2. 1.Tıbbi Malzeme Stokunu Etkileyen Faktörler:
a) Gelecek dönemde planlanan ameliyat miktarı:
Planlanan Ameliyat miktarı arttıkça Tıbbi Malzeme
stoku da artacaktır.
b) Alımların mali yılla sınırlı olması nedeni ile mali yıl
sonunda Tıbbi Malzemelerin tamamının teslim
alınması Tıbbi Malzeme Stokunu Artıracaktır.
c) Verilecek sağlık hizmetinin Tıbbi Malzeme yokluğu
nedeniyle gelecek dönemlerde kesintiye
uğramaması için bulundurulması gereken emniyet
stoku.
3. ca) Malzemenin belirli bir fiyattan istenildiğinde tedarik imkanı:
Stokları azaltıcı yönde etki yapar.
cb) Satıcı firmaların malzeme tesliminde gösterdikleri titizlik:
Stokları azaltıcı yönde etki yapar.
cc) Malzemenin sağlandığı kaynak sayısı: Malzeme sağlanan
kaynak sayısı arttıkça bulundurulacak Malzeme stoku azalır.
cd) Firmaların ulaştığı dikey bütünleşme derecesi: Dikey
bütünleşmenin artması bulundurulacak stok miktarını azaltır.
ce) İkame imkanların varlığı: İkame imkanlarının artması
bulundurulacak stok miktarını azaltır.
cf) Sağlık Hizmetinin kesintiye uğraması nedeniyle uğranılacak
zararın tutarı: Bu nedenle sağlık hizmetinin yerine getirilmesinde
oluşacak aksamalar hasta kaybı ve maliyet artışına neden
olacaksa, bu durum Sağlık Tesisini daha fazla stok
bulundurmaya yöneltebilir.
4. d) Büyük alımlardan sağlanacak tasarruf(Miktar
ıskontosu, ulaştırma masraf tasarrufu): Bu durum
daha fazla stokla çalışmaya neden olur.
e) Malzeme fiyatları hakkında bekleyişler: Fiyat
düşüşü ihtimali daha az malzeme stokuna, fiyat
yükselişi beklentisi ise daha fazla malzeme
stokuna yol açar.
f) Satın alma ve stok kontrolünde etkinlik:
Malzeme stoklarının azalmasına imkan verir.
5. g) Malzemenin dayanma süresi: Malzemenin
dayanma süresinin kısalığı daha az stoka, aksi
durum daha fazla stoka yol açar.
h) Stok tutma maliyeti: Stok tutma maliyetleri
yükseldikçe bulundurulacak stok miktarı azalır.
i) Mali imkanların genişliği ve maliyeti: Mali
imkanların geniş ve maliyetinin düşük olması daha
fazla stok bulundurmaya imkan verir.
j) İşletmenin depolama kapasitesi: Depolama
kapasitesinin büyüklüğü daha fazla stok
bulundurma imkanı verir.
7. 2.Sipariş Giderleri
a)Uygun satıcı bulmak için yapılan giderler
b)Sipariş için yapılan hizmet giderleri:
Sekreterlik,yazışma,haberleşme v.s.
c)Ekspertiz giderleri :Alınacak malların
niteliklerinin belirlenmesiyle ilgili giderler.
(Teknik Şartname Hazırlık Giderleri)
d)Yararlanılmayan miktar iskontosu
e) Malların muayene ve kabul işlemleri için
harcanan giderler
8. a) Yeterli mamul stoku bulunmaması nedeniyle Sağlık
Hizmeti verilemediği için oluşacak gelir kaybı.
b)Malzeme yetersizliği sebebiyle Sağlık Hizmetinin
kesintiye uğraması nedeni ile oluşan zararlar.
C)Sağlık Hizmetinin yerine getirilememesi nedeniyle,
tazminat, zarar ve ziyan ödemeleri
d)Hastaların Sağlık Tesisine karşı güvenin yitirilmesi
Stoklara yapılacak yatırımın optimum tutarının
belirlenmesinde bu faktörlerden bazısını dikkate alan
bir model geliştirilmiştir.Bu model „Ekonomik Sipariş
Miktarı Modeli‟ olarak belirtilebilir.
9. Toplam stok giderlerini (TG) minimum yapacak
sipariş miktarının belirlenmesi için geliştirilmiş bir
modeldir. Yukarda tanıttığımız faktörlerden ilk
ikisini, yani;
1. Sipariş giderleri (TSG)
2.Stok bulundurma giderleri (TSBG) dikkate
alınarak geliştirilmiştir.
10. Bu giderler sipariş başına sabit olan giderlerdir. Bu
nedenle siparişin içerdiği mal sayısı arttıkça toplam
tutarı azalacaktır.
TSG=SXG S= T/M TSG= (T/M)X G
S: Bir dönemdeki sipariş sayısı
G: Beher siparişin gideri
T: Dönem içindeki toplam alım miktarı
M: Beher siparişteki mal miktarı
12. TSBG=OBXB OB: Her siparişteki ortalama birim sayısı
B: Birim stok bulundurma giderleri
Bu giderler, her siparişteki ortalama birim sayısı arttıkça artacaktır.
13. TG= TSG + TSBG nin minimum olacağı sipariş
miktarı TSG ve TSBG ‟nin kesiştiği noktadadır. Bu
durum aşağıdaki şekilde görülmektedir.
14.
TG=TSG+TSBG (TSG) ve (TSBG) yi yerine
koyalım;
TSG=(T/M)XG
TSBG=OBXB
Her siparişteki ortalama birim sayısını (OB),
stoklardaki ortalama birim sayısı (M) açısından
yazarsak;
OB= (M+0)/2=(M/2) olur.
15. (B)yi stok değerinin belirli bir yüzdesi olarak (L)yazarsak;
B=DXL olur. Burada;
D: Birim stokun değeri (alış fiyatı)
L: Stok değerinin yüzdesi olarak stok bulundurma gideri
Buradan;
TSBG= (M/2) x DL
TG= ((T/M) x G) + ((M/2) x DL)
Sonuç olarak;
M(ESM)= olur.
T: Gelecek dönemde ihtiyaç duyulan mal miktarı
G: Beher siparişin gerektirdiği satın alma gideri
D: Birim alış fiyatı ( birim stok değeri)
L: Stok değerinin yüzdesi olarak stok bulundurma gideri
B: Birim stok bulundurma giderleri
S: Bir dönemdeki sipariş sayısı
M: Beher siparişteki mal miktarı
16. ÖRNEK:
İşletmenin gelecek dönemde ihtiyaç duyduğu (satın
alacağı) mal miktarı 20.000 adettir. Her bir siparişin
gerektirdiği satın alma gideri ise 10.000 TL‟dir. Malın
birim alış fiyatı 1.000 TL olup, stok bulundurmanın
gerektireceği giderler stok değerinin %10‟u olarak
tahmin edilmektedir. Bu işletmede, toplam stok
giderlerini minimum yapacak ekonomik sipariş
miktarını, bunun için yılda kaç kez sipariş verilmesi
gerektiğini ve kaç günde bir sipariş verilmesi
gerektiğini hesaplayınız. Bu durumda toplam stok
giderlerinin ne olacağını bulunuz
18.
Buraya kadar siparişin verildiği an malların derhal
teslim edileceği varsayılmıştır. Bu varsayım
gerçeğe uymaz. Varsayımı gerçeğe
uydurduğumuzda, siparişin stok bitmeden belirli
bir süre önce verilmesi zorunluluğu ortaya çıkmış
olur. Finans yöneticisi; siparişin satıcının eline
geçmesi, siparişin hazırlanması ve siparişi verenin
eline ulaşıncaya kadar yolda geçecek süre ile
muayene ve kabul işlemlerinde geçecek süreyi
göz önünde tutmalıdır.
19. ÖRNEK: İşletmenin ekonomik sipariş miktarı 10.000 birim,
sipariş tedarik süresi 10 gün, günlük satış miktarı (günlük
kullanım) 250 birim ise sipariş verme noktası şöyle
bulunabilir.
Sipariş verme noktası = Sipariş tedarik süresi x Günlük
satış miktarı (ihtiyacı)
Sipariş verme noktası = 10 x 250 = 2.500 birim
O halde stoklar 2.500 birime düştüğünde 10.000 birimlik
sipariş verilmelidir. O halde bu işletme stoklar ¼ düzeyine
(2.500/10.000) düştüğünde, yani stokları kullanmaya
başladıktan 30 gün sonra (40 gün x1/4=10 gün, 40-10=30
gün) sipariş vermelidir. ( 10.000 / 250 = 40 gün : stokların
tükenme süresi)
20. Bu durumu aşağıdaki şekille gösterebiliriz. Şekilde
S sipariş verme noktasını göstermektedir.
21. F) EMNİYET STOKU
Gerçek hayatta;
Stok kullanma hızının (günlük stok ihtiyacı) sabit
olmaması ve
Tedarik süresinin her siparişte farklı olabilmesi
nedenleriyle “emniyet stoku”na ihtiyaç
duyulabilmektedir.
Eğer stok kullanma hızı ve tedarik süresi (sipariş
teslim süresi) hakkındaki belirsizlikler yüksekse,
emniyet stoku miktarı da yükselecektir.
22. Örneğimizde emniyet stoku miktarının 500 birim olduğunu kabul edelim.
Emniyet stokunu da modele ilave ettiğimizde Sipariş Verme Noktası ile ilgili
şeklimiz yukarıdaki gibi olacaktır.
Bu durumda işletme siparişini, stoklarda 3000 birim mal kaldığında yapmak
zorunda olacaktır.
23. Halil DİRİCAN
Mali Hizmetler Uzmanı
Ünsal ERGÜN Işıl GENÇ Ebru ÇETİNKAYA
Stok Analiz ve Stok Koordinasyon Ekibi
Teşekkür Ederiz
