SlideShare a Scribd company logo
1 of 9
Download to read offline
บทที่ 5
บทบาทของทหารและกลุมผลประโยชนตางๆ
ในประเทศกําลังพัฒนาหลายประเทศ หลังจากไดมีความพยายามที่จะใชระบบพรรคครอบงําหรือ
พยายามเขาสูระบบประชาธิปไตย มีพรรคการเมืองหลายพรรคหรือสองพรรค มักจะประสบกับการที่ทหารเขามา
แทรกแซงโดยการรัฐประหาร หรือครอบงํารัฐบาลทางใดทางหนึ่ง ในปจจุบันประเทศกําลังพัฒนาตางๆ ในทุกแทบ
ทวีปประมาณ 30 ประเทศ มีการรวบรวมผลประโยชนโดยกองทัพหรือทหารเปนหลักจึงสมควรกลาวถึง
โดยเฉพาะไวอีก ทั้งเพื่อเปนการย้ําเตือนวา ระบบการรวบรวมผลประโยชนโดยกองทัพหรือขาราชการ เปนระบบ
ที่ชิงดีชิงเดนกับระบบพรรคกําลังพัฒนา ดังปรากฏการณของประเทศไทยเปนตัวอยาง
กองทัพอาศัยการผูกขาดทรัพยากรทางอาวุธและการบังคับ เปนฐานอํานาจในการเขาปกครองประเทศ
ทําใหอํานาจของทหารมีโอกาสที่มีศักยภาพสูง แตลักษณะการจัดองคกรของกองทัพเองก็เปนปญหาแกการ ที่
กองทัพจะพยายามทําหนาที่รวบรวมผลประโยชน การจัดองคกรของทหารเปนการจัดระบบการบังคับบัญชา
ตามลําดับชั้นอยางเครงครัด เปนการออกคําสั่งจากระดับสูงสูระดับลางโดยมีการขูบังคับวาจะ ถูกลงโทษหากไม
ปฏิบัติตาม จึงเปนองคกรที่ไมเหมาะแกการกลั่นผลประโยชนของหมูเหลาตางๆ หรือแกการที่จะหาทาง
ประนีประนอมระหวางกลุมชน หรือแมแตการระดมความสนับสนุนอยางกวางขวางใหแกแนวนโยบาย
นอกจากนั้นโดยทั่วไป ยังไมเหมาะสมแกการที่จะสื่อสารกับกลุมชนนอกกองทัพออกไปแตอุปสรรคดังที่วานี้อาจไม
รุนแรงนัก หากกองทัพตองการชวยแสดงออกซึ่งความทุกขยากของประชาชนโดยทั่วๆ ไปแลว หรือตองการบีบ
บังคับรัฐบาลใหดําเนินนโยบายตามความตองการของกองทัพในบางเรื่องบางขณะ หรือแมการเขายึดอํานาจ
เสียเลย กองทัพจะประสบอุปสรรคก็ตอเมื่อเขามาเปนรัฐบาลแลวตองระดมความสนับสนุนใหเกิดแกนโยบาย
ใหญๆ เชนนโยบายพัฒนาเศรษฐกิจ เปนตน ดังปรากฏในชวงการปกครองในระบอบเผด็จการทหารของจอม
พลสฤษดิ์ ธนะรัชต โดยกองทัพตองอาศัยสายสัมพันธกับขาราชการพลเรือนแลพอคานักธุรกิจ รวมถึงการ
แสวงหาความชอบธรรมโดยอิงสถาบันพระมหากษัตริย จึงจะสามารถสื่อสารทําความเขาใจกับกลุมคนสําคัญๆ ให
รวมพลังมุงมั่นพัฒนาเศรษฐกิจได
ดังนั้น จึงปรากฏบอยครั้งวา กองทัพที่เขามาเปนรัฐบาลหรือตองการจะเขามาเปนรัฐบาลจะพยายามที่
จะสรางกลไกของการรวบรวมผลประโยชนขึ้น หรือปรับองคกรกองทัพเองใหเอื้อตอการนี้ เชน เพิ่มเติมหนาที่
ของกองทัพลงไปในรัฐธรรมนูญ วามีหนาที่ดานพัฒนาประเทศดวย เพื่อที่จะไดจัดสรรทหารไปดําเนินโครงการ
พัฒนาทองถิ่นตางๆ ใหไดรับทราบปญหาของประชาชน และในขณะเดียวกันเพิ่มความนิยมของกองทัพในหมู
ประชาชนใหมากยิ่งขึ้นดวย การออกปรับซื้อขาวของชาวนามาลีในโรงสีของกองทัพบกเพื่อการบริโภคของทหาร
ซึ่งกองทัพไทยกระทําในปพ.ศ.2529 จัดไดวาเปนผลประโยชนในอาชีพตางๆ โดยการชี้นําของกองทัพ จนในที่สุด
สามารถจัดตั้งพรรคการเมืองที่ขึ้นอยูในกองทัพ และหาผูนํากองทัพสามารถ
ยึดกุมอํานาจได ก็จะใชกลไกพรรคการเมืองนี้เปนหลักในการรวบรวมผลประโยชนควบคูไปกับกลไกของระบบ
ราชการ
กลุมทหารเปนกลุมพลังทางการเมืองที่มีอิทธิพลที่สุดในระบบการเมืองของไทย และมีสวนเกี่ยวของกับ
การถายทอดอํานาจทางการเมืองเกือบทุกครั้งตลอดระยะเวลาที่ผานมาในการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบบ
สมบูรณาญาสิทธิราชยสูระบอบประชาธิปไตย สําเร็จลงไดก็เพราะการดําเนินการของทหาร นอกจากนี้ การ
รัฐประหารยึดอํานาจที่สําคัญ คือ พ.ศ.2476 พ.ศ.2490 พ.ศ.2491 พ.ศ.2500 พ.ศ.2501 พ.ศ.2514
พ.ศ.2519 พ.ศ.2520 พ.ศ.2535 พ.ศ.2549 และที่ไมสําเร็จอีกหลายครั้ง ลวนเปนการกระทําของกลุมทหาร
79
ปจจัยสําคัญที่ทําใหกลุมทหารเปนกลุมพลังทางการเมืองที่ทรงอิทธิพล เนื่องเพราะกลุมทหารมีลักษณะ
การจัดองคกรที่มีเอกภาพมากกวาองคกรอื่นๆ กลุมทหารเปนองคกรของรัฐที่มีเปาหมายแนชัดเปนเครื่องมือของ
รัฐที่มีอยู เพื่อตอบสนองตอวัตถุประสงคหลัก คือ การตอสูและการเอาชนะสงคาม วัตถุประสงคหลักขององคกร
ทหารนี้มีผลโดยตรงตอลักษณะเดนตอองคกร ซึ่งจะตองเอื้ออํานวยตอการบรรลุเปาหมายของการตอสูและ
เอาชนะสงคราม
ลักษณะเดนขององคกรทหารมีอยู 5 ประการคือ
1. มีการบังคับบัญชาที่รวมศูนย (centralization Command )
2. มีการบังคับบัญชาลดหลั่นเปนลําดับชั้น ( Hierarchy )
3. มีระเบียบวินัย ( Discipline )
4. มีการติดตอสื่อสารภายในระหวางหนวยยอยตางๆ ขององคกร ( Intercommunication )
5. มีความสามัคคี รักหมูคณะ และมีลักษณะที่เปนองคกรซึ่งแยกตังออกจาก
สวนอื่นๆของสังคม โดยมีความสามารถในการพึ่งตัวเองได ( Isolation and Self-Sufficiency )
ลักษณะเดน 5 ประการองคการทหารนี้ ทําใหคณะทหารเปนองคกรที่มีการจัดตั้งที่ดีที่สุด เมื่อเปรียบเทียบ
กับองคกรอื่นๆ ในสังคม ความเหนือกวาในดานการจัดองคกรนี้เปนปจจัยสําคัญที่ทําใหกลุมทหารสามารถเขา
มามีบทบาททางการเมืองสูง โดยเฉพาะอยางยิ่งในสังคมของประเทศดอยพัฒนา ซึ่งองคกรทางการเมืองทาง
ฝายพลเรือนอยูในสภาพที่ขาดการจัดตั้งที่เขมแขง มีประสิทธิภาพต่ําในการจัดการแกไขปญหาทางเศรษฐกิจ
การเมืองและสังคม
นอกจากลักษณะเดนขององคกรทหารทั้ง 5 ประการนี้แลว คณะทหารยังมีขอไดเปรียบองคกรอื่นๆใน
สังคมอีก 3 ประการคือ
1. คณะทหารในฐานะที่เปนเครื่องมือของรัฐ มีภารกิจอันสําคัญยิ่งที่รัฐไดมอบหมายใหคือ ภารกิจใน
การจัดการกับความรุนแรงตางๆ ทั้งที่เกิดจากภายในและภายนอกประเทศ หนาที่นี้ทําใหคณะทหาร
ไดรับความชอบธรรมในการมีและการใชอาวุธ โดยมากฎหมายใหอํานาจคุมครอง
2. องคกรทหารมีการจัดระบบการศึกษาอบรมบมนิสัยและทัศนคติที่สามารถสงอิทธิพลตอการเรียนรู
การรับรู และหลอหลอมโลกทัศน วิถีชีวิตพฤติกรรมของบุคคลที่มีพื้นฐานทางสังคมเศรษฐกิจที่
แตกตางกันใหเปนอันหนึ่งอันเดียวกัน
3. ทหารมีระบบคานิยมเกี่ยวกับ “ คุณธรรมทางทหาร” ( Military Virtues ) ซึ่งไดรับการถายทอด
ปลูกฝงใหยึดถือ เปนอุดมคติของวิชาชีพ คุณธรรมเหลานี้ไดแก การรักชาติ การหวงแหนปตุภูมิ
ความกลาหาญ การรักเกียรติศักดิ์ ความมีระเบียบวินัย การเคารพ และการเชื่อฟงคําสั่งผูบังคับบัญชา
การเสียสละความสุขสวนตัวเพื่อสวนรวมเปนตน การเมืองไทยนับตั้งแตมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองพ.ศ. 2475
เปนตนมาจนถึงปจจุบัน นับไดวาทหารมีบทบาทสําคัญเปนอยางมากในการพัฒนาและเปลี่ยนแปลงรูปแบบ
ตลอดจนระบบการปกครอง
ดังจะกลาวถึงบทบาทที่สําคัญของทหารที่มีตอระบบการเมืองของไทยดังนี้
1. บทบาทในฐานะเขามาแสวงหาอํานาจทางการเมือง
ทหารสวนใหญไมมีการศรัทธาตอระบบการเมืองแบบประชาธิปไตย มีลักษณะความเปนอนุรักษนิยม
คอนขางสูง จึงกาวเขามาแสวงหาอํานาจการเมืองในหลายลักษณะคือ
ก. ในฐานะผูพิทักษ เพื่อเขามารักษาเสถียรภาพของระบบการเมืองไว ดังที่ทหารแสดงทรรศนะวา
“ ....ประชาธิปไตยของไทยเหมือนกับเด็กออนสอนเดิน... เด็กออนชวยตังเองไมได ตองมีพี่เลี้ยง”
80
ดังนั้นการรักษาเสถียรภาพความมั่งคงของชาติกับการเขาไปเกี่ยวของกับการเมืองไทยของกลุมทหาร เพื่อแกไข
วิกฤติการณอันจะนําไปสูความไมมั่นคงของชาติ จึงเปนบทบาทของกลุมทหารถือวาเปนสิ่งที่ไมชอบธรรม
ข. การเขาไปแทรกแซงในฝายนิติบัญญัติ มีนายทหารและคณะนายทหารจํานวนมากไดรับการแตงตั้ง
ใหเขาไปเปนสมาชิกรัฐสภา สวนของวุฒิสภาที่มาจากการแตงตั้ง
ค. การเขาไปดํารงตําแหนงในฝายบริหาร ผูนําทางทหารหลายคนไดรับการดํารงตําแหนงเปน
นายกรัฐมนตรี และคณะนายทหารหลายทานไดดํารงตําแหนงรัฐมนตรี โดยมิไดมาจากการเลือกตั้งตาม
รัฐธรรมนูญ
2. บทบาทในฐานะเปนเปนผูสงเสริมระบอบประชาธิปไตย
บทบาทนี้เปนผลมาจากการทํางานดานการเมืองในการตอสูกับพรรคคอมมิวนิสตแหง-ประเทศไทย
