Avrupa Birliği Hukuku Dersi İçin Hazırlanmış Olan "Avrupa Birliğinin Kurumsal Yapısı" nı konu alan slayttır. 1- Avrupa Parlamentosu (The European Parliament (EP)) 2- Avrupa Konseyi ya da Avrupa Hükümet ve Devlet Başkanları Konseyi ya da Avrupa Birliği Liderler Zirvesi ya da Avrupa Zirvesi (European Council) 3-Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi ya da Konsey (The Council of the European Union ya da Council of Ministers ya da Council) 4- Avrupa Birliği Komisyonu ya da Komisyon (European Commission) 5- Avrupa Birliği Adalet Divanı (European Court of Justice) 6- Avrupa Merkez Bankası (The European Central Bank) 7- Avrupa Birliği Sayıştay'ı (The European Court of Auditors)

1. Avrupa Birliği’nin Kurumsal Yapısı
Tolunay AKAY

2. Başlarken
• Hükümetlerarası Kurumlar
- Avrupa Konseyi
- Konsey
• Bütünleştirici Kurumlar
- Avrupa Komisyonu
- Avrupa Merkez Bankası
• Denetim Kurumları
- Avrupa Parlamentosu
- Avrupa Adalet Divanı
- Sayıştay
• Avrupa Birliği organlarını nitelik ve
temel faaliyetleri bakımından yan
taraftaki gibi sınıflandırmamız
mümkün.
• Hükümetlerarası kurumlar, üye
devletleri temsil eder ve ulusal
menfaatleri gözetir.
• Bütünleştirici Kurumlar, üye
devletlerden bağımsız ve öncelikle
Avrupa Birliği’nin çıkarlarını gözetir.
• Denetim Kurumları, Avrupa Birliği
Sisteminin işleyişini kontrol eder.

3. Avrupa Birliği’nin Organları
1. Avrupa Parlamentosu (The European Parliament (EP))
2. Avrupa Konseyi ya da Avrupa Hükümet ve Devlet Başkanları Konseyi
ya da Avrupa Birliği Liderler Zirvesi ya da Avrupa Zirvesi (European
Council)
3. Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi ya da Konsey (The Council of the
European Union ya da Council of Ministers ya da Council)
4. Avrupa Birliği Komisyonu ya da Komisyon (European Commission)
5. Avrupa Birliği Adalet Divanı (European Court of Justice)
6. Avrupa Merkez Bankası (The European Central Bank)
7. Avrupa Birliği Sayıştay'ı (The European Court of Auditors)

4. Başlarken
• Az önce incelediğimiz bu yedi organda kurucu antlaşmaların kendilerine
verdiği yetkilere dayanarak hareket edebilirler.
• Sınırlı yetki ilkesi gereği organlar kendi yetkilerini bilir ve bu yönde hareket
ederler. Ayrıca hiçbir yetki salt olarak bir organa verilmemiştir. Bir nevi kontrol
ve denetim mekanizması yaratmak amacıyla tüm organlar bir yerde bir kişiye
ya da bir başka organa bağlanmaktadırlar.
• Organlara verilmeyen yetkiler hala devletlerdedir.
• Avrupa Birliğinde tam olarak kuvvetler ayrılığının benimsendiğini
söyleyemeyiz.

5. Avrupa Parlamentosu
The European Parliament

6. Genel Olarak
• Genel olarak Parlamento, demokratik meşrutiyetin bir simgesi olarak halkı
temsil eder.
• Doğrudan halk tarafından seçilen 750 üyeden (milletvekili kavramı da
kullanılabilir) oluşur. Her devletin, Parlamentoda ne kadar temsilcisi olacağı
üye devletin nüfusu ile doğru orantılıdır. Üye devletler en az 6 en çok 96 kişi
ile temsil edilebilir.
• Avrupa Parlamentosu’nda görev yapan temsilciler, uluslarına göre değil,
siyasi görüşlerine göre grup oluşturmaktadırlar. (Almanya grubu değil de
Liberaller, Hristiyan demokratlar gibi.) Bir başka ifadeyle bu gruplar ulus birliği
gözetmez, fikir birliği göz ederler.

