλή
γιώζζα «day» !!!

19. ΢πάξρνπλ όκσο θαη ιέμεηο-ηαμηδηώηεο, πνπ
επέζηξεςαλ ζηε … «Κακά-Διιάδα»!!
• Δθηόο από ηηο αξραηνειιεληθέο
ιέμεηο πνπ … πξνίθηζαλ ηηο
επξσπατθέο γιώζζεο
• ππάξρνπλ θη απηέο πνπ
ζπλερίδνληαο ην … «ηαμίδη»
ηνπο επέζηξεςαλ ζηελ
παηξίδα ηνπο
….κεηακθηεζκέλεο!
• Ρηο δαλείζακε δειαδή ζηνπο
μέλνπο θαη κεηά ηηο
δαλεηζηήθακε από απηνύο!
• Γη’ απηό ιέγνληαη
ΑΛΡΗΓΑΛΔΗΑ.
• Κπνξείηε, αλ ζέιεηε, λα ηηο
ζπκάζηε σο ειιεληθέο ιέμεηο
κε … μέλα «ξνύρα»!!! Ή όπσο
ηηο ιέλε νη Γεξκαλνί «ιέμεηο-
επαλαπαηξηζκέλεο»
(Rückwanderer)

20. Από πνύ θαηάγεηαη ε ιέμε
«ηνπξλνπά»;
• ηνπξλνπά
• γαιι. tournoi
• ξ. tourouyer
• γαιι. tourner
• δεκ. ιαη. tornare
• ιαη. tornus
• α.ε. ηόξλνο

21. Θαη ε ιέμε «ηδίξνο»;
• ηδίξνο
• βελ. ziro “γύξνο,
θύθινο
επηρεηξήζεσλ»
• ιαη. gyrus
• α.ε. γπξνο

22. Και τϊρα … «τα παιδία παίηει»
• Μπορείτε να βρείτε με
ποια μορφι
επζςτρεψαν … ςτθν
πατρίδα οι παρακάτω
αρχαιοελλθνικζσ
λζξεισ, αφοφ
περιπλανικθκαν ςτθν
Ευρϊπθ για πολλοφσ
αιϊνεσ;
• ΚΩΝΩΡΕΙΟΝ
• ΣΟΚΧΟΣ
• ΚΑΜΡΥΛΟΣ

23. ΚΩΝΩΡΕΙΟΝ
• Ξνηα ζεκεξηλή ιέμε
θαηάγεηαη από ην
«ΘΩΛΩΞΔΗΝΛ»,
πνπ ζηα αξραία
ειιεληθά ζεκαίλεη
… θνπλνππάθη;!!

24. Ρν «θνπλνύπη» θαη ν …….;;
• θσλσπεηνλ
(=θνπλνππάθη),
ππνθ. ηνπ αξρ.
θώλσς (=θνπλνύπη)
• Ιαη. Conopeum
(=θνπλνππηέξα)
• Κεζλ. Ιαη.
Canopeum
• Γαι. Canape
• Λέα ειι. Καναπέρ!!

25. ΣΟΚΧΟΣ
• Πόθρνο ζηα αξραία
ειιεληθά ζεκαίλεη
• Άγξην ρόξην,
«δνρόο»
• Ξνηα ζεκεξηλή ιέμε
πξνέξρεηαη από ηελ
αξραία;

26. Το αγριόχορτο που ζγινε ….
• Αξρ. Διι. Πόθρνο
• Ιαη. Soccus,
• ΢πνθνξ. Socculus
• Ηηαι. zoccolo
• Βελ. Zocaro
• Λέα ειιεληθά
• … ηζόκαπο!

27. «ΚΑΜΡΥΛΟΣ»
• Αξρ. Διι.
θακπύινο
(=θπξηόο)
• Ρνπξθ. Kampur
• Κεζλ. Διιελ
• θακπνύξεο !!

28. Ξώο έγξαθαλ νη αξραίνη
΄Διιελεο;

29. «ΠΣΤ΢ΑΚΑ»
• «Όςτρακα»
(θραφςματα αγγείων)
με ονόματα πολιτικϊν
τησ Αθήνασ που
προτάθηκαν από τον
αθηναϊκό δήμο, για να
πάρουν τον δρόμο τησ
εξορίασ .