นายทหารกลุมนี้ เปนผูที่มีความใกลชิดกับขอมูลขาวสารเกี่ยวกับการเคลื่อนไหวทางการเมืองและกําลังอาวุธของ
พคท. ไดเริ่มตระหนักวา การปกครองระบอบเผด็จการอํานาจนิยมที่คับแคบเปนภยันตรายตอความมั่นคงของ
ชาติ ซึ่งภายหลังเหตุการณ 6 ตุลาคม 2519 ปญญาชน นิสิตนักศึกษา ผูนํากรรมการ ผูนําชาวนา ไดเขารวมการ
ตอสูของ พคท. มากเปนประวัติศาสตร นายทหารประชาธิปไตยกลุมนี้จึงไดรวมกําหนดภารกิจหลักของกองทัพ
ใหม คือ ภารกิจของกองทัพที่เปนหลัก คือ การสนับสนุนระบอบการเมืองการปกครอง ซึ่งจะตองไมใชระบอบ
เผด็จการ แตตองเปนประชาธิปไตย กองทัพจึงจะสามารถเอาชนะสงครามประชาชนได
จะเห็นไดจากคําสั่งนายกรัฐมนตรี 66/2523 เปนคําสั่งที่สนับสนุนระบอบประชาธิปไตยจนถึงรัฐธรรมนูญ
2540 จะเห็นวามีการสงเสริมความเปนประชาธิปไตยจากฝายทหารมากขึ้น นับเปนบทบาทที่สําคัญที่สุดทหารไม
เขามายุงกับการเมือง
3. บทบาทในฐานะปองกันประเทศ
ทหารเปนผูไดรับมอบหมายใหเปนผูที่อยูในฐานะปกปองและและปองกันความรุนแรงตางๆที่เกิดขึ้นจาก
ภายในและภายนอกประเทศ กลุมทหารมีอาวุธยุทโธปกรณและกําลังคนที่จะตองมีอยูและพัฒนาใหเหมาะสมทั้ง
ในแงปริมาณและคุณภาพที่มีทรัพยากรทางการเมืองที่สําคัญที่สุด มีความสามารถและศักยภาพที่จะใชกําลัง
ความรุนแรงจัดการกับปญหาตางๆ ทางการเมืองทั้งภายในและภายนอกประเทศ
4. บทบาทในฐานะการพัฒนาประเทศ
ในภาวะที่บานเมืองสงบเรียบรอย ทหารเปนหนวยงานที่สําคัญที่ใหความชวยเหลือแกประชาชน รวมไปถึง
การสนับสนุนการดําเนินงานของฝายอื่นๆ ในขณะที่กอใหเกิดประโยชนตอประเทศชาติ ดังจะเห็นไดจากที่ทหาร
ออกมาชวยเหลือประชาชนในการบําบัดทุกข บํารุงสุข รวมไปถึงเขาชวยแกไขปญหาของชาติ เชนปราบ
ปรามยาเสพติด ชวยบําบัดฟนฟูผูติดยา กอสรางถนน ทําสะพาน ฯลฯ
5. บทบาทในฐานะผูทรงอิทธิพลเหนือองคกรอื่นๆ
ทหารเปนหนวยงานที่เปนระบบ มีความชัดเจนในสายการบังคับบัญชา มีอิทธิพลมาตั้งแตอดีตจนถึงปจจุบัน
เปนหนวยงานเดียวที่มีความสามารถเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครอง ยึดอํานาจรัฐได และไดกระทําตลอดมาเปน
ระยะเวลานานพอสมควร ดังนั้นพฤติกรรมตางๆ ที่ทหารแสดงออก กลายเปนสิ่งที่เกือบทุกองคกรใหความเกรง
กลัว และใหความรวมมือดวยดี แมแตทางทหารกระทําผิดกฎหมายอาญาตํารวจยังไมสามารถควบคุมตัวไดเหมือน
81
เชนผูตองหาทั่วไปได ตองรายงานผูบังคับบัญชาและใหนายทหารพระธรรมนูญมารับตัวไป และนําตัวไปควบคุม
ในเขตทหาร หากผิดจริงก็ตองติดคุกทหาร เปนตน
กลุมผลประโยชน (Interest Group)
กลุมผลประโยชน คือ กลุมของบุคคลที่รวมกัน เพระมีอาชีพหรือจุดประสงคอยางเดียวกันและมีความ
ตองการที่จะใหนโยบายของรัฐบาลตอบสนองตอความตองการของกลุมตน การรวมกันของกลุมผลประโยชนมี
ลักษณะคลายคลึงกับการรวมกันของกลุมพรรคการเมือง ความแตกตางของกลุมผลประโยชนกับพรรคการเมือง
อยูตรงที่ พรรคการเมืองตองการเปนรัฐบาล เพื่อกําหนดนโยบายเอง สวนกลุมผลประโยชนไมตองการรัฐบาล แต
ตองการใหรัฐบาลมีนโยบายสอคลองกับความตองการของกลุมนักวิชาการชาวตางประเทศทานหนึ่งเคยกลาวา ใน
ประเทศไทย สมาคมหรือกลุมเอกชนตางๆ ยังมีความสําคัญนอยมาก ไมมีกลุมใดมีอิทธิพลหรือพลังมาพอที่จะโนม
นาวรัฐบาลใหปฏิบัติตามความตองการที่กลุมของตนประสงคได และไมมีกลุมไดที่มีความสามารถในการที่จะกอ
รูปประชามติ (Public Opinion) คํากลาวนี้มีความเปนจริงอยูมาก กอนหนานี้มีการวิพากษวิจารณกันเสมอวา
การที่สภาพการเมืองของไทยโดยทั่วไปไมวิวัฒนาการไปสูรูปแบบของประชาธิปไตยเทาที่ควร
ก็ดวยเหตุผลประการหนึ่ง คือ การขัดกลุมผลประโยชน (Interest Group) หรือกลุมกดดัน (Pressure Group) ซึ่ง
เปนพลังทางเศรษฐกิจและสังคมที่ทําใหเกิดดุลแหงอํานาจระหวางรัฐและประชาชน
อยางไรก็ตามในปจจุบันนี้ การรวมตัวในรูปของกลุมพลังเพื่อตอรองหรือเรียกกองใหรัฐบาลสนองตอบตอ
ความตองการของกลุมมีแพรหลายมากขึ้นทั้งในรูปแบบหลวมๆ เกิดขึ้นเปนครั้งคราวตามสถานการณ เชน กลุม
ชาวสวนยาง กลุมชาวไรยาสูบ หรือในลักษณะการมีองคกรเปนทางการ เชน กลุมแรงงานตางๆ การรวมตัวของ
กลุมนักศึกษา นักวิชาการ ทั้งในรูปแบบเฉพาะกิจและองคกรก็มีปรากฏเคลื่อนไหวตอสาธารณะชนอยูเสมอ อยาง
นอยที่สุดก็ในลักษณะของการเผยแพรความคิดเห็นหรือวิพากษวิจารณนโยบายของรัฐบาล ทําใหประชาชนไดรับรู
เรื่องนโยบายมากขึ้น
อัลมอนด (Almond) และ เพาเวลล (Powel) (อางใน พฤทธิสาณ ชุมพล . 2540 : 115) นิยาม
ความหมายของ “กลุมผลประโยชน” (Interest Group) วาเปนกลุมคนที่เชื่อมโยงกันโดยมีความสนใจหรือ
หวงใยในสิ่งหนึ่งสิ่งใดหรือมีผลประโยชนรวมกันและโดยมีความสํานึกอยูไมมากก็นอยวาเขามีความเชื่อมโยง
ดังกลาวกันอยู
1. ประเภทของกลุมผลประโยชน
1.1 กลุมผลประโยชนและบุคคลที่เควงควางไรบรรทัดฐาน (Anomic Interest Groups) เปนกลุมที่
ปะทุขึ้นอยางคอนขางจะกะทันหันตามอารมณ เชน การจลาจล การลอบสังหาร ตลอดจนการเดินขบวน
ประทวง การเรียงรองผลประโยชนในรูปลักษณนี้มักจะเกิดขึ้นในสภาพที่ไมมีกลุมที่ไดรับการจัดตั้งอยูในสังคม
หรือวาหากมีก็มีบางกลุมที่ถูกปดกั้นมิใหแสดงออกซึ่งความตองการ ดังนั้น ความไม พึงพอใจที่ถูกปดอยูกดดัน
ไวจะปะทุออกมาถามีเหตุการณเอื้ออํานวยหรือมีผูชักนําหรือ “ปลุกระดม” ใหเกิดขึ้น การชักนํานี้อาจกระทําโดย
ผูที่อยูในอํานาจทางการเมืองเพื่อผลประโยชนของเขาเองก็ได แตขอสําคัญไมมีการจัดตั้งเปนองคกรแตอยางใด
ประเทศไทยมีเหตุการณทางการเมืองที่กอใหเกิด Anomic Interest Groups คือ ในประเทศไทย ศูนยกลางนิสิต
นักศึกษาแหงประเทศไทยเปนแกนนําในการเรียกรอง รัฐธรรมนูญ ตลอดจนการทาทายอํานาจกลุมผูปกครองที่
เปนนายทหาร แต ฝูงชนที่เขารวมเดินขบวนประทวงจนมืดฟามัวดินในสัปดาหนั้นอาจจัดเขาอยูในลักษณะของ
Anomic Interest Groups ได
1.2 กลุมผลประโยชนที่ไมมีการจัดตั้ง (Non-Associational Interest Groups) หมายถึงกลุมถึง
เครือญาติ กลุมเชื้อชาติ กลุมภูมิภาค กลุมสถานภาพ กลุมชนชั้น (กลาวคือกลุมคนที่อาจไมไดพบปะกันอยาง
82
สม่ําเสมอ แตมีความรูสึกรวมกัน มีความเชื่อมโยงกันทางจิตทางวัฒนธรรมอยางรูใจกันพอสมควร ซึ่งอาจะ
เรียกรองผลประโยชนของเขา เปนครั้งคราว โดยผานบุคคลใดบุคคลหนึ่ง หรือผูนําเชน ผูนําทางศาสนา
ตัวอยางเชน การที่เจาของที่ดินหลายคนขอรองขาราชการชั้น ผูใหญหรือรัฐมนตรีใหพิจารณาไมขึ้นภาษี
ที่ดิน โดยที่การขอรองนี้เกิดขึ้นเมื่อเลนกอลฟดวยกัน จะเห็นไดวา กลุม 2 ประเภท ดังกลาวไปแลว มีการ
เรียกรองผลประโยชนแตเพียงครั้งเดียว ไมมีขั้นตอนหรือการจัดตั้งที่แนนอนในการเรียกรองและไมมีความตอเนื่อง
ในการเรียกรอง กลุมดังกลาวจะมี อิทธิพลนอย
1.3 กลุมผลประโยชนที่เปนสถาบัน (Institutional Interest Groups) กลาวคือ องคกรที่เปน
ทางการ (Formal Organizations) เชน พรรคการเมือง สถาบันนิติบัญญัติ กองทัพ ศาสนา หนวยราชการ
และสถาบันอื่น ๆ ซึ่งมีหนาที่เฉพาะอยางอื่นที่ไมใชการเรียกรองผลประโยชน กลุมเหลานี้อาจเรียกรอง
ผลประโยชนของกลุมเอง หรือทําหนาที่เปนตัวแทนผลประโยชนของกลุมอื่นในสังคม นอกจากนั้นกลุมยอย
ภายในสถาบันสําคัญ ๆ เหลานี้อาจทําหนาที่เรียกรองผลประโยชนเฉพาะกลุมของตนก็ได โดยอาศัยความยอมรับ
นับถือในสถาบันที่สังกัดอยูเปนทรัพยากรในการที่จะไดมาซึ่งผลประโยชนของกลุมตนเอง ตัวอยางเชน กลุม
นักการธนาคารในพรรคอนุรักษนิยมพรรคหนึ่งอาจใชอิทธิพลของพรรคในอันที่จะเพิ่มพูนผลประโยชนใหแกวงการ
ธนาคาร หรือกลุมผูนํากองทัพบกทําการเรียกรองผลประโยชนใหแก ชาวนาผูยากไรเปนตน
1.4 กลุมผลประโยชนที่เปนทางการ (Associational Interest Groups) “ทางการ” ในที่นี้
หมายถึง มีการจัดตั้ง มีสมาชิกเปนการแนนอนไมไดหมายความถึงที่เปน “ทางราช-การ” ตัวอยางกลุม
