Gebelerde hava kirliligine maruz kalma ve saglik iliskisi

1. Gebelikte Hava Kirliliğine Maruz Kalma ve Sağlık İlişkisi
Zeynep Özge ÖZGÜLER1
, Cavit Işık YAVUZ2
1
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü 2
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı
Özet
Hava kirliliği günümüzde sağlık üzerinde en büyük risk oluşturan çevresel faktör olarak
bilinmektedir. 2019’da yayınlanan Küresel Hava Raporuna göre hava kirliliği 2017 için 4.9
milyon ölüm ve 147 milyon yaşam yılı kaybı ile ilişkilendirilmiş ve dünya genelinde beşinci
en yüksek risk faktörü olarak ortaya konmuştur (1). Dünya nüfusunun %90’ından fazlası
Dünya Sağlık Örgütü’nün sağlıklı hava için olan kılavuz seviyelerini aşan bölgelerde
yaşamaktadır (2). Hava kirliliğine maruz kalmanın insan sağlığına olası etkileri arasında;
kronik obstrüktif akciğer hastalığı, iskemik kalp hastalığı, inme, akciğer kanserleri,
solunumsal hastalıklar, diyabet, ateroskleroz ve olumsuz doğum etkileri gibi mortalite ve
morbiditeyi arttıran durumlar ile ilişki bulunmuştur (3). Ancak gebelikte hava kirliliğine
maruz kalmanın etkileri üzerindeki çalışmalar henüz sınırlıdır. Gebeler üzerindeki etkilerin
anlaşılması hem anne sağlığı hem çocuğun hayat boyu yaşam kalitesini etkileyebilecek
sağlık olayları açısından önemlidir.
Gebelikte hava kirliliğine maruz kalma sağlık sonuçları konusunda bilgiler kısıtlı olsa da
son yıllarda anne ve bebek sağlığı ile ilgili yapılan çalışmalar artmıştır ve farklı araştırma
yöntemleriyle birçok olumsuz ilişki raporlanmıştır. Spontan abortus ve fetal mortalite ile
PM10, NO2, SO2, CO, O3 ve NO konsantrasyonları arasında anlamlı ilişkiler bildirilmiştir
(4-6). Hava kirliliğine maruz kalmanın preterm doğum riskini arttırabileceği bununla birlikte
preterm doğumlu bebeklerde hava kirliliğine maruz kalmanın preterm bebeklerde
hâlihazırda olan postnatal mortalite riskini derinleştirebileceği düşünülmektedir (7-9).
Yapılan araştırmalarda düşük doğum ağırlığı ve intrauterin gelişim bozukluğu, konjenital
defektler, konjenital kalp ve aort hastalıkları, fetal femur kısalığı gibi geniş sağlık etkileri
öngören ve bu hastalıklar ile ilişkileri ortaya koyan çalışma sonuçları mevcuttur (10-18).
Gebelikte maruz kalınan hava kirliliğinin anne sağlığı üzerindeki etkilerini inceleyen
çalışmalarsa: maternal stress, preeklamsi ve gebeliğe bağlı diğer hipertansif bozuklukların
görülme riskini anlamlı olarak arttırabileceğini raporlanmıştır (19-22). Hava kirliliğinin anne
ve çocuk üzerindeki olumsuz etkilerinin anlaşılmasının hava kalitesi ile ilgili yapılan
çalışmalara ve hava kalite yönetimine daha da önem kazandırması beklenmektedir.
Neden sonuç ilişkilerinin daha net ve kesin şekillerde anlaşılması için riskleri daha iyi
ortaya koyan nitelikli ve geniş çapta araştırmalara ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. Ancak
bu zamana kadar yapılan araştırmalarda raporlanan sonuçlar gebelikte maruz kalınan
hava kirliliğinin hem gebe hem fetüs üzerine olumsuz sağlık etkileri olduğunu açık şekilde
göstermektedir. Koruyucu halk sağlığı görüşüyle, güncel verilerin, hava kirletici
konsantrasyonlarını kılavuz seviyelerin altında tutmak için yeterli nedenleri oluşturduğu
düşünülmektedir.

2. 1. Global Burden of Air Pollution [Internet]. Institute for Health Metrics and Evaluation.
2016 [cited 2019 Sep 27]. Available from: http://www.healthdata.org/infographic/global-
burden-air-pollution
2. Read the Report | State of Global Air [Internet]. [cited 2019 Sep 27]. Available
from: https://www.stateofglobalair.org/report
3. Review of evidence on health aspects of air pollution – REVIHAAP project: final
technical report [Internet]. 2017 [cited 2019 Sep 27]. Available from:
http://www.euro.who.int/en/health-topics/environment-and-health/air-
quality/publications/2013/review-of-evidence-on-health-aspects-of-air-pollution-revihaap-
project-final-technical-report
4. Moridi M, Ziaei S, Kazemnejad A. Exposure to ambient air pollutants and
spontaneous abortion. J Obstet Gynaecol Res. 2014 Mar;40(3):743–8.
5. Collins JJ, Kasap HS, Holland WW. ENVIRONMENTAL FACTORS IN CHILD
MORTALITY IN ENGLAND AND WALES. Am J Epidemiol. 1971 Jan 1;93(1):10–22.
6. Litchfield IJ, Ayres JG, Jaakkola JJK, Mohammed NI. Is ambient air pollution
associated with onset of sudden infant death syndrome: a case-crossover study in the
UK. BMJ Open. 2018 Apr 1;8(4):e018341.
7. Howson CP, Kinney MV, McDougall L, Lawn JE. Born Toon Soon: Preterm birth
matters. Reprod Health. 2013 Nov 15;10(Suppl 1):S1.
8. Shah PS, Balkhair T, Knowledge Synthesis Group on Determinants of
Preterm/LBW births. Air pollution and birth outcomes: a systematic review. Environ Int.
2011 Feb;37(2):498–516.
9. Liu S, Krewski D, Shi Y, Chen Y, Burnett RT. Association between gaseous
ambient air pollutants and adverse pregnancy outcomes in Vancouver, Canada. Environ
Health Perspect. 2003 Nov;111(14):1773–8.
10. Dadvand P, Parker J, Bell ML, Bonzini M, Brauer M, Darrow LA, et al. Maternal
exposure to particulate air pollution and term birth weight: a multi-country evaluation of
effect and heterogeneity. Environ Health Perspect. 2013 Mar;121(3):267–373.
11. Ha S, Sundaram R, Buck Louis GM, Nobles C, Seeni I, Sherman S, et al. Ambient
air pollution and the risk of pregnancy loss: a prospective cohort study. Fertil Steril.
2018;109(1):148–53.
12. Fleischer NL, Merialdi M, van Donkelaar A, Vadillo-Ortega F, Martin RV, Betran
AP, et al. Outdoor air pollution, preterm birth, and low birth weight: analysis of the world
health organization global survey on maternal and perinatal health. Environ Health
Perspect. 2014 Apr;122(4):425–30.

3. 13. Malmqvist E, Liew Z, Källén K, Rignell-Hydbom A, Rittner R, Rylander L, et al.
Fetal growth and air pollution - A study on ultrasound and birth measures. Environmental
Research. 2017 Jan 1;152:73–80.
14. Jedrychowski W, Bendkowska I, Flak E, Penar A, Jacek R, Kaim I, et al. Estimated
Risk for Altered Fetal Growth Resulting from Exposure to Fine Particles during Pregnancy:
An Epidemiologic Prospective Cohort Study in Poland. Environ Health Perspect. 2004
Oct;112(14):1398–402.
15. Ostro BD, Lipsett MJ, Mann JK, Krupnick A, Harrington W. Air pollution and
respiratory morbidity among adults in southern California. Am J Epidemiol. 1993 Apr
1;137(7):691–700.
16. van den Hooven EH, Pierik FH, de Kluizenaar Y, Hofman A, van Ratingen SW,
Zandveld PYJ, et al. Air pollution exposure and markers of placental growth and function:
the generation R study. Environ Health Perspect. 2012 Dec;120(12):1753–9.
17. Dadvand P, Rankin J, Rushton S, Pless-Mulloli T. Ambient air pollution and
congenital heart disease: a register-based study. Environ Res. 2011 Apr;111(3):435–41.
18. The effects of air pollution on adverse birth outcomes [Internet]. [cited 2019 Sep
27]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4262551/
19. Lin Y, Zhou L, Xu J, Luo Z, Kan H, Zhang J, et al. The impacts of air pollution on
maternal stress during pregnancy. Sci Rep [Internet]. 2017 Jan 18 [cited 2019 Sep 27];7.
Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5241869/
20. Dadvand Payam, Figueras Francesc, Basagaña Xavier, Beelen Rob, Martinez
David, Cirach Marta, et al. Ambient Air Pollution and Preeclampsia: A Spatiotemporal
Analysis. Environmental Health Perspectives. 2013 Jan 1;121(11–12):1365–71.
21. Pedersen M, Halldorsson TI, Olsen SF, Hjortebjerg D, Ketzel M, Grandström C, et
al. Impact of Road Traffic Pollution on Pre-eclampsia and Pregnancy-induced
Hypertensive Disorders. Epidemiology. 2017;28(1):99–106.
22. Xu X, Hu H, Ha S, Roth J. Ambient air pollution and hypertensive disorder of
pregnancy. J Epidemiol Community Health. 2014 Jan 1;68(1):13–20.