SlideShare a Scribd company logo
1 of 19
Download to read offline
przestraszony umysł
         agnieszka zienkowicz
przestraszony umysł


Tytuł oryginału: Przestraszony umysł

Copyright © 2013 Agnieszka Zienkowicz



Ilustracja na okładce:
depositphotos.com

Opracowanie graficzne okładki:
Agencja Interaktywna E-maginacje



ISBN: 978-83-935613-0-8 (PDF), 978-83-935613-1-5 (EPUB),
978-83-935613-2-2 (MOBI)



Wydanie I




                                                           2
przestraszony umysł




Spis treści

Słowem wstępu                          4

Czego się boimy, a czego się lękamy?   6

Obrzydliwe, wstrętne, straszne…        12

Strach ma wielkie oczy…                18

Kiedy przerażają nas zwykłe rzeczy     24

Do czego doprowadzi Cię strach…        31

Nie wywołuj strachów z umysłu          37

Strach w tłumie, tłum w strachu        43

Co się boi w mojej głowie?             49

Kto się boi bardziej?                  56

Dlaczego lubisz się bać                63

Bibliografia                           69

Fotografie                             71



                                            3
przestraszony umysł




Słowem wstępu

Czy lubisz się bać? Uwielbiasz oglądać horrory, a przerażające
opowieści przy ognisku w środku ciemnego lasu powodują u Ciebie
przyjemny dreszczyk? Gdy inny wybiegają z krzykiem z kina, Ty
dopiero zaczynasz się dobrze bawić?

Jeśli na powyższe pytania odpowiedziałeś TAK, to ta książka
powinna trafić w Twoje ręce.

Dzięki niej dowiesz się:

        jak śmiertelnie przestraszyć osobę z arachibutyrofobią
        gdzie u osób z trichofagią tworzą się kołtuny
        jak przy pomocy białego szczura sprawić, że małe dziecko
         będzie się bać Świętego Mikołaja
        czy bez pomocy środków psychoaktywnych możesz sobie
         zapewnić „adrenalinowy haj”

Przekonaj się o tym sam i spraw, że strach nie będzie mieć przed
Tobą żadnych tajemnic.

                               * * *

„Przestraszony umysł” to cykl artykułów o strachu, lęku i innych
potworach czających się w naszych głowach publikowany na


                                                                  4
przestraszony umysł


portalu qfant.pl. W niniejszej publikacji został on zebrany jako
całość oraz poszerzony i uzupełniony o słownik najważniejszych
pojęć. Dzięki temu pozwoli Czytelnikowi bardziej zagłębić się
w tematykę psychologii strachu.




                                                              5
przestraszony umysł




Rozdział 4

Kiedy przerażają nas zwykłe rzeczy

Wbrew pozorom łatwo przychodzi nam zrozumienie kogoś, kto boi
się wychylić nos z domu o północy i obawia się duchów, wampirów
oraz psychopatycznych morderców. Często po obejrzeniu horroru
sami mamy wrażenie, że COŚ zaraz wypełznie z kanalizacji lub
wyciągnie swoje macki spod łóżka. Z trudem natomiast wchodzimy
w skórę osób, które uciekają z krzykiem na widok fletu czy mdleją,
gdy znajdą się w niewielkim, zamkniętym pomieszczeniu.
Uważamy taką sytuację za nienormalną, a reakcję osób za
przesadzoną, mimo że sami umieramy ze strachu, gdy ktoś każe
nam przejść o północy przez cmentarz. Kim są ludzie, którzy boją
się zwykłych rzeczy?

Fobie, czyli (nie)zwykłe lęki

Lęk wobec rzeczy, sytuacji czy miejsc, które w rzeczywistości nie są
niebezpieczne to objaw fobii – zaburzenia nerwicowego, które
w znaczącym stopniu utrudnia cierpiącym na nie osobom
funkcjonowanie w społeczeństwie. „Standardowa” fobia wygląda
następująco: jestem przerażony zupełnie niegroźnym obiektem, ale
doskonale zdaję sobie sprawę z tego, że jest to nieracjonalne. Nie


                                                                 24
przestraszony umysł


pomagają mi zapewnienia, że nic mi się nie stanie i ten przedmiot
nie wyrządzi mi krzywdy. Nie chcę, żeby inni wiedzieli, że to mnie
przeraża – panicznie boję się odkrycia tego przez innych.
Zetknięcie z przedmiotem fobii może powodować nagłą ucieczkę
(łącznie z wyskoczeniem przez okno, jeśli jest to jedyna droga
ucieczki) i liczne objawy ze strony organizmu: pocenie się,
przyspieszone tętno, a nawet omdlenie i zawał serca. Co może
powodować     tak   paniczne    reakcje?   Ot   chociażby   bakterie
(bakteriofobia), liczba 666 (heksakosjoiheksekontaheksafobia),
masło orzechowe (arachibutyrofobia) i instrumenty muzyczne
kojarzące się z członkiem (aulofobia). W związku z tym, że
obiektem paraliżującego lęku może być teoretycznie każdy
przedmiot, miejsce czy sytuacja, liczba fobii jest nieograniczona.

Kiedy rodzi się fobia?