ผลประโยชนที่เปนทางการ คือ สหภาพแรงงาน สมาคมนักธุรกิจ สมาคมชาติพันธุ และกลุมประชาชนประจํา
ทองถิ่นตาง ๆ เหลานี้ เปนกลุมที่ตั้งขึ้นมาเพื่อเปนปากเสียงแทนผลประโยชนของกลุมชนกลุมหนึ่งกลุมใด
โดยเฉพาะ กลุมเหลานี้มักจะมีระเบียบวิธีการที่จะเรียกรองผลประโยชนและนําขอเรียกรองเสนอตอระบบ
การเมือง ในสังคมที่พัฒนาแลวกลุมเหลานี้จะไดเปรียบกลุมที่ไมเปนทางการ (Non-associational Interest
Groups) จะไดรับการยอมรับวาชอบธรรมและจะมีมากมายหลายกลุมครอบคลุมถึงกลุมชนตาง ๆ ในสังคม โดย
กลุมที่ไมเปนทางการ (Non-Associational) จะลดนอยถอยลงไปโดยปริยาย
กลุมผลประโยชนของไทย หากแบงโดยยึดหลักวัตถุประสงคหรือสาเหตุของการรวมกันเปนกลุมเปน
มาตรการแลว อาจแบงไดเปน 3 ประการคือ
1. กลุมมาตุภูมิ กลุมประเภทนี้อาจกลาวไดวาแทบไมมีบทบาทางการเมืองเลย เพราะการรวมตัวกันเปน
กลุม เปนหมู ดวยจุดประสงคที่จะสงเสริมความสามัคคีในหมูพรรคพวกเดียวกันและเผยแพรชื่อเสียงในกลุม สวน
มาจะประกอบกิจกรรมการกุศล หรือการบันเทิงเปนหลัก เชน สมาคมชาวเหนือ สมาคมธรรมศาสตร ฯลฯ
2. กลุมอาสาสมัคร กลุมประเภทนี้รวมกลุมโดยการสมัครใจที่จะรวมกันเพื่อสงเสริมหรือกระทํา
กิจกรรมใดกิจกรรมหนึ่ง การรวมกันเพื่อสงเสริมหรือกระทํากิจกรรมใดกิจกรรมหนึ่ง การรวมตัวกันอาจเปนการ
รวมตัวกันอยางถาวรในรูปของสมาคม เชน สมาคมสตรีไทย เปนตน หรือบางครั้งอาจจะรวมตัวกันชั่วคราว เพื่อ
กระทํากิจกรรมหนึ่งโดยเฉพาะ เมื่อกิจกรรมนั้นลุลวงไปก็สลายตัวลง เชน กลุมนิสิตนักศึกษา อาสาสมัคร
สังเกตการณเลือกตั้ง ฯลฯ กลุมประเภทนี้จะมีบทบาทที่เกี่ยวของกับการเมืองมากกวาประเภทอื่น
3. กลุมอาชีพ หลักการสําคัญในการรวมตัวกันของกลุมประเภทนี้คือ การประกอบธุรกิจการคาหรือ
รับจางทํางานประเภทเดียวกัน เชน สมาคมพอคาขาว สมาคมศิลปะและการแสดง เปนตน การรวมตัวกันเปน
ลักษณะถาวร แตบางครั้งก็มีการรวมตัวกันแบบชั่วคราว เพื่อเปนการเจรจาตอรองไมใหมีการยายสนามหลวงในป
2521 บทบาทของกลุมอาชีพนี้ สงผลกระทบตอสาธารณะมาก เพราะแตละกลุมอยูในฐานะของผูผลิตและผู
จําหนายผลประโยชนของกลุมยอยกระทบกระเทือนโดยตรงตอประชาชนทั่วไป ซึ่งอยูในฐานะผูบริโภค กลุมอาชีพ
83
นี้แบงออกเปน 2 ประเภท คือ กลุมนายจางหรือนายทุน เชน หอการคาไทย สมาคมโรงภาพยนตร ฯลฯ และ
กลุมลูกจาง เชน สหภาพแรงงานตางๆ รวมถึงกลุมเกษตรตางๆ แมจะอยูในฐานะผูผลิต แตสภาพความเปนจริง
ชาวนา ชาวไร ไมคิดอะไรกับผูรับจาง เพราะสวนใหญไมสามารถจะรวมกลุมเพื่อเปนสหกรณขายเอง จึงจําเปนตอง
ยอมใหพอคาคนกลางเปนผูดําเนินการ กลุมลูกคาที่รวมตัวกันคอนขามมีประสิทธิภาพ ไดแก บรรดาสหภาพ
รัฐวิสาหกิจตาง เมื่อ 23 กุมภาพันธ 2534 พวกนี้ก็ถูกลดบทบาทลง เพราะโดยยุบเลิกการจัดตั้งในรูปสหภาพฯ
โครงสรางของสมาคมหรือกลุมเอกชนที่จัดวาเปนกลุมผลประโยชนไทย มีลักษณะคลายคลึงกัน คือ
1. ยกยองคนมีอํานาจ กลุมตางๆ โดยเฉพาะกลุมมาตุภูมิ และอาสาสมัคร นิยมยกยองบุคคลที่มีอํานาจ ซึ่งสวน
ใหญไดแกบุคลสําคัญของฝายบริหารเชิญมาเปนผูนําหรือประธานกลุม เพราะไดอาศัยบารมีของของบุคคล
เหลานั้นโนมนาวใหผูที่กลุมตองการความรวมมือแกรงใจ และมอบอํานาจตลอดจนอภิสิทธิ์บางประการให
2. ขาดเอกภาพ ในสังคมไทยการแกงแยงชิงดีชิงเดนมีอยูแพรหลาย แมแตผูอยูในวงการเดียวกันหรือรวมกัน
เพื่อจะกระทํากิจการใดกิจการหนึ่ง โดยทั่วไปแลว แตกระคนมักแพงเล็งผลประโยชนสวนตนเปนจุดหมาย
มากกวาผลประโยชนสวนรวม ดังนั้น กลุมผลประโยชนไทยจึงมักขาดเอกภาพในวงอาชีพเดียวกัน
3. กิจกรรมเฉพาะผูนํา กลุมผลประโยชนก็มีโครงสรางคลายๆ พรรคการเมืองไทย คือ การมีสมาชิกมากมาย
แตการดําเนินงานหรือกระทํากิจกรรมของกลุมมักจะทําโดยกลุมกรรมการหรือผูนําเทานั้น สมาชิกธรรมดาไมมี
สวนในการตัดสินใจ เชน กลุมมาตุภูมิ สมาชิกมักไมใหความสนใจในการดําเนินงานของกลุม นอกจากรวมงาน
ในงานประจําปเทานั้น กลุมอาสาสมัครที่มีจุดมุงทางการเมืองก็มักจะรวมรวมการสนับสนุนจากประชาชนใน
ลักษณะการชี้นํามากกวาที่จะแสดงความตองการที่แทจริงของประชาชน เคยมีผูระบายทางหนาหนังสือพิมพวา“
เหลาทานทั้งหลายนอนหลับไมรูนอนคูไมเห็น เขาเอาชื่อพวกเราไปรวมทุกครั้งวา ประชาชนตองการประชาชนรู
เห็นดวยกับเขา เราก็รูวาพวกเราในเมืองไทยมี 40 ลานคน การขูแตละครั้งเกิดจากคนไมกี่คน พวกเขาตีขลุม
เอาดื้อๆ วา ประชาชนชาวไทยเห็นดวย ตองการดวย” เพราะฉะนั้นจะเห็นไดวาโครงการของกลุมผลประโยชน
ไทยยังจํากัดอยูในวงแคบไมไดหยั่งรากถึงฐานคือ ประชาชน แมวากลุมอาสาสมัครทางการเมืองซึ่งมีบทบาทอยู
ระหวาง ตุลาคม 2516-ตุลาคม 2519 จะพยายามเขาถึงประชาชนในชนบท เพื่อสะทอนความคิดเห็นความ
ตองการที่แทจริงก็ถูกมองวาเปนการปุกระดมมากวาที่จะรวบรวมความคิดเห็น
บทบาทของกลุมผลประโยชน
แตเดิมนั้นกลุมผลประโยชนมักมีบทบาทมุงไปในทางสนุกสนาน รื่นเริงบันเทิงใจ เพราะจุดประสงคของแต
ละกลุมโดยเฉพาะกลุมประเภทมาตุภูมิ สนับสนุนกิจการสามัคคีเปนหลัก บทบาทที่จะอํานวยผลประโยชนตอ
สาธารณะจะมีอยูบางก็มักเปนการกุล เชน จัดรายการรับบริจาคเพื่อชวยเหลือประชาชนผูประสบอุทกภัย เปนตน
นอยสมาคมหรือแทบจะไมมีเลยที่มีบทบาททางการเมือง แมในปจจุบันนี้ กลุมผลประโยชนประเภทมาตุภูมิสวน
ใหญ ก็ยังมีบทบาทเนนในเรื่องการบันเทิงอยูเชนเดิม
บทบาทของกลุมผลประโยชนประเภทอาชีพ โดยเฉพาะกลุมนายจางที่มีตอนโยบายสาธารณะนั้นในการ
เคลื่อนไหวเปนกลุมหรือแสดงตอสาธารณะไมคอยปรากฏ เพราะสานใหญนั้นมักใชความสําคัญสวนตัวเปน
เครื่องมือในการโนมนาว ดังที่นักวิชาการทานหนึ่งกลาวไววา
แมในกลุมอิทธิพลหรือกลุมผลประโยชนของไทยก็เชนกัน พอคาอาจมารวมกันเปนสมาคมการคาแตการ
ติดตอกับรัฐบาลนั้นขึ้นอยูกับความสัมพันธสวนตัวระหวางพอคากับเจานายผูมีอิทธิพลมากกวาการพยายามแสดง
อิทธิพลตอการดําเนินนโยบายของรัฐแบบที่กระทํากันอยูในสหรัฐอเมริกา (Lobbying ) เนื่องจากพอคายังไมมี
อํานาจทางการเมือง และขาราชการเปนผูมีอํานาจ แตไมมีเงิน การแลกเปลี่ยนผลประโยชน จึงเกิดขึ้นโดยพอคา
มีเงินใหขาราชการและขาราชการอาศัยอํานาจในตําแหนงหนาที่ชวยพอคาในกิจการตางๆ
84
บทบาทของกลุมอาชีพประเภทลูกจาง เชน สหภาพแรงงานตางๆ ก็เนนหนักไปทางผลประโยชนของกลุมคน
โดยเฉพาะ เชน เรียกรองคาจางแรงงานเพิ่มขึ้น ขอสวัสดิการจากนายจาง การเคลื่อนไหวทางการเมือง เพื่อ
สวนรวมยังมีนอยมาก การเขารวมก็มีลักษณะเปนแนวรวม หรือผูตามมากกวาที่จะเปนผูนํา
ความเคลื่อนไหวทางการเมืองของพลังเอกชน พึ่งปรากฏเห็นไดชัดระหวางตุลาคม 2516–ตุลาคม 2519 กลุม
อาสาสมัครสวนใหญที่เกิดขึ้นในระยะนี้ มักมีจุดมุงหมายที่จะดําเนินการไปในทางรองเรียน หรือรักษาผลประโยชน
ของสวนรวมหรือสังคมตามแนวทางความคิดเห็นของกลุม มากกวาที่จะมุงผลประโยชนเพื่อสวนรวม เชน เรียกรอง
ใหถอนฐานทัพตางชาติ ใหประกันราคาขาวเปลือก เปนตน จุดมุงสําคัญจะเปนการปลุกเราใหประชาชนมีการ
ตื่นตัวทางการเมืองสูงขึ้น
การเรียกรองหรือดําเนินการตางๆ ของกลุมอาสาสมัครทางการเมืองเกี่ยวกับนโยบายสาธารณะนี้เปนสวน
เพงเล็งที่ฝายบริหารมากกวาฝายอื่น แตละครั้งที่มีการเดินขบวนมักจะขอเขาพบนายกรัฐมนตรีโดยตรง และแจง
ความประสงคใหทราบ หรือการจัดชุมชุนประทวงเพื่อฟงคําตอบจากฝายบริหาร บอยครั้งที่การเรียกรองมี
ลักษณะบีบหรือขูเอาบาง เชน ขอทราบคําตอบในทันที่ทันใด หรือภายใน 7 วัน มิฉะนั้นไมรับรองวาอะไรจะ
เกิดขึ้น เปนตน การเคลื่อนไหวผานดานอื่นๆ เชน สมาชิกสภา และจะมีบางเพียงประปรายและมีลักษณะเปน
เพียงสวนประกอบเทานั้น มิไดเปนเปาหมายหลักแตอยางใด มักยึดฝายบริหารโดยเฉพาะนายกรัฐมนตรีเปนศูนย
ของการเรียกรอง
