Chat dieu-hoa-sinh-truong-thuc-vat ethylenne Gibberellin Cytokinin ABA Nhóm các chất phenol

1. CHẤT ĐIỀU HÒA SINH TRƯỞNG
THỰC VẬT

2. Giới thiệu chung
Trong đời sống thực vật, ngoài các chất hữu cơ như
gluxit, protêin, lipit, axit nucleic... để cấu trúc nên tế bào,
mô và cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống của
chúng, thì còn có các chất có hoạt tính sinh lý như
vitamin, enzyme và các hormone, trong đó các hormone
có một vai trò rất quan trọng trong việc điều hòa qúa trình
sinh trưởng phát triển và các hoạt động sinh lý của thực
vật.

3. Hột
GA
ABA
ethylen
Hoocmon
tăng trưởng
Hoocmon
ra hoa
Hoocmon
tăng trưởng
Cây mầm Cây con
Cây
trưởng thành
Ra hoa, trái, hạt
Lão suy

4. Nội dung
I. Khái niệm về chất điều hoà sinh trưởng thực vật
II. Các chất kích thích sinh trưởng
1. Auxin
2. Gibberellin
3. Cytokinin
III. Các chất ức chế sinh trưởng
1. Axit abscisic
2. Ethylen
3. Các hợp chất có bản chất phenol
IV. Ứng dụng thực tiễn của các chất sinh trưởng thực vật

5. I. Khái niệm
Chất điều hòa
sinh trưởng thực vật
chất hữu cơ
cần thiết
ảnh hưởng
trên các bước
không phải
chất dinh dưỡng
1 lượng rất nhỏ
Bên cạnh các chất điều hoà sinh trưởng tự nhiên
(được tổng hợp ở trong cơ thể thực vật) còn có
các chất do con người tổng hợp nên (gọi là các
chất điều hoà sinh trưởng nhân tạo).

6. II. Chất kích thích sinh trưởng thực vật

7. Auxin

8. Auxin - hormone kích thích thực vật
sinh trưởng
 Auxin là một β-indolacetic acid
(IAA).
 Trong cây Auxin được tổng hợp
chủ yếu từ đỉnh sinh trưởng ngọn.
Từ đó nó được vận chuyển đến
các bộ phận khác trong cây theo
hướng gốc.
 Ngoài ra các bộ phận còn non như
lá, quả non cũng tổng hợp được
Auxin
 Trong cây Auxin tồn tại ở 2 trạng
thái: tự do(5%) và liên kết(95%).

9. Cấu trúc hoá học
Auxin là một hợp chất tương đối đơn giản, có nhân
indole, có công thức nguyên là: C10H9O2N
auxin tự nhiên - IAA auxin tổng hợp

10. Tác dụng sinh lý của Auxin

11. 1. Kích thích pha giãn của tế bào nên làm kích
thước mô và cây lớn lên

12. 2.Tính hướng động của cây: hướng
quang, hướng địa
+ -
+
-
tương tự, auxin được vận chuyển
xuống phần ở thấp hơn và kích thích
sinh trưởng vùng này. Một số thí
nghiệm cho thấy cây có thể nhận biết
được trọng lực để phân bố auxin
auxin được vận chuyển đến bên
không được chiếu sáng, kích thích
sự kéo dài tế bào, phần được chiếu
sáng sinh trưởng chậm hơn  cây
hướng về phía có ánh sáng

13. 3. Kìm hãm sự rụng lá,
hoa, quả
auxin kích thích tổng hợp etilen và
chính chất này đã ức chế sự sinh
trưởng của chồi bên
4. Gây hiện tượng ưu thế ngọn

14. 5. Kích thích sự hình thành rễ
có Auxin Không có auxin

15. 7. Năng suất thu hoạch cao
6. Tạo quả không hạt,
kích thích bầu phát triển
thành quả

16. Gibberellin

17.  Gibberellin là 1 hợp chất
izoprenoit được hình thành từ
acetyl CoA.
 công thức hóa học của nó là
C19H22O6
 Được tổng hợp chủ yếu ở lá non
và các bộ phận còn non.
 GA được vận chuyển trong cây
theo hệ thống mạch dẫn.
 Tồn tại ở 2 trạng thái tự do và
liên kết.
Gibberellin - chất điều hoà phân chia tế
bào thực vật