O to, skąd bierze się paniczny strach przed zupełnie niegroźnymi
przedmiotami, trwają spory. Każdy z paradygmatów psychologii
ma swoje wyjaśnienie (jak zresztą w przypadku dowolnego
zaburzenia czy teorii). Syntetyzując trzy najpopularniejsze,
możemy jednak stworzyć całkiem logiczny i przejrzysty podział
fobii ze względu na jej przyczyny. Uwarunkowania genetyczne
akcentowane przez psychologię ewolucyjną dotyczą lęków, które
pozwalały naszym przodkom przetrwać i przekazywać swoje geny
kolejnym pokoleniom. Do fobii, które mają swoje podłoże
w ewolucji należą: lęk przed pająkami (arachnofobia), wężami
(ofidiofobia) czy też lęk przed wymiotami (emetofobia – wymioty
bowiem     mogły     spowodować       zakażenie    niebezpiecznymi


                                                                     25
przestraszony umysł


drobnoustrojami). Uwarunkowania kulturowe i osobowościowe
fobii są podkreślane przez psychoanalityków. Uważają oni, że fobie
biorą się z wypierania własnych emocji i projektowania ich na
obiekty naszych lęków. Dobrym przykładem jest tutaj aulofobia.
Według psychoanalizy osoba, która boi się instrumentów
muzycznych przypominających męskiego członka, wypiera swoje
frustracje i emocje związane z seksualnością. Prawdopodobnie
rodzice tej osoby byli bardzo powściągliwi i uważali seksualność za
coś ohydnego (ech, Panie Freud…). Do tego typu fobii należy
również bardzo specyficzna i występująca tylko w Azji „koro”, czyli
lęk przed wciągnięciem penisa w          głąb brzucha. Jest to
uwarunkowane kulturą azjatycką, w której narządy płciowe są
uważane za ośrodek sił witalnych, a tym samym ich utrata jest
równoznaczna ze śmiercią.

Lęki małego Alberta

O fobiach uwarunkowanych społecznie, w których główną rolę
spełniają kary, nagrody oraz wytwarzanie skojarzeń mówi
behawioryzm. Taką fobią jest lęk przed ciemnością. Tutaj krótkie
wprowadzenie: ból, głód, zachwianie równowagi i głośny dźwięk to
dla niemowlęcia koniec świata i wszystkiego wokół – dziecko jest
śmiertelnie (dosłownie) przerażone. Ono jeszcze nie wie, że jak
przyjdzie mama, to wszystko wróci do normy i głód zniknie. Nie
potrafi przewidywać, bo nie ma poczucia czasu. Wracając do fobii.
Nasze głodne, przerażone dziecko leży w łóżeczku w kompletnych
ciemnościach. Pojawia się mama, zapala światło i karmi dziecko.
Głód mija – koniec świata odwołany. Ale nasze niemowlę uczy się


                                                                26
przestraszony umysł


bardzo szybko. Zaczyna kojarzyć światło z przyjemnością,
a ciemność z ogromnym przerażeniem. Jeśli mama za każdym
razem, gdy dziecko będzie w nocy głodne, zapali w jego pokoju
światło, nieświadomie przyczyni się do „wdrukowania” w nim lęku
przed ciemnością. Behawioryści, w porównaniu do pozostałych
przedstawicieli psychologii, bardzo dogłębnie zbadali temat fobii.
W tym celu wykorzystali jedenastomiesięcznego Alberta (dziecko
z sierocińca), u którego za pomocą głośnego dźwięku (gongu)
wywołali lęk przed białym pluszowym szczurem. Fobia ma
natomiast taką ciekawą właściwość, że łatwo się generalizuje, czyli
przenosi na inne podobne obiekty. I tym sposobem mały Albert
zaczął się przeraźliwie bać wszystkiego, co białe i puchate, m.in.
brody      św.   Mikołaja.    John   Watson,      który   przeprowadził
eksperyment, potwierdził tym samym swoją teorię: „Dajcie mi
dziecko spłodzone przez dowolną parę rodziców i dajcie mi pełną
kontrolę nad środowiskiem, w jakim będzie ono wzrastać
– a sprawię, że wyrośnie na wybitnego uczonego, artystę,
politycznego przywódcę, czy też, jeśli tylko będę tego chciał,
zostanie     pospolitym      przestępcą”.   Czy   Watsonowi     i   jego
pomocnikom udało się maleństwo odwarunkować (wygasić lęk)?
Prawdopodobnie nie, ale dokładnie nie możemy tego stwierdzić.
Wiemy natomiast, że tego typu eksperymenty, jak i testy z LSD czy
inne wątpliwe moralnie działania dla dobra nauki, zostały prawnie
zakazane.




                                                                     27
przestraszony umysł


Zanurz się w lęku…

Każdy z paradygmatów psychologii podaje swój sposób leczenia
fobii. Psychoanaliza    nakazuje dotrzeć     do   źródeł   wyparcia
i „przerobić” je. Behawioryści natomiast mówią o zanurzeniu
w lęku, czyli doprowadzeniu do kontaktu z przerażającą rzeczą bez
możliwości ucieczki lub też desensytyzacji, czyli stopniowego
zastępowania nieodpowiednich reakcji (np. ucieczki) neutralnymi
(relaksem). Praca z ludźmi, którzy boją się zwykłych rzeczy jest
bardzo trudna i łatwo zaprzepaścić jej efekty.