การปฏิวัติในชื่อของการรักษาความสงบเรียบรอยแหงชาติ เมื่อ 23 กุมภาพันธ 2534 แมจะสลายพลังของ
กลุมแรงงานรัฐวิสาหกิจลงได โดยยกเลิกการจัดตั้งเปนสหภาพแรงงานใหจัดตั้งไดเพียงฐานะสมาคมและหามการ
นัดหยุดงาน แตผลจากการปฏิวัติทําใหการรวมตังของนักวิชาการ ปญญาชน นักศึกษา และผูมีแนวคิดแบบ
ประชาธิปไตย หรือตอตานการปฏิวัติ ปรากฏกลุมหรือชมรมขึ้นแพรหลายมีการเผยแพรความคิดและแนวทาง
ประชาธิปไตยที่มีอิทธิพลตอกระแสความคิดของคนในสังคมไมนอยยิ่งมีการกระทําที่สวนทางกับประชาธิปไตยของ
กลุมผูมีอํานาจมาก โดยเฉพาะกลุมทหารมาเทาไหรก็ทําใหการรวมตัวของฝายนิยมประชาธิปไตยเขมแข็งขึ้น
พรอมไดรับการสนับสนุนมากขึ้นเรื่อยๆ จนในที่สุดสามารถปลุกมวลชนโดยเฉพาะชนชั้นกลางจํานวนมากขึ้นมา
ชุมนุมประทวง “ นายกคนกลาง” ซึ่งนําไปสูวิกฤติการณทางการเมือง เมื่อ พฤษภาคม 2535 เปนผลใหเกิดการ
เปลี่ยนแปลงทางการเมืองที่สําคัญอีกครั้งหนึ่ง และทําใหรัฐธรรมนูญ ฯลฯ 2534 ที่ใชอยูถูกแกไขใหมีหลักการเปน
ประชาธิปไตยมากขึ้น ทหารที่มีบทบาทสําคัญทางการเมืองถูกลดบทบาทลง ไมยุงเกี่ยวกับการเมือง จนถึง
รัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2540 ที่มีการประสานกันของกลุมการเมืองกับกลุมผลประโยชนเปนไปในทางเปนประชาธิปไตย
มากที่สุดเทาที่เคยมีมาในประวัติศาสตรการเมืองไทย
ปจจัยที่กอลักษณะและบทบาทของกลุมผลประโยชน
การที่กลุมผลประโยชนของไทยที่มีรูปลักษณะและบทบาทดังที่กลาวมาแลวนั้น อาจวิเคราะหคนหาสาเหตุ
อธิบายใหหลายประการ แตปจจัยที่สําคัญที่เดนชัดวา มีอิทธิพลตอรูปลักษณะของกลุมผลประโยชนไทยโดยตรง
นั้น อาจกลาววาสวนใหญเปนผลมาจากสภาพสังคมไทย อุปนิสัยคนไทย และทัศนคติตอการเมือง ซึ่งจะได
แยกแยะอธิบายดังตอไปนี้
1. สภาพสังคมไทย ดร. ไพฑูรย เครือแกว กลาววา การยกยองคนมีอํานาจหรือผูใหญที่มีตําแหนงและ
ฐานะทางสังคมหรือราชการสูงเปนลักษณะคานิยมสูงของสังคมไทย คานิยมเชนนี้เองที่ทําใหกลุมผลประโยชนไทย
นิยมยกยอง เชิดชู บุคคลสําคัญที่มีอํานาจขึ้นเปนนายก หรือประธานของกลุม ในทํานองเดียวกัน การที่
กฎหมายมิไดระบุวาขาราชการประจําจะเขามามีสวนในการคามิได ทําใหบริษัทการคาตางๆ พยายามดึงเอาบุคคล
สําคัญในวงการบริหารราชการเขามาเปนสวนของคณะผูบริหารบริษัทการกระทําดังกลาวยอมทําใหบริษัทไดอาศัย
85
บารมีของคนเหลานั้นหาผลประโยชนใสตนโดยเฉพาะ สิ่งนี่เองทําใหการเคลื่อนไหวเพื่อแนวโนมนโยบายรัฐบาล
ของพอคานายทุนตางๆ จึงมีลักษณะเปนกลางใชความสําพันธสวนตัวมากวาพิธีการโดยเปดเผย
2. อุปนิสัยของคนไทย ลักษณะการดําเนินชีวิตของคนไทยชอบอยางงายๆ เกลียดระเบียบหรือขอบังคับ
ถือเอาความสะดวกเปนใหญ ไมชอบยุงเกี่ยวกับสิ่งที่ไมไดเกี่ยวของกับตนเองโดยตรง ชอบสนุกไปวันหนึ่งๆ
ลักษณะการดําเนินชีวิตเชนนี้ยอมเปนอุปสรรคตอการตั้งพลังทางการเมืองและการเคลื่อนไหวทางการเมือง เพราะ
ทําใหมองการชุมนุมการเดินขบวนตางๆ ไมเกี่ยวของกับผลประโยชนของตนเปนสิ่งที่นารําคาญ และเบื่อหนาย
นอกจากนี้ลักษณะเดนของอุปนิสัยของคนไทย คือการไมชอบรวมกลุม และการเปนคนรักสนุกมีผลตอลักษณะ
ของกลุมผลประโยชนเปนอยางมาก คือการใหการรวมกลุมขาดเอกภาพในวงการตางๆ แบงแยกเปนพวกเปนเหลา
ตามความใกลชิด และตองการของกลุมเล็กๆ สวนยอยมากกวาทั้งวงการ และทําใหกลุมผลประโยชนสวนใหญ
มักจะใฝหากิจกรรมที่ใหความสนุกสนาน บันเทิงใจมาปฏิบัติอยูเสมอ แทนที่จะสนใจในเรื่องเกี่ยวกับกิจการ
บานเมืองหรือผลประโยชนของกลุมเปนหลักสําคัญ
3. ทัศนะคติตอการเมือง โดยทั่วไปแลวเฉพาะกอน พ.ศ.2516 คนไทยมองการเมืองเปนสิ่งตองหาม อาจ
เพราะการเคยชินตอการถูกปกครองในลักษณะถูกหยิบยื่นใหเปนสวนใหญของระบอบการปกครองเดิม คือ
สมบูรณาญาสิทธิราชย หรือการปกครองในสมัยปฏิวัติ ซึ่งเสรีภาพทางการเมืองถูกจํากัด นอกจากนี้การจะจัดตั้ง
ขึ้นมาในรูปของสมาคมจดทะเบียนเปนนิติบุคคลโดยถูกตองไดนั้นกฎหมายก็จะระบุไววาตองไมมีจดประสงค
ทางการเมือง เพราะฉะนั้นการเคลื่อนไหวใดของกลุมหรือสมาคมเอกชนที่จะเขาไปเกี่ยวของกับการเมืองมักจะ
ไดรับการวิพากษวิจารวา เปนการกระทําที่ไมถูกตอง เชนเมื่อนักศึกษามีการเคลื่อนไหวทางการเมืองก็จะถูกโจมตี
วา เปนนักศึกษามีหนาทีเรียนก็ไปเรียน ไมควรมายุงเกี่ยวกีบการเมือง เปนตน แมกระทั่งการเคลื่อนไหวของ
คณาจารยในมาวิทยาลัยเพื่อเรียกรองใหมีการแกไขรัฐธรรมนูญ เมื่อ พฤษภาคม 2535 ยังถูกตําหนิจาก
รัฐมนตรีวาการทบวงมหาวิทยาลัยวา ไมใชหนาที่ควรกลับไปสอนหนังสือในหองเรียน ฯลฯ ตอเมื่อภายหลังการ
เปลี่ยนแลงที่เรียนวา พฤษภาทมิฬทําใหทัศนคติทางการเมืองของประชาชนเปลี่ยนแปลงไป ทําใหเกิดการมี
สวนรวมในทางการเมืองในเกือบทุกระดับ มีการตื่นตัวของสังคม เพื่อทําใหประชาธิปไตยของไทยมีรูปแบบที่
สมบรูณ
สรุป
กลุมผลประโยชนมีความสําคัญมากตอระบอบประชาธิปไตย เพราะหนาที่ของกลุมที่มีตอระบอบการ
ปกครองคือ แสดงความคิดเห็นและวิพากษวิจารณใหทราบถึงปญหาหรือประเด็นการเมืองที่เกิดขึ้น แสดงความ
ตองการของกลุมอาชีพหรือกลุมอุดมการณใหผูปกครองรับทราบ เชื่อมโยงกับผูปกครองกับสมาชิกของกลุม ทํา
ใหผูปกครองไดรับทราบขอมูลและขาวสารที่ถูกตองของกลุมเพื่อประกอบการตัดสินใจและที่สําคัญคือทําหนาที่
ควบคุมการปฏิบัติงานขิงผูปกครองและเจาหนาที่ ตลอดจนเปนดุลถวงบทบาทของกลุมผลประโยชนดวยกันเอง
เนื่องจากกลุมผลประโยชนมีความสําคัญอยางมากตอระบบการปกครองระบอบประชาธิปไตย จึงมีผูวิเคราะหวา
ปญหาและอุปสรรคประการหนึ่งที่ทําใหการพัฒนาไปสูรูปแบบประชาธิปไตยของไทยไมเปนผล คือ การขาดกลุม
ผลประโยชนที่รักษาผลประโยชนของคนสวนใหญที่มีอิทธิพลเพียงพอตอการกําหนดนโยบายของรัฐบาลและ
ควบคุมการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ของรัฐ เปนผลใหมีกลุมบุคคลที่มีประโยชนรวมกัน คือ กลุมทหารและ
ขาราชการสามารถเขาคุมอํานาจทางการเมืองไดโดยงาย และการขาดกลุมผลประโยชนเชนนี้ ทําใหระบบการเมือง
ไมสามารถตอบสนองตอความตองการและผลประโยชนตอคนสวนใหญได
ระยะหลังจากการรวมตัวกันในรูปของกลุมผลประโยชนเพื่อเคลื่อนไหวโนมนาวนโยบายสาธารณะก็เริม
ขยายตัวมีหลายกลุมขึ้นทั้งกลุมที่จัดตั้งเปนทางการและรวมตัวกันชั่วครั้งชั่วคราว เชน กลุมพิทักษเด็ก กลุมเรียน
86
รองสิทธิสตรี กลุมชาวสวนยาง กลุมผูปลูกกาแฟ กลุมผูมีบทบาทมาระยะหลังคือกลุมสหภาพ ฯลฯ ของรัฐวิสาหกิจ
ตางๆ แตการเคลื่อนไหวมักเกี่ยวของกับผลประโยชนกับผลประโยชนของกลุมโดยตรง เชน การคัดคาน การแปล
รูปรัฐวิสาหกิจ การเรียกรองคาแรงขั้นต่ํา ซึ่งการเคลื่อนไหวของกลุมตางๆ ก็ไดรับความสนใจและการยอมรับใน
บทบาทจากทางราชการและรัฐบาล ทําใหบรรยากาศของการเจรจาตอรองหรือแกปญหาเปนไปได แมบางทีจะมี
ทาทีบานปลายไปสูการประทวงอยางรุนแรง
อยางไรก็ตาม ภายหลังการปฏิวัติยึดอํานาจของกลุมทหารในนามคณะรักษาความสงบเรียบรอยแหงชาติ
( รสช. ) 2534 และการดําเนินการดําการทางการเมืองที่นําไปสูการบัญญัติรัฐธรรมนูญ 2534 ใหคณะ รสช.
สามารถสืบทอดอํานาจได นําไปสูการรวมตัวกันของกลุมประชาธิปไตยทั้งปญญาชน นิสิตนักศึกษา และกลุม
อาชีพตางๆ รวมทั้งนักการเมืองดําเนินการปลุกเราใหมีการตื่นตัวตอตาน และเมื่อพลเอก สุจินดา คราประยูร
ผูบัญชาการทหารสูงสุดและผูบังคับบัญชาการทหารบก กาวออกมารับตําแหนงนายกรัฐมนตรีในฐานะ
“ คนกลาง” และใชทาทีรุนแรงแข็งกราวตอการประทวง ทําใหขบวนการตอตานไดรับการสนับสนุนอยาง
กวางขวางจากมวลชน โดยเฉพาะชนชั้นกลางและเมื่อกลุมทหารตัดสินใจใชความรุนแรงปราบปราม จึงทําใหเกิด
วิกฤติการณพฤษภาคม 2535 นําไปสูการลาออกจากตําแหนงนายกรัฐมนตรีของพลเอกสุจินดา คราประยูร
ปรากฏการครั้งนี้ อาจกลาวไดวาเปนความสําเร็จระดับหนึ่งของกลุมอาสาสมัครทางการเมืองของไทย

