2. Indice:
• Definición de Peto de ánimas
• Peto de ánimas de Vilanona dos Infantes.
• Peto de ánimas de Rexenxo
• Peto de ánimas de Aguasantas
• Peto de ánimas de Cristo de Rañal
• Peto de ánimas de Reza
• Peto de ánimas de Tabeirós
• Peto de ánimas de S. Salvador de Sobrado de Trives
• Peto de ánimas de Porqueira
• Peto de ánimas de San Pedro
• Peto de ánimas de Paizás
Peto de ánimas de Ramirás
3. O Peto de ánimas
Os petos de ánimas son unhas manifestacións materiais que xurdiron como
forma de axudar ás ánimas ou almas en pena do Purgatorio mediante
limosnas e o rezo dunha oración.
Morfología del peto de ánimas
Normalmente están feitos en pedra e son de formas moi variadas. Soen ter
unha cavidade no corpo central donde se representa ás ánimas do
purgatorio entre lume nun relieve ou pintura. Levan tamén unha hucha
para votar limosna e poden levar un cristal ou unha reixa para protexelo. A
maioría soe levar unha cruz no alto.
4. Os petos de ánimas sóense ubicar, xeralmente, nos cruces de camiños.
Tamén se poden atopar nos recintos da igrexa ou nos lados dun camiño. Os
cruces de camiños son os lugares máis frecuentes pois son os lugares máis
concurridos polos veciños e tradicionalmente un dos puntos con maior
contacto co sobrenatural.
Por qué se constrúen os petos de ánimas?
Os petos de ánimas serven para manter o recordo das almas do Purgatorio e
rogar por elas. Cumpren unha dobre función, a boa acción de quen o manda
construír e un beneficio para as almas en pena da comunidade. Permiten dar
esmolas para a súa axuda e moitos deles levan inscricións como:
"ACORDAOS DE NOSOTRAS...." para que se pida pola súa alma e coa
esperanza de que se continúe a tradición e así, unha vez mortos os que agora
rezan, se rece por eles. Os devotos poden poñer velas e rezar fronte á imaxe.
Situación dos petos de ánimas
5. Os petos de ánimas que se atopan en muros de particulares son coidados
polos mesmos. As esmolas practicamente desapareceron hoxe en día pero si
se manteñen as velas e nalgúns casos ofrendas dos primeiros froitos da
colleita. As almas a que están dirixidos os petos poderían ser almas orfas que
non teñen a ninguén que rece por elas.
Morfoloxía iconográfica do peto de ánimas
Os motivos iconográficos son de moi diversa índole. Todos teñen como motivo
central as ánimas entre o lume de purgatorio e unha figura central que vela por
elas. Esta figura central pode ser un bispo, un rei ou un santo. Tamén pode
aparecer a figura de Cristo na cruz ou da Virxe, así como outras figuras
secundarias como anxos do purgatorio ou elementos da paixón.
Tradicionós e lendas sobre os petos de ánimas
6. Peto de ánimas de Vilanova dos
Infantes.
Cronoloxía: Descoñecido
Localización: Vilanova dos
Infantes (Celanova),
provincia de Ourense
Título: Peto de ánimas de Vilanova dos Infantes
7. Peto de ánimas desenvolvido en
frontalidade, a lisura do paramento
queda mitigada por rebaixes nos
extremos en substitución de pilastras;
remata a obra con sinxela cornixa.
Presenta unha reducida fornela de
medio punto con repisa na base;
alberga no seu interior un deteriorado
panel en madeira no que se poden
entrever tres ánimas. O máis notorio
constitúeo a reixa de ferro que pecha a
fornela; debuxa un arco seguindo as
liñas estruturais do nicho e
compartimentarse en cadros
enchendo os espazos con conxugadas
volutas, adornándose na curvatura con
miúdas tarxas e desenvolvendo un
seguro sistema de peche a base de
chave e pasador.
Comentario:
8. Peto de ánimas de Rexenxo
Título: Peto de ánimas de
Rexenxo
Cronoloxía: Finais do S.XVIII
Localización: Petelos (Mos),
na provincia de
Pontevedra
9. O peto de ánimas de Rexenxo
atópase embutido na parede do
cementerio parroquial, situado
xunto á igrexa parroquial ainda
que non é hoxe sinxelo
determinar se o emplazamento
do peto de ánimas foi siempre o
mesmo.
Aproximadamente mide uns 4
m. de altura, por 1,5 m. de
anchura máxima. O peto consta
dun alto pedestal cunha hucha
encastrada para a recollida de
limosnas.
A escena do retablo central
representa un monxe
franciscano entrando pola parte
superior no mar de chamas do
Purgatorio, por entre as cales no
nivel inferior asoman as cabezas
de sete pecadores.
Comentario:
10. Peto de ánimas de Aguasantas
Título: Peto de ánimas de
Famelga
Cronoloxía : Século XIX,
ano 1825
Localización : Aguasantas,
Cotobade, Pontevedra
11. O peto componse na planta de
dúas partes: primeiro,
apreciase un fronte ancho e
macizo donde hai aberta unha
profunda hornacina, na cal se
aloxa un retablo; diante desta
unidade hai un porche baixo
teiume sostido por dúas
columnas. A edificación
cóbrese con tellado a dúas
augas, e como elementos
decorativos posúe pola fronte
con dous pináculos rematados
con bolas sobre as columnas e
unha cruz no vértice, mentres
na parte posterior , só consta
dun único pináculo do mesmo
tipo que os anteriores.
Comentario:
Na hornacina está aloxado un panel
feito en madera, con relevos
policromados. Compositivamente as
figuras distribúense en dous niveles
superpostos: arriba vemos no centro,
sobre unha nube a imaxe da Virxe cun
Neno no colo, e ambos tocados con
coroa real, acompañada por San
Francisco e San Antonio, un a cada
lado; na parte inferior, en medio dun
mar de lume asoman os corpos dun
bispo, dúas mulleres, un varón, e un
crego.
12. Peto de ánimas del Cristo de Rañal
Título: Peto de ánimas
del Cristo de Rañal
Cronoloxía: año 1882,
S.XIX
Localización: parroquia
de San Xoán de Moeche,
en el citado lugar de
Rañal
13. O peto coñecido como Cristo de Rañal é unha obra de pedra
serpentina, de clara concepción frontal e de liñas sinxelas e
tradicionais, obra de Antonio Rodríguez segundo consta na súa
inscripción.
Mantense cuidada e en bo estado, e aparece frecuentemente adornada
de flores.
A súa estrutura consta de dous corpos, unha base inferior con caras
enmarcadas e unha ampla inscrición de concesión de indulxencias. Un
corpo alto de forma rectangular, tamén enmarcado, cunha capela
hornacina cuxo edículo contén imaxes de Cristo e a Virxe das Dores,
ambas de madeira policromada.
Cérrase de porta de madeira con cristal e unha inscrición dirixida ao
camiñante nun expresivo, mal redactada e confusa linguaxe de
época. Remátase cunha cornixa de molduras fileteadas coroada no
seu centro cun groso pináculo piramidal.
Comentario:
14. Peto de ánimas de Reza
Título: Peto de
ánimas de Reza
Cronoloxía:
Descoñecido
Localización: Reza,
Arnoia, Ourense
15. Construción exenta de
estrutura arquitectónica
clasicista. Construída a
xeito de altar, mantendo
a estrutura típica dos
petos de Galicia.
Alberga unha fornela
onde se representa a
Virxe do Portal. Baixo a
fornela, o peto
propiamente dito no que
se depositan as moedas
para a salvación das
almas. É un dos petos
mellor conservados e
máis representativos de
Arnoia.
Comentario:
16. Peto de ánimas de Tabeirós
Cronoloxía: S. XIX
Localización:
Tabeirós, A
Estrada,
Pontevedra
Título: Peto de ánimas de Tabeirós
17. É o único que se
conserva na
actualidade en todo
o municipio. Trátase
dun altar popular
que contén a imaxe
da Virxe no seu
interior. Está ao pé
da estrada vella de
Tabeirós e é visitada
polos viaxantes que
rezan e introducen
esmolas por unha
fenda do altar
acondicionado para
iso.
Comentario:
18. • Peto de ánimas de San Salvador de Sobrado de
Trives
Peto de ánimas de Porqueira
Título: Peto de ánimas de
San Salvador de Sobrado
de Trives.
Cronoloxía: S. XII
Localización: aldea do
Sobrado.
Título: Peto de ánimas de
Porqueira
Cronoloxía: S. XIX
Localización: A Arnoia (San
Salvador), Porqueira, Ourense
19. Comentario
Peto moi sinxelo,
formado por
catro pezas
diferentes.
Tres delas
forman a
base e unha
delas a
fornela onde
se atopaba
un retablo de
madeira
agora
desaparecido
Peto de tipo pechado.
Coroado con cruz de
pedra e dous
pináculos a ambos os
dous lados. No
interior alberga a
imaxe dunha Virxe
policromada, a Virxe
do Portal, que sostén
nos brazos, á altura
do peito, un Cristo
morto. Debaixo da
Virxe figuran tres
ánimas.
San Salvador de Sobrado de Trives Porqueira
20.
21. Peto de ánimas de San Pedro
Título: Peto de
ánimas de San
Pedro
Cronoloxía:
S. XIX
Localización:
Maceda (San
Pedro), Ourense
22. Consta dun só corpo con
fornela de medio punto
sobre repisa de cuarto
bocel; pecha a fornela
unha reixa de barrotes
verticais con montante de
cruz flanqueada por
volutas contrapostas. A
arquitectura anímase
cunha moldura de
gornición lisa nos bordos,
concedendo comedidos
efectos claroscuristas;
estes aumentan na
movida cornixa curvilínea,
sobre a que aséntanse
pináculos e basea de
cruz central.
Comentario:
23. Peto de ánimas de Paizás
Título: Peto de ánimas
de Paizás
Cronoloxía: mediados do
S. XVIII.
Localización: San
Salvador de Paizás,
Ramirás, Ourense
24. Comentario:
Un peto de ánimas de
gran relevancia ten a
parroquia de Ramirás,
con cúpula con nervios
sobre o espazo
interior, único con este
sistema na
provincia.Estructurase
apoiándose na parede
en que se asenta o
retablo do peto, entre
columnas e con arcos
cegos superiores e as
dúas columnas
dianteiras en orden
dórico-toscano..
25. Peto de ánimas de Ramirás
Cronoloxía:
S. XVIII
Localización:
Ramirás, na provincia de
Ourense
Título: Peto de ánimas de A Ponte Madeiros
26. Comentario:
É unha obra construída
sobre o río Tuño. A ponte
ten un arco apainelado
con rasante recta e é
unha obra de canteiría de
gran calidade. O peto de
ánimas está no centro
dun dos pretís e disponse
no centro dunha notable
estrutura, nicho con
venera sobre un pedestal
moldurado e remate con
cruz. Ós lados leva
placas e está datado en
1780 nunha cartela
asimétrica.