18. Cấu trúc hóa học
Các GA khác nhau có cấu trúc hoá học khác nhau song có
đều có bộ khung gibberellane.

19. Tác dụng sinh lý của Gibberellin

20. 1. Chống lại các đột biến lùn
trong cây
2. Kích thích sự sinh trưởng
kéo dài của thân (được xác
định do vai trò của GA1)

21. 3. Kích thích sự nảy mầm của hạt, củ

22. 4. Kích thích sự ra hoa, điều chỉnh giới tính bằng cách
ức chế phát triển hoa cái, kích thích phát triển hoa đực

23. 5. Có thể tạo quả không hạt cho một số cây

24. Cytokinin

25. Cytokinin - chất điều hoà phân chia tế
bào thực vật
 Cytokinin là những dẫn xuất từ tARN thực vật.
 Được tổng hợp trong hệ rễ
 Nó được vận chuyển không phân cực trong xylem lên
ngọn.
 Ngoài ra chúng còn được tổng hợp ở chồi, lá non, quả
non, tầng phát sinh.
 Cytokinin trong thực vật có thể ở dạng tự do hoặc liên
kết

26. Cấu trúc hóa học
Về cấu trúc, đa số cytokinin có dạng purine được thay thế N tại vị
trí C6
Zeatin

27. Tác dụng sinh lý của
Cytokinin

28. 1. Kích thích phân chia tế bào
2. Tăng cường quá trình tổng hợp acid nucleic và
protein
(a) cây thuốc lá có Cytokinin =>
kích thước lớn
(b) (c) cây không có Cytokinin =>
kích thước nhỏ
(a) (b) (c)

29. 3.Là yếu tố trẻ hóa của cây, duy trì trạng thái trẻ của
mô, cơ quan, toàn cơ thể
 (a) cây được xử lý với Cytokinin
 (b) cây không được xử lý với
Cytokinin
(a) (b)

30. 4. Phá bỏ trạng thái ngủ của chồi, hạt

31. 5. Điều hoà sự phân hóa cơ quan
auxin/cytokinin cao  kích thích ra
rễ
auxin/cytokinin thấp  kích thích
nảy chồi

32. 6. Tạo nụ mới, cản sự lão hóa, cản sự rụng lá
7. Làm tăng dày lá
8. Làm yếu hiện tượng ưu thế ngọn, phân cành nhiều
9. Kích thích sự thành lập củ

33. III. Chất ức chế điều hoà sinh trưởng

34. Abscisic acid

35. Abscisic acid (ABA) – hormone của
stress
 là một chất 15 cacbon, công thức hóa học
C15H20O4
 ABA được tổng hợp trong lục lạp cũng như các
lạp thể khác từ các dẫn xuất của carotenoid
 ABA được tổng hợp ở hầu hết các bộ phận của
cây: rễ, lá, hoa, quả, hạt, củ… và nhiều nhất ở cơ
quan già, đang ngủ nghỉ hay sắp rụng.
 ABA được vận chuyển không phân cực trong cả
xylem và phloem, chủ yếu là phloem

36. Cấu trúc hóa học
có cấu trúc hoá học giống với phần đầu của các chất
nhóm carotenoid.

37. Tác dụng sinh lý của Abscisic acid

38. 1. Gây sự lão hóa, làm
hoa, trái bị rụng, làm
thực vật mau vào giai
đoạn trưởng thành
2. Điều chỉnh sự đóng mở
của khí khổng

39. 3. Làm mất màu xanh

40. 4. Gây miên trạng ở chồi, hạt
5. Làm chậm sự di chuyển qua mạch libe
6. Là một antigiberelin có tác dụng cản sự phân chia tế
bào
7. ABA là chất ức chế tổng hợp AND, ARN

41. Ethylene

42. Ethylen – hormone thể khí
 Ethylen là một chất khí đơn giản, công thức C2H4.
 Ethylen có trong tất cả các mô của cây và là một sản
phẩm tự nhiên của quá trình trao đổi chất ở trong cây
 Thường gặp khi có vết thương, hoa rụng, trái chín, cơ
quan già
 Được vận chuyển theo phương thức khuếch tán.

43. Cấu trúc hóa học

44. Vai trò sinh lý của Ethylen

45. 1. Thúc đẩy sự chín trái, sự lão hóa làm rụng trái, lá,
hoa

46. Trong sự rụng lá, hoa, quả: hình thành tầng rời
ở cuống
(a) cây được phun 50ppm
ethylene trong 3 ngày
(b) cây đối chứng
(a) (b)

47. 2. Làm mất tính hướng động
3. Gỡ miên trạng ở chồi, hạt
4. Trong tối, Ethylen cản sự kéo dài, nhưng kích thích
phù to ra
5. Ethylen giúp sinh tổng hợp cellulase, mARN

48. NHÓM CÁC CHẤT CÓ BẢN
CHẤT PHENOL

49.  Các hợp chất có bản chất phenol có tác dụng ức chế
quá trình trao đổi chất và ức chế sự sinh trưởng của
cây
 Trong cây, chúng thường được tổng hợp ở mô già, dự
trữ hoặc bị bệnh lý
 Vai trò sinh lý chủ yếu của các hợp chất có bản chất
phenol:
+ Kích thích hoạt tính của IAA oxidaza nên làm
mất hoạt tính của auxin, kìm hãm sự sinh trưởng
+ Tham gia hình thành lignin, ngăn cản dòng nước
và các chất dinh dưỡng về nuôi bộ phận đó
+ Là yếu tố gây già hóa cơ quan

50. IV. Ứng dụng của chất điều hòa sinh
trưởng thực vật
IV. Ứng dụng của chất điều
hòa sinh trưởng thực vật

51. Trong nông nghiệp
Kích thích sự sinh trưởng của cây: phun GA

52. GA3 làm tăng sinh khối rau một cách mạnh mẽ

53. Dùng auxin phun cho cây để ngăn cản sự rụng của hoa,
quả

54. Sử dụng ethylen 50 - 250 ppm
sẽ tạo nên 100% hoa cái nên
đã làm tăng năng suất của các
cây họ bầu bí
Phun GA3 để tạo cây mang
hoàn toàn hoa đực
Sản xuất hạt giống

55. Ethylen kích thích tạo mủ cao su Tạo quả không hạt (phối hợp
GA và auxin)

56. Phun ethylen 500-5000ppm
cho quả 2 tuần trước thu
hoạch làm quả chín đồng loạt
Auxin ức chế quả chín chậm
có ý nghĩa trong bảo quản
nông sản

57. Xử lý GA3 cho cây hoa loa
kèn với nồng độ 10 - 30 ppm
làm cho cây ra hoa sớm.
Xử lý GA3 nồng độ 2 ppm
để phá bỏ trạng thái ngủ
cho khoai tây

58. Có thể dùng 2,4D với nồng độ 20ppm để kích thích sự ra rễ của cành
giâm, cành chiết

59. Dùng 2,4-D để diệt cỏ hai lá
mầm trong ruộng ngô
Ðặc biệt, trong lĩnh vực trang
trí dùng MH với liều lượng 3-6
kg/ha làm kìm hãm sinh
trưởng của cỏ, duy trì thảm cỏ
bền lâu

60. Trong nuôi cấy mô, tế bào
Kích thích hình thành chồi

61. Tỷ lệ auxin/ cytokinin khác nhau dẫn đến phát sinh rễ và chồi khác
nhau

62. Auxin kích thích ra rễ trong nhân giống vô tính

63. Kết luận
Mọi hoạt động liên quan đến sinh trưởng, phát triển của thực
vật đều được điều hòa bằng các hoocmon sinh trưởng, do đó các
hoocmon sinh trưởng có tầm quan trọng rất lớn. Ngày nay, các chất
điều hòa sinh trưởng tổng hợp được ứng dụng rộng rãi mang lại
hiệu quả đáng kể trong việc tăng năng suất và cải thiện chất lượng
nông sản.
Tuy nhiên, hoocmon thực vật cũng là 1 con dao 2 lưỡi. Do đó
khi sử dụng phải đảm bảo các nguyên tắc sau:
- Đúng liều lượng
- Đúng thời gian
- Đúng giai đoạn

64. Tài liệu tham khảo
1. Trần Thị Phương Hạnh 2006 – Bài giảng Sinh
lý thực vật
2. Vũ Văn Vụ - Vũ Thanh Tâm – Hoàng Minh Tấn,
1998, Sinh lý học thực vật, NXB GD
3. http://thuviensinhhoc.com
4. http://giaoan.violet.vn
5. http://www.google.com.vn/ (hình ảnh )