Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
Elkd. Rad. yay. Sİ.pptx
1. Kafedra: Radioelektron və
Aerokosmik sistemlər
Fakültə: Xüsusi texnika və
texnologiya
Fənn: Elektrodinamika və
Radio dalğaların yayılması
Qrup: 741a
Tələbə: Abdulla Nəbi
Müəllim: M.Əliqismət
Bakı 2023
AZƏRBAYCAN ELM VƏ TƏHSİL NAZİRLİYİ
5. Radiorabitənin inkişaf tarixi
İnformasiyaların naqildən istifadə etmədən
uzaq məsafələrə ötürülməsi radiosiqnallar
vasitəsi ilə reallaşması bötük bir əhəmiyyət
kəsb edir. Bu əsasəndə hərəkətdə olan
obyektlər arasında rabitənin təşkili
prosesində özünü daha qabarıq şəkildə
biruzə verir. Beləki, bu obyektlər arasında
praktiki olaraq xətti və optik kabel
vasitələrinin köməyi ilə rabitəni təşkil etmək
mümkün deyildir.
6. İlk dəfə açıq mühütdə radio siqnalların
ötürülməsini İtaliyan fizioloqu Ludji
Qalvani müşahidə etmişdir. O hələ 1771-
ci ildə elektrostatik maşının yaratdığı
qığılcım boşalmalarının qısa bir
məsafədə parçalanmış qurbağanın
əzələsinə necə təsir etdiyini və onun
büzülməsinə səbəb olduğunu nümayiş
etdirdi.
7. Maksvel nəzəriyyəsinə uyğun olaraq
dəyişən elektrik və sahəsi ayrı-ayrılıqda
mövcud ola bilməz:
Yəni dəyişən maqnit sahəsi ətrafında
elektrik sahəsi,eyni zamandada dəyişən
elektrik sahəsidə öz nğvbəsində
ətrafında maqnit sahəsi yaratmış olur.
8. Maksvel nəzəriyyəsi öz
növbəsində maqnit və
elektrik sahələrini özündə
birləşdirmiş oldu və bu
nəzəriyyə sübut etdiki,
elektromaqnit sahəsi real
olaraq mövcuddurlar
9. Elektromaqnit sahəsi yayılarkən həm
istiqamətcə, həm də kəmiyyətcə
dəyişir. Onun üçün elektromaqnit
sahəsi bir sıra mühüm vektorlarla
xarakterizə edilir.
Adətən elektromaqnit sahəsi
bir-birilə qarşılıqlı əlaqədar olan iki -
elektrik sahəsi və maqnit sahələrinin
cəmi kimi ifadə edilir.
Vahid elektromaqnit sahəsinin
elektrik və maqnit sahələrinin cəmi
kimi təsvir edilməsi nisbi xarakter
daşıyır və o seçilmiş koordinat
sistemindən asılıdır.
10. Elektrik səhəsi həm tərpənməz və həm də hərəkət edən yüklərlə
yaranır. Bundan fərqli olaraq maqnit sahəsi isə yalnız hərəkətdə
olan yüklərlə yaranır.
Elektromaqnit sahəsi müəyyən təsir istiqamətinə malikdir.
Odur ki, belə sahələri tam təsvir etmək üçün xüsusi vektorial
kəmiyyətlər daxil edilir.
11. Elektromaqnetizminəsasını elektromaqnit
sahəsi haqqında təsəvvürlər təşkil edir.
Elektromaqnit sahəsi yayılarkən həm
istiqamətcə, həm də kəmiyyətcə dəyişir.
Onun üçün elektromaqnit sahəsi bir sıra
mühüm vektorlarla xarakterizə edilir.
Adətən elektromaqnit sahəsi bir-birilə
qarşılıqlı əlaqədar olan iki- elektrik sahəsi
və maqnit sahələrinin cəmi kimi ifadə
edilir.
12. Vahid elektromaqnit sahəsinin elektrik və maqnit
sahələrinin cəmi kimi təsvir edilməsi nisbi xarakter
daşıyır və o seçilmiş koordinat sistemindən asılıdır
Elektrik səhəsi həm tərpənməz və həm də hərəkət
edən yüklərlə yaranır. Bundan fərqli olaraq maqnit
sahəsi isə yalnız hərəkətdə olan yüklərlə yaranır.
E
D
P
E
D
E
к
P а
е
вя
0
0 ,
13. Maksvelin birinci tənliyinin
diferensial forması olan (1)
ifadəsi, Amper qanunun - 𝑟𝑜𝑡𝐻
⃗⃗ = 𝛿⃗, ümumiləşmiş şəklidir və
sağ tərəfə əlavə olunan 𝜕𝐷⃗⃗ 𝜕𝑡
həddi isə dəyişmə cərəyanının
sıxlığı adlanır
14. Maksvelin ikinci tənliyi olan (2),
ixtiyari kontur və mühit üçün
elektromaqnit induksiyasının əsas
qanununun ümumiləşdirilməsidir.