7. Çalışma Sistemi
• Avrupa Parlamentosu çalışmalarını, tıpkı bizim ülkemizde TBMM’de olduğu
gibi alt komisyonlar ile yürütür. (İç Pazar Komisyonu, Adalet Komisyonu gibi.)
Güncel komisyon sayısı 22’dir.
• Parlamentonun temel karar alma organı başkan ve başkan yardımcılarının
biçimlendirdiği divan, divan üyeleri ve siyasi grup liderlerinin oluşturduğu
genişletilmiş başkanlık divanıdır.
• Parlamento, kullanılan oyların salt çoğunluğu ile karar alır. Toplantı yeter
sayısı ise parlamento üyelerinin en az 1/3’ünün salonda hazır bulunması
halinde sağlanır. Ayrıca gündem belirleme, istişare yapma ve oturum
tutanağını onaylama gibi konularda bir toplantı yeter sayısı aranmamaktadır.

8. Görev ve Yetkileri
• Avrupa Parlamentosu ilk kurulduğunda yetki fakiriydi ancak sonradan olumlu
siyasi konjonktür ile yetkileri arttırılmıştır. Örneğin başlangıçta yasama ve
bütçe konusunda görüşmelere katılmak gibi yetkileri yokken şu anda konsey
ile birlikte bu görevleri icra edebilmektedir.
• Avrupa Parlamentosu yasama yetkisini Konsey ile paylaşır. Üye devletleri
bağlayacak olan hukuki düzenlemelerin yürürlüğe girebilmesi için Konseyin
ve Parlamentonun onayı aranmaktadır. Aynı şekilde Avrupa Parlamentosu ve
Konseyin onayı alınmadan bütçenin oluşturulabilmesi mümkün değildir.
• Parlamentonun Komisyon üzerinde de denetim yapmak ve hatta gensoru
vererek komisyonu düşürmek gibi görev ve yetkileri vardır.
• Ayrıca Konsey, uluslararası hukuk çerçevesinde taraf olacağı antlaşmanın,
özel olarak ortak dış ve güvenlik politikaları haricinde olması durumunda
diğer anlaşmaları akdedebilmek için Parlamentonun onayını almak
zorundadır.

9. Avrupa Konseyi
European Council

10. Genel Olarak
• Avrupa Konseyi, Avrupa Birliğinin en yüksek politik kurumudur.
• 1961 yılında Fransa’nın girişimleri ile devlet temsilcilerinin bir araya gelerek
siyasi nitelikte kararlar alması için toplanan oluşum tıpkı bir zirve (summit)
niteliğindeydi. Yine Fransa’nın girişimi ile 1974 yılında bu zirvelerin periyodik
hale getirilmesi ve ‘Avrupa Konseyi’ adı altında düzenlenmesi yönünde bir
öneri yapılmıştır. Önerinin kabul görmesinin ardından üye devletlerin devlet
ve hükümet başkanları ile birlikte Komisyon başkanının da katılımıyla Avrupa
Konseyi resmen oluşturulmuştur.

11. Genel Olarak
• Avrupa Konseyi 1986 yılına kadar de facto olarak sistemde yer almış, 1986
yılında kabul edilen Avrupa Tek Senedi ile birlikte kurucu anlaşmalara dahil
olabilmiştir.
• Lizbon Anlaşması ile birlikte başkanlık makamı oluşturulmuş olup, konseyin
çalışmalarının sistematikleştirilmesi sağlanmıştır.
• 28 üye, devlet veya hükümet başkanı, 1 üye Konseyin kendisi tarafından
seçilen ve bu Konsey’e başkanlık edecek olan kişi, 1 üye de Komisyon
başkanı olmak üzere Avrupa Konseyi toplamda 30 üyeden oluşmaktadır.

12. Görev ve Yetkileri
• Avrupa Konseyi tabiri caizse Avrupa Birliği’nin kubbe taşıdır. Birliğin en
önemli organı olarak birlik politikalarının belirlenmesinde kilit bir rol
üstlenmektedir.
• Avrupa Konseyi’nin yasama yetkisi bulunmamaktadır ancak yasama
faaliyetlerinin yürütülmesi konusunda önemli bir role sahiptir.
• Avrupa Birliği’nin diğer kurumlarının çözemediği ihtilafları çözme, birliğin
gelişimi için gerekli olan ivmenin kazandırılması, birliğin bütünleştirilmesi ile
ilgili çalışmalar yapmak, uluslararası anlaşmaları tadil etmek gibi görevleri
vardır.

