1. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-1-
Kh¸i qu¸t Kh¸i qu¸t
1. Chøc n¨ng cña hÖ thèng n¹p
Xe ®­îc trang bÞ rÊt nhiÒu thiÕt bÞ ®iÖn ®Ó l¸i xe ®­îc an
toµn vµ thuËn tiÖn.
Xe cÇn sö dông ®iÖn kh«ng chØ khi ®ang ch¹y mµ c¶ khi
dõng.
V× vËy, xe cã ¾c qui ®Ó cung cÊp ®iÖn vµ hÖ thèng n¹p ®Ó
t¹o ra nguån cung cÊp ®iÖn khi ®éng c¬ ®ang næ m¸y.
HÖ thèng n¹p cung cÊp ®iÖn cho tÊt c¶ c¸c thiÕt bÞ ®iÖn vµ
®Ó n¹p ®iÖn cho ¾c qui.
(1/12)
2. CÊu t¹o cña hÖ thèng n¹p vµ dßng ®iÖn trong m¹ch
(1) CÊu t¹o cña hÖ thèng n¹p
HÖ thèng n¹p chñ yÕu bao gåm c¸c thiÕt bÞ sau ®©y:
· M¸y ph¸t ®iÖn.
· Bé ®iÒu ¸p (®Æt ngay trong m¸y ph¸t)
· ¾c qui
· §Ìn b¸o n¹p
· Kho¸ ®iÖn
(2/12)
· M¸y ph¸t ®iÖn
Khi ®éng c¬ ®ang næ m¸y, m¸y ph¸t t¹o ra mét l­îng ®iÖn
gÇn ®ñ cho c¸c thiÕt bÞ ®iÖn sö dông trªn xe vµ ®Ó n¹p ®iÖn
cho ¾c qui.
(3/12)

2. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-2-
Kh¸i qu¸t Kh¸i qu¸t
· Bé ®iÒu ¸p (®Æt ngay trong m¸y ph¸t ®iÖn)
ThiÕt bÞ nµy ®­îc dïng ®Ó ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p ®­îc t¹o ra
ngay c¶ khi tèc ®é cña m¸y ph¸t thay ®æi hoÆc khi c­êng ®é
dßng ®iÖn ch¹y trong m¹ch thay ®æi.
(4/12)
· ¾c qui
§©y lµ nguån cung cÊp ®iÖn khi ®éng c¬ t¾t m¸y. Nã cung
cÊp ®iÖn cho c¸c thiÕt bÞ ®iÖn ®Ó khëi ®éng ®éng c¬ hoÆc
khi m¸y ph¸t kh«ng ph¸t ®iÖn. Tuy nhiªn dßng ®iÖn t¹o ra
bëi m¸y ph¸t vµ ®­îc n¹p cho ¾c qui ngay lËp tøc khi ®éng
c¬ b¾t ®Çu næ m¸y.
(5/12)
· §Ìn b¸o n¹p
§Ìn nµy ®Ó b¸o sù cè trong hÖ thèng n¹p.
(6/12)

3. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-3-
Nguyªn t¾c chung Nguyªn t¾c chung
· Kho¸ ®iÖn
Kho¸ ®iÖn dïng ®Ó khëi ®éng ®éng c¬ lµm cho m¸y ph¸t
ph¸t ®iÖn.
(7/12)
(2) Dßng ®iÖn trong hÖ thèng n¹p
H·y xem dßng ®iÖn ch¹y trong m¹ch n¹p t­¬ng øng víi mçi
vÞ trÝ cña kho¸ ®iÖn.
(8/12)
· Kho¸ ®iÖn ë vÞ trÝ ACC hoÆc LOCK.
(9/12)

4. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-4-
Kh¸i qu¸t Kh¸i qu¸t
· Kho¸ ®iÖn ë vÞ trÝ ON (khi ®éng c¬ ch­a næ m¸y)
Gîi ý:
Khi kho¸ ®iÖn ë vÞ trÝ ON, dßng ®iÖn ®i tõ ¾c qui tíi m¸y ph¸t lý
do lµ:
Nh×n chung m¸y ph¸t ®­îc dïng ®Ó t¹o ra dßng ®iÖn b»ng
c¸ch quay nam ch©m.
Nam ch©m kh«ng ph¶i lµ nam ch©m vÜnh cöu mµ lµ nam ch©m
®iÖn t¹o ra lùc ®iÖn tõ nhê dßng ®iÖn ch¹y trong m¹ch. V× vËy
cÇn ph¶i cung cÊp ®iÖn cho m¸y ph¸t tr­íc khi khëi ®éng ®éng
c¬ ®Ó chuÈn bÞ cho viÖc ph¸t ®iÖn.
(10/12)
· Kho¸ ®iÖn ë vÞ trÝ ON (khi ®éng c¬ ®ang næ m¸y).
(11/12)
3. Chøc n¨ng cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu
M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu ®ãng vai trß chÝnh trong hÖ thèng
n¹p. M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu cã 3 chøc n¨ng: T¹o ra
dßng ®iÖn, chØnh l­u thµnh dßng ®iÖn mét chiÒu vµ ®iÒu
chØnh ®iÖn ¸p.
(1) Ph¸t ®iÖn
ViÖc truyÒn chuyÓn ®éng quay cña ®éng c¬ tíi puli th«ng
qua ®ai ch÷ V sÏ lµm quay r«to m¸y ph¸t vµ do ®ã t¹o ra
dßng ®iÖn xoay chiÒu trong cuén d©y stato.
(2) ChØnh l­u dßng ®iÖn
V× dßng ®iÖn ®­îc t¹o ra trong cuén d©y stato lµ dßng ®iÖn
xoay chiÒu nªn nã kh«ng sö dông ®­îc cho c¸c thiÕt bÞ ®iÖn
mét chiÒu ®­îc l¾p trªn xe.
§Ó sö dông ®­îc dßng ®iÖn xoay chiÒu nµy ng­êi ta sö
dông bé chØnh l­u ®Ó chØnh l­u dßng ®iÖn xoay chiÒu thµnh
dßng ®iÖn mét chiÒu.
(3) §iÒu chØnh ®iÖn ¸p
Bé ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p IC ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p sinh ra ®Ó cã
®iÖn ¸p æn ®Þnh ngay c¶ khi tèc ®é m¸y ph¸t hoÆc c­êng
®é dßng ®iÖn trong m¹ch thay ®æi.
(12/12)

5. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-5-
Kh¸i qu¸t Nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn
1. Dßng ®iÖn xoay chiÒu 3 pha
(1) Khi nam ch©m quay trong mét cuén d©y, ®iÖn ¸p sÏ
®­îc t¹o ra gi÷a hai ®Çu cña cuén d©y. §iÒu nµy sÏ lµm
xuÊt hiÖn dßng ®iÖn xoay chiÒu.
(2) Mèi quan hÖ gi÷a dßng ®iÖn sinh ra trong cuén d©y vµ vÞ
trÝ cña nam ch©m ®­îc chØ ra ë h×nh vÏ. C­êng ®é dßng
®iÖn lín nhÊt ®­îc t¹o ra khi c¸c cùc nam (S) vµ cùc b¾c
(N) cña nam ch©m gÇn cuén d©y nhÊt. Tuy nhiªn chiÒu
cña dßng ®iÖn trong m¹ch thay ®æi ng­îc chiÒu nhau
sau mçi nöa vßng quay cña nam ch©m. Dßng ®iÖn h×nh
sin ®­îc t¹o ra theo c¸ch nµy gäi lµ "dßng ®iÖn xoay
chiÒu mét pha". Mét chu kú ë ®©y lµ 3600
vµ sè chu kú
trong mét gi©y ®­îc gäi lµ tÇn sè.
(1/3)
(3) §Ó ph¸t ®iÖn ®­îc hiÖu qu¶ h¬n, ng­êi ta bè trÝ 3 cuén
d©y trong m¸y ph¸t nh­ h×nh vÏ.
(4) Mçi cuén d©y A, B vµ C ®­îc bè trÝ c¸ch nhau 1200
vµ
®éc lËp víi nhau. Khi nam ch©m quay trong c¸c cuén
d©y sÏ t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu trong mçi cuén d©y.
H×nh vÏ d­íi ®©y cho thÊy mèi quan hÖ gi÷a 3 dßng ®iÖn
xoay chiÒu vµ nam ch©m dßng ®iÖn ®­îc t¹o ë ®©y lµ dßng
®iÖn xoay chiÒu 3 pha. TÊt c¶ c¸c xe hiÖn ®¹i ngµy nay ®Òu
sö dông m¸y ph¸t xoay chiÒu 3 pha.
(2/3)

6. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-6-
Kh¸i qu¸t Nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn
2. Bé chØnh l­u
(1) C¬ cÊu chØnh l­u cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu
· CÊu t¹o
M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu trong thùc tÕ cã trang bÞ m¹ch
chØnh l­u nh­ h×nh 1 ®Ó n¾n dßng ®iÖn xoay chiÒu 3 pha.
M¹ch nµy cã 6 ®ièt vµ ®­îc ®Æt trong gi¸ ®ì cña bé chØnh
l­u nh­ h×nh vÏ.
· Chøc n¨ng
Khi r«to quay mét vßng, trong c¸c cuén d©y Stato dßng
®iÖn ®­îc sinh ra trong mçi cuén d©y nµy ®­îc chØ ra tõ (a)
tíi (f) trong h×nh 3. ë vÞ trÝ (a), dßng ®iÖn cã chiÒu d­¬ng
®­îc t¹o ra ë cuén d©y III vµ dßng ®iÖn cã chiÒu ©m ®­îc
t¹o ra ë cuén d©y II. V× vËy dßng ®iÖn ch¹y theo h­íng tõ
cuén d©y II tíi cuén d©y III.
Dßng ®iÖn nµy ch¹y vµo t¶i qua ®ièt 3 vµ sau ®ã trë vÒ cuén
d©y II qua ®ièt 5. ë thêi ®iÓm nµy c­êng ®é dßng ®iÖn ë
cuén d©y I b»ng 0. V× vËy kh«ng cã dßng ®iÖn ch¹y trong
cuén d©y I.
B»ng c¸ch gi¶i thÝch t­¬ng tù tõ c¸c vÞ trÝ (b) tíi (f) dßng ®iÖn
xoay chiÒu ®­îc chØnh l­u b»ng c¸ch cho qua 2 ®ièt vµ
dßng ®iÖn tíi c¸c phô t¶i ®­îc duy tr× ë mét gi¸ trÞ kh«ng
®æi.
(3/3)
Kh¸i qu¸t M¸y ph¸t ®iÖn cã ®iÖn ¸p ®iÓm trung hoµ
1. §iÖn ¸p ®iÓm trung hoµ
(1) M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu th«ng th­êng dïng 6 ®ièt ®Ó chØnh l­u
dßng ®iÖn xoay chiÒu 3 pha (AC) thµnh dßng ®iÖn mét chiÒu (DC).
§iÖn ¸p ra t¹i ®iÓm trung hoµ lµ nguån cung cÊp ®iÖn cho r¬le ®Ìn
b¸o n¹p. Cã thÓ thÊy ®iÖn ¸p trung b×nh cña ®iÓm trung hoµ b»ng 1/2
®iÖn ¸p ra mét chiÒu. Trong khi dßng ®iÖn ra ®i qua m¸y ph¸t, ®iÖn ¸p
t¹i ®iÓm trung hoµ phÇn lín lµ dßng ®iÖn mét chiÒu nh­ng nã còng cã
mét phÇn lµ dßng ®iÖn xoay chiÒu. PhÇn dßng ®iÖn xoay chiÒu nµy
®­îc t¹o ra mçi pha. Khi tèc ®é cña m¸y ph¸t v­ît qu¸ 2,000 tíi
3,000 vßng/phót th× gi¸ trÞ cùc ®¹i cña phÇn dßng ®iÖn xoay chiÒu
v­ît qu¸ ®iÖn ¸p ra cña dßng ®iÖn mét chiÒu.
(2) §iÒu ®ã cã nghÜa lµ so víi ®Æc tÝnh ra cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu
kh«ng cã c¸c ®ièt t¹i ®iÓm trung hoµ, ®iÖn ¸p ra t¨ng dÇn dÇn tõ
kho¶ng 10 tíi 15% ë tèc ®é m¸y ph¸t th«ng th­êng lµ 5,000
vßng/phót.
(1/2)
1. S¬ ®å m¹ch ®iÖn vµ cÊu t¹o
§Ó bæ xung sù thay ®æi ®iÖn thÕ t¹i ®iÓm trung hoµ vµo ®iÖn ¸p ra mét
chiÒu cña m¸y ph¸t kh«ng cã ®ièt ë ®iÓm trung hoµ ng­êi ta bè trÝ 2
®ièt chØnh l­u gi÷a cùc ra (B) vµ ®Êt (E) vµ nèi víi ®iÓm trung hoµ.
Nh÷ng ®ièt nµy ®­îc ®Æt ë gi¸ ®ì bé chØnh l­u.
(2/2)

7. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-7-
Kh¸i qu¸t §iÒu chØnh dßng ®iÖn ph¸t ra
1. §iÒu chØnh dßng ®iÖn ph¸t ra
(1) Sù cÇn thiÕt ph¶i ®iÒu chØnh c­êng ®é dßng ®iÖn
ph¸t ra
M¸y ph¸t ®iÖn dïng trªn xe quay cïng víi ®éng c¬. V× vËy,
khi xe ho¹t ®éng tèc ®é ®éng c¬ th­êng xuyªn thay ®æi vµ
do ®ã tèc ®é cña m¸y ph¸t kh«ng æn ®Þnh. NÕu m¸y ph¸t
kh«ng cã bé æn ¸p th× hÖ thèng n¹p kh«ng thÓ cung cÊp
dßng ®iÖn æn ®Þnh cho c¸c thiÕt bÞ ®iÖn.
Do ®ã, mÆc dï tèc ®é cña m¸y ph¸t thay ®æi th× ®iÖn ¸p ë
c¸c thiÕt bÞ ®iÖn vÉn ph¶i duy tr× kh«ng ®æi vµ tuú theo sù
thay ®æi c­êng ®é dßng ®iÖn trong m¹ch cÇn ph¶i ®iÒu
chØnh. Trong m¸y ph¸t xoay chiÒu viÖc ®iÒu chØnh nh­ trªn
®­îc ®iÒu chØnh bëi bé ®iÒu ¸p IC.
(2) Nguyªn lý ®iÒu chØnh
Nh×n chung c­êng ®é dßng ®iÖn t¹o ra cã thÓ ®­îc thay ®æi
b»ng ph­¬ng ph¸p sau ®©y.
· T¨ng hoÆc gi¶m lùc tõ tr­êng (R«to)
· T¨ng tèc hoÆc gi¶m tèc ®é quay cña nam ch©m.
Khi ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy ®èi víi m¸y ph¸t ®iÖn xoay
chiÒu trªn xe, tèc ®é quay cña r«to kh«ng thÓ ®iÒu khiÓn
®­îc v× nã quay cïng víi ®éng c¬. Nãi c¸ch kh¸c, ®iÒu kiÖn
cã thÓ thay ®æi mét c¸ch tù do trong m¸y ph¸t xoay chiÒu
trªn xe lµ lùc tõ tr­êng (r«to). Trong thùc tÕ viÖc thay ®æi
c­êng ®é dßng ®iÖn ®i vµo cuén d©y r«to (dßng t¹o tõ
tr­êng) sÏ lµm thay ®æi lùc tõ tr­êng. Bé ®iÒu ¸p IC ®iÒu
chØnh c­êng ®é dßng ®iÖn cña m¸y ph¸t xoay chiÒu b»ng
c¸ch ®iÒu khiÓn dßng ®iÖn t¹o tõ tr­êng do ®ã ®iÖn ¸p t¹o
ra lu«n æn ®Þnh khi tèc ®é quay cña r«to thay ®æi vµ khi
dßng ®iÖn sö dông thay ®æi.
(1/2)
(3) Tù ®iÒu khiÓn ®èi víi dßng ®iÖn ra cùc ®¹i
§Æc tÝnh cña m¸y ph¸t ®iÖn lµ dßng ®iÖn ra hÇu nh­ æn ®Þnh
khi tèc ®é quay cña m¸y ph¸t v­ît qu¸ mét tèc ®é nhÊt ®Þnh
(tù ®iÒu khiÓn) v× vËy khi t¶i v­ît qu¸ dßng ®iÖn ra cùc ®¹i
th× ®iÖn ¸p sôt. Mét ®Æc tÝnh kh¸c cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay
chiÒu lµ dßng ®iÖn ra gi¶m ®i khi m¸y bÞ nãng v× ®iÖn trë ë
mçi bé phËn thay ®æi theo nhiÖt ®é ngay c¶ khi tèc ®é
kh«ng ®æi.
Gîi ý khi söa ch÷a:
· NÕu ®ai ch÷ V bÞ tr­ît th× tèc ®é m¸y ph¸t sÏ thÊp h¬n
yªu cÇu vµ dßng ®iÖn t¹o ra sÏ gi¶m xuèng lµm cho ¾c
qui bÞ hÕt ®iÖn.
· NÕu dßng ®iÖn tiªu thô lín h¬n so víi dßng ®iÖn t¹o ra th×
®iÖn ¸p vµo ¾c qui sÏ bÞ tiªu thô vµ lµm cho ¾c qui bÞ hÕt
®iÖn.
Khi m¸y ph¸t quay ë tèc ®é thÊp (khi ®éng c¬ quay kh«ng
t¶i) dßng ®iÖn t¹o ra cã c­êng ®é thÊp. V× vËy khi nhiÒu
thiÕt bÞ ®iÖn ch¼ng h¹n nh­ bé s­ëi Êm vµ ®Ìn pha ®ang
bËt, th× ph¶i sö dông ®iÖn tõ ¾c qui. NÕu t×nh tr¹ng nµy bÞ
kÐo dµi th× kÐo ®Õn t×nh tr¹ng ¾c qui sÏ hÕt ®iÖn.
(2/2)

8. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-8-
C¸c bé phËn vµ cÊu t¹o C¸c bé phËn
M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu gåm c¸c bé phËn nh­ sau:
1. Puli
Tham kh¶o:
· Puli cã khíp nèi mét chiÒu
2. Khung phÝa tr­íc, khung phÝa sau
C¸c khung ë 2 ®Çu cã chøc n¨ng: §ì r«to vµ nh­ mét gi¸
®ì l¾p vµo ®éng c¬. C¶ 2 phÝa ®Òu cã r·nh tho¸t khÝ ®Ó c¶i
thiÖn kh¶ n¨ng lµm m¸t.
Stato ®­îc l¾p c¨ng vµo khung phÝa tr­íc. Bé chØnh l­u, gi¸
®ì chæi than, bé ®iÒu ¸p IC.v.v. ®­îc l¾p b»ng bul«ng vµo
phÝa sau cña khung sau.
3. æ bi tr­íc
4. Roto
5. Vßng bi sau
6. Khung sau
7. Gi¸ ®ì bé chØnh l­u
8. Bé ®iÒu ¸p IC
9. Chæi than
10. Gi¸ ®ì chæi than
11. N¾p phÝa sau
(1/1)
Tham kh¶o Puli cã khíp mét chiÒu
CÊu t¹o:
Mét sè ®éng c¬ cã sö dông Puli cã khíp nèi mét chiÒu.
ViÖc l¾p ®Æt c¸c con l¨n vµ lß xo bè trÝ theo chu vi gi÷a vßng
trong vµ vßng ngoµi cña puli gióp cho puli cã thÓ quay ®­îc
mét chiÒu. KÕt cÊu nµy còng gióp cho hÊp thô sù thay ®æi
cña tèc ®é ®éng c¬ vµ truyÒn n¨ng l­îng theo chiÒu quay
cña ®éng c¬. KÕt qu¶ lµ t¶i ®Æt lªn trªn ®ai ch÷ V ®­îc gi¶m
®i.
(1/1)

9. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-9-
C¸c côm chi tiÕt vµ cÊu t¹o CÊu t¹o
1. R«to
(1) R«to lµ mét nam ch©m quay bªn trong cuén d©y Stato
sinh ra tõ tr­êng ®Ó t¹o ra lùc ®iÖn tr­êng trong cuén d©y
Stato. Cuén d©y ®­îc quÊn xung quanh 6 cÆp lâi cùc (12
cùc tõ) vµ lùc ®iÖn tõ ®­îc t¹o ra khi cã dßng ®iÖn ch¹y
bªn trong.
V× c­êng ®é dßng ®iÖn ch¹y vµo r«to t¨ng dÇn, nªn lùc ®iÖn
tõ còng m¹nh lªn.
(2) ë 2 ®Çu cña R«to, ng­êi ta l¾p mét qu¹t ®Ó lµm m¸t
cuén d©y r«to, cuén d©y stato vµ bé chØnh l­u ®Ó lµm cho
nhiÖt ®é cña chóng thÊp h¬n nhiÖt ®é giíi h¹n b»ng c¸ch
hót kh«ng khÝ tõ lç th«ng giã ë khung phÝa tr­íc nhê r«to
quay.
2. Chæi than vµ cæ gãp
(1) C¸c chi tiÕt nµy t¹o ra tõ tr­êng b»ng c¸ch cho dßng
®iÖn ®i vµo cuén d©y r«to vµ ®­îc l¾p vµo phÝa sau cña
r«to.
(2) Nh×n chung chæi than ®­îc lµm tõ Graphit kim lo¹i ®­îc
sö dông ®Ó gi¶m ®iÖn trë vµ ®iÖn trë tiÕp xóc vµ ®ång
thêi chèng ®­îc sù ¨n mßn.
(1/5)
3. Stato
(1) Stato t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu 3 pha b»ng c¸ch thay
®æi tõ th«ng sinh ra bëi r«to quay. Stato gåm cã lâi vµ
cuén d©y ®­îc ®Æt trong khung phÝa tr­íc.
Gîi ý:
C¸ch cuèn d©y Stato
Cuén d©y Stato gåm cã 3 cÆp. §iÓm nèi 3 ®Çu cña c¸c cuén
d©y ®­îc gäi lµ c¸c ®iÓm trung tÝnh.
(2) V× stato t¹o ra nhiÖt nhiÒu h¬n bÊt kú mét bé phËn nµo
kh¸c trong m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu, nªn ng­êi ta sö
dông vá c¸ch nhiÖt ®Ó b¶o vÖ c¸c cuén d©y.
(2/5)
4. Bé chØnh l­u
(1) Bé n¾n dßng thùc hiÖn chøc n¨ng chØnh l­u ®Çy ®ñ toµn
bé chu kú ®Ó chuyÓn toµn bé dßng ®iÖn xoay chiÒu 3 pha
®­îc t¹o ra tõ c¸c cuén d©y stato thµnh dßng ®iÖn mét
chiÒu nhê 6 ®ièt hoÆc (8 ®ièt víi c¸c ®ièt ë ®iÓm trung
tÝnh)
(2) Bé chØnh l­u gåm cã cùc (cùc ra), c¸nh t¶n nhiÖt, ®ièt vµ
gi¸ ®ì cã cÊu tróc 2 líp ®Ó c¶i thiÖn kh¶ n¨ng bøc x¹
nhiÖt ®ång thêi gióp cho kÝch th­íc cña bé n¾n dßng nhá
l¹i.
Gîi ý:
NhiÖt ®é cña bé chØnh l­u
§ièt ®­îc sö dông ®Ó chØnh l­u sÏ sinh nhiÖt khi cã dßng ®iÖn
®i qua. Tuy nhiªn v× c¸c phÇn tö cña ®ièt l¹i chÞu nhiÖt kÐm
(chÊt b¸n dÉn) nªn viÖc nung nãng ®ièt sÏ lµm gi¶m kh¶ n¨ng
chØnh l­u. V× vËy, cÇn ph¶i bè trÝ c¸c c¸nh t¶n nhiÖt ®Ó diÖn tÝch
to¶ nhiÖt ®­îc t¨ng lªn tíi møc cã thÓ.
(3/5)

10. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-10-
C¸c bé phËn vµ cÊu t¹o CÊu t¹o
5. Bé ®iÒu chØnh IC
(1) CÊu t¹o cña bé ®iÒu ¸p IC
Bé ®iÒu ¸p IC chñ yÕu gåm cã IC lai, c¸nh t¶n nhiÖt vµ gi¾c nèi. ViÖc sö
dông IC lai lµm cho bé ®iÒu ¸p cã kÝch th­íc nhá gän.
(2) C¸c lo¹i bé ®iÒu ¸p IC
· Lo¹i nhËn biÕt ¾c qui: Lo¹i ®iÒu ¸p IC nµy nhËn biÕt ¾c qui nhê cùc S
(cùc nhËn biÕt ¾c qui) vµ ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p ra theo gi¸ trÞ qui ®Þnh.
· Lo¹i nhËn biÕt m¸y ph¸t: Lo¹i ®iÒu ¸p IC nµy x¸c ®Þnh ®iÖn ¸p bªn trong
cña m¸y ph¸t vµ ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p ra theo gi¸ trÞ qui ®Þnh.
(3) Chøc n¨ng cña bé ®iÒu ¸p IC.
<1> Bé ®iÒu ¸p IC cã c¸c chøc n¨ng sau ®©y.
· §iÒu chØnh ®iÖn ¸p.
· C¶nh b¸o khi m¸y ph¸t kh«ng ph¸t ®iÖn vµ t×nh tr¹ng n¹p kh«ng b×nh
th­êng.
<2> Bé ®iÒu ¸p IC c¶nh b¸o b»ng c¸ch bËt s¸ng ®Ìn b¸o n¹p khi x¸c
®Þnh ®­îc c¸c sù cè sau ®©y.
· §øt m¹ch hoÆc ng¾n m¹ch c¸c cuén d©y r«to.
· Cùc S bÞ ng¾t.
· Cùc B bÞ ng¾t.
· §iÖn ¸p t¨ng vät qu¸ lín (®iÖn ¸p ¾c qui t¨ng do ng¾n m¹ch gi÷a cùc
F vµ cùc E).
(4/5)
(4) C¸c ®Æc tÝnh cña bé ®iÒu ¸p IC
· §Æc tÝnh t¶i cña ¾c qui
§iÖn ¸p ra kh«ng ®æi hoÆc Ýt thay ®æi (nhá h¬n hoÆc b»ng 0,1 tíi 0,2 V)
khi tèc ®é m¸y ph¸t thay ®æi.
· §Æc tÝnh phô t¶i bªn ngoµi
§iÖn ¸p ra nhá ®i khi dßng ®iÖn phô t¶i t¨ng lªn. Sù thay ®æi ®iÖn ¸p,
thËm chÝ ë t¶i ®Þnh møc hoÆc dßng ®iÖn ra cùc ®¹i cña m¸y ph¸t vµo
kho¶ng gi÷a 0,5 tíi 1 V. NÕu t¶i v­ît qu¸ kh¶ n¨ng cña m¸y ph¸t th× ®iÖn
¸p ra sÏ sôt ®ét ngét.
· §Æc tÝnh nhiÖt ®é
Nh×n chung ®iÖn ¸p ra sÏ gi¶m ®i khi nhiÖt ®é t¨ng lªn.
V× ®iÖn ¸p ra sôt ë nhiÖt ®é cao (VÝ dô vÒ mïa hÌ t¨ng lªn ë nhiÖt ®é cao,
vÒ mïa ®«ng th× gi¶m xuèng). ViÖc n¹p ®Çy ®ñ phï hîp víi ¾c qui ®­îc
thùc hiÖn ë mäi thêi ®iÓm.
(5/5)
§iÒu khiÓn ®Çu ra §iÒu khiÓn ®Çu ra b»ng bé ®iÒu ¸p IC
Sau ®©y sÏ gi¶i thÝch c¬ chÕ mµ bé ®iÒu ¸p IC gi÷ ®­îc ®iÖn ¸p
t¹o ra æn ®Þnh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña nã ®Ó ®¹t ®­îc chøc
n¨ng nµy. ë ®©y sö dông bé ®iÒu ¸p IC lo¹i nhËn biÕt ¾c qui
lµm vÝ dô.
1. Ho¹t ®éng b×nh th­êng
(1) Khi kho¸ ®iÖn ë vÞ trÝ ON vµ ®éng c¬ t¾t m¸y
Khi bËt kho¸ ®iÖn lªn vÞ trÝ ON, ®iÖn ¸p ¾c qui ®­îc ®Æt vµo cùc
IG. KÕt qu¶ lµ m¹ch M.IC bÞ kÝch ho¹t vµ Tranzisto Tr1 ®­îc
më ra lµm cho dßng kÝch tõ ch¹y trong cuén d©y r«to. ë tr¹ng
th¸i nµy dßng ®iÖn ch­a ®­îc t¹o ra do vËy bé ®iÒu ¸p lµm
gi¶m sù phãng ®iÖn cña ¾c qui ®Õn møc cã thÓ b»ng c¸ch
®ãng ng¾t Tranzisto Tr1 ng¾t qu·ng. ë thêi ®iÓm nµy ®iÖn ¸p ë
cùc P = 0 vµ m¹ch M.IC sÏ x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i nµy vµ truyÒn tÝn
hiÖu tíi Tranzisto Tr2 ®Ó bËt ®Ìn b¸o n¹p. (1/12)

11. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-11-
§iÒu khiÓn ®Çu ra §iÒu khiÓn ®Çu ra b»ng bé ®iÒu ¸p IC
(2) Khi m¸y ph¸t ®ang ph¸t ®iÖn (®iÖn ¸p thÊp h¬n
®iÖn ¸p ®iÒu chØnh)
§éng c¬ khëi ®éng vµ tèc ®é m¸y ph¸t t¨ng lªn, m¹ch M.IC
më Tranzisto Tr1 ®Ó cho dßng kÝch tõ ®i qua vµ do ®ã ®iÖn
¸p ngay lËp tøc ®­îc t¹o ra. ë thêi ®iÓm nµy nÕu ®iÖn ¸p ë
cùc B lín h¬n ®iÖn ¸p ¾c qui, th× dßng ®iÖn sÏ ®i vµo ¾c qui
®Ó n¹p vµ cung cÊp cho c¸c thiÕt bÞ ®iÖn. KÕt qu¶ lµ ®iÖn ¸p
ë cùc P t¨ng lªn. Do ®ã m¹ch M.IC x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i ph¸t
®iÖn ®· ®­îc thùc hiÖn vµ truyÒn tÝn hiÖu ®ãng Tranzisto
Tr2 ®Ó t¾t ®Ìn b¸o n¹p.
(2/12)
(3) Khi m¸y ph¸t ®ang ph¸t ®iÖn (®iÖn ¸p cao h¬n ®iÖn
¸p ®iÒu chØnh)
NÕu Tranzisto Tr1 tiÕp tôc më, ®iÖn ¸p ë cùc B t¨ng lªn.
Sau ®ã ®iÖn ¸p ë cùc S v­ît qu¸ ®iÖn ¸p ®iÒu chØnh, m¹ch
M.IC x¸c ®Þnh t×nh tr¹ng nµy vµ ®ãng Tranzisto Tr1. KÕt qu¶
lµ dßng kÝch tõ ë cuén d©y r«to gi¶m dÇn th«ng qua ®ièt §1
hÊp thô ®iÖn tõ ng­îc vµ ®iÖn ¸p ë cùc B (®iÖn ¸p ®­îc t¹o
ra) gi¶m xuèng. Sau ®ã nÕu ®iÖn ¸p ë cùc S gi¶m xuèng tíi
gi¸ trÞ ®iÒu chØnh th× m¹ch M.IC sÏ x¸c ®Þnh t×nh tr¹ng nµy
vµ më Tranzisto Tr1. Do ®ã dßng kÝch tõ cña cuén d©y r«to
t¨ng lªn vµ ®iÖn ¸p ë cùc B còng t¨ng lªn. Bé ®iÒu ¸p IC gi÷
cho ®iÖn ¸p ë cùc S (®iÖn ¸p ë cùc ¾c qui) æn ®Þnh (®iÖn ¸p
®iÒu chØnh) b»ng c¸ch lÆp ®i lÆp l¹i c¸c qu¸ tr×nh trªn.
(3/12)
2. Ho¹t ®éng kh«ng b×nh th­êng
(1) Khi cuén d©y R«to bÞ ®øt
Khi m¸y ph¸t quay, nÕu cuén d©y R«to bÞ ®øt th× m¸y ph¸t
kh«ng s¶n xuÊt ra ®iÖn vµ ®iÖn ¸p ë cùc P = 0.
Khi m¹ch M.IC x¸c ®Þnh ®­îc t×nh tr¹ng nµy nã më
Tranzisto Tr2 ®Ó bËt ®Ìn b¸o n¹p cho biÕt hiÖn t­îng
kh«ng b×nh th­êng nµy.
(4/12)

12. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-12-
§iÒu khiÓn ®Çu ra §iÒu khiÓn ®Çu ra b»ng bé ®iÒu ¸p IC
(2) Khi cuén d©y R«to bÞ chËp (ng¾n m¹ch)
Khi m¸y ph¸t quay nÕu cuén d©y r«to bÞ chËp ®iÖn ¸p ë cùc
B ®­îc ®Æt trùc tiÕp vµo cùc F vµ dßng ®iÖn trong m¹ch sÏ
rÊt lín. Khi m¹ch M.IC x¸c ®Þnh ®­îc t×nh tr¹ng nµy nã sÏ
®ãng Tranzisto Tr1 ®Ó b¶o vÖ vµ ®ång thêi më Tranzisto
Tr2 ®Ó bËt ®Ìn b¸o n¹p ®Ó c¶nh b¸o vÒ t×nh tr¹ng kh«ng
b×nh th­êng nµy.
(5/12)
(3) Khi cùc S bÞ ng¾t
Khi m¸y ph¸t quay, nÕu cùc S ë t×nh tr¹ng bÞ hë m¹ch th×
m¹ch M.IC sÏ x¸c ®Þnh khi kh«ng cã tÝn hiÖu ®Çu vµo tõ cùc
S do ®ã më Tranzisto Tr2 ®Ó bËt ®Ìn b¸o n¹p. §ång thêi
trong m¹ch M.IC, cùc B sÏ lµm viÖc thay thÕ cho cùc S ®Ó
®iÒu chØnh Tranzisto Tr1 do ®ã ®iÖn ¸p ë cùc B ®­îc ®iÒu
chØnh ( »14V) ®Ó ng¨n chÆn sù t¨ng ®iÖn ¸p kh«ng b×nh
th­êng ë cùc B.
(6/12)
(4) Khi cùc B bÞ ng¾t
Khi m¸y ph¸t quay, nÕu cùc B ë t×nh tr¹ng bÞ hë m¹ch, th×
¾c qui sÏ kh«ng ®­îc n¹p vµ ®iÖn ¸p ¾c qui (®iÖn ¸p ë cùc
S) sÏ gi¶m dÇn.
Khi ®iÖn ¸p ë cùc S gi¶m, bé ®iÒu ¸p IC lµm t¨ng dßng kÝch
tõ ®Ó t¨ng dßng ®iÖn t¹o ra. KÕt qu¶ lµ ®iÖn ¸p ë cùc B t¨ng
lªn.
Tuy nhiªn m¹ch M.IC ®iÒu chØnh dßng kÝch tõ sao cho ®iÖn
¸p ë cùc B kh«ng v­ît qu¸ 20 V ®Ó b¶o vÖ m¸y ph¸t vµ bé
®iÒu ¸p IC.
Khi ®iÖn ¸p ë cùc S thÊp (11 tíi 13 V) m¹ch M.IC sÏ ®iÒu
chØnh ®Ó ¾c qui kh«ng ®­îc n¹p. Sau ®ã nã më tranzito Tr2
®Ó bËt ®Ìn b¸o n¹p vµ ®iÒu chØnh dßng kÝch tõ ®Ó sao cho
®iÖn ¸p ë cùc B gi¶m ®ång thêi b¶o vÖ m¸y ph¸t vµ bé ®iÒu
¸p IC.
(7/12)

13. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-13-
§iÒu khiÓn ®Çu ra §iÒu khiÓn ®Çu ra b»ng bé ®iÒu ¸p IC
(5) Khi cã sù ng¾n m¹ch gi÷a cùc F vµ cùc E
Khi m¸y ph¸t quay, nÕu cã sù ng¾n m¹ch gi÷a cùc F vµ cùc
E th× ®iÖn ¸p ë cùc B sÏ ®­îc nèi th«ng víi m¸t tõ cùc E qua
cuén d©y r«to mµ kh«ng qua cùc tranzisto Tr1. KÕt qu¶ lµ
[®iÖn ¸p ra cña m¸y ph¸t trë lªn rÊt lín v× dßng kÝch tõ
kh«ng ®­îc ®iÒu khiÓn bëi tranzisto Tr1 thËm trÝ ®iÖn ¸p ë
cùc S sÏ v­ît ®iÖn ¸p ®iÒu chØnh. NÕu m¹ch M.IC x¸c ®Þnh
®­îc cùc nµy nã sÏ më tranzisto Tr2 ®Ó bËt ®Ìn b¸o n¹p ®Ó
chØ ra sù kh«ng b×nh th­êng nµy.
(8/12)
tham kh¶o:
1. Ho¹t ®éng cña bé ®iÒu ¸p IC lo¹i nhËn biÕt m¸y ph¸t
VÒ c¬ b¶n ho¹t ®éng cña lo¹i nµy còng gièng nh­ lo¹i nhËn
biÕt ¾c qui nh­ng bé ®iÒu ¸p IC lo¹i nhËn biÕt m¸y ph¸t
kh«ng cã cùc S ®Ó x¸c ®Þnh ®iÖn ¾c qui. Nh­ vËy m¹ch
M.IC trùc tiÕp x¸c ®Þnh ®iÖn ¸p t¹o ra bëi m¸y ph¸t tõ cùc B
vµ ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p ®Ìn m¸y ph¸t còng nh­ ®iÒu chØnh
®Ìn b¸o n¹p.
(9/12)
2. Bé ®iÒu ¸p IC cã cùc M
(1) Vai trß cña cùc M
§èi víi xe cã bé phËn s­ëi ®iÖn PTC nÕu bé phËn s­ëi PTC
®­îc sö dông ë tr¹ng th¸i kh«ng t¶i cña ®éng c¬ th× ®iÖn
n¨ng tiªu thô sÏ lín h¬n ®iÖn n¨ng do m¸y ph¸t t¹o ra. V× lý
do nµy ng­êi ta trang bÞ thªm cùc M. Cùc M truyÒn t×nh
tr¹ng ph¸t ®iÖn cña m¸y ph¸t tíi ECU ®éng c¬ th«ng qua
tranzisto Tr3 ®­îc l¾p ®ång bé víi tranzisto Tr1 ®Ó ®iÒu
khiÓn dßng kÝch tõ. ECU ®éng c¬ ®iÒu khiÓn chÕ ®é kh«ng
t¶i cña ®éng c¬ vµ bé phËn s­ëi ®iÖn PTC theo tÝn hiÖu
®­îc truyÒn tõ cùc M
* Bé phËn s­ëi ®iÖn PTC:
Bé phËn s­ëi nµy ®­îc dïng ®Ó h©m nãng n­íc lµm m¸t
®éng c¬ khi hiÖu suÊt s­ëi kh«ng ®ñ (®Æt trong lâi s­ëi)
(2) Ho¹t ®éng
V× tranzisto Tr3 ®­îc nèi ®ång bé víi tranzisto Tr1 nªn khi
Tr1 më th× Tr3 còng më. Cùc M sÏ ph¸t ra tÝn hiÖu thay ®æi
d­íi d¹ng xung.
(10/12)

14. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-14-
§iÒu khiÓn ®Çu ra §iÒu khiÓn ®Çu ra b»ng bé ®iÒu ¸p IC
Khi bé phËn s­ëi ®iÖn PTC lµm viÖc
(11/12)
Khi bé phËn s­ëi ®iÖn PTC kh«ng lµm viÖc
(12/12)
Tham kh¶o M¸y ph¸t ®iÖn lo¹i SC
1. M« t¶
M¸y ph¸t xoay chiÒu lo¹i SC sö dông ph­¬ng ph¸p quÊn
d©y stato b»ng c¸ch ghÐp c¸c ®o¹n dÉn vµo vµ hµn l¹i.
Ph­¬ng ph¸p nµy cho phÐp gi¶m ®iÖn trë ®i mét nöa so víi
m¸y ph¸t th«ng th­êng ®ång thêi gi¶m ®­îc kÝch th­íc
m¸y, t¨ng c«ng suÊt vµ hiÖu qu¶ ph¸t ®iÖn.
2. VÞ trÝ cña c¸c côm chi tiÕt
§Æc tÝnh cña c¸c côm chÝnh cña m¸y ph¸t xoay chiÒu lo¹i
SC sÏ ®­îc gi¶i thÝch d­íi ®©y
(1) Stato
· §o¹n dÉn (d©y tiÕt diÖn h×nh vu«ng)
· §o¹n dÉn + mèi hµn + líp phñ ngoµi
· Cuèn d©y kÐp
(2) Bé chØnh l­u
§i kÌm víi cuén d©y kÐp, sö dông 12 ®ièt
(3) Bé ®iÒu ¸p IC
Kh¸c víi lo¹i th«ng th­êng cã m¹ch ®iÖn trªn b¶ng IC b»ng
sø, bé ®iÒu ¸p IC cã kÝch th­íc nhá gän nhê bè trÝ m¹ch
®iÖn trong 1 chÝp.
(1/3)

15. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-15-
Tham kh¶o M¸y ph¸t ®iÖn lo¹i SC
3. CÊu t¹o vµ nguyªn lý ho¹t ®éng
(1) HÖ thèng ®o¹n dÉn
M¸y ph¸t nµy sö dông hÖ thèng ®o¹n dÉn ë ®ã c¸c ®o¹n
d©y dÉn ®­îc hµn víi nhau trong stato so víi hÖ thèng
quÊn d©y th«ng th­êng ®iÖn trë nhá h¬n do cÊu t¹o cña
®o¹n dÉn vµ viÖc bè trÝ d©y còng lµm cho kÝch th­íc cña
m¸y ph¸t nhá gän vµ ch¾c ch¾n.
(2/3)
(2) HÖ thèng cuèn d©y kÐp
HÖ thèng nµy cã 2 cuén d©y 3 pha lÖch nhau 300
. V× sãng
®­îc t¹o ra tõ mçi cuén d©y t­¬ng øng sÏ triÖt tiªu lÉn nhau
nªn tiÕng ån do tõ tr­êng t¹o ra ®­îc gi¶m xuèng.
(3) Tranzisto phÝa HI
ë bé ®iÒu ¸p IC l¾p trong m¸y ph¸t lo¹i SC tranzisto Tr1
®iÒu chØnh tranzisto ®­îc l¾p ë phÝa cao.
Gîi ý:
M¹ch ®iÖn cã c¸c phÇn tö ®ãng ng¾t m¹ch (c¸c tranzisto ë
phÝa (+)) ®èi diÖn víi t¶i (cuén d©y r«to) ®­îc gäi lµ phÝa cao.
Trong khi m¹ch cã c¸c thiÕt bÞ ®ãng ng¾t nµy ë phÝa (-) ®­îc
gäi lµ phÝa thÊp.
(3/3)

16. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-16-
Tham kh¶o Bé ®iÒu ¸p lo¹i tiÕp ®iÓm
1. §Æc tÝnh cña bé ®iÒu ¸p lo¹i tiÕp ®iÓm
(1) Lo¹i nµy lín h¬n lo¹i ®iÒu ¸p IC.
(2) Lo¹i nµy ®­îc sö dông kÕt hîp víi m¸y ph¸t xoay chiÒu
lo¹i th«ng th­êng
2. CÊu t¹o cña bé ®iÒu ¸p lo¹i tiÕp ®iÓm
(1) Lo¹i nµy gåm cã bé ®iÒu ¸p vµ r¬le ®Ìn b¸o n¹p.
(2) ViÖc bËt t¾t tiÕp ®iÓm sÏ ®iÒu chØnh ®­îc t¹o ra bëi m¸y
ph¸t xoay chiÒu lo¹i th«ng th­êng.
Gîi ý:
Chøc n¨ng cña tiÕp ®iÓm
Bé ®iÒu ¸p vµ R¬le ®Ìn b¸o n¹p cã cÊu t¹o nh­ h×nh vÏ vµ 3
tiÕp ®iÓm ®­îc ®iÒu khiÓn bëi lùc ®iÖn tõ.
3. S¬ ®å m¹ch ®iÖn cña bé ®iÒu ¸p lo¹i tiÕp ®iÓm
S¬ ®å m¹ch ®iÖn cña bé ®iÒu ¸p lo¹i tiÕp ®iÓm vµ m¸y ph¸t
xoay chiÒu lo¹i th«ng th­êng ®­îc chØ ra trªn h×nh vÏ. ViÖc
®iÒu khiÓn tiÕp ®iÓm P0 cña bé ®iÒu ¸p vµ lµ tiÕp ®iÓm P3
cña r¬le ®Ìn b¸o n¹p sÏ ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p ®­îc t¹o ra bëi
m¸y ph¸t vµ ®iÒu khiÓn sù ho¹t ®éng cña ®Ìn b¸o n¹p
(1/1)
Tham kh¶o M¸y ph¸t xoay chiÒu cã b¬m ch©n kh«ng
1. M¸y ph¸t xoay chiÒu cã b¬m ch©n kh«ng
(1) §Æc tÝnh cña m¸y ph¸t cã b¬m ch©n kh«ng
· Nã ®­îc trang bÞ b¬m ch©n kh«ng vµ t¹o ra ¸p suÊt ©m
cho bé trî lùc phanh.
· B¬m ch©n kh«ng ®­îc l¾p trªn trôc cña m¸y ph¸t vµ
quay cïng trôc nµy.
· Cã thÓ s¬ bé chia m¸y ph¸t nµy thµnh 2 lo¹i sau: Lo¹i cã
b¬m ch©n kh«ng ë phÝa puli vµ lo¹i cã b¬m ch©n kh«ng ë
phÝa ®èi diÖn víi puli.
(1/1)

17. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-17-
KiÓm tra KiÓm tra hÖ thèng n¹p
1. KiÓm tra kh«ng t¶i (KiÓm tra m¹ch n¹p khi kh«ng
cã t¶i)
Trong kiÓm tra kh«ng t¶I, ®iÖn ¸p t¹o ra ®­îc duy tr× ë mét
møc ®é æn ®Þnh (®iÖn ¸p ®iÒu chØnh) sÏ ®­îc kiÓm tra ngay
c¶ khi tèc ®é m¸y ph¸t thay ®æi khi phô t¶i nhá nhÊt (cùc lín
nhÊt lµ 10 ampe). KiÓm tra kh«ng t¶i lµ cÇn thiÕt vµ ®­îc
tiÕn hµnh trong ®iÒu kiÖn dßng ®iÖn ra lín nhÊt lµ 10 Ampe.
NÕu dßng ®iÖn ra v­ît qu¸ 10A th× kÕt qu¶ kiÓm tra cã thÓ
tho¶ m·n gi¸ trÞ qui ®Þnh thËm trÝ ngay c¶ khi bé ®iÒu ¸p IC
cã vÊn ®Ò vµ do ®ã kh«ng thÓ kiÓm tra chÝnh x¸c ®iÖn ¸p
®iÒu chØnh.
Trong m¸y ph¸t lo¹i bé ®iÒu ¸p IC gi¸ trÞ tiªu chuÈn cña
®iÖn ¸p ®iÒu chØnh n»m trong kho¶ng 13,5 V-15.1 V (khi tèc
®é ®éng c¬ lµ 2,000 vßng phót).
NÕu kÕt qu¶ ®o n»m ngoµi kho¶ng gi¸ trÞ tiªu chuÈn, th×
m¸y ph¸t cã sù cè. NÕu gi¸ trÞ nµy cao h¬n giíi h¹n trªn th×
cã thÓ bé ®iÒu ¸p IC cã sù cè. NÕu gi¸ trÞ nµy nhá h¬n giíi
h¹n d­íi th× cã thÓ mét côm nµo ®ã cña m¸y ph¸t trõ bé
®iÒu ¸p IC cã sù cè.
(1/2)
2. KiÓm tra cã t¶i (kiÓm tra m¹ch n¹p cã phô t¶i)
Trong kiÓm tra cã t¶i, ng­êi ta cho phô t¶i vµo m¹ch ®iÖn
vµ cho dßng ®iÖn ra ®Ó kiÓm tra xem m¸y ph¸t cã ®¸p øng
®­îc yªu cÇu cña phô t¶i kh«ng.
§iÓm quan träng trong kiÓm tra nµy lµ t¨ng phô t¶i cao tíi
møc cã thÓ. NÕu phô t¶i kh«ng ®ñ th× ngay c¶ khi m¸y ph¸t
b×nh th­êng dßng ®iÖn còng kh«ng thÓ v­ît qu¸ gi¸ trÞ qui
®Þnh lµ 30A (khi tèc ®é ®éng c¬ lµ 2,000 vßng/phót).
V× vËy nÕu dßng ®iÖn ra cùc ®¹i lµ 30A, th× cÇn ph¶i t¨ng
phô t¶i vµ kiÓm tra l¹i. NÕu kÕt qu¶ ®o ®­îc nhá h¬n gi¸ trÞ
qui ®Þnh th× m¸y ph¸t cã sù cè, trong tr­êng hîp nµy kh¶
n¨ng sù cè cã thÓ n»m ë bé phËn cã chøc n¨ng ph¸t ®iÖn
hoÆc chØnh l­u.
Gîi ý:
Ngay c¶ khi kÕt qu¶ ®o v­ît qu¸ 30A. Th× c«ng suÊt ®Þnh
møc cùc ®¹i ë ®©y còng kh«ng ph¶i lµ c«ng suÊt ra. Cã thÓ
kiÓm tra c«ng suÊt ®Þnh møc cùc ®¹i b»ng c¸ch ®o giíi h¹n
dßng ®iÖn t¹o ra khi ®iÖn ¸p ®­îc duy tr× æn ®Þnh, khi tèc ®é
®éng c¬ kho¶ng 2,000 vßng/phót vµ phô t¶i ®­îc t¨ng lªn.
(2/2)

18. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-18-
Bài tập
Hãy sử dụng các bài tập này để kiểm tra mức hiểu biết của bạn về các tài liệu trong chương này. Sau khi trả lời
mỗi bài tập, bạn có thể dùng nút tham khảo để kiểm tra các trang liên quan đến câu hỏi về câu hỏi đó. Khi các bạn
có câu trả lời đúng, hãy trở về văn bản để duyệt lại tài liệu và tìm câu trả lời đúng. Khi đã trả lời đúng mọi câu hỏi,
bạn có thể chuyển sang chương tiếp theo.

19. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-19-
Câu hỏi- 1
Đối với mỗi chi tiết tạo nên hệ thống nạp sau đây (từ 1 tới 4) hãy chọn mô tả đúng về chức năng của chúng (từ a tới d).
1.
Bộ điều áp
2.
Ắc qui
3.
Đèn báo nạp
4.
Máy phát điện
a) Khi động cơ đang nổ, thiết bị này tạo ra dòng điện đủ cho sự hoạt động của thiết bị điện trên xe và nạp điện cho ắc qui.
b) Thiết bị này thông báo về sự cố trong hệ thống nạp.
c) Thiết bị này điều chỉnh điện áp ra làm cho nó ổn định ngay cả khi tốc độ máy phát thay đổi hoặc khi cường độ dòng điện
trong mạch thay đổi.
d) Thiết bị này là nguồn điện khi động cơ tắt máy và nó cấp điện cho các thiết bị điện để khởi động động cơ hoặc khi máy
phát không phát điện.
Trả lời: 1. 2. 3. 4.
Câu hỏi- 2
Bảng dưới đây chỉ ra chức năng điều chỉnh máy phát. Hãy hoàn thành bảng này bằng cách chọn các từ phù hợp và điền vào
chỗ trống (từ 1 tới 4) trong nhóm từ dưới đây.
a) Tăng lên (sẽ cao hơn) b) Giảm xuống (sẽ thấp hơn) c) Không đổi
Trả lời: 1. 2. 3. 4.

20. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-20-
Câu hỏi- 3
Các câu sau đây liên quan đến sự thay đổi dòng kích từ và dòng điện/điện áp ra của máy phát trong điều kiện nêu ra dưới đây.
Hãy chọn câu đúng.
Khi tốc độ không tải của động cơ là 600 vòng/phút và khi đèn pha, bộ phận sưởi, bộ sấy kính và gạt nước cùng được bật lên.
1.
Dòng kích từ và dòng điện ra tăng tới giá trị cực đại nhưng điện áp ra giảm xuống.
2.
Dòng kích từ, dòng điện ra và điện áp ra cùng giảm xuống.
3.
Dòng kích từ và dòng điện ra giảm xuống, nhưng điện áp ra ổn định.
4.
Dòng kích từ ổn định, nhưng dòng điện ra và điện áp ra giảm xuống.
Câu hỏi- 4
Đối với mỗi chi tiết chính của máy phát sau đây (từ 1 tới 4). Hãy chọn sự mô tả đúng về chức năng của chúng (từ a tới d).
1.
Rôto
2.
Bộ điều áp IC
3.
Bộ chỉnh lưu
4.
Chổi than và cổ góp
a) Chi tiết này cho dòng điện đi vào cuộn dây rôto để tạo ra từ trường.
b) Chi tiết này được sử dụng để nắn dòng điện xoay chiều 3 pha thành dòng điện một chiều.
c) Bộ phận này là thiết bị để điều chỉnh ổn định điện áp do máy phát tạo ra.
d) Chi tiết này là nam châm điện quay trong cuộn dây Stato.
Trả lời: 1. 2. 3. 4.

21. Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n HÖ thèng n¹p
-21-
Câu hỏi- 5
Liên quan đến sự hoạt động của bộ điều áp IC, tình trạng của tranzisto1, tranzisto2 và đèn báo nạp đang ở trong điều kiện nào
sau đây? Hãy hoàn thành bảng dưới đây bằng cách chọn các từ phù hợp và điền vào chỗ trống (từ 1 tới 4) từ các nhóm từ đã
cho.
a) ON b) Bật và tắt ngắt quãng c) OFF d) Bật e) Tắt
Trả lời: 1. 2. 3. 4.
Câu hỏi- 6
Khi những sự cố được mô tả dưới đây xảy ra đối với bộ điều áp IC thì điện áp tạo ra được điều khiển như thế nào? Hãy hoàn
thành đoạn văn dưới đây bằng cách điền vào chỗ trống (từ 1 tới 4) bằng cách chọn từ phù hợp từ nhóm từ đã cho dưới đây.
Khi máy phát quay, nếu cực B bị ngắt thì việc nạp điện của ắc qui không thực hiện được và điện áp ắc qui dần dần giảm
xuống. Khi điện áp ở (1) giảm xuống, bộ điều áp IC tăng (2) để tăng cường độ dòng điện. Kết quả là điện áp ở cực B tăng lên.
Tuy nhiên mạch M.IC điều chỉnh (2) sao cho điện áp ở cực B không vượt quá 20 V để bảo vệ máy phát và bộ điều áp IC. Khi
điện áp ở (1) thấp (khoảng giữa 11 V và 13 V) thì mạch M.IC sẽ điều chỉnh để ắc qui không được nạp. Sau đó nó bật (3) để
(4) đèn báo nạp và điều chỉnh (2) sao cho điện áp ở cực B đồng thời giảm xuống để bảo vệ máy phát và bộ điều áp IC.
a) Tr1 b) Bật ON c) Dòng kích từ d) dòng điện ra e) Tr2 f) Tắt OFF g) Cực S h) Cực B i) Cực P
Trả lời: 1. 2. 3. 4.