30. Ξώο πξόθεξαλ νη αξραίνη
΄Διιελεο;
• ΢πήξραλ ηα
βπασέα
θωνήενηα: ε,
ο
• (Βξαρύο=θνληόο).
• Θαη ηα μακπά
θωνήενηα: η,
ω
• Γηαηί άξαγε
νλνκάζηεθαλ έηζη;

31. ΦΘΟΓΓΟΙ ΚΑΙ Γ΢ΑΜΜΑΤΑ
• Φωνήενηα
• Ρα θσλήεληα δηαηξνύληαη ζε βξαρύρξνλα, καθξόρξνλα θαη
δίρξνλα, κε βάζε ηε δηάξθεηα ηεο πξνθνξάο ηνπο.
• Ρα βξαρύρξνλα ή βξαρέα (ζύκβνιν βξαρύηεηαο: ˘ ) πξνθέξνληαλ
όπσο θαη ζήκεξα, ζε ζύληνκν (βξαρύ) ρξόλν: ἔλεορ = [eleos].
• Ρα καθξόρξνλα ή καθξά (ζύκβνιν καθξόηεηαο: ˉ ) πξνθέξνληαλ
πεξίπνπ ζε δηπιάζην (καθξόηεξν) ρξόλν.
• Ρν «η» αθνπγόηαλ σο δύν «ε» (εε) θαη ην «ω» σο δύν «ο»
(νν): ἠώρ (ε ραξαπγή) = [eeoos].
• Ρα δίρξνλα ήηαλ ζε θάπνηεο ιέμεηο βξαρέα θαη ζε θάπνηεο καθξά.

32. ΤΟΝΟΙ ΚΑΙ ΡΝΕΥΜΑΤΑ
• Θάζε αξραίν θείκελν
έρεη θάπνηα …
«ζεκάδηα» πνπ δελ
ηα έρεη ε λέα
ειιεληθή.
• Απηά είλαη νη ηόλνη:
οξεία, βαπεία,
πεπιζπωμένη
• Θαη ηα πνεύμαηα

33. ΤΟΝΟΙ
• Οι τόνοι είναι: θ οξεία (ˊ), θ βαρεία (ˊ) και θ
περιςπωμζνθ ( ~ ).
• Η οξεία ςθμειϊνεται πάνω από το φωνιεν
τθσ ςυλλαβισ που προφζρεται ςε
υψθλότερο τόνο.
• Η βαρεία τονίηει μόνο τθ λιγουςα, που
προφζρεται ςε χαμθλότερο τόνο, όταν δεν
ακολουκεί ςθμείο ςτίξθσ.
• Η περιςπωμζνθ *ι οξυβαρεία ( ^ )]
ςθμειϊνεται μόνο ςε μακρζσ ςυλλαβζσ, όταν
ο ομιλθτισ πρζπει να ανεβάςει και αμζςωσ
μετά να κατεβάςει τον τόνο τθσ φωνισ του
κατά τθν προφορά του ίδιου φωνιεντοσ.
• Ζτςι, θ λζξθ «βῆμα» προφερόταν ςτθν α.ε.
«μπζὲμα».

34. ΡΝΕΥΜΑΤΑ
• Κάκε λζξθ που αρχίηει από
φωνιεν ι δίφκογγο ι από
το ςφμφωνο ῥ- παίρνει
πάνω ςε αυτό ζνα πνεφμα.
Τα πνεφματα είναι: η ψιλή
(᾿) και η δαςεία (῾).
• Η δαςεία δθλωνόταν
αρχικά με το γράμμα «Η»
και προφερόταν ςαν ζνα
αχνό «χ», περίπου όπωσ ο
αγγλικόσ φκόγγοσ «h» (π.χ.
ςτθ λζξθ «history»). Ζτςι,
όταν ςε μια αρχαία
επιγραφι διαβάηουμε
«ΗΕΛΛΑΣ», μεταγράφουμε
«Ἑλλάσ».

35. Τϊρα που γίναμε κάπωσ πιο
ςοφοί ….
ασ προςπακιςουμε να μιλιςουμε
ςαν … αρχαίοι ϋΕλλθνεσ!

36. Ρϊσ προφερόταν θ λζξθ…
• ΗΛΙΟΣ
• ΡΑΙΔΙΟΝ
• ΒΗΜΑ
• ΔΗΜΟΚ΢ΑΤΙΑ
• ΕΛΕΥΘΕ΢ΙΑ
• ΙΣΤΟ΢ΙΑ
• ΜΥΤΙΛΗΝΗ
• Ροια άλλθ λζξθ κζλετε
να τθν ποφμε ςαν
αρχαίοι ϋΕλλθνεσ;

37. ΑΟΣΑΗΑ ΔΙΙΖΛΗΘΑ … ΙΝΗΞΝΛ:
• Αο θιείζνπκε όπσο αξρίζακε: κε έλα
κηθξό βίληεν, γηα λα γειάζνπκε!
• Γηαηί εζείο ζίγνπξα, κεηά από ιίγα
ρξόληα, ζα μέξεηε πνιύ θαιύηεξα
αξραία από ηε ραξηησκέλε εξσίδα
ηεο ηαηλίαο, ε νπνία κπεξδεύεη ηελ
Αζελά-Ξαιιάδα κε ην …. Θέαηξν
«Ξαιιάο»

38. Το Ραλλάσ και θ Ραλλάδα.

39. Και φυςικά, επειδι καλά είναι τα
αρχαία, αλλά … μποροφν να
περιμζνουν μζχρι το Σεπτζμβρθ …
ΚΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙ΢Ι!!!