Gdy następnym razem po obejrzeniu japońskiego horroru
będziecie dygotać ze strachu na dźwięk telefonu lub koleżanki
z rozpuszczonymi włosami, pomyślcie, że niektórzy mogą być
równie przerażeni z powodu czerwonych przedmiotów lub
natrętnej myśli, że obserwuje ich kaczka.


           słowniczek

 Erytrofobia – lęk przed czerwienieniem się i czerwonymi
 przedmiotami to erytrofobia.


 Anatidaefobia – strach przed tym, że zawsze, w każdym
 momencie i w każdym możliwym miejscu obserwuje Ciebie
 kaczka.




                                                                28
przestraszony umysł



           słowniczek

Psychoanaliza – nurt w psychologii zapoczątkowany przez
Zygmunta Freuda. Pierwsze założenia dotyczyły nieświadomych
konfliktów rządzących naszą psychiką. Psychoanaliza jest obecnie
bardzo złożonym i zróżnicowanym nurtem.


Behawioryzm – kierunek w psychologii, który zakłada, że
procesy i zjawiska psychiczne są wynikiem funkcjonowania mózgu.
Podstawowe „prawa” behawioryzmu to warunkowanie klasyczne
(słynny eksperyment Pawłowa z psem śliniącym się na dźwięk
dzwonka) oraz warunkowanie instrumentalne (oparte na systemie
kar i nagród).


Psychologia ewolucyjna – nurt ten uznaje, że wszystkie ludzkie
zachowania wynikają z ewolucji zarówno w sensie biologicznym,
jak i kulturowym. Przykładowo strach przed pająkami jest
uwarunkowany      biologicznie   –   pająki   mogą   być   jadowite
i śmiertelnie nas ukąsić. Natomiast jedzenie pająków przez
niektóre    plemiona   jest   uwarunkowane     kulturowo   –   nasi
dziadkowie tak robili, nasi ojcowie tak robią, więc i my tak
będziemy robić, mimo iż zniknęła już główna przyczyna takiego
zachowania (czyli brak innego jedzenia).




                                                                29
przestraszony umysł




                      30
przestraszony umysł




Bibliografia

Albert Hofmann, LSD… Moje trudne dziecko, Wydawnictwo
Latawiec 2011

Argyle M., Psychologia stosunków międzyludzkich, Warszawa
2002

Aronson E., Wilson T., Akert R., Psychologia społeczna. Serce i
umysł, Poznań 1997

Dollard J., Miller N. E., Osobowość i psychoterapia, Warszawa
1967

Ekman P., Davidson R., Natura emocji. Podstawowe zagadnienia,
Gdańsk 1999

Hock R., 40 eksperymentów badawczych, które zmieniły oblicze
psychologii, Gdańsk 2003

Horney K., Neurotyczna osobowość naszych czasów, Poznań
2007

http://www.eureknews.pl/index.php/psyche-i-mozg/16-
nieustraszeni-sa-wsrod-nas.html

http://www.wprost.pl/ar/68351/Choroba-w-modzie/?I=1141


                                                            69
przestraszony umysł


Kępiński A., Lęk, Kraków 2002

Kępiński A., Psychopatologia nerwic, Kraków 2002

Kosslyn Stephen M., Rosenberg Robin S., Mózg. Człowiek. Świat,
Kraków 2006

Kratochwil S., Podstawy psychoterapii, Poznań 2003

Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B., Psychologia poznawcza,
Warszawa 2005

Plutchik R., Emotion: A Psychoevolutionary Synthesis, New York
1980

Walsch K., Neuropsychologia kliniczna, Gdańsk 2008

Zinker J., Proces twórczy w terapii Gestalt, Warszawa 1991




                                                             70
przestraszony umysł




Fotografie:

Str. 11

Malowidła naskalne to pierwsze dzieła sztuki stworzone ludzką
ręką, jak i przejaw rodzącego się systemu wierzeń, rytuałów oraz
rozbudowanej wyobraźni.

Str. 17

Dla niektórych talerz larw to „obrzydlistwo” grożące przy
bezpośrednim kontakcie wymiotami. Dla innych smakowicie
wyglądający    posiłek.   A   wszystko    kwestią   uwarunkowań
kulturowych…

Str. 23

Zwykły cień na ścianie przy odpowiednich okolicznościach potrafi
śmiertelnie przerazić.

Str. 30

Wystarczył niegroźny, pluszowy szczur, aby mały Albert zaczął się
bać dobrotliwego Św. Mikołaja (a właściwie jego białej brody).




                                                                 71
przestraszony umysł


Str. 36

Natrętne drapanie się, szczypanie, obgryzanie np. paznokci mogą
być przejawem poważnych zaburzeń nerwicowych.

Str. 42

Mordercze myśli rzadko idą w parze z morderczymi czynami.
Bardzo niewielu z nas ma „osobowość zabójcy”.

Str. 48

W tłumie łatwiej dajemy się ponieść emocjom. Razem z innymi
ludźmi tworzymy wielki złożony organizm myślący i reagujący jako
jedność.

Str. 55

Nasz mózg, a w nim przyczyna całego naszego przerażenia – ciało
migdałowate (mniej więcej pośrodku pola zaznaczonego na
zielono).

