3. NEVESER KÖKDEŞ
KİMDİR?
•Mabeyinci Hurşid Bey’in kızı, operet bestecisi,
Muhlis Sabahaddin Ezgi’nin küçük kız kardeşidir.
•Çerkez bir aileden gelmektedir.
•Neveser Kökdeş, babasının sürgünde olduğu yıllarda
1904’de Drama’da doğdu. Ailesinin İstanbul’a
gelmesine izin verilince, Üsküdar’a yerleştiler.
•İlkokuldan sonra Dame de Sion’da okudu. İyi
Francızca bilirdi.
4. MÜZİSYEN BİR AİLE
• Sultan Abdülaziz’in baş mabeyncisi Hurşit bey ,
Sultan Aziz in tahttan indirilmesinin ardından
Drama’ ya sürülür.
• Son derece zarif ve zevk sahibi birisidir.
• Musikiye düşkündür .
• Keman, lavta, on iki telli saz ve nisfiye* çalar .
• Neveser hanımın annesi Dilber hanımdır. Onu
«Sünbülüm» diyerek severler .
*Kısa ney
5. Muhlis Sabahattin Ezgi
• Neveser Hanımın ağabeyi ve Operet bestecisidir.
• Yirmiyi aşkın operet ve revü eserinin yanı sıra,
klasik Türk müziği türünde de birçok şarkı besteler.
• Eserlerinde, doğu ile batı müziğinin bir arada yer
alması nedeni ile Türk müzik ve operet tarihinde
özel bir yeri vardır.
• Kendine özgü, yeni bir Türk müziğinin öncüsüdür.
• Türk operetlerine köyü ve köy yaşamını da dahil
etmiştir.
6. OPERETLER KRALI
• "Muhlis'in Çocukları" adıyla kurduğu operet
topluluğu, 1930'lu yıllarda büyük başarı kazandı.
• Bir süre sonra "Süreyya Opereti" adını alan bu
topluluk, Kadıköy'deki ünlü «Süreyya Paşa»
Tiyatrosu'nda temsillerini sürdürdü.
• Çaresaz, Ayşe, Asaletmaap, Muteber Paşa, Aşk
mektebi, Gülfatma, Monbey, gibi birbiri ardına
sıralanan operetler sırayla sahneye koyuldu.
• "Operet Kralı" olarak tanınıyordu.
7. https://www.youtube.com/watch?v=UAtepMo
•Çok yaşa sen ayşe köyün
yıldızısın, Biricik kızısın,
•Dayının kuzususun. Bahtın
açılsın, Talih saçılsın,
•Gönlün şen olsun, Kendini
üzme sakın. (Heeeyy)
•Vur patlasın çal oynasın
•Bu hayat böyle geçer. (Heeey)
8. ÜNLÜ ESERLERİ
• Tam 23 operet bestelemiştir.
• Eserlerinde, Türk musikisi makam ve usullerini
uyguladığı gibi, Batı müziğinin tampere sesleriyle
geleneksel Türk perdelerini başarıyla kullanmıştır.
• “Dün gece saz meclisine neden geç geldin”, “Bahar
geldi gül açıldı”, “ Hatırla ey peri o mesut geceyi”,
“Oturmuş testi elinde çeşme başında” gibi pek çok
parçasını zevkle dinlediğimiz Muhlis Sabahattin,
kızkardeşinin kendi yolunu izleyen bestelerini
dinledikçe, gözü arkada kalmıyordu.
10. Dünyalar Güzeli
• 99 yaşında hayata veda
eden 1932 Dünya Güzellik
Kraliçesi Keriman Halis
Ece, Neveser hanımın
yeğeni idi.
• Son nefesine kadar
Atatürk’ün sözlerini gururla
hatırladı:
• “O kadar güzel bir iş
başardın ki, tarihe
geçeceksin...”
11. •Küçük Neveser, Musiki çalışmalarına çocukluğunda
başladı. Fransız okulunda piano çalmasını öğrenmişti.
•Biraz da tanbur ve gitar çalardı. Ağabeyinin yanında
sanatını ilerletmek fırsatını buldu.
• Sesi de güzel olduğu için, aynı zamanda solistlik
yapardı.
•Bestekar olarak kendine özgü bir tekniği vardı.
•Musikimizin geleneklerine bağlı kalmamış, bambaşka
bir yol izlemiştir.
•Mesud Cemil, onun eserleri için “Neveser Musikisi”
demiştir.
12. NEVESER KÖKDEŞ
BESTELERİ
•Genellikle, Prelüdler, tangolar, fanteziler, marşlar, Çigan
havaları ve operet müzikleri yapmıştı.
•Vals, operet ve şarkı formlarında eserler besteledi.
•Türk müziği şarkılarının çoğu ‘semai’ usulündedir ve
eserlerinin güftelerinin neredeyse tamamını kendisi
yazmıştır.
•Zamanına göre özgün ve arı bir Türkçe kullanmaktaydı.
•Şarkı formundaki ilk bestesi; “Gülüyorsun güzelim, gül,
güle gülmek yaraşır” isimli şarkıdır.
•
13. BESTE BOLLUĞU
•İstanbul Radyosu'nda bir süre tanbur sanatçısı olarak
da çalıştı, ancak radyoda aradığı ortamı bulamadı.
•Ağabeyi Sabahattin Bey'in operet temsillerinde
piyano çaldı ve ona ait bazı operet şarkılarını taş
plaklara okudu.
•Günümüze ulaşan çok sayıda eser vermiştir. Bazı
kaynaklara göre 500'den, fazla eser bestelediği ileri
sürülür.
•
14. ÇAĞDAŞ BİR SANATÇI
KİMLİĞİ
•Neveser Kökdeş, zamanının en popüler dergisi olan
‘Radyo Alemi' inde (26 Mart 1953) yayınlanan bir
röportajında şunları söylemektedir:
•''Fes-mes devri geçti, niçin musikimizde inkilabı
hazmetmiyoruz? Dede'ler ve Rahmi Bey'lerin bile
zaman zaman Türk musikisinde inkilap yapmak üzere
harekete geçtikleri görülmüş, fakat fes'in altındaki
zihniyet karşısında daha fazla cesaret edememişlerdi.
•‘Yani herkes bilir ki ‘Dede Efendi’ nin valsleri vardır.’
15. HÜZÜNLÜ BİR YAŞAM
ÖYKÜSÜ
•Varlıklı bir ailenin kızı ve döneminin şık hanımlarından
biri olan Neveser Hanım, 16 yaşında topçu subayı
Mehmet Ali Üsküdarlı ile evlenmişti.
•Ancak, bu evlilik çok kısa sürmüş, henüz ikinci yılında
eşinin Çanakkale Savaşı'nda şehit düşmesi neticesinde
bir yaşındaki oğlu Adnan ile başbaşa hayatını devam
ettirmiştir.
•Eşinin şehit olması ile ekonomik sıkıntılara girmiş ve bu
yüzünden içine kapanarak sinir hastası olmuş, 35
yaşlarında geçirdiği yüz felci nedeniyle yüzünün sağ
18. NEVESER MÜZİĞİ
• Neveser'in müzikleri Avrupa'da BBC Radyosu'nda,
Londra-Paris Operaları'nda çalınıyor ve kendisine
Avrupa'dan övgüler yağdırılıyor iken, İstanbul Radyosu
Müdürü Tanburi Mesut Cemil Bey, Birçok müzik adamı
gibi Neveser in müziğine takmış, Neveser in gönderdiği
besteler tahrif edilmiş, uzun zaman yayına alınmamıştı.
• “Neveser’ in müzikleri radyoda neşriyat alamaz, benim
olduğum yerde Neveser olamaz” demiştir.
•Hayatının son yıllarını Moda' da yalnız başına geçirmiş,
1962 yılının 7 temmuz günü Kadıköy' deki evinde
19. BAŞLICA ESERLERİ
•Ankara ve İstanbul Radyolar’ında da çalışan sanatçı,
ağabeyi Muhlis Sabahattin’in operetleriyle de bütün
Anadolu’yu dolaştı. Ardına da o birbirinden güzel,
dillerden düşmeyen;
• “Sevmek seni bir suç ise”,
• “Kuş olup uçsam sevgilimin diyarına”,
•“Gül dalında öten bülbülün olsam”,
• “Bahar pembe beyaz olur”,
• “Sevda seline kapıldı gönül” gibi şarkılarını yapmıştı.
20. Sanatçının Çok Sevilen
Besteleri:
•«Ruhumda neş'e hayale daldım»
•«Sevmek seni bir suç ise»,
•«Neylesem kar etmiyor»",
• «Nekadar hoştu geçen günler»,
•«Hüsranla gönül hep inler»,
•«Gül dalında öten bülbülün olsam»
•«Aşkı fısıldar sesin».
•«Gül olsam yar sümbül olsam»
21. İnci Çayırlı
«Neden bilmem bu iptila»
Neden bilmem bu iptilâ
günden güne hâlim fenâ,
Aşkta yok mu vefâ sorsam sana
hastadır gönlüm inan bana,
Sevmek nedir hiç mi bilmedin
aylar geçti seni görmedim.
•Dinlemek için tıklayın (slayt gösterisi):
•https://www.youtube.com/watch?v=BslBWy-xKEM
23. Dinlemek İçin (Tıklayın)
•«Canandan uzak kaldı gönül» kendi sesinden TRT
kaydı
https://www.youtube.com/watch?v=JpTib6jBL-s
•«Kuş olup Uçsam»
https://www.youtube.com/watch?v=ZtQ1Tx6r9KI
•«Aşkı fısıldar sesin bülbül müsün ah nesin»-Sabite Tur
Gülermen
https://www.youtube.com/watch?v=u2JDvmgU1UY
•«Sevdikçe seni ömrüm artar ey yar»- Tuğçe Pala
https://www.youtube.com/watch?v=6J_SjFQZVJI
24.
25. İlk Dünya Güzelimiz Keriman
Halis Ece'nin halası olan
Neveser Kökdeş , aynı
zamanda Zuhal Olcay’ın
babaannesidir .
Onu 17 yaşına kadar tanıyan
torunu Zuhal Olcay, Neveser
Kökdeş’in zor günlerinin canlı
şahidi olarak şunları söyler:
«O, bestelerinden hiç para
kazanamadı. Müzisyenliğinin
keyfini süremedi; çünkü hep
sıkıntı içinde yaşadı.
Eserlerinin restorasyonunu
bile kendi parası ile yaptırdı.»
26. Seslendiren Ünlüler
•Neveser Kökdeş’in yaşadığı dönemde radyoda onun
bestelerini okuyan sanatçılar arasında; Sabite Tur
Gülerman, Mualla Mukadder, Safiye Ayla, Lütfü Güneri,
Ahmet Üstün ve Zeki Müren gibi isimler bulunmaktadır.
•78 devirli plaklarda kalan bu yorumlardan: Ruhumda
neşe hayale daldım/ Gül olsam ya sünbül olsam/
Sevmek seni bir suç ise/ Bahar pembe beyaz olur/ Aşkı
fısıldıyor sesin/ Bir derin uykudan. Anıları süsler.
•“Zeki Müren. 1955-1963 kayıtları” adlı albümde ise
Neveser Kökdeş’in “Gel de güzelim beni sevindir.” adlı
parçasını dinlememiz mümkün.
27. Beste Özellikleri
•Makam Olarak : En çok Nihavend Makamını
kullanmıştır (14 ) , Rast Makamında 13 Bestesi vardır
. Türk müziğinde en çok kullanılan Hicaz , ayrıca
Uşşak Makamlarında hiç bestesi yoktur.
•Usül Olarak : En çok Semai usulünü kullanmıştır(30).
•Curcuna (24) adet .
•Form Olarak : 75 Eseri Şarkı , 1 tanesi Türkü
Formundadır.
28. Selma SAĞBAŞ- «Âlemi Gülzar
Ederdim Kâdir Olsaydım Eğer»
(HİCAZKÂR)R.G.
•https://www.youtube.com/watch?v=9fq6q2WXwPs
•Bu beste, benim en beğendiğim eserlerinden
birisi.
•Nota ve ahenk zenginliği insanı sarıyor, ekiliyor,
geçmişe götürüyor.
