1. ÊÎÌÏÜÞÒÅÐÈÉÍ ÏÐÎÖÅÑÑÎÐ
Áàãø äîêòîð Õ.Àëòàíöýöýã
Лекц №1

2. Ïðîöåññîðûí êîìàíä





Êîìàíäûí óðòûã áàãàñãàõ íýãä¿ãýýð àðãà
Õî¸ðäóãààð àðãà
Ãóðàâäóãààð àðãà
ĺðºâä¿ãýýð àðãà
Òàâäóãààð àðãà

3. Áîäëîãûí ïðîãðàì
Òîäîðõîé áîäëîãûí øèéä áóþó ¿ð ä¿íã ãàðãàæ
àâàõûí òóëä áîäëîãûí íºõöºëä ºãºãäñºí àíõíû
ìýäýýëýë áîëîí áîäîëòûí ÿâöàä ãàðàõ çàâñðûí ¿ð
ä¿í ìýäýýëýë äýýð õèéõ ¿éëäë¿¿äèéã çààñàí
êîìïüþòåðèéí êîìàíäûí äàðààëëûã áîäëîãûí ïðîãðàì
ãýíý.

4. Êîìïüþòåðèéí ïðîöåññîð
Êîìàíäûí
äàðààëàë-ïðîãðàìûã
áèåë¿¿ëäýã
êîìïüþòåðèéí ¿íäñýí áàéãóóëàìæèéã ïðîöåññîð
ãýíý.
Ïðîöåññîð íü êîìïüþòåðýýð õèéãäýõ òîîöîîëîõ
ïðîöåññûã óäèðäàæ ã¿éöýòãýäýã áàéãóóëàìæ
þì.

5. Ïðîöåññîðûí ¿íäñýí ¿¿ðýã

Áóñàä òºõººðºìæèéã óäèðäàõ

Ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàõ áóþó
àðèôìåòèê, ëîãèê ¿éëäýë õèéõ
ìýäýýëýë
äýýð

6. Ïðîöåññîðûí ¿íäñýí ¿¿ðýã
Ïðîöåññîð íü:

Óäèðäàõ áàéãóóëàìæ

Àðèôìåòèê ëîãèê ¿éëäýë õèéäýã áàéãóóëàìæ

7. Ïðîöåññîð äýýðõ ¿éëäýë




Ìýäýýëëèéã ãàäààä òºõººðºì溺ñ óíøèæ îðóóëàõ
Ìýäýýëëèéã ãàäààä òºõººðºìæ ð¿¿ ãàðãàõ
Àðèôìåòèê ¿éëäýë õèéõ (íýìýõ, õàñàõ, ¿ðæèõ,
õóâààõ)
Ëîãèê ¿éëäýë õèéõ (Õî¸ð óòãûã æèøèõ)

8. Ïðîöåññîðûí êîìàíä
Êîìïüþòåðèéí ïðîãðàì íü êîìàíäóóäûí äàðààëàë
õýëáýðòýé áàéíà. Ýíý êîìàíäóóä íü áóñàä
ìýäýýëëèéí àäèë õî¸ðòûí òîî õýëáýðòýé áàéõ
áºãººä ÿìàð ¿éëäýë õèéõèéã çààñàí ¿éëäëèéí êîä
áîëîí óã ¿éëäýëä îðîõ ìýäýýëëèéí õàÿãèéã
àãóóëñàí áàéíà.
¯éëäýëä àøèãëàãäàõ ìýäýýëëèéã îïåðàíä ãýíý.

9. Ïðîöåññîðûí êîìàíä
Õî¸ð îïåðàíäàä õèéãäýõ ¿éëäëèéí êîìàíä åðºíõèé
òîõèîëäîëä:
1. ¯éëäëèéí êîä
2. ¯éëäýëä àøèãëàãäàõ õî¸ð îïåðàíäûí õàÿã (A1,
A2)
3. ¯éëäëèéí ¿ð ä¿íã õàäãàëàõ ¿¿ðèéí õàÿã (¯Ä)
4. Óã êîìàíäûí äàðàà áèåëýõ äàðàà÷èéí êîìàíäûí
õàÿã (ÄÊ)

10. Ïðîöåññîðûí êîìàíä
Õî¸ð îïåðàíäòàé êîìàíäûí åðºíõèé á¿òýö:
êîä
À1
À2
¯Ä
ÄÊ
Òóõàéëáàë: ¯éëäëèéí êîäûí óðò íü 8, ñàíàõ îéí
õàÿãèéí óðò 14 áîë ýíý òîõèîëäîëä êîìàíäûí óðò íü
êîìàíäûí óðò =8+4*14 = 64 áèò
áóþó 8 Â áîëíî

11. Ïðîöåññîðûí óðòûã áàãàñãàõ íýãä¿ãýýð àðãà
Á¿ëýã êîìàíä äàâòàí áèåë¿¿ëýõ
 Á¿ëýã êîìàíäûã áèåë¿¿ëýõã¿éãýýð àëãàñàõ
 Òóñãàé çîðèóëàëòòàé á¿ëýã êîìàíäûã áèåë¿¿ëýõýýð
î÷èõ òýíäýýñ áóöàõ
Ýäãýýð òîõèîëäîëä ë äàðààãèéí áèåëýõ êîìàíäûí
õàÿãèéã çààæ ºãäºã. Ýíý òîõèîëäîëä ò¿¿íèé õàÿãèéã
õàäãàëæ áàéõ çîðèóëàëòòàé òóñãàé ¿¿ðèéã
ïðîöåññîðò áèé áîëãîñîí. ¯¿íèéã ðåãèñòð (register)
ãýæ íýðëýíý.


12. Ïðîöåññîðûí óðòûã áàãàñãàõ íýãä¿ãýýð àðãà
Äàðààãèéí áèåëýõ êîìàíäûí õàÿãèéã õàäãàëàõ
çîðèóëàëò á¿õèé ðåãèñòðèéã êîìàíäûí çààãóóð
ãýæ íýðëýýä IP (Instruction Pointer) ãýæ
òýìäýãëýäýã áóþó áàñ ïðîãðàìûí òîîëëóóð ãýæ
íýðëýýä PC (Program Counter) ãýæ òîâ÷îîð
áè÷äýã.

13. Ïðîöåññîðûí óðòûã áàãàñãàõ íýãä¿ãýýð àðãà
Èíãýæ IP ðåãèñòðèéã îðóóëæ èðñíýýð êîìàíäûí á¿òýö:
êîä À1 À2 ¯Ä
Ýíý íü À1, À2 ¿¿ðò áàéãàà ìýäýýëýë äýýð êîä ¿éëäýë
õèéãýýä ¿ð ä¿íã ¯Ä õàÿãòàé ¿¿ðò áè÷.
(A1) êîä (A2)  ¯Ä

14. Ïðîöåññîðûí óðòûã áàãàñãàõ õî¸ðäóãààð
àðãà
Ãóðâàí õàÿãòàé êîìàíäàíä ¿éëäëèéí ¿ð ä¿íãèéí
õàÿãèéã õàñ÷ ¿éëäëèéí ¿ð ä¿íã õî¸ð îïåðàíäûí àëü
íýãíèé, òóõàéëáàë õî¸ðäóãààð îïåðàíäûí îðîíä
õàäãàëæ ¿ëääýã áàéõààð êîìàíäûí óðòûã áàãàñãàõ
àðãà.
êîä
À1
À2
Ýíý íü À1, À2 ¿¿ðò áàéãàà ìýäýýëýë äýýð êîä ¿éëäýë
õèéãýýä ¿ð ä¿íã À2 õàÿãòàé ¿¿ðò áè÷.
(A1) êîä (A2)  À2

15. Ïðîöåññîðûí óðòûã áàãàñãàõ ãóðàâäóãààð
àðãà
À1 îïåðàíä äýýð íºãºº îïåðàíäûã òîãòìîë áàéðíààñ àâ÷
¿éëäýë õèéãýýä ¿ð ä¿íã ìºí òýð áàéðàíä õèéõ
àðãààð áàãàñãàõ.
Ýíý áàéð íü ïðîöåññîðûí ðåãèñòð áàéõ áºãººä ¿¿íèéã
àêêóìëÿòîð AC () ãýæ íýðëýíý.
Ýíý òîõèîëäîëä ïðîöåññîðûí êîìàíä íü çºâõºí íýã
îïåðàíäòàé áàéõ áºãººä êîìàíäûí óðò ìàø èõ áàãàñíà.

16. Ïðîöåññîðûí óðòûã áàãàñãàõ ãóðàâäóãààð
àðãà
Ýíý áàéð íü ïðîöåññîðûí ðåãèñòð áàéõ áºãººä ¿¿íèéã
àêêóìëÿòîð AC ãýæ íýðëýíý.
êîä
À
Ýíý íü À ¿¿ðò áàéãàà ìýäýýëýë äýýð êîä ¿éëäýë
õèéãýýä ¿ð ä¿íã ÀÑ ðåãèñòðò õàäãàëàõ.
(A) êîä (AÑ)  ÀÑ

17. Ïðîöåññîðûí óðòûã áàãàñãàõ ãóðàâäóãààð
àðãà
Ðåãèñòð íü ñàíàõ îéí ¿¿ðòýé èæèë óðòòàé áàéõ
¸ñòîé áºãººä ò¿¿íèé óòãûã ñàíàõ îéä õàäãàëàõ,
ñàíàõ îéãîîñ àêêóìëÿòîðò áè÷èõ ãýñýí êîìàíä
øààðäëàãàòàé áîëäîã.

18. Ïðîöåññîðûí óðòûã áàãàñãàõ äºðºâä¿ãýýð
àðãà
Êîìàíäûí õàÿãèéí óðò øóóä õàíäàõ ñàíàõ îéí õýìæýýíýýñ
õàìààð÷ õàðüöàíãóé èõ áàéäàã. Èéìä êîìàíäûí
õàÿãèéã øóóä ºãºõã¿é õàðèí îïåðàíäûí õàÿãèéã
õàäãàëæ áàéãàà ðåãèñòðèéí äóãààðûã çààæ ºãºõ
àðãûã õýðýãëýíý.
Ýíý ¿åä ñàíàõ îéí ¿¿ðèéí õàÿã õàäãàëàõàä
çîðèóëàãäñàí õýä õýäýí ðåãèñòðèéã ïðîöåññîðò íýìæ
ºãñºí áàéäàã.

19. Ïðîöåññîðûí óðòûã áàãàñãàõ äºðºâä¿ãýýð
àðãà
Ñàíàõ îéí ÝÕ äóãààðààñ ýõëýí äàðààëàí òºãñãºëºã
ýëåìåíò õàäãàëàãäàæ áàéã. Ýíý ¿åä i-p ýëåìåíòèéí
õàÿã:
ÝÕ+ d*i
Ýíä d íýã ýëåìåíòèéí ñàíàõ îéä ýçëýõ õýìæýý.
Õýðýâ ýõíèé õàÿãèéí ÑÓÓÐÜ, d*I –ã èíäåêñ ãýæ
òýìäýãëýâýë:
Ýëåìåíòèéí_õàÿã=ÑÓÓÐÜ+ÈÍÄÅÊÑ

20. Ïðîöåññîðûí óðòûã áàãàñãàõ äºðºâä¿ãýýð
àðãà
Äàðààëñàí ýëåìåíò¿¿äèéã áîëîâñðóóëàõàä ÑÓÓÐÜ,
ÈÍÄÅÊÑ ãýñýí õî¸ð óòãààð õàÿãèéã òîäîðõîéëäîã áà
ýäãýýðèéã
õàäãàëæ
áàéõ
ðåãèñòð¿¿äèéã
ïðîöåññîðò áàéðëóóëæ ºãñºí áàéäàã áºãººä
õàðãàëçààí áààçûí ðåãèñòð, èíäåêñèéí ðåãèñòð
ãýæ òóñ òóñ íýðëýíý.

21. Ïðîöåññîðûí óðòûã áàãàñãàõ òàâäóãààð
àðãà
ßìàð íýã êîìàíä áèåëñíèé äàðàà ò¿¿íèé ¿ð ä¿íãèéí
(ñºðºã, ýåðýã, òýãýýñ ÿëãààòàé, àõìàä îðîíãîîñ 1
õàëüæ ãàðñàí ãýõ ìýò) øèíæ ÷àíàðûã ñàíàæ õîöðîõ
ðåãèñòð ïðîöåññîðò áàéíà. ¿¿íèéã ïðîöåññîðûí
òºëâèéí ðåãèñòð PSW (processor status word)
ãýíý. Ò¿¿íèé áèò á¿ð íü òîäîðõîé íýã òºëâèéã
èëýðõèéëýí õàðóóëæ áàéäàã.

22. Ïðîöåññîðûí óðòûã áàãàñãàõ òàâäóãààð
àðãà
Êîìàíä áèåëýãäýõýä òºëâèéí ðåãèñòðèéí óòãà
àâòîìàòààð òîãòîîãääîã þì. Ãýõäýý çàðèì áèòèéí
óòãóóäûã çîðèóä ººð÷ëºõ øààðäëàãà ãàðäàã. Èéì
¿éëäëèéã ã¿éöýòãýõ êîìàíäóóä áàéäàã.
Òºëâèéí ðåãèñòðò ïðîöåññîðò çºâõºí ãàíö áàéäàã
ó÷ðààñ ýíý êîìàíäàíä õàÿã ºãºõ øààðäëàãàã¿é.
êîä

23. Ä¿ãíýëò
Êîìàíä áàãàñãàõ çîðèëãîîð ïðîöåññîðò ðåãèñòð
íýìýãäñýí áºãººä ïðîöåññîðûí êîìàíäóóä íü ýäãýýðýýñ
õàìààã÷
 Õî¸ð îïåðàíäòàé
 Íýã îïåðàíäòàé
 Îïåðàíäã¿é êîìàíä ãýæ àíãèëàãäàíà.