Str. 62

Najsilniejszy strach odczuwają kobiety z wersją genu Met158
zaniedbane we wczesnym dzieciństwie i przyjmujące środki
psychoaktywne.

Str. 68

Od strachu można się uzależnić tak samo, jak od narkotyków
i innych używek.

                                                             72
przestraszony umysł




Wszystkie   fotografie   zamieszczone   w   niniejszej   publikacji
pochodzą z serwisu Depositphotos.




                                                                73
Przestraszony umysł
Przestraszony umysł

More Related Content

Viewers also liked

Cyfrowy świat nas otacza, więc weźmy z niego coś dla siebie
Cyfrowy świat nas otacza, więc weźmy z niego coś dla siebieCyfrowy świat nas otacza, więc weźmy z niego coś dla siebie
Cyfrowy świat nas otacza, więc weźmy z niego coś dla siebieArkadiusz Stęplowski
 
Plugin wyszukiwanie zdjec-creative_commons
Plugin wyszukiwanie zdjec-creative_commonsPlugin wyszukiwanie zdjec-creative_commons
Plugin wyszukiwanie zdjec-creative_commonspaddington2
 
Interaktywna mapa smaków kawosza!
Interaktywna mapa smaków kawosza!Interaktywna mapa smaków kawosza!
Interaktywna mapa smaków kawosza!Agnieszka Olszańska
 
Marc chagall jose manuel arroyo ruiz
Marc chagall jose manuel arroyo ruizMarc chagall jose manuel arroyo ruiz
Marc chagall jose manuel arroyo ruizeltitii
 
Chinwag Insight: Facebook Marketing - Ross Breadmore, Nixon McInnes - Beyond...
Chinwag Insight: Facebook Marketing -  Ross Breadmore, Nixon McInnes - Beyond...Chinwag Insight: Facebook Marketing -  Ross Breadmore, Nixon McInnes - Beyond...
Chinwag Insight: Facebook Marketing - Ross Breadmore, Nixon McInnes - Beyond...Chinwag
 
Zoom ariketa ikasleen lanak 3 ebaluaketa 2013-14
Zoom ariketa ikasleen lanak  3 ebaluaketa 2013-14Zoom ariketa ikasleen lanak  3 ebaluaketa 2013-14
Zoom ariketa ikasleen lanak 3 ebaluaketa 2013-14PlastikaDBHLauro
 
Stanisław Ligoń - nasz patron
Stanisław Ligoń - nasz patronStanisław Ligoń - nasz patron
Stanisław Ligoń - nasz patronkasiako1968
 
Jesienna opowieść
Jesienna opowieśćJesienna opowieść
Jesienna opowieśćgosiak60
 
Utazz velem Malajziaba !
Utazz velem Malajziaba !Utazz velem Malajziaba !
Utazz velem Malajziaba !ehevesy2011
 

Viewers also liked (17)

Travel To France
Travel To FranceTravel To France
Travel To France
 
Cyfrowy świat nas otacza, więc weźmy z niego coś dla siebie
Cyfrowy świat nas otacza, więc weźmy z niego coś dla siebieCyfrowy świat nas otacza, więc weźmy z niego coś dla siebie
Cyfrowy świat nas otacza, więc weźmy z niego coś dla siebie
 
Plugin wyszukiwanie zdjec-creative_commons
Plugin wyszukiwanie zdjec-creative_commonsPlugin wyszukiwanie zdjec-creative_commons
Plugin wyszukiwanie zdjec-creative_commons
 
7 maravillas
7 maravillas7 maravillas
7 maravillas
 
Interaktywna mapa smaków kawosza!
Interaktywna mapa smaków kawosza!Interaktywna mapa smaków kawosza!
Interaktywna mapa smaków kawosza!
 
Comunicasion
ComunicasionComunicasion
Comunicasion
 
Marc chagall jose manuel arroyo ruiz
Marc chagall jose manuel arroyo ruizMarc chagall jose manuel arroyo ruiz
Marc chagall jose manuel arroyo ruiz
 
E portfolio
E portfolioE portfolio
E portfolio
 
Katyń
KatyńKatyń
Katyń
 
Grupòs funcionales
Grupòs funcionalesGrupòs funcionales
Grupòs funcionales
 
Paixão de ilhéus, entrevista
Paixão de ilhéus, entrevistaPaixão de ilhéus, entrevista
Paixão de ilhéus, entrevista
 
Chinwag Insight: Facebook Marketing - Ross Breadmore, Nixon McInnes - Beyond...
Chinwag Insight: Facebook Marketing -  Ross Breadmore, Nixon McInnes - Beyond...Chinwag Insight: Facebook Marketing -  Ross Breadmore, Nixon McInnes - Beyond...
Chinwag Insight: Facebook Marketing - Ross Breadmore, Nixon McInnes - Beyond...
 
Zoom ariketa ikasleen lanak 3 ebaluaketa 2013-14
Zoom ariketa ikasleen lanak  3 ebaluaketa 2013-14Zoom ariketa ikasleen lanak  3 ebaluaketa 2013-14
Zoom ariketa ikasleen lanak 3 ebaluaketa 2013-14
 
Stanisław Ligoń - nasz patron
Stanisław Ligoń - nasz patronStanisław Ligoń - nasz patron
Stanisław Ligoń - nasz patron
 
Jesienna opowieść
Jesienna opowieśćJesienna opowieść
Jesienna opowieść
 
NEWT
NEWTNEWT
NEWT
 
Utazz velem Malajziaba !
Utazz velem Malajziaba !Utazz velem Malajziaba !
Utazz velem Malajziaba !
 

Similar to Przestraszony umysł

Zaburzenia lękowe u dzieci
Zaburzenia lękowe u dzieciZaburzenia lękowe u dzieci
Zaburzenia lękowe u dziecisp20wek
 
Strach ma wielkie oczy, a lęk ma wiele twarzy, czyli o oswajaniu bibliotek sł...
Strach ma wielkie oczy, a lęk ma wiele twarzy, czyli o oswajaniu bibliotek sł...Strach ma wielkie oczy, a lęk ma wiele twarzy, czyli o oswajaniu bibliotek sł...
Strach ma wielkie oczy, a lęk ma wiele twarzy, czyli o oswajaniu bibliotek sł...VI Forum Młodych Bibliotekarzy
 
Zagadki ludzkiej natury huna - tajemna wiedza kahunów, hipnoza, duchy, zjawy,...
Zagadki ludzkiej natury huna - tajemna wiedza kahunów, hipnoza, duchy, zjawy,...Zagadki ludzkiej natury huna - tajemna wiedza kahunów, hipnoza, duchy, zjawy,...
Zagadki ludzkiej natury huna - tajemna wiedza kahunów, hipnoza, duchy, zjawy,...e-booksweb.pl
 
Dylematy moralne w "Elfen Lied" (konspekt)
Dylematy moralne w "Elfen Lied" (konspekt)Dylematy moralne w "Elfen Lied" (konspekt)
Dylematy moralne w "Elfen Lied" (konspekt)Natalia Julia Nowak
 
Festiwal Inspiracji 2014 Marek Kowalczyk Jak sobie radzić z przeciwnościami ...
Festiwal Inspiracji 2014 Marek Kowalczyk Jak sobie radzić z przeciwnościami ...Festiwal Inspiracji 2014 Marek Kowalczyk Jak sobie radzić z przeciwnościami ...
Festiwal Inspiracji 2014 Marek Kowalczyk Jak sobie radzić z przeciwnościami ...MANDARINE Project Partners
 
Strach ma wielkie oczy, a lęk ma wiele twarzy, czyli o oswajaniu bibliotek sł...
Strach ma wielkie oczy, a lęk ma wiele twarzy, czyli o oswajaniu bibliotek sł...Strach ma wielkie oczy, a lęk ma wiele twarzy, czyli o oswajaniu bibliotek sł...
Strach ma wielkie oczy, a lęk ma wiele twarzy, czyli o oswajaniu bibliotek sł...VI Forum Młodych Bibliotekarzy
 

Similar to Przestraszony umysł (9)

Zaburzenia lękowe u dzieci
Zaburzenia lękowe u dzieciZaburzenia lękowe u dzieci
Zaburzenia lękowe u dzieci
 
Grupy Wsparcia
Grupy WsparciaGrupy Wsparcia
Grupy Wsparcia
 
Strach ma wielkie oczy, a lęk ma wiele twarzy, czyli o oswajaniu bibliotek sł...
Strach ma wielkie oczy, a lęk ma wiele twarzy, czyli o oswajaniu bibliotek sł...Strach ma wielkie oczy, a lęk ma wiele twarzy, czyli o oswajaniu bibliotek sł...
Strach ma wielkie oczy, a lęk ma wiele twarzy, czyli o oswajaniu bibliotek sł...
 
Zagadki ludzkiej natury huna - tajemna wiedza kahunów, hipnoza, duchy, zjawy,...
Zagadki ludzkiej natury huna - tajemna wiedza kahunów, hipnoza, duchy, zjawy,...Zagadki ludzkiej natury huna - tajemna wiedza kahunów, hipnoza, duchy, zjawy,...
Zagadki ludzkiej natury huna - tajemna wiedza kahunów, hipnoza, duchy, zjawy,...
 
Dylematy moralne w "Elfen Lied" (konspekt)
Dylematy moralne w "Elfen Lied" (konspekt)Dylematy moralne w "Elfen Lied" (konspekt)
Dylematy moralne w "Elfen Lied" (konspekt)
 
LęK
LęKLęK
LęK
 
Festiwal Inspiracji 2014 Marek Kowalczyk Jak sobie radzić z przeciwnościami ...
Festiwal Inspiracji 2014 Marek Kowalczyk Jak sobie radzić z przeciwnościami ...Festiwal Inspiracji 2014 Marek Kowalczyk Jak sobie radzić z przeciwnościami ...
Festiwal Inspiracji 2014 Marek Kowalczyk Jak sobie radzić z przeciwnościami ...
 
Strach ma wielkie oczy, a lęk ma wiele twarzy, czyli o oswajaniu bibliotek sł...
Strach ma wielkie oczy, a lęk ma wiele twarzy, czyli o oswajaniu bibliotek sł...Strach ma wielkie oczy, a lęk ma wiele twarzy, czyli o oswajaniu bibliotek sł...
Strach ma wielkie oczy, a lęk ma wiele twarzy, czyli o oswajaniu bibliotek sł...
 
Marcin Mateusz Kołakowski, Czuj-duchy
Marcin Mateusz Kołakowski, Czuj-duchyMarcin Mateusz Kołakowski, Czuj-duchy
Marcin Mateusz Kołakowski, Czuj-duchy
 

Przestraszony umysł

  • 1. przestraszony umysł agnieszka zienkowicz
  • 2. przestraszony umysł Tytuł oryginału: Przestraszony umysł Copyright © 2013 Agnieszka Zienkowicz Ilustracja na okładce: depositphotos.com Opracowanie graficzne okładki: Agencja Interaktywna E-maginacje ISBN: 978-83-935613-0-8 (PDF), 978-83-935613-1-5 (EPUB), 978-83-935613-2-2 (MOBI) Wydanie I 2
  • 3. przestraszony umysł Spis treści Słowem wstępu 4 Czego się boimy, a czego się lękamy? 6 Obrzydliwe, wstrętne, straszne… 12 Strach ma wielkie oczy… 18 Kiedy przerażają nas zwykłe rzeczy 24 Do czego doprowadzi Cię strach… 31 Nie wywołuj strachów z umysłu 37 Strach w tłumie, tłum w strachu 43 Co się boi w mojej głowie? 49 Kto się boi bardziej? 56 Dlaczego lubisz się bać 63 Bibliografia 69 Fotografie 71 3
  • 4. przestraszony umysł Słowem wstępu Czy lubisz się bać? Uwielbiasz oglądać horrory, a przerażające opowieści przy ognisku w środku ciemnego lasu powodują u Ciebie przyjemny dreszczyk? Gdy inny wybiegają z krzykiem z kina, Ty dopiero zaczynasz się dobrze bawić? Jeśli na powyższe pytania odpowiedziałeś TAK, to ta książka powinna trafić w Twoje ręce. Dzięki niej dowiesz się:  jak śmiertelnie przestraszyć osobę z arachibutyrofobią  gdzie u osób z trichofagią tworzą się kołtuny  jak przy pomocy białego szczura sprawić, że małe dziecko będzie się bać Świętego Mikołaja  czy bez pomocy środków psychoaktywnych możesz sobie zapewnić „adrenalinowy haj” Przekonaj się o tym sam i spraw, że strach nie będzie mieć przed Tobą żadnych tajemnic. * * * „Przestraszony umysł” to cykl artykułów o strachu, lęku i innych potworach czających się w naszych głowach publikowany na 4
  • 5. przestraszony umysł portalu qfant.pl. W niniejszej publikacji został on zebrany jako całość oraz poszerzony i uzupełniony o słownik najważniejszych pojęć. Dzięki temu pozwoli Czytelnikowi bardziej zagłębić się w tematykę psychologii strachu. 5
  • 6. przestraszony umysł Rozdział 4 Kiedy przerażają nas zwykłe rzeczy Wbrew pozorom łatwo przychodzi nam zrozumienie kogoś, kto boi się wychylić nos z domu o północy i obawia się duchów, wampirów oraz psychopatycznych morderców. Często po obejrzeniu horroru sami mamy wrażenie, że COŚ zaraz wypełznie z kanalizacji lub wyciągnie swoje macki spod łóżka. Z trudem natomiast wchodzimy w skórę osób, które uciekają z krzykiem na widok fletu czy mdleją, gdy znajdą się w niewielkim, zamkniętym pomieszczeniu. Uważamy taką sytuację za nienormalną, a reakcję osób za przesadzoną, mimo że sami umieramy ze strachu, gdy ktoś każe nam przejść o północy przez cmentarz. Kim są ludzie, którzy boją się zwykłych rzeczy? Fobie, czyli (nie)zwykłe lęki Lęk wobec rzeczy, sytuacji czy miejsc, które w rzeczywistości nie są niebezpieczne to objaw fobii – zaburzenia nerwicowego, które w znaczącym stopniu utrudnia cierpiącym na nie osobom funkcjonowanie w społeczeństwie. „Standardowa” fobia wygląda następująco: jestem przerażony zupełnie niegroźnym obiektem, ale doskonale zdaję sobie sprawę z tego, że jest to nieracjonalne. Nie 24
  • 7. przestraszony umysł pomagają mi zapewnienia, że nic mi się nie stanie i ten przedmiot nie wyrządzi mi krzywdy. Nie chcę, żeby inni wiedzieli, że to mnie przeraża – panicznie boję się odkrycia tego przez innych. Zetknięcie z przedmiotem fobii może powodować nagłą ucieczkę (łącznie z wyskoczeniem przez okno, jeśli jest to jedyna droga ucieczki) i liczne objawy ze strony organizmu: pocenie się, przyspieszone tętno, a nawet omdlenie i zawał serca. Co może powodować tak paniczne reakcje? Ot chociażby bakterie (bakteriofobia), liczba 666 (heksakosjoiheksekontaheksafobia), masło orzechowe (arachibutyrofobia) i instrumenty muzyczne kojarzące się z członkiem (aulofobia). W związku z tym, że obiektem paraliżującego lęku może być teoretycznie każdy przedmiot, miejsce czy sytuacja, liczba fobii jest nieograniczona. Kiedy rodzi się fobia? O to, skąd bierze się paniczny strach przed zupełnie niegroźnymi przedmiotami, trwają spory. Każdy z paradygmatów psychologii ma swoje wyjaśnienie (jak zresztą w przypadku dowolnego zaburzenia czy teorii). Syntetyzując trzy najpopularniejsze, możemy jednak stworzyć całkiem logiczny i przejrzysty podział fobii ze względu na jej przyczyny. Uwarunkowania genetyczne akcentowane przez psychologię ewolucyjną dotyczą lęków, które pozwalały naszym przodkom przetrwać i przekazywać swoje geny kolejnym pokoleniom. Do fobii, które mają swoje podłoże w ewolucji należą: lęk przed pająkami (arachnofobia), wężami (ofidiofobia) czy też lęk przed wymiotami (emetofobia – wymioty bowiem mogły spowodować zakażenie niebezpiecznymi 25
  • 8. przestraszony umysł drobnoustrojami). Uwarunkowania kulturowe i osobowościowe fobii są podkreślane przez psychoanalityków. Uważają oni, że fobie biorą się z wypierania własnych emocji i projektowania ich na obiekty naszych lęków. Dobrym przykładem jest tutaj aulofobia. Według psychoanalizy osoba, która boi się instrumentów muzycznych przypominających męskiego członka, wypiera swoje frustracje i emocje związane z seksualnością. Prawdopodobnie rodzice tej osoby byli bardzo powściągliwi i uważali seksualność za coś ohydnego (ech, Panie Freud…). Do tego typu fobii należy również bardzo specyficzna i występująca tylko w Azji „koro”, czyli lęk przed wciągnięciem penisa w głąb brzucha. Jest to uwarunkowane kulturą azjatycką, w której narządy płciowe są uważane za ośrodek sił witalnych, a tym samym ich utrata jest równoznaczna ze śmiercią. Lęki małego Alberta O fobiach uwarunkowanych społecznie, w których główną rolę spełniają kary, nagrody oraz wytwarzanie skojarzeń mówi behawioryzm. Taką fobią jest lęk przed ciemnością. Tutaj krótkie wprowadzenie: ból, głód, zachwianie równowagi i głośny dźwięk to dla niemowlęcia koniec świata i wszystkiego wokół – dziecko jest śmiertelnie (dosłownie) przerażone. Ono jeszcze nie wie, że jak przyjdzie mama, to wszystko wróci do normy i głód zniknie. Nie potrafi przewidywać, bo nie ma poczucia czasu. Wracając do fobii. Nasze głodne, przerażone dziecko leży w łóżeczku w kompletnych ciemnościach. Pojawia się mama, zapala światło i karmi dziecko. Głód mija – koniec świata odwołany. Ale nasze niemowlę uczy się 26
  • 9. przestraszony umysł bardzo szybko. Zaczyna kojarzyć światło z przyjemnością, a ciemność z ogromnym przerażeniem. Jeśli mama za każdym razem, gdy dziecko będzie w nocy głodne, zapali w jego pokoju światło, nieświadomie przyczyni się do „wdrukowania” w nim lęku przed ciemnością. Behawioryści, w porównaniu do pozostałych przedstawicieli psychologii, bardzo dogłębnie zbadali temat fobii. W tym celu wykorzystali jedenastomiesięcznego Alberta (dziecko z sierocińca), u którego za pomocą głośnego dźwięku (gongu) wywołali lęk przed białym pluszowym szczurem. Fobia ma natomiast taką ciekawą właściwość, że łatwo się generalizuje, czyli przenosi na inne podobne obiekty. I tym sposobem mały Albert zaczął się przeraźliwie bać wszystkiego, co białe i puchate, m.in. brody św. Mikołaja. John Watson, który przeprowadził eksperyment, potwierdził tym samym swoją teorię: „Dajcie mi dziecko spłodzone przez dowolną parę rodziców i dajcie mi pełną kontrolę nad środowiskiem, w jakim będzie ono wzrastać – a sprawię, że wyrośnie na wybitnego uczonego, artystę, politycznego przywódcę, czy też, jeśli tylko będę tego chciał, zostanie pospolitym przestępcą”. Czy Watsonowi i jego pomocnikom udało się maleństwo odwarunkować (wygasić lęk)? Prawdopodobnie nie, ale dokładnie nie możemy tego stwierdzić. Wiemy natomiast, że tego typu eksperymenty, jak i testy z LSD czy inne wątpliwe moralnie działania dla dobra nauki, zostały prawnie zakazane. 27
  • 10. przestraszony umysł Zanurz się w lęku… Każdy z paradygmatów psychologii podaje swój sposób leczenia fobii. Psychoanaliza nakazuje dotrzeć do źródeł wyparcia i „przerobić” je. Behawioryści natomiast mówią o zanurzeniu w lęku, czyli doprowadzeniu do kontaktu z przerażającą rzeczą bez możliwości ucieczki lub też desensytyzacji, czyli stopniowego zastępowania nieodpowiednich reakcji (np. ucieczki) neutralnymi (relaksem). Praca z ludźmi, którzy boją się zwykłych rzeczy jest bardzo trudna i łatwo zaprzepaścić jej efekty. Gdy następnym razem po obejrzeniu japońskiego horroru będziecie dygotać ze strachu na dźwięk telefonu lub koleżanki z rozpuszczonymi włosami, pomyślcie, że niektórzy mogą być równie przerażeni z powodu czerwonych przedmiotów lub natrętnej myśli, że obserwuje ich kaczka. słowniczek Erytrofobia – lęk przed czerwienieniem się i czerwonymi przedmiotami to erytrofobia. Anatidaefobia – strach przed tym, że zawsze, w każdym momencie i w każdym możliwym miejscu obserwuje Ciebie kaczka. 28
  • 11. przestraszony umysł słowniczek Psychoanaliza – nurt w psychologii zapoczątkowany przez Zygmunta Freuda. Pierwsze założenia dotyczyły nieświadomych konfliktów rządzących naszą psychiką. Psychoanaliza jest obecnie bardzo złożonym i zróżnicowanym nurtem. Behawioryzm – kierunek w psychologii, który zakłada, że procesy i zjawiska psychiczne są wynikiem funkcjonowania mózgu. Podstawowe „prawa” behawioryzmu to warunkowanie klasyczne (słynny eksperyment Pawłowa z psem śliniącym się na dźwięk dzwonka) oraz warunkowanie instrumentalne (oparte na systemie kar i nagród). Psychologia ewolucyjna – nurt ten uznaje, że wszystkie ludzkie zachowania wynikają z ewolucji zarówno w sensie biologicznym, jak i kulturowym. Przykładowo strach przed pająkami jest uwarunkowany biologicznie – pająki mogą być jadowite i śmiertelnie nas ukąsić. Natomiast jedzenie pająków przez niektóre plemiona jest uwarunkowane kulturowo – nasi dziadkowie tak robili, nasi ojcowie tak robią, więc i my tak będziemy robić, mimo iż zniknęła już główna przyczyna takiego zachowania (czyli brak innego jedzenia). 29
  • 13. przestraszony umysł Bibliografia Albert Hofmann, LSD… Moje trudne dziecko, Wydawnictwo Latawiec 2011 Argyle M., Psychologia stosunków międzyludzkich, Warszawa 2002 Aronson E., Wilson T., Akert R., Psychologia społeczna. Serce i umysł, Poznań 1997 Dollard J., Miller N. E., Osobowość i psychoterapia, Warszawa 1967 Ekman P., Davidson R., Natura emocji. Podstawowe zagadnienia, Gdańsk 1999 Hock R., 40 eksperymentów badawczych, które zmieniły oblicze psychologii, Gdańsk 2003 Horney K., Neurotyczna osobowość naszych czasów, Poznań 2007 http://www.eureknews.pl/index.php/psyche-i-mozg/16- nieustraszeni-sa-wsrod-nas.html http://www.wprost.pl/ar/68351/Choroba-w-modzie/?I=1141 69
  • 14. przestraszony umysł Kępiński A., Lęk, Kraków 2002 Kępiński A., Psychopatologia nerwic, Kraków 2002 Kosslyn Stephen M., Rosenberg Robin S., Mózg. Człowiek. Świat, Kraków 2006 Kratochwil S., Podstawy psychoterapii, Poznań 2003 Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B., Psychologia poznawcza, Warszawa 2005 Plutchik R., Emotion: A Psychoevolutionary Synthesis, New York 1980 Walsch K., Neuropsychologia kliniczna, Gdańsk 2008 Zinker J., Proces twórczy w terapii Gestalt, Warszawa 1991 70
  • 15. przestraszony umysł Fotografie: Str. 11 Malowidła naskalne to pierwsze dzieła sztuki stworzone ludzką ręką, jak i przejaw rodzącego się systemu wierzeń, rytuałów oraz rozbudowanej wyobraźni. Str. 17 Dla niektórych talerz larw to „obrzydlistwo” grożące przy bezpośrednim kontakcie wymiotami. Dla innych smakowicie wyglądający posiłek. A wszystko kwestią uwarunkowań kulturowych… Str. 23 Zwykły cień na ścianie przy odpowiednich okolicznościach potrafi śmiertelnie przerazić. Str. 30 Wystarczył niegroźny, pluszowy szczur, aby mały Albert zaczął się bać dobrotliwego Św. Mikołaja (a właściwie jego białej brody). 71
  • 16. przestraszony umysł Str. 36 Natrętne drapanie się, szczypanie, obgryzanie np. paznokci mogą być przejawem poważnych zaburzeń nerwicowych. Str. 42 Mordercze myśli rzadko idą w parze z morderczymi czynami. Bardzo niewielu z nas ma „osobowość zabójcy”. Str. 48 W tłumie łatwiej dajemy się ponieść emocjom. Razem z innymi ludźmi tworzymy wielki złożony organizm myślący i reagujący jako jedność. Str. 55 Nasz mózg, a w nim przyczyna całego naszego przerażenia – ciało migdałowate (mniej więcej pośrodku pola zaznaczonego na zielono). Str. 62 Najsilniejszy strach odczuwają kobiety z wersją genu Met158 zaniedbane we wczesnym dzieciństwie i przyjmujące środki psychoaktywne. Str. 68 Od strachu można się uzależnić tak samo, jak od narkotyków i innych używek. 72
  • 17. przestraszony umysł Wszystkie fotografie zamieszczone w niniejszej publikacji pochodzą z serwisu Depositphotos. 73