More Related Content

Viewers also liked (12)

Nrru 003
Nrru 003Nrru 003
Nrru 003
 
Nrru 001
Nrru 001Nrru 001
Nrru 001
 
Nrru 002
Nrru 002Nrru 002
Nrru 002
 
Nrru 004
Nrru 004Nrru 004
Nrru 004
 
บทที่3 pptx
บทที่3 pptxบทที่3 pptx
บทที่3 pptx
 
เครื่องมือพื้นฐานในงานเครื่องปั้นดินเผา
เครื่องมือพื้นฐานในงานเครื่องปั้นดินเผาเครื่องมือพื้นฐานในงานเครื่องปั้นดินเผา
เครื่องมือพื้นฐานในงานเครื่องปั้นดินเผา
 
บทที่ 2 การรู้สารสนเทศ
บทที่ 2 การรู้สารสนเทศบทที่ 2 การรู้สารสนเทศ
บทที่ 2 การรู้สารสนเทศ
 
Lesson 2 hindunism
Lesson 2 hindunismLesson 2 hindunism
Lesson 2 hindunism
 
Lesson 1 religion
Lesson 1 religionLesson 1 religion
Lesson 1 religion
 
Lesson 3 buddhism
Lesson 3 buddhismLesson 3 buddhism
Lesson 3 buddhism
 
Lesson 4 christianity
Lesson 4 christianityLesson 4 christianity
Lesson 4 christianity
 
บท 2 แนวคิดเกี่ยวกับการรู้สารสนเทศ
บท 2 แนวคิดเกี่ยวกับการรู้สารสนเทศบท 2 แนวคิดเกี่ยวกับการรู้สารสนเทศ
บท 2 แนวคิดเกี่ยวกับการรู้สารสนเทศ
 

บทที่ 5

  • 1. บทที่ 5 บทบาทของทหารและกลุมผลประโยชนตางๆ ในประเทศกําลังพัฒนาหลายประเทศ หลังจากไดมีความพยายามที่จะใชระบบพรรคครอบงําหรือ พยายามเขาสูระบบประชาธิปไตย มีพรรคการเมืองหลายพรรคหรือสองพรรค มักจะประสบกับการที่ทหารเขามา แทรกแซงโดยการรัฐประหาร หรือครอบงํารัฐบาลทางใดทางหนึ่ง ในปจจุบันประเทศกําลังพัฒนาตางๆ ในทุกแทบ ทวีปประมาณ 30 ประเทศ มีการรวบรวมผลประโยชนโดยกองทัพหรือทหารเปนหลักจึงสมควรกลาวถึง โดยเฉพาะไวอีก ทั้งเพื่อเปนการย้ําเตือนวา ระบบการรวบรวมผลประโยชนโดยกองทัพหรือขาราชการ เปนระบบ ที่ชิงดีชิงเดนกับระบบพรรคกําลังพัฒนา ดังปรากฏการณของประเทศไทยเปนตัวอยาง กองทัพอาศัยการผูกขาดทรัพยากรทางอาวุธและการบังคับ เปนฐานอํานาจในการเขาปกครองประเทศ ทําใหอํานาจของทหารมีโอกาสที่มีศักยภาพสูง แตลักษณะการจัดองคกรของกองทัพเองก็เปนปญหาแกการ ที่ กองทัพจะพยายามทําหนาที่รวบรวมผลประโยชน การจัดองคกรของทหารเปนการจัดระบบการบังคับบัญชา ตามลําดับชั้นอยางเครงครัด เปนการออกคําสั่งจากระดับสูงสูระดับลางโดยมีการขูบังคับวาจะ ถูกลงโทษหากไม ปฏิบัติตาม จึงเปนองคกรที่ไมเหมาะแกการกลั่นผลประโยชนของหมูเหลาตางๆ หรือแกการที่จะหาทาง ประนีประนอมระหวางกลุมชน หรือแมแตการระดมความสนับสนุนอยางกวางขวางใหแกแนวนโยบาย นอกจากนั้นโดยทั่วไป ยังไมเหมาะสมแกการที่จะสื่อสารกับกลุมชนนอกกองทัพออกไปแตอุปสรรคดังที่วานี้อาจไม รุนแรงนัก หากกองทัพตองการชวยแสดงออกซึ่งความทุกขยากของประชาชนโดยทั่วๆ ไปแลว หรือตองการบีบ บังคับรัฐบาลใหดําเนินนโยบายตามความตองการของกองทัพในบางเรื่องบางขณะ หรือแมการเขายึดอํานาจ เสียเลย กองทัพจะประสบอุปสรรคก็ตอเมื่อเขามาเปนรัฐบาลแลวตองระดมความสนับสนุนใหเกิดแกนโยบาย ใหญๆ เชนนโยบายพัฒนาเศรษฐกิจ เปนตน ดังปรากฏในชวงการปกครองในระบอบเผด็จการทหารของจอม พลสฤษดิ์ ธนะรัชต โดยกองทัพตองอาศัยสายสัมพันธกับขาราชการพลเรือนแลพอคานักธุรกิจ รวมถึงการ แสวงหาความชอบธรรมโดยอิงสถาบันพระมหากษัตริย จึงจะสามารถสื่อสารทําความเขาใจกับกลุมคนสําคัญๆ ให รวมพลังมุงมั่นพัฒนาเศรษฐกิจได ดังนั้น จึงปรากฏบอยครั้งวา กองทัพที่เขามาเปนรัฐบาลหรือตองการจะเขามาเปนรัฐบาลจะพยายามที่ จะสรางกลไกของการรวบรวมผลประโยชนขึ้น หรือปรับองคกรกองทัพเองใหเอื้อตอการนี้ เชน เพิ่มเติมหนาที่ ของกองทัพลงไปในรัฐธรรมนูญ วามีหนาที่ดานพัฒนาประเทศดวย เพื่อที่จะไดจัดสรรทหารไปดําเนินโครงการ พัฒนาทองถิ่นตางๆ ใหไดรับทราบปญหาของประชาชน และในขณะเดียวกันเพิ่มความนิยมของกองทัพในหมู ประชาชนใหมากยิ่งขึ้นดวย การออกปรับซื้อขาวของชาวนามาลีในโรงสีของกองทัพบกเพื่อการบริโภคของทหาร ซึ่งกองทัพไทยกระทําในปพ.ศ.2529 จัดไดวาเปนผลประโยชนในอาชีพตางๆ โดยการชี้นําของกองทัพ จนในที่สุด สามารถจัดตั้งพรรคการเมืองที่ขึ้นอยูในกองทัพ และหาผูนํากองทัพสามารถ ยึดกุมอํานาจได ก็จะใชกลไกพรรคการเมืองนี้เปนหลักในการรวบรวมผลประโยชนควบคูไปกับกลไกของระบบ ราชการ กลุมทหารเปนกลุมพลังทางการเมืองที่มีอิทธิพลที่สุดในระบบการเมืองของไทย และมีสวนเกี่ยวของกับ การถายทอดอํานาจทางการเมืองเกือบทุกครั้งตลอดระยะเวลาที่ผานมาในการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบบ สมบูรณาญาสิทธิราชยสูระบอบประชาธิปไตย สําเร็จลงไดก็เพราะการดําเนินการของทหาร นอกจากนี้ การ รัฐประหารยึดอํานาจที่สําคัญ คือ พ.ศ.2476 พ.ศ.2490 พ.ศ.2491 พ.ศ.2500 พ.ศ.2501 พ.ศ.2514 พ.ศ.2519 พ.ศ.2520 พ.ศ.2535 พ.ศ.2549 และที่ไมสําเร็จอีกหลายครั้ง ลวนเปนการกระทําของกลุมทหาร
  • 2. 79 ปจจัยสําคัญที่ทําใหกลุมทหารเปนกลุมพลังทางการเมืองที่ทรงอิทธิพล เนื่องเพราะกลุมทหารมีลักษณะ การจัดองคกรที่มีเอกภาพมากกวาองคกรอื่นๆ กลุมทหารเปนองคกรของรัฐที่มีเปาหมายแนชัดเปนเครื่องมือของ รัฐที่มีอยู เพื่อตอบสนองตอวัตถุประสงคหลัก คือ การตอสูและการเอาชนะสงคาม วัตถุประสงคหลักขององคกร ทหารนี้มีผลโดยตรงตอลักษณะเดนตอองคกร ซึ่งจะตองเอื้ออํานวยตอการบรรลุเปาหมายของการตอสูและ เอาชนะสงคราม ลักษณะเดนขององคกรทหารมีอยู 5 ประการคือ 1. มีการบังคับบัญชาที่รวมศูนย (centralization Command ) 2. มีการบังคับบัญชาลดหลั่นเปนลําดับชั้น ( Hierarchy ) 3. มีระเบียบวินัย ( Discipline ) 4. มีการติดตอสื่อสารภายในระหวางหนวยยอยตางๆ ขององคกร ( Intercommunication ) 5. มีความสามัคคี รักหมูคณะ และมีลักษณะที่เปนองคกรซึ่งแยกตังออกจาก สวนอื่นๆของสังคม โดยมีความสามารถในการพึ่งตัวเองได ( Isolation and Self-Sufficiency ) ลักษณะเดน 5 ประการองคการทหารนี้ ทําใหคณะทหารเปนองคกรที่มีการจัดตั้งที่ดีที่สุด เมื่อเปรียบเทียบ กับองคกรอื่นๆ ในสังคม ความเหนือกวาในดานการจัดองคกรนี้เปนปจจัยสําคัญที่ทําใหกลุมทหารสามารถเขา มามีบทบาททางการเมืองสูง โดยเฉพาะอยางยิ่งในสังคมของประเทศดอยพัฒนา ซึ่งองคกรทางการเมืองทาง ฝายพลเรือนอยูในสภาพที่ขาดการจัดตั้งที่เขมแขง มีประสิทธิภาพต่ําในการจัดการแกไขปญหาทางเศรษฐกิจ การเมืองและสังคม นอกจากลักษณะเดนขององคกรทหารทั้ง 5 ประการนี้แลว คณะทหารยังมีขอไดเปรียบองคกรอื่นๆใน สังคมอีก 3 ประการคือ 1. คณะทหารในฐานะที่เปนเครื่องมือของรัฐ มีภารกิจอันสําคัญยิ่งที่รัฐไดมอบหมายใหคือ ภารกิจใน การจัดการกับความรุนแรงตางๆ ทั้งที่เกิดจากภายในและภายนอกประเทศ หนาที่นี้ทําใหคณะทหาร ไดรับความชอบธรรมในการมีและการใชอาวุธ โดยมากฎหมายใหอํานาจคุมครอง 2. องคกรทหารมีการจัดระบบการศึกษาอบรมบมนิสัยและทัศนคติที่สามารถสงอิทธิพลตอการเรียนรู การรับรู และหลอหลอมโลกทัศน วิถีชีวิตพฤติกรรมของบุคคลที่มีพื้นฐานทางสังคมเศรษฐกิจที่ แตกตางกันใหเปนอันหนึ่งอันเดียวกัน 3. ทหารมีระบบคานิยมเกี่ยวกับ “ คุณธรรมทางทหาร” ( Military Virtues ) ซึ่งไดรับการถายทอด ปลูกฝงใหยึดถือ เปนอุดมคติของวิชาชีพ คุณธรรมเหลานี้ไดแก การรักชาติ การหวงแหนปตุภูมิ ความกลาหาญ การรักเกียรติศักดิ์ ความมีระเบียบวินัย การเคารพ และการเชื่อฟงคําสั่งผูบังคับบัญชา การเสียสละความสุขสวนตัวเพื่อสวนรวมเปนตน การเมืองไทยนับตั้งแตมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองพ.ศ. 2475 เปนตนมาจนถึงปจจุบัน นับไดวาทหารมีบทบาทสําคัญเปนอยางมากในการพัฒนาและเปลี่ยนแปลงรูปแบบ ตลอดจนระบบการปกครอง ดังจะกลาวถึงบทบาทที่สําคัญของทหารที่มีตอระบบการเมืองของไทยดังนี้ 1. บทบาทในฐานะเขามาแสวงหาอํานาจทางการเมือง ทหารสวนใหญไมมีการศรัทธาตอระบบการเมืองแบบประชาธิปไตย มีลักษณะความเปนอนุรักษนิยม คอนขางสูง จึงกาวเขามาแสวงหาอํานาจการเมืองในหลายลักษณะคือ ก. ในฐานะผูพิทักษ เพื่อเขามารักษาเสถียรภาพของระบบการเมืองไว ดังที่ทหารแสดงทรรศนะวา “ ....ประชาธิปไตยของไทยเหมือนกับเด็กออนสอนเดิน... เด็กออนชวยตังเองไมได ตองมีพี่เลี้ยง”
  • 3. 80 ดังนั้นการรักษาเสถียรภาพความมั่งคงของชาติกับการเขาไปเกี่ยวของกับการเมืองไทยของกลุมทหาร เพื่อแกไข วิกฤติการณอันจะนําไปสูความไมมั่นคงของชาติ จึงเปนบทบาทของกลุมทหารถือวาเปนสิ่งที่ไมชอบธรรม ข. การเขาไปแทรกแซงในฝายนิติบัญญัติ มีนายทหารและคณะนายทหารจํานวนมากไดรับการแตงตั้ง ใหเขาไปเปนสมาชิกรัฐสภา สวนของวุฒิสภาที่มาจากการแตงตั้ง ค. การเขาไปดํารงตําแหนงในฝายบริหาร ผูนําทางทหารหลายคนไดรับการดํารงตําแหนงเปน นายกรัฐมนตรี และคณะนายทหารหลายทานไดดํารงตําแหนงรัฐมนตรี โดยมิไดมาจากการเลือกตั้งตาม รัฐธรรมนูญ 2. บทบาทในฐานะเปนเปนผูสงเสริมระบอบประชาธิปไตย บทบาทนี้เปนผลมาจากการทํางานดานการเมืองในการตอสูกับพรรคคอมมิวนิสตแหง-ประเทศไทย นายทหารกลุมนี้ เปนผูที่มีความใกลชิดกับขอมูลขาวสารเกี่ยวกับการเคลื่อนไหวทางการเมืองและกําลังอาวุธของ พคท. ไดเริ่มตระหนักวา การปกครองระบอบเผด็จการอํานาจนิยมที่คับแคบเปนภยันตรายตอความมั่นคงของ ชาติ ซึ่งภายหลังเหตุการณ 6 ตุลาคม 2519 ปญญาชน นิสิตนักศึกษา ผูนํากรรมการ ผูนําชาวนา ไดเขารวมการ ตอสูของ พคท. มากเปนประวัติศาสตร นายทหารประชาธิปไตยกลุมนี้จึงไดรวมกําหนดภารกิจหลักของกองทัพ ใหม คือ ภารกิจของกองทัพที่เปนหลัก คือ การสนับสนุนระบอบการเมืองการปกครอง ซึ่งจะตองไมใชระบอบ เผด็จการ แตตองเปนประชาธิปไตย กองทัพจึงจะสามารถเอาชนะสงครามประชาชนได จะเห็นไดจากคําสั่งนายกรัฐมนตรี 66/2523 เปนคําสั่งที่สนับสนุนระบอบประชาธิปไตยจนถึงรัฐธรรมนูญ 2540 จะเห็นวามีการสงเสริมความเปนประชาธิปไตยจากฝายทหารมากขึ้น นับเปนบทบาทที่สําคัญที่สุดทหารไม เขามายุงกับการเมือง 3. บทบาทในฐานะปองกันประเทศ ทหารเปนผูไดรับมอบหมายใหเปนผูที่อยูในฐานะปกปองและและปองกันความรุนแรงตางๆที่เกิดขึ้นจาก ภายในและภายนอกประเทศ กลุมทหารมีอาวุธยุทโธปกรณและกําลังคนที่จะตองมีอยูและพัฒนาใหเหมาะสมทั้ง ในแงปริมาณและคุณภาพที่มีทรัพยากรทางการเมืองที่สําคัญที่สุด มีความสามารถและศักยภาพที่จะใชกําลัง ความรุนแรงจัดการกับปญหาตางๆ ทางการเมืองทั้งภายในและภายนอกประเทศ 4. บทบาทในฐานะการพัฒนาประเทศ ในภาวะที่บานเมืองสงบเรียบรอย ทหารเปนหนวยงานที่สําคัญที่ใหความชวยเหลือแกประชาชน รวมไปถึง การสนับสนุนการดําเนินงานของฝายอื่นๆ ในขณะที่กอใหเกิดประโยชนตอประเทศชาติ ดังจะเห็นไดจากที่ทหาร ออกมาชวยเหลือประชาชนในการบําบัดทุกข บํารุงสุข รวมไปถึงเขาชวยแกไขปญหาของชาติ เชนปราบ ปรามยาเสพติด ชวยบําบัดฟนฟูผูติดยา กอสรางถนน ทําสะพาน ฯลฯ 5. บทบาทในฐานะผูทรงอิทธิพลเหนือองคกรอื่นๆ ทหารเปนหนวยงานที่เปนระบบ มีความชัดเจนในสายการบังคับบัญชา มีอิทธิพลมาตั้งแตอดีตจนถึงปจจุบัน เปนหนวยงานเดียวที่มีความสามารถเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครอง ยึดอํานาจรัฐได และไดกระทําตลอดมาเปน ระยะเวลานานพอสมควร ดังนั้นพฤติกรรมตางๆ ที่ทหารแสดงออก กลายเปนสิ่งที่เกือบทุกองคกรใหความเกรง กลัว และใหความรวมมือดวยดี แมแตทางทหารกระทําผิดกฎหมายอาญาตํารวจยังไมสามารถควบคุมตัวไดเหมือน
  • 4. 81 เชนผูตองหาทั่วไปได ตองรายงานผูบังคับบัญชาและใหนายทหารพระธรรมนูญมารับตัวไป และนําตัวไปควบคุม ในเขตทหาร หากผิดจริงก็ตองติดคุกทหาร เปนตน กลุมผลประโยชน (Interest Group) กลุมผลประโยชน คือ กลุมของบุคคลที่รวมกัน เพระมีอาชีพหรือจุดประสงคอยางเดียวกันและมีความ ตองการที่จะใหนโยบายของรัฐบาลตอบสนองตอความตองการของกลุมตน การรวมกันของกลุมผลประโยชนมี ลักษณะคลายคลึงกับการรวมกันของกลุมพรรคการเมือง ความแตกตางของกลุมผลประโยชนกับพรรคการเมือง อยูตรงที่ พรรคการเมืองตองการเปนรัฐบาล เพื่อกําหนดนโยบายเอง สวนกลุมผลประโยชนไมตองการรัฐบาล แต ตองการใหรัฐบาลมีนโยบายสอคลองกับความตองการของกลุมนักวิชาการชาวตางประเทศทานหนึ่งเคยกลาวา ใน ประเทศไทย สมาคมหรือกลุมเอกชนตางๆ ยังมีความสําคัญนอยมาก ไมมีกลุมใดมีอิทธิพลหรือพลังมาพอที่จะโนม นาวรัฐบาลใหปฏิบัติตามความตองการที่กลุมของตนประสงคได และไมมีกลุมไดที่มีความสามารถในการที่จะกอ รูปประชามติ (Public Opinion) คํากลาวนี้มีความเปนจริงอยูมาก กอนหนานี้มีการวิพากษวิจารณกันเสมอวา การที่สภาพการเมืองของไทยโดยทั่วไปไมวิวัฒนาการไปสูรูปแบบของประชาธิปไตยเทาที่ควร ก็ดวยเหตุผลประการหนึ่ง คือ การขัดกลุมผลประโยชน (Interest Group) หรือกลุมกดดัน (Pressure Group) ซึ่ง เปนพลังทางเศรษฐกิจและสังคมที่ทําใหเกิดดุลแหงอํานาจระหวางรัฐและประชาชน อยางไรก็ตามในปจจุบันนี้ การรวมตัวในรูปของกลุมพลังเพื่อตอรองหรือเรียกกองใหรัฐบาลสนองตอบตอ ความตองการของกลุมมีแพรหลายมากขึ้นทั้งในรูปแบบหลวมๆ เกิดขึ้นเปนครั้งคราวตามสถานการณ เชน กลุม ชาวสวนยาง กลุมชาวไรยาสูบ หรือในลักษณะการมีองคกรเปนทางการ เชน กลุมแรงงานตางๆ การรวมตัวของ กลุมนักศึกษา นักวิชาการ ทั้งในรูปแบบเฉพาะกิจและองคกรก็มีปรากฏเคลื่อนไหวตอสาธารณะชนอยูเสมอ อยาง นอยที่สุดก็ในลักษณะของการเผยแพรความคิดเห็นหรือวิพากษวิจารณนโยบายของรัฐบาล ทําใหประชาชนไดรับรู เรื่องนโยบายมากขึ้น อัลมอนด (Almond) และ เพาเวลล (Powel) (อางใน พฤทธิสาณ ชุมพล . 2540 : 115) นิยาม ความหมายของ “กลุมผลประโยชน” (Interest Group) วาเปนกลุมคนที่เชื่อมโยงกันโดยมีความสนใจหรือ หวงใยในสิ่งหนึ่งสิ่งใดหรือมีผลประโยชนรวมกันและโดยมีความสํานึกอยูไมมากก็นอยวาเขามีความเชื่อมโยง ดังกลาวกันอยู 1. ประเภทของกลุมผลประโยชน 1.1 กลุมผลประโยชนและบุคคลที่เควงควางไรบรรทัดฐาน (Anomic Interest Groups) เปนกลุมที่ ปะทุขึ้นอยางคอนขางจะกะทันหันตามอารมณ เชน การจลาจล การลอบสังหาร ตลอดจนการเดินขบวน ประทวง การเรียงรองผลประโยชนในรูปลักษณนี้มักจะเกิดขึ้นในสภาพที่ไมมีกลุมที่ไดรับการจัดตั้งอยูในสังคม หรือวาหากมีก็มีบางกลุมที่ถูกปดกั้นมิใหแสดงออกซึ่งความตองการ ดังนั้น ความไม พึงพอใจที่ถูกปดอยูกดดัน ไวจะปะทุออกมาถามีเหตุการณเอื้ออํานวยหรือมีผูชักนําหรือ “ปลุกระดม” ใหเกิดขึ้น การชักนํานี้อาจกระทําโดย ผูที่อยูในอํานาจทางการเมืองเพื่อผลประโยชนของเขาเองก็ได แตขอสําคัญไมมีการจัดตั้งเปนองคกรแตอยางใด ประเทศไทยมีเหตุการณทางการเมืองที่กอใหเกิด Anomic Interest Groups คือ ในประเทศไทย ศูนยกลางนิสิต นักศึกษาแหงประเทศไทยเปนแกนนําในการเรียกรอง รัฐธรรมนูญ ตลอดจนการทาทายอํานาจกลุมผูปกครองที่ เปนนายทหาร แต ฝูงชนที่เขารวมเดินขบวนประทวงจนมืดฟามัวดินในสัปดาหนั้นอาจจัดเขาอยูในลักษณะของ Anomic Interest Groups ได 1.2 กลุมผลประโยชนที่ไมมีการจัดตั้ง (Non-Associational Interest Groups) หมายถึงกลุมถึง เครือญาติ กลุมเชื้อชาติ กลุมภูมิภาค กลุมสถานภาพ กลุมชนชั้น (กลาวคือกลุมคนที่อาจไมไดพบปะกันอยาง
  • 5. 82 สม่ําเสมอ แตมีความรูสึกรวมกัน มีความเชื่อมโยงกันทางจิตทางวัฒนธรรมอยางรูใจกันพอสมควร ซึ่งอาจะ เรียกรองผลประโยชนของเขา เปนครั้งคราว โดยผานบุคคลใดบุคคลหนึ่ง หรือผูนําเชน ผูนําทางศาสนา ตัวอยางเชน การที่เจาของที่ดินหลายคนขอรองขาราชการชั้น ผูใหญหรือรัฐมนตรีใหพิจารณาไมขึ้นภาษี ที่ดิน โดยที่การขอรองนี้เกิดขึ้นเมื่อเลนกอลฟดวยกัน จะเห็นไดวา กลุม 2 ประเภท ดังกลาวไปแลว มีการ เรียกรองผลประโยชนแตเพียงครั้งเดียว ไมมีขั้นตอนหรือการจัดตั้งที่แนนอนในการเรียกรองและไมมีความตอเนื่อง ในการเรียกรอง กลุมดังกลาวจะมี อิทธิพลนอย 1.3 กลุมผลประโยชนที่เปนสถาบัน (Institutional Interest Groups) กลาวคือ องคกรที่เปน ทางการ (Formal Organizations) เชน พรรคการเมือง สถาบันนิติบัญญัติ กองทัพ ศาสนา หนวยราชการ และสถาบันอื่น ๆ ซึ่งมีหนาที่เฉพาะอยางอื่นที่ไมใชการเรียกรองผลประโยชน กลุมเหลานี้อาจเรียกรอง ผลประโยชนของกลุมเอง หรือทําหนาที่เปนตัวแทนผลประโยชนของกลุมอื่นในสังคม นอกจากนั้นกลุมยอย ภายในสถาบันสําคัญ ๆ เหลานี้อาจทําหนาที่เรียกรองผลประโยชนเฉพาะกลุมของตนก็ได โดยอาศัยความยอมรับ นับถือในสถาบันที่สังกัดอยูเปนทรัพยากรในการที่จะไดมาซึ่งผลประโยชนของกลุมตนเอง ตัวอยางเชน กลุม นักการธนาคารในพรรคอนุรักษนิยมพรรคหนึ่งอาจใชอิทธิพลของพรรคในอันที่จะเพิ่มพูนผลประโยชนใหแกวงการ ธนาคาร หรือกลุมผูนํากองทัพบกทําการเรียกรองผลประโยชนใหแก ชาวนาผูยากไรเปนตน 1.4 กลุมผลประโยชนที่เปนทางการ (Associational Interest Groups) “ทางการ” ในที่นี้ หมายถึง มีการจัดตั้ง มีสมาชิกเปนการแนนอนไมไดหมายความถึงที่เปน “ทางราช-การ” ตัวอยางกลุม ผลประโยชนที่เปนทางการ คือ สหภาพแรงงาน สมาคมนักธุรกิจ สมาคมชาติพันธุ และกลุมประชาชนประจํา ทองถิ่นตาง ๆ เหลานี้ เปนกลุมที่ตั้งขึ้นมาเพื่อเปนปากเสียงแทนผลประโยชนของกลุมชนกลุมหนึ่งกลุมใด โดยเฉพาะ กลุมเหลานี้มักจะมีระเบียบวิธีการที่จะเรียกรองผลประโยชนและนําขอเรียกรองเสนอตอระบบ การเมือง ในสังคมที่พัฒนาแลวกลุมเหลานี้จะไดเปรียบกลุมที่ไมเปนทางการ (Non-associational Interest Groups) จะไดรับการยอมรับวาชอบธรรมและจะมีมากมายหลายกลุมครอบคลุมถึงกลุมชนตาง ๆ ในสังคม โดย กลุมที่ไมเปนทางการ (Non-Associational) จะลดนอยถอยลงไปโดยปริยาย กลุมผลประโยชนของไทย หากแบงโดยยึดหลักวัตถุประสงคหรือสาเหตุของการรวมกันเปนกลุมเปน มาตรการแลว อาจแบงไดเปน 3 ประการคือ 1. กลุมมาตุภูมิ กลุมประเภทนี้อาจกลาวไดวาแทบไมมีบทบาทางการเมืองเลย เพราะการรวมตัวกันเปน กลุม เปนหมู ดวยจุดประสงคที่จะสงเสริมความสามัคคีในหมูพรรคพวกเดียวกันและเผยแพรชื่อเสียงในกลุม สวน มาจะประกอบกิจกรรมการกุศล หรือการบันเทิงเปนหลัก เชน สมาคมชาวเหนือ สมาคมธรรมศาสตร ฯลฯ 2. กลุมอาสาสมัคร กลุมประเภทนี้รวมกลุมโดยการสมัครใจที่จะรวมกันเพื่อสงเสริมหรือกระทํา กิจกรรมใดกิจกรรมหนึ่ง การรวมกันเพื่อสงเสริมหรือกระทํากิจกรรมใดกิจกรรมหนึ่ง การรวมตัวกันอาจเปนการ รวมตัวกันอยางถาวรในรูปของสมาคม เชน สมาคมสตรีไทย เปนตน หรือบางครั้งอาจจะรวมตัวกันชั่วคราว เพื่อ กระทํากิจกรรมหนึ่งโดยเฉพาะ เมื่อกิจกรรมนั้นลุลวงไปก็สลายตัวลง เชน กลุมนิสิตนักศึกษา อาสาสมัคร สังเกตการณเลือกตั้ง ฯลฯ กลุมประเภทนี้จะมีบทบาทที่เกี่ยวของกับการเมืองมากกวาประเภทอื่น 3. กลุมอาชีพ หลักการสําคัญในการรวมตัวกันของกลุมประเภทนี้คือ การประกอบธุรกิจการคาหรือ รับจางทํางานประเภทเดียวกัน เชน สมาคมพอคาขาว สมาคมศิลปะและการแสดง เปนตน การรวมตัวกันเปน ลักษณะถาวร แตบางครั้งก็มีการรวมตัวกันแบบชั่วคราว เพื่อเปนการเจรจาตอรองไมใหมีการยายสนามหลวงในป 2521 บทบาทของกลุมอาชีพนี้ สงผลกระทบตอสาธารณะมาก เพราะแตละกลุมอยูในฐานะของผูผลิตและผู จําหนายผลประโยชนของกลุมยอยกระทบกระเทือนโดยตรงตอประชาชนทั่วไป ซึ่งอยูในฐานะผูบริโภค กลุมอาชีพ
  • 6. 83 นี้แบงออกเปน 2 ประเภท คือ กลุมนายจางหรือนายทุน เชน หอการคาไทย สมาคมโรงภาพยนตร ฯลฯ และ กลุมลูกจาง เชน สหภาพแรงงานตางๆ รวมถึงกลุมเกษตรตางๆ แมจะอยูในฐานะผูผลิต แตสภาพความเปนจริง ชาวนา ชาวไร ไมคิดอะไรกับผูรับจาง เพราะสวนใหญไมสามารถจะรวมกลุมเพื่อเปนสหกรณขายเอง จึงจําเปนตอง ยอมใหพอคาคนกลางเปนผูดําเนินการ กลุมลูกคาที่รวมตัวกันคอนขามมีประสิทธิภาพ ไดแก บรรดาสหภาพ รัฐวิสาหกิจตาง เมื่อ 23 กุมภาพันธ 2534 พวกนี้ก็ถูกลดบทบาทลง เพราะโดยยุบเลิกการจัดตั้งในรูปสหภาพฯ โครงสรางของสมาคมหรือกลุมเอกชนที่จัดวาเปนกลุมผลประโยชนไทย มีลักษณะคลายคลึงกัน คือ 1. ยกยองคนมีอํานาจ กลุมตางๆ โดยเฉพาะกลุมมาตุภูมิ และอาสาสมัคร นิยมยกยองบุคคลที่มีอํานาจ ซึ่งสวน ใหญไดแกบุคลสําคัญของฝายบริหารเชิญมาเปนผูนําหรือประธานกลุม เพราะไดอาศัยบารมีของของบุคคล เหลานั้นโนมนาวใหผูที่กลุมตองการความรวมมือแกรงใจ และมอบอํานาจตลอดจนอภิสิทธิ์บางประการให 2. ขาดเอกภาพ ในสังคมไทยการแกงแยงชิงดีชิงเดนมีอยูแพรหลาย แมแตผูอยูในวงการเดียวกันหรือรวมกัน เพื่อจะกระทํากิจการใดกิจการหนึ่ง โดยทั่วไปแลว แตกระคนมักแพงเล็งผลประโยชนสวนตนเปนจุดหมาย มากกวาผลประโยชนสวนรวม ดังนั้น กลุมผลประโยชนไทยจึงมักขาดเอกภาพในวงอาชีพเดียวกัน 3. กิจกรรมเฉพาะผูนํา กลุมผลประโยชนก็มีโครงสรางคลายๆ พรรคการเมืองไทย คือ การมีสมาชิกมากมาย แตการดําเนินงานหรือกระทํากิจกรรมของกลุมมักจะทําโดยกลุมกรรมการหรือผูนําเทานั้น สมาชิกธรรมดาไมมี สวนในการตัดสินใจ เชน กลุมมาตุภูมิ สมาชิกมักไมใหความสนใจในการดําเนินงานของกลุม นอกจากรวมงาน ในงานประจําปเทานั้น กลุมอาสาสมัครที่มีจุดมุงทางการเมืองก็มักจะรวมรวมการสนับสนุนจากประชาชนใน ลักษณะการชี้นํามากกวาที่จะแสดงความตองการที่แทจริงของประชาชน เคยมีผูระบายทางหนาหนังสือพิมพวา“ เหลาทานทั้งหลายนอนหลับไมรูนอนคูไมเห็น เขาเอาชื่อพวกเราไปรวมทุกครั้งวา ประชาชนตองการประชาชนรู เห็นดวยกับเขา เราก็รูวาพวกเราในเมืองไทยมี 40 ลานคน การขูแตละครั้งเกิดจากคนไมกี่คน พวกเขาตีขลุม เอาดื้อๆ วา ประชาชนชาวไทยเห็นดวย ตองการดวย” เพราะฉะนั้นจะเห็นไดวาโครงการของกลุมผลประโยชน ไทยยังจํากัดอยูในวงแคบไมไดหยั่งรากถึงฐานคือ ประชาชน แมวากลุมอาสาสมัครทางการเมืองซึ่งมีบทบาทอยู ระหวาง ตุลาคม 2516-ตุลาคม 2519 จะพยายามเขาถึงประชาชนในชนบท เพื่อสะทอนความคิดเห็นความ ตองการที่แทจริงก็ถูกมองวาเปนการปุกระดมมากวาที่จะรวบรวมความคิดเห็น บทบาทของกลุมผลประโยชน แตเดิมนั้นกลุมผลประโยชนมักมีบทบาทมุงไปในทางสนุกสนาน รื่นเริงบันเทิงใจ เพราะจุดประสงคของแต ละกลุมโดยเฉพาะกลุมประเภทมาตุภูมิ สนับสนุนกิจการสามัคคีเปนหลัก บทบาทที่จะอํานวยผลประโยชนตอ สาธารณะจะมีอยูบางก็มักเปนการกุล เชน จัดรายการรับบริจาคเพื่อชวยเหลือประชาชนผูประสบอุทกภัย เปนตน นอยสมาคมหรือแทบจะไมมีเลยที่มีบทบาททางการเมือง แมในปจจุบันนี้ กลุมผลประโยชนประเภทมาตุภูมิสวน ใหญ ก็ยังมีบทบาทเนนในเรื่องการบันเทิงอยูเชนเดิม บทบาทของกลุมผลประโยชนประเภทอาชีพ โดยเฉพาะกลุมนายจางที่มีตอนโยบายสาธารณะนั้นในการ เคลื่อนไหวเปนกลุมหรือแสดงตอสาธารณะไมคอยปรากฏ เพราะสานใหญนั้นมักใชความสําคัญสวนตัวเปน เครื่องมือในการโนมนาว ดังที่นักวิชาการทานหนึ่งกลาวไววา แมในกลุมอิทธิพลหรือกลุมผลประโยชนของไทยก็เชนกัน พอคาอาจมารวมกันเปนสมาคมการคาแตการ ติดตอกับรัฐบาลนั้นขึ้นอยูกับความสัมพันธสวนตัวระหวางพอคากับเจานายผูมีอิทธิพลมากกวาการพยายามแสดง อิทธิพลตอการดําเนินนโยบายของรัฐแบบที่กระทํากันอยูในสหรัฐอเมริกา (Lobbying ) เนื่องจากพอคายังไมมี อํานาจทางการเมือง และขาราชการเปนผูมีอํานาจ แตไมมีเงิน การแลกเปลี่ยนผลประโยชน จึงเกิดขึ้นโดยพอคา มีเงินใหขาราชการและขาราชการอาศัยอํานาจในตําแหนงหนาที่ชวยพอคาในกิจการตางๆ
  • 7. 84 บทบาทของกลุมอาชีพประเภทลูกจาง เชน สหภาพแรงงานตางๆ ก็เนนหนักไปทางผลประโยชนของกลุมคน โดยเฉพาะ เชน เรียกรองคาจางแรงงานเพิ่มขึ้น ขอสวัสดิการจากนายจาง การเคลื่อนไหวทางการเมือง เพื่อ สวนรวมยังมีนอยมาก การเขารวมก็มีลักษณะเปนแนวรวม หรือผูตามมากกวาที่จะเปนผูนํา ความเคลื่อนไหวทางการเมืองของพลังเอกชน พึ่งปรากฏเห็นไดชัดระหวางตุลาคม 2516–ตุลาคม 2519 กลุม อาสาสมัครสวนใหญที่เกิดขึ้นในระยะนี้ มักมีจุดมุงหมายที่จะดําเนินการไปในทางรองเรียน หรือรักษาผลประโยชน ของสวนรวมหรือสังคมตามแนวทางความคิดเห็นของกลุม มากกวาที่จะมุงผลประโยชนเพื่อสวนรวม เชน เรียกรอง ใหถอนฐานทัพตางชาติ ใหประกันราคาขาวเปลือก เปนตน จุดมุงสําคัญจะเปนการปลุกเราใหประชาชนมีการ ตื่นตัวทางการเมืองสูงขึ้น การเรียกรองหรือดําเนินการตางๆ ของกลุมอาสาสมัครทางการเมืองเกี่ยวกับนโยบายสาธารณะนี้เปนสวน เพงเล็งที่ฝายบริหารมากกวาฝายอื่น แตละครั้งที่มีการเดินขบวนมักจะขอเขาพบนายกรัฐมนตรีโดยตรง และแจง ความประสงคใหทราบ หรือการจัดชุมชุนประทวงเพื่อฟงคําตอบจากฝายบริหาร บอยครั้งที่การเรียกรองมี ลักษณะบีบหรือขูเอาบาง เชน ขอทราบคําตอบในทันที่ทันใด หรือภายใน 7 วัน มิฉะนั้นไมรับรองวาอะไรจะ เกิดขึ้น เปนตน การเคลื่อนไหวผานดานอื่นๆ เชน สมาชิกสภา และจะมีบางเพียงประปรายและมีลักษณะเปน เพียงสวนประกอบเทานั้น มิไดเปนเปาหมายหลักแตอยางใด มักยึดฝายบริหารโดยเฉพาะนายกรัฐมนตรีเปนศูนย ของการเรียกรอง การปฏิวัติในชื่อของการรักษาความสงบเรียบรอยแหงชาติ เมื่อ 23 กุมภาพันธ 2534 แมจะสลายพลังของ กลุมแรงงานรัฐวิสาหกิจลงได โดยยกเลิกการจัดตั้งเปนสหภาพแรงงานใหจัดตั้งไดเพียงฐานะสมาคมและหามการ นัดหยุดงาน แตผลจากการปฏิวัติทําใหการรวมตังของนักวิชาการ ปญญาชน นักศึกษา และผูมีแนวคิดแบบ ประชาธิปไตย หรือตอตานการปฏิวัติ ปรากฏกลุมหรือชมรมขึ้นแพรหลายมีการเผยแพรความคิดและแนวทาง ประชาธิปไตยที่มีอิทธิพลตอกระแสความคิดของคนในสังคมไมนอยยิ่งมีการกระทําที่สวนทางกับประชาธิปไตยของ กลุมผูมีอํานาจมาก โดยเฉพาะกลุมทหารมาเทาไหรก็ทําใหการรวมตัวของฝายนิยมประชาธิปไตยเขมแข็งขึ้น พรอมไดรับการสนับสนุนมากขึ้นเรื่อยๆ จนในที่สุดสามารถปลุกมวลชนโดยเฉพาะชนชั้นกลางจํานวนมากขึ้นมา ชุมนุมประทวง “ นายกคนกลาง” ซึ่งนําไปสูวิกฤติการณทางการเมือง เมื่อ พฤษภาคม 2535 เปนผลใหเกิดการ เปลี่ยนแปลงทางการเมืองที่สําคัญอีกครั้งหนึ่ง และทําใหรัฐธรรมนูญ ฯลฯ 2534 ที่ใชอยูถูกแกไขใหมีหลักการเปน ประชาธิปไตยมากขึ้น ทหารที่มีบทบาทสําคัญทางการเมืองถูกลดบทบาทลง ไมยุงเกี่ยวกับการเมือง จนถึง รัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2540 ที่มีการประสานกันของกลุมการเมืองกับกลุมผลประโยชนเปนไปในทางเปนประชาธิปไตย มากที่สุดเทาที่เคยมีมาในประวัติศาสตรการเมืองไทย ปจจัยที่กอลักษณะและบทบาทของกลุมผลประโยชน การที่กลุมผลประโยชนของไทยที่มีรูปลักษณะและบทบาทดังที่กลาวมาแลวนั้น อาจวิเคราะหคนหาสาเหตุ อธิบายใหหลายประการ แตปจจัยที่สําคัญที่เดนชัดวา มีอิทธิพลตอรูปลักษณะของกลุมผลประโยชนไทยโดยตรง นั้น อาจกลาววาสวนใหญเปนผลมาจากสภาพสังคมไทย อุปนิสัยคนไทย และทัศนคติตอการเมือง ซึ่งจะได แยกแยะอธิบายดังตอไปนี้ 1. สภาพสังคมไทย ดร. ไพฑูรย เครือแกว กลาววา การยกยองคนมีอํานาจหรือผูใหญที่มีตําแหนงและ ฐานะทางสังคมหรือราชการสูงเปนลักษณะคานิยมสูงของสังคมไทย คานิยมเชนนี้เองที่ทําใหกลุมผลประโยชนไทย นิยมยกยอง เชิดชู บุคคลสําคัญที่มีอํานาจขึ้นเปนนายก หรือประธานของกลุม ในทํานองเดียวกัน การที่ กฎหมายมิไดระบุวาขาราชการประจําจะเขามามีสวนในการคามิได ทําใหบริษัทการคาตางๆ พยายามดึงเอาบุคคล สําคัญในวงการบริหารราชการเขามาเปนสวนของคณะผูบริหารบริษัทการกระทําดังกลาวยอมทําใหบริษัทไดอาศัย
  • 8. 85 บารมีของคนเหลานั้นหาผลประโยชนใสตนโดยเฉพาะ สิ่งนี่เองทําใหการเคลื่อนไหวเพื่อแนวโนมนโยบายรัฐบาล ของพอคานายทุนตางๆ จึงมีลักษณะเปนกลางใชความสําพันธสวนตัวมากวาพิธีการโดยเปดเผย 2. อุปนิสัยของคนไทย ลักษณะการดําเนินชีวิตของคนไทยชอบอยางงายๆ เกลียดระเบียบหรือขอบังคับ ถือเอาความสะดวกเปนใหญ ไมชอบยุงเกี่ยวกับสิ่งที่ไมไดเกี่ยวของกับตนเองโดยตรง ชอบสนุกไปวันหนึ่งๆ ลักษณะการดําเนินชีวิตเชนนี้ยอมเปนอุปสรรคตอการตั้งพลังทางการเมืองและการเคลื่อนไหวทางการเมือง เพราะ ทําใหมองการชุมนุมการเดินขบวนตางๆ ไมเกี่ยวของกับผลประโยชนของตนเปนสิ่งที่นารําคาญ และเบื่อหนาย นอกจากนี้ลักษณะเดนของอุปนิสัยของคนไทย คือการไมชอบรวมกลุม และการเปนคนรักสนุกมีผลตอลักษณะ ของกลุมผลประโยชนเปนอยางมาก คือการใหการรวมกลุมขาดเอกภาพในวงการตางๆ แบงแยกเปนพวกเปนเหลา ตามความใกลชิด และตองการของกลุมเล็กๆ สวนยอยมากกวาทั้งวงการ และทําใหกลุมผลประโยชนสวนใหญ มักจะใฝหากิจกรรมที่ใหความสนุกสนาน บันเทิงใจมาปฏิบัติอยูเสมอ แทนที่จะสนใจในเรื่องเกี่ยวกับกิจการ บานเมืองหรือผลประโยชนของกลุมเปนหลักสําคัญ 3. ทัศนะคติตอการเมือง โดยทั่วไปแลวเฉพาะกอน พ.ศ.2516 คนไทยมองการเมืองเปนสิ่งตองหาม อาจ เพราะการเคยชินตอการถูกปกครองในลักษณะถูกหยิบยื่นใหเปนสวนใหญของระบอบการปกครองเดิม คือ สมบูรณาญาสิทธิราชย หรือการปกครองในสมัยปฏิวัติ ซึ่งเสรีภาพทางการเมืองถูกจํากัด นอกจากนี้การจะจัดตั้ง ขึ้นมาในรูปของสมาคมจดทะเบียนเปนนิติบุคคลโดยถูกตองไดนั้นกฎหมายก็จะระบุไววาตองไมมีจดประสงค ทางการเมือง เพราะฉะนั้นการเคลื่อนไหวใดของกลุมหรือสมาคมเอกชนที่จะเขาไปเกี่ยวของกับการเมืองมักจะ ไดรับการวิพากษวิจารวา เปนการกระทําที่ไมถูกตอง เชนเมื่อนักศึกษามีการเคลื่อนไหวทางการเมืองก็จะถูกโจมตี วา เปนนักศึกษามีหนาทีเรียนก็ไปเรียน ไมควรมายุงเกี่ยวกีบการเมือง เปนตน แมกระทั่งการเคลื่อนไหวของ คณาจารยในมาวิทยาลัยเพื่อเรียกรองใหมีการแกไขรัฐธรรมนูญ เมื่อ พฤษภาคม 2535 ยังถูกตําหนิจาก รัฐมนตรีวาการทบวงมหาวิทยาลัยวา ไมใชหนาที่ควรกลับไปสอนหนังสือในหองเรียน ฯลฯ ตอเมื่อภายหลังการ เปลี่ยนแลงที่เรียนวา พฤษภาทมิฬทําใหทัศนคติทางการเมืองของประชาชนเปลี่ยนแปลงไป ทําใหเกิดการมี สวนรวมในทางการเมืองในเกือบทุกระดับ มีการตื่นตัวของสังคม เพื่อทําใหประชาธิปไตยของไทยมีรูปแบบที่ สมบรูณ สรุป กลุมผลประโยชนมีความสําคัญมากตอระบอบประชาธิปไตย เพราะหนาที่ของกลุมที่มีตอระบอบการ ปกครองคือ แสดงความคิดเห็นและวิพากษวิจารณใหทราบถึงปญหาหรือประเด็นการเมืองที่เกิดขึ้น แสดงความ ตองการของกลุมอาชีพหรือกลุมอุดมการณใหผูปกครองรับทราบ เชื่อมโยงกับผูปกครองกับสมาชิกของกลุม ทํา ใหผูปกครองไดรับทราบขอมูลและขาวสารที่ถูกตองของกลุมเพื่อประกอบการตัดสินใจและที่สําคัญคือทําหนาที่ ควบคุมการปฏิบัติงานขิงผูปกครองและเจาหนาที่ ตลอดจนเปนดุลถวงบทบาทของกลุมผลประโยชนดวยกันเอง เนื่องจากกลุมผลประโยชนมีความสําคัญอยางมากตอระบบการปกครองระบอบประชาธิปไตย จึงมีผูวิเคราะหวา ปญหาและอุปสรรคประการหนึ่งที่ทําใหการพัฒนาไปสูรูปแบบประชาธิปไตยของไทยไมเปนผล คือ การขาดกลุม ผลประโยชนที่รักษาผลประโยชนของคนสวนใหญที่มีอิทธิพลเพียงพอตอการกําหนดนโยบายของรัฐบาลและ ควบคุมการปฏิบัติงานของเจาหนาที่ของรัฐ เปนผลใหมีกลุมบุคคลที่มีประโยชนรวมกัน คือ กลุมทหารและ ขาราชการสามารถเขาคุมอํานาจทางการเมืองไดโดยงาย และการขาดกลุมผลประโยชนเชนนี้ ทําใหระบบการเมือง ไมสามารถตอบสนองตอความตองการและผลประโยชนตอคนสวนใหญได ระยะหลังจากการรวมตัวกันในรูปของกลุมผลประโยชนเพื่อเคลื่อนไหวโนมนาวนโยบายสาธารณะก็เริม ขยายตัวมีหลายกลุมขึ้นทั้งกลุมที่จัดตั้งเปนทางการและรวมตัวกันชั่วครั้งชั่วคราว เชน กลุมพิทักษเด็ก กลุมเรียน
  • 9. 86 รองสิทธิสตรี กลุมชาวสวนยาง กลุมผูปลูกกาแฟ กลุมผูมีบทบาทมาระยะหลังคือกลุมสหภาพ ฯลฯ ของรัฐวิสาหกิจ ตางๆ แตการเคลื่อนไหวมักเกี่ยวของกับผลประโยชนกับผลประโยชนของกลุมโดยตรง เชน การคัดคาน การแปล รูปรัฐวิสาหกิจ การเรียกรองคาแรงขั้นต่ํา ซึ่งการเคลื่อนไหวของกลุมตางๆ ก็ไดรับความสนใจและการยอมรับใน บทบาทจากทางราชการและรัฐบาล ทําใหบรรยากาศของการเจรจาตอรองหรือแกปญหาเปนไปได แมบางทีจะมี ทาทีบานปลายไปสูการประทวงอยางรุนแรง อยางไรก็ตาม ภายหลังการปฏิวัติยึดอํานาจของกลุมทหารในนามคณะรักษาความสงบเรียบรอยแหงชาติ ( รสช. ) 2534 และการดําเนินการดําการทางการเมืองที่นําไปสูการบัญญัติรัฐธรรมนูญ 2534 ใหคณะ รสช. สามารถสืบทอดอํานาจได นําไปสูการรวมตัวกันของกลุมประชาธิปไตยทั้งปญญาชน นิสิตนักศึกษา และกลุม อาชีพตางๆ รวมทั้งนักการเมืองดําเนินการปลุกเราใหมีการตื่นตัวตอตาน และเมื่อพลเอก สุจินดา คราประยูร ผูบัญชาการทหารสูงสุดและผูบังคับบัญชาการทหารบก กาวออกมารับตําแหนงนายกรัฐมนตรีในฐานะ “ คนกลาง” และใชทาทีรุนแรงแข็งกราวตอการประทวง ทําใหขบวนการตอตานไดรับการสนับสนุนอยาง กวางขวางจากมวลชน โดยเฉพาะชนชั้นกลางและเมื่อกลุมทหารตัดสินใจใชความรุนแรงปราบปราม จึงทําใหเกิด วิกฤติการณพฤษภาคม 2535 นําไปสูการลาออกจากตําแหนงนายกรัฐมนตรีของพลเอกสุจินดา คราประยูร ปรากฏการครั้งนี้ อาจกลาวไดวาเปนความสําเร็จระดับหนึ่งของกลุมอาสาสมัครทางการเมืองของไทย