13. Görev ve Yetkileri
• Birliğin temel ilkelerini ihlal eden üye devletlerin tespiti,
• Bakanlar Konseyi’nin oluşumu konusunda kendisine verilen yetkileri
kullanmak,
• Merkez Bankası’nın oluşumu konusunda kendisine verilen yetkileri
kullanmak,
• Komisyon başkanını belirleyerek parlamentoya sunmak suretiyle komisyon
üyelerini belirlemek,
• Komisyon başkanı ile birlikte uzlaşarak yüksek temsilci atamak ve görevden
almak,
• Kısaca Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği’nin siyasi tercihlerini şekillendiren ve
gelecek perspektiflerini geliştiren temel organdır.

14. Konsey Başkanının Görev ve Yetkileri
• Avrupa Konseyi’nin çalışmalarına başkanlık etmek ve bu çalışmaları
yürütmek,
• Avrupa Konseyi bünyesinde uzlaşma ve uyumu kolaylaştıracak çalışmalar
yapmak,
• Avrupa Konseyi’nin her toplantısının ardından Avrupa Parlamentosu’na rapor
sunmak,
• Komisyon başkanıyla işbirliği içerisinde ve Genel İşler Konseyi’nin
çalışmalarının hazırlığını ve yürütülmesini sağlamak,
• Yılda dört kere Konsey’i toplantıya davet etmek. Eğer OHAL söz konusu ise
Konsey her zaman toplanabilir.
• Ayrıca Konsey başkanı 2.5 yıllık bir süre için seçilir ve seçilen başkan tekrar
aday olabilir.

15. Karar Alma Usulü
• Kurucu anlaşmalarda aksine bir hüküm olmadıkça Konsey kararlarını
uzlaşma yani konsensüs yoluyla alacaktır.
• Avrupa Konseyi, kendi iç tüzüğü dahil usul ile ilgili kararlarını basit çoğunlukla
alacaktır.
• Kurucu anlaşmalarda Avrupa Konseyi’nin ayrıca bazı durumlarda kararlarını
oy birliği ile alacağı düzenlenmiştir. Ayrıca çekimser olarak kullanılan oyların,
oybirliğini bozmayacağı öngörülmüştür.
• Nitelikli çoğunluğun uygulanacağı alanlar ise konseyin kendi başkanını
seçme, Dış İşleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi’nin atanması
durumudur.

16. bakanlar konseyi
The Council of the European Union

17. Genel Olarak
• Bakanlar Konsey’i Avrupa Birliği’nin yasama ve yürütme alanında önemli
yetkilerle donatışmış bir organıdır.
• Bakanlar Konsey’i yasama yetkisini her ne kadar Parlamento ile birlikte
kullandığını söylesekte, Avrupa Birliğinin yasama yetkisini elinde bulunduran
temel organıdır.
• Avrupa Birliği’nin bazı politikalarının belirlenmesi ve kurucu antlaşma
hükümleri çerçevesinde eşgüdümünün sağlanması Bakanlar Konseyi’nin
görevlerindendir.
• Konsey, üye devletlerin kendilerini taahhüt altına sokabileceği bakan
seviyesinde ki temsilcilerinden oluşmaktadır.
• Konsey, gündemi belirleyerek çeşitli konularda toplandığından, toplantıya
katılacak bakanlar o gündeme özgü alanda görev yapan bakanlardır.

18. Görev ve Yetkileri
• Konsey, yasama faaliyetleri konusunda kendisine verilen görev ve yetkileri
kullanır,
• Parlamento ile birlikte bütçe konusunda kendisine verilen yetkileri kullanır,
• Birliğin diğer organ ve kurumlarıyla gerekli anlaşmaları yapmak konusunda
kendisine verilen yetkileri kullanır,
• Avrupa Birliği politikalarının genel olarak eş güdümünü sağlar.

19. Karar Alma Usulü
• Bakanlar Konseyi sürekli çalışır yani faal durumda olmadığından, toplanması
ilgili gündem üzerine üç kişinin kendisini davet etmesi üzerine gerçekleşir:
1. Komisyonun Daveti
2. Üye Devletlerden Herhangi Birinin Daveti
3. Dönem Başkanının Daveti

20. Avrupa Komisyonu
European Commission

21. Genel Olarak
• Avrupa Komisyonu, tıpkı bir devletin hükümeti gibi hareket ederek Avrupa
Birliği’nin politik sisteminde öncelikle yürütme görevini yerine getirir.
• Avrupa Birliği’nin temel yürütme organı olmasının yanı sıra, hukuk konulması
süresince öneride bulunma, birlik hukukunun uygulanmasını gözetme, ortak
pazar gelişimi, uluslararası antlaşmaların müzakere sürecini yürütme
görevleri de Komisyon tarafından icra edilir.
• Yaklaşık kırk bin bürokrat ile bünyesinde en fazla personel barındıran Avrupa
Birliği organı Komisyondur.
• Avrupa Birliği’nin ulusal üstü bir organı olan Komisyon, esasen Avrupa
Birliği’nin çıkarlarını gözetir.
• Komisyonun görev süresi beş yıl ile sınırlıdır. Görev süresi biten üyelerin
tekrar seçilme hakları bulunsa da uygulamada bu duruma fazla
rastlanmamaktadır.

22. Genel Olarak
• Merkezi Brüksel’de bulunan Komisyon, üye devlet vatandaşı olan ve komiser
olarak adlandırılan üyelerden oluşmaktadır.
• Avrupa Parlamentosu’nun verdiği gensorunun kabul edilmesi durumunda
Komisyon üyeleri istifa etmiş sayılır.
• Seçilen Komisyon başkanı, Avrupa Konseyi’nin doğal bir üyesidir. Aynı
zamanda seçilen Komisyon başkanı bu görevi dışında başka bir göreve ait
sorumluluğu üstlenemez.

23. Görev ve Yetkileri
Komisyon,
• Kurucu antlaşmalar ve organlar tarafından kabul edilen tedbirlerin
uygulanmasını sağlar.
• Bütçeyi uygular ve ilgili programları yönetir.
• Bakanlar Konseyi’nin görevlendirmesiyle imzalanacak olan uluslararası
antlaşmaların müzakeresini yürütür.
• Avrupa Birliği’ne üye olmak isteyen aday devlet başvurularının kabulünü ve
buna bağlı olarak tüm üyelik müzakerelerinin yürütülmesini sağlar.
• Adalet Divanı’nın kontrolünde kurucu antlaşmaları ve bu antlaşmalar
çerçevesinde oluşturulan ikincil hukuku korumakla görevlidir.

24. Adalet DivanI
European Court of Justice

25. Genel Olarak
• Avrupa Birliği Adalet Divanı, Avrupa Birliği’nin en yüksek yargı organıdır.
• Görev yapacak olan yargıç ve savcılar kendi ülkelerinde en yüksek yargısal
görevleri yerine getirmiş ya da getirmeye eğil olan hukukçular tarafından
seçilir.
• Seçilen yargıçlar kendi aralarında üç yıl süre ile görev yapmak üzere bir
başkan seçerler. Seçilen başkan büyük daireye ve genel kurula başkanlık
eder.
• Yargıçlar göreve başlamadan önce tarafsızlık, vicdanilik ve gizlilik üzerine bir
yemin ederler.
• Seçilen yargıçların görevlerini rahat bir şekilde ifa edebilmeleri için görev
süresince yaptıkları faaliyetlere karşı yargı dokunulmazlığına sahiptirler. Bu
dokunulmazlık mutlaktır ve görev süreleri dolduktan sonra da bağışıklıkları
devam eder.

26. Genel Olarak
• Görev yapan yargıçlar siyasi ya da idari başka bir iş ile meşgul olamazlar.
• Yargıçlar görev süreleri içerisinde Divan’ın alacağı karara göre görevden
alınabilirler.
• 28 üyeli Divan’ın genel kurulu için toplantı yeter sayısı 15’tir. Kararlar
toplanan üyelerin salt çoğunluğu olan 8 üyenin olumlu kararı ile alınabilir.
• Divan toplantılarının hepsi gizli olarak gerçekleştirilir.

27. Divanın Görev ve Yetkileri
1. Ulusal üstü bir yargı organı olan Divan, birlik hukukunun yorumlanmasında
uygulanmasının hukuka uygunluğunun sağlanmasında ve uygulamadan
kaynaklanan boşlukları doldurmada yetkilidir.
2. Gerek birincil hukuk, gerekse ikincil hukuktan oluşan Birlik hukukundan
kaynaklanan uyuşmazlıkların çözüm merciidir.
3. Birlik organlarının ve üye devletlerin hukuka uygun davranıp davranmadığını
denetlemektedir.
• Divan’ın kararları kesin ve nihaidir. Temyiz ve itiraz söz konusu değildir.

28. Divan’ın Yargı Yetkisi
• Divan’ın yargı yetkisi mecburi ve ihtiyari olmak üzere ikiye ayrılır.
Mecburi Yetki: Divan’ın kurucu antlaşmalar ile belirlenen konular sebebiyle
çıkan uyuşmazlıkların çözümlenmesidir.
İhtiyari Yetki: Kurucu antlaşmalarda ve ikincil hukukta belirlenmemiş
uyuşmazlığın tarafları bu mevzuyu divana götürmek zorunda değildir.
İstedikleri takdirde taraflara divanın görüş bildirmesidir.
• Divan re’sen olarak hareket edemez. Uyuşmazlığın mutlaka kendisine
götürülmesi gerekmektedir. Dava açma yetkisi üç kişiye tanınmıştır. 1- Üye
Devletler, 2- Birliğin Tüm Organları, 3- Üye Devlet Vatandaşları

29. Yargı Yetkisi Dışında Kalan Haller
• Konsey, Komisyon ve Merkez Bankası’nın tavsiye ve görüşleri Divan’ın yargı
yetkisinin dışındadır.
• Birliğin ortak dış politika ve savunma alanı Divan’ın yargı yetkisinin
dışındadır.

30. Merkez Bankası
The European Central Bank

31. Genel Olarak
• Avrupa Merkez Bankası tüzel kişiliğe sahip bağımsız bir AB organıdır. Görevi,
para birimi olarak Euro'yu kullanan AB üyesi ülkelerden oluşan Euro
bölgesinde fiyat istikrarını sağlamaktır.
• Avrupa Merkezi Bankası, Avro bölgesi içinde bulunan 19 ülkenin para
politikasını yönetmekte olan bir kuruluştur.
• Birleşik Krallık ve Danimarka, Maastricht Antlaşması'nda yer alan
ayrıcalıklara dayanarak Euro'ya geçmeyen AB üyeleridir. Bu ülkelerin
hükûmetleri ya da bir referandum sonucu halkları bu yönde karar vermedikçe
AB tarafından yasal bir baskıyla karşılaşmaz. 28 Eylül 2000'de Danimarka'da
yapılan referanduma göre, oy verenlerin %53,2'si Euro'ya geçmeye karşı
çıkmıştır.

32. Genel Olarak
• İsveç'in avro konusunda bir ayrıcalığı olmamasına karşın, bu ülkede
gerçekleştirilen referandumlar Euro'ya geçişi engeller durumdadır. 14 Eylül
2003'teki referanduma göre, oy kullananların %56,1'i Euro'ya 'hayır' demiştir.
Kriterleri karşıladıktan sonra Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Hırvatistan,
Macaristan, Polonya ve Romanya da Euro'ya geçmek zorundadır.
• Merkezi Almanya'nın Frankfurt kentinde olan Banka'nın karar alma organları,
Yürütme Kurulu, Yönetim Konseyi ve Genel Kurul'dur.

33. SayISTAY
The European Court of Auditors

34. Genel Olarak
• Avrupa Sayıştay'ı, Birliğin tüm gelir ve giderlerini inceler, işlemlerinin hukuka
ve usule uygunluğunu temin eder. Sayıştay denetimi, gelir ve giderlerin
hukuka uygunluğu ile düzenliliğini ve iyi bir mali idareyi sağlamaya yöneliktir.
• Avrupa Sayıştay'ı her bir üye devletten birer üye olmak üzere 28 üyeden
oluşmaktadır. Üyeler, Konsey tarafından Parlamento'ya danışıldıktan sonra, 6
yıllık bir süre için tayin edilir. Bu üyeler, kendi ülkelerinde denetim
kurumlarında çalışan veya çalışmış ve bu görev için özel niteliğe sahip
kişilerin arasından seçilir. Sayıştay üyelerinin bağımsızlığı ve tarafsızlığı
güvence altına alınmıştır.

35. Bu slayt hazırlanırken
Avrupa Birliği Resmi İnternet Sitesi
http://europa.eu/
Avrupa Birliği Bakanlığı
http://www.ab.gov.tr/
Vikipedi
https://tr.wikipedia.org/
Gibi kamunun kullