โรงเรียนวิถีพุทธ

1. นวัตกรรมการศึกษา 7ประเภท หัวข้อที่ 7: การบริหารจัดการศึกษา
เจาะลึกหัวข้อที่ศึกษา เรื่อง โรงเรียนวิถีพุทธ
โรงเรียนวิถีพุทธ (Buddhis Oriented Schools) หมายถึงโรงเรียนในระบบปกติทุกระดับ
ภายใต้การกากับของกระทรวงศึกษาธิการที่เน้นการนาหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาตามหลักไตร
สิกขามาบูรณาการประยุกต์ใช้ในการบริหาร และการพัฒนาผู้เรียนในภาพรวมของสถานศึกษา
โดยเน้นกรอบการพัฒนาตามหลักไตรสิกขา
ผ่านกระบวนการทางวัฒนธรรม แสวงหาปัญญา และมีเมตตา เพื่อมุ่งเน้นพัฒนาผู้เรียนให้สอดคล้อง
กับจุดเน้นการพัฒนาของประเทศ
ปัจจุบัน (พ.ศ. 2557) มีโรงเรียนสมัครเข้าร่วมโครงการโรงเรียนวิถีพุทธ รวมทั้งสิ้น กว่า
20,000 โรงเรียน ทั้งระดับประถมศึกษา และมัธยมศึกษา กระจายอยู่ทั่วทุกภูมิภาคของประเทศ
ความเป็นมาโรงเรียนวิถีพุทธ
แนวคิดโรงเรียนวิถีพุทธสืบเนื่องจากที่กระทรวงศึกษาธิการจัดการประชุมเรื่อง
“หลักสูตรใหม่เด็กไทยพัฒนา” ขึ้นเมื่อวันที่ 25ธันวาคม พ.ศ.
2545 ที่ประชุมได้หารือถึงโรงเรียนที่จัดการศึกษาเพื่อสนองตอบความสามารถที่แตกต่างกันของบุค
คลเพื่อนาพาเด็กและเยาวชนไทยก้าวทันความเปลี่ยนแปลงของโลก
แนวการเรียนของสอนของโรงเรียนวิถีพุทธ
โรงเรียนวิถีพุทธจะมีแนวการเรียนการสอนระบบปกติทั่วไปที่นาหลักธรรมพระพุทธศาส
นามาใช้หรือประยุกต์ในการพัฒนาเด็กโดยเน้นกรอบการพัฒนาตามหลักไตรสิกขา (ศีล สมาธิ
ปัญญา) ซึ่งเป็นการฝึกหัดอบรม เพื่อพัฒนากาย ความประพฤติ จิตใจ และปัญญาอย่างบูรณาการ
ลักษณะของโรงเรียนวิถีพุทธ
โรงเรียนวิถีพุทธมีกระบวนการจัดการเรียนรู้ลักษณะ “สอนให้รู้ ทาให้ดู อยู่ให้เห็น”
การเรียนรู้ในชั้นเรียนจะเป็นลักษณะการบูรณาการพุทธธรรมในการเรียนรู้ ทั้งความรู้
กระบวนการฝึกปฏิบัติ และมีการวัดประเมินทุกหน่วยการเรียนรู้ โดยเฉพาะด้านคุณลักษณะนิสัย
ศรัทธา ค่านิยม และโดยลักษณะโรงเรียนวิถีพุทธ จะเน้นการจัดสภาพทุกๆ ด้าน
เพื่อสนับสนุนให้ผู้เรียนพัฒนาตามหลักพุทธธรรมอย่างบูรณาการ
ที่ส่งเสริมให้เกิดความเจริญงอกงามตามลักษณะแห่งปัญญาวุฒิธรรม 4ประการ คือ
1. สัปปุริสสังเสวะ หมายถึง การอยู่ใกล้คนดี ใกล้ผู้รู้
2. สัทธัมมัสสวนะ หมายถึง เอาใจใส่ศึกษา โดยมีหลักสูตรการเรียนการสอนที่ดี

2. 3. โยนิโสมนสิการ หมายถึง มีกระบวนการคิดวิเคราะห์ พิจารณาเหตุผลที่ดีและถูกวิธี
4. ธัมมานุธัมปฏิปัตติ หมายถึง ความสามารถนาความรู้ไปใช้ในชีวิตประจาวันได้ถูก
กิจกรรมที่มุ่งเน้นในโรงเรียนวิถีพุทธ
โรงเรียนวิถีพุทธจะมีการจัดกิจกรรมหลากหลายและต่อเนื่องเป็นวิถีชีวิต เพื่อให้เด็กๆ
รู้จักคิดและได้ฝึกปฏิบัติเสมอๆ ให้เกิดการพัฒนาทั้งด้านความประพฤติ จิตใจ
และปัญญาไปพร้อมๆ กัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการกิน อยู่ดู ฟัง
ในชีวิตประจาวันที่มีสติสัมปชัญญะคอยกากับ เพื่อเป็นไปตามคุณค่าแท้ของการดาเนินชีวิต
ผ่านกิจกรรมต่างๆ เช่น สวดมนต์ก่อนและหลังเลิกเรียน นั่งสมาธิ
มีการเวียนเทียนในวันสาคัญทางพุทธศาสนา เข้าค่ายธรรมมะ ฯลฯ
สภาพแวดล้อมในโรงเรียนวิถีพุทธ
โรงเรียนวิถีพุทธจะมีหลักการจัดสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการเรียนรู้ตามหลักพุทธศาสนา โ
ดยมีบรรยากาศสงบเงียบ เรียบง่าย ร่มรื่น สะอาด มีระเบียบ ปลอดภัย
สื่อและอุปกรณ์การเรียนการสอนมีการปรับปรุงพัฒนาอยู่เสมอ
โรงเรียนวิถีพุทธจะมีลักษณะเกื้อกูลและใกล้ชิดกับชุมชน โดยโรงเรียนจะมีการร่วมมือกับบ้านวัด
และสถาบันต่างๆ
ในชุมชนที่จะพัฒนาทั้งนักเรียนและสังคมตามหลักธรรมในพุทธศาสนา เพื่อประโยชน์สุขร่วมกัน
และเด็กๆ ก็ได้เรียนรู้วัฒนธรรมไทยอีกด้วย
สิ่งที่เด็กได้รับจากการเรียนโรงเรียนวิถีพุทธ
โรงเรียนวิถีพุทธส่วนใหญ่ก็มีจุดมุ่งหมายสาคัญเพื่อพัฒนาเด็กๆ
ให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์แบบ
กิจกรรมการเรียนรู้ในโรงเรียนวิถีพุทธนั้นจะมุ่งเน้นให้เด็กเกิดพฤติกรรมที่มีเป้าหมายในเรื่องของชี
วิต สามารถช่วยเหลือและดูแลตัวเองได้ ซึ่งรวมถึงการปลูกฝังเรื่องความกตัญญูต่อผู้มีพระคุณ
ที่เป็นคุณธรรมสาหรับวัยเด็ก สอดคล้องกับหลักไตรสิกขา คือ ศีล สมาธิ ปัญญา
และเรียนรู้ที่จะดารงชีวิตอย่างเหมาะสม รู้เท่าทันโลกที่เปลี่ยนแปลง สร้างสังคมที่ดีมีคุณภาพ ผ่าน
‘การกิน อยู่ดู ฟังเป็น’นั่นเอง

3. การคัดเลือกโรงเรียนวิถีพุทธชั้นนา
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
และมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยร่วมกันนาอัตลักษณ์ ๒๙ ประการ
สู่ความเป็นโรงเรียนวิถีพุทธ
ไปเป็นตัวชี้วัดในการคัดเลือกโรงเรียนวิถีพุทธชั้นนามาอย่างต่อเนื่อง แนวทางดาเนินการ ๒๙
ประการสู่ความเป็นโรงเรียนวิถีพุทธทาให้โรงเรียนมีแนวทางการพัฒนาโรงเรียนที่เป็นรูปธรรมมาก
ขึ้น
แนวทางดาเนินการ 29 ประการสู่ความเป็นโรงเรียนวิถีพุทธ ประกอบด้วย
๑. ด้านกายภาพ ๗ ประการ คือ มีป้ายโรงเรียนวิถีพุทธ, มีพระพุทธรูปหน้าโรงเรียน,
มีพระพุทธรูปประจาห้องเรียน, พระพุทธศาสนสุภาษิต วาทะธรรม พระราชดารัสติดตามที่ต่าง ๆ,
มีความสะอาด สงบ ร่มรื่น, มีห้องพระพุทธศาสนาหรือลานธรรม
และไม่มีสิ่งเสพติดเหล้าบุหรี่ 100 %
๒.ด้านกิจกรรมประจาวันพระ 4ประการ คือ ใส่เสื้อขาวทุกคน, ทาบุญใส่บาตรฟังเทศน์,
รับประทานอาหารมังสวิรัติในมื้อกลางวัน และสวดมนต์แปล
๓. ด้านการเรียนการสอน 5 ประการ คือ มีการบริหารจิต เจริญปัญญา ก่อนเข้าเรียน เช้า
บ่าย ทั้งครู และ นักเรียน, มีการบูรณาการวิถีพุทธ ทุกกลุ่มสาระ
และในวันสาคัญทางพระพุทธศาสนา, ครู พานักเรียนทาโครงงานคุณธรรม
กิจกรรมจิตอาสาสัปดาห์ละ 1 ครั้ง, ครู ผู้บริหาร และ นักเรียน ทุกคน
ไปปฏิบัติศาสนกิจที่วัดเดือนละ 1 ครั้ง มีวัดเป็นแหล่งเรียนรู้ และครู ผู้บริหาร และ นักเรียนทุกคน
เข้าค่ายปฏิบัติธรรมอย่างน้อยปีละ 1ครั้ง
๔. ด้านพฤติกรรม ครูผู้บริหารโรงเรียน และนักเรียน 5 ประการ คือ ครู
ผู้บริหารโรงเรียนและนักเรียนรักษาศีล 5, ครู ผู้บริหารโรงเรียนและนักเรียนยิ้มง่าย ไหว้สวย
กราบงาม, ครู ผู้บริหารโรงเรียนและนักเรียน ก่อนรับประทานอาหารจะมีการพิจารณาอาหาร
รับประทานอาหารไม่ดัง ไม่หก ไม่เหลือ เป็นต้น, ครู ผู้บริหารโรงเรียนและนักเรียน
มีความประหยัด]ออม ถนอมใช้ เงินและ สิ่งของ และครู ผู้บริหารโรงเรียนและนักเรียน มีนิสัยใฝ่รู้
สู้สิ่งยาก
๕. ด้านการส่งเสริมวิถีพุทธ 8 ประการ คือ ไม่มีอาหารขยะขายในโรงเรียน, ครู
ผู้บริหารโรงเรียนไม่ดุ ด่า นักเรียน, ครู ผู้บริหารโรงเรียน ชื่นชมคุณความดี หน้าเสาธงทุกวัน,

4. มีโฮมรูมเพื่อสะท้อนความรู้สึก เช่นความรู้สึกที่ได้ทาความดี, ครู ผู้บริหาร และนักเรียน
มีสมุดบันทึกความดี, ครู ผู้บริหาร และนักเรียน สอบได้ธรรมศึกษาตรีเป็นอย่างน้อย, ครู
ผู้บริหารโรงเรียน และนักเรียน บริหารจิต เจริญปัญญา ก่อนการประชุมทุกครั้ง
และมีพระมาสอนอย่างสม่าเสมอ
สรุป โรงเรียนวิถีพุทธเป็นการบริหารจัดการศึกษาโดยนาหลักธรรมพระพุทธศาสนามาใช้
หรือประยุกต์ในการพัฒนาเด็กโดยเน้นกรอบการพัฒนาตามหลักไตรสิกขาคือ ศีล สมาธิ ปัญญา
ซึ่งเป็นการฝึกหัดอบรม เพื่อพัฒนากาย ความประพฤติ
จิตใจและปัญญาอย่างบูรณาการมุ่งเน้นให้เด็กเกิดพฤติกรรมที่มีเป้าหมายในเรื่องของชีวิต
สามารถช่วยเหลือและดูแลตัวเองได้ ซึ่งรวมถึงการปลูกฝังเรื่องความกตัญญูต่อผู้มีพระคุณ
ที่เป็นคุณธรรมสาหรับวัยเด็กและเรียนรู้ที่จะดารงชีวิตอย่างเหมาะสม
สมาชิกกลุ่ม
1.น.ส.สุธิดา ชาคาสนธ์ รหัส 561166050
2.น.ส.ชรัญญา เมฆมานุรักษ์ รหัส 561166066
3.น.ส.อังคณา เรือนแก้ว รหัส 561166074
4.น.ส.ปวีณา บัวอิ่น รหัส 561166075
5.น.ส.อารยา สุขสบาย รหัส 561166088
คณะครุศาสตร์วิชาเอกภาษาไทย Section :AE
แหล่งสืบค้นข้อมูล
เว็บไซต์โรงเรียนวิถีพุทธพุทธธรรมประยุกต์เพื่อการศึกษาhttp://www.vitheebuddha.com/main.php