𝑟𝑜𝑡𝐻⃗⃗ = 𝛿⃗ + 𝜕𝐷⃗⃗ 𝜕𝑡 , (1)
𝑟𝑜𝑡𝐸⃗⃗ = − 𝜕𝐵⃗⃗ 𝜕𝑡 , (2)
div𝐷⃗⃗ = 𝜌 , (3)
div𝐵⃗⃗ = 0. (4)
15. Maksvelin üçüncü tənliyi olan (3) isə
ixtiyari mühitdə Qaus tənliyinin,
stasionar və dəyişən elektrik sahələri
üçün ümumiləşmiş halıdır.
Maksvelin dördüncü tənliyi - (4)
yazılarkən, qəbul olunmuşdur ki, hər bir
maqnit sahəsi (vakuumda və ya
mühitdə, stasionar və ya dəyişən
olduqda) həmişə solenoidaldır, yəni
maqnit yükləri yoxdur
16. Elektromaqnit sahəsi bir-birlərindən asılı olan 6 vektordan
ibarət olursada ümumi halda elektromaqnit sahəsi 4
vektrtola xarakterizə edilir.
M
,
B
,
H
P
,
D
,
E vя
H
,
B
,
D
,
E
mühit xətti bir cins izotropolardan ibarət olduğu halda isə,
elektromaqnit sahəsini yalnız iki vektorlar ilədə xarakterizə
etmək olar.
H
E вя
Maksvelin I tənliyini Amper qanununun (tamcərəyan)
ümumiləşdirilməsidir.
Maksvelin birinci tənliyinin diferensial forması olan (1) ifadəsi,
Amper qanunun - 𝑟𝑜𝑡𝐻⃗⃗ = 𝛿⃗, ümumiləşmiş şəklidir və sağ tərəfə
əlavə olunan 𝜕𝐷⃗⃗ 𝜕𝑡 həddi isə dəyişmə cərəyanının sıxlığı
adlanır
Maksvelin birinci tənliyi
17. Maksvelin ikinci tənliyi olan (2), ixtiyari kontur
və mühit üçün elektromaqnit induksiyasının
əsas qanununun ümumiləşdirilməsidir
Maksvelin ikinci tənliyi dəyişən proseslər üçün
Faradeyin induksiya qanununun ümumiləşdirilməsidir.
Faradeyin induksiya qanunu aşağıdakından ibarətdir:
hər hansı bir qapalı konturdan keçən maqnit selinin
dəyişməsi bu konturda elektrik hərəkət qüvvəsi yaradır
S
Q
S
d
B
dt
d
l
d
E
t
B
E
rot
18. Maksvelin üçüncü tənliyi
Maksvelin üçüncü tənliyi isə ixtiyari mühitdə Qaus
tənliyinin, stasionar və dəyişən elektrik sahələri üçün
ümumiləşmiş halıdır.
Qauss-Astroqradskı teorimlərinin tətbiqi
Qauss teorimi: İnduksiya vektorunun qapalı
səth üzrə seli həmin səthin daxilində olan
elektrik yükünə bərabərdir.
Q
S
d
D
S
V
dV
Q
2
0
V
m
Kl
V
Q
lim
V
S
dV
S
d
D
V
V
dV
dV
D
div
Maksvelin üçüncü tənliyi
19. Maksvelin dördüncü tənliyi
Maksvelin dördüncü tənliyi - yazılarkən, qəbul
olunmuşdur ki, hər bir maqnit sahəsi (vakuumda və ya
mühitdə, stasionar və ya dəyişən olduqda) həmişə
solenoidaldır, yəni maqnit yükləri yoxdur.
Maksvelin dördüncü tənliyi maqnit sahəsi üçün Qaus
teoreminin ümumiləşdirilməsidir. Qaus teoreminə görə
qapalı səthdən keçən maqnit induksiya vektoru sıfra
bərabərdir.
Maksvelin dördüncü tənliyi maqnit sahəsi üçün Qaus
teoreminin ümumiləşdirilməsidir. Qaus teoreminə görə
qapalı səthdən keçən maqnit induksiya vektoru sıfra
bərabərdir.
0
S
d
B
S
0
B
div
Nəticə:1.Maksvelin dördüncü tənliyindən görünürki, maqnit sahəsinin qüvvə
xətlərinin başlanğcı və sonu yoxdur, yəni bu qüvvə xətləri qapalıdır.
2.Maksvelin dördüncü tənliyindən görünürki, təbiətdə maqnit yükləri yoxdur.
3. Maqnit sahəsi qeyri-potensiallıdır.
4. Maqnit sahəsi sabit maqnitlərlə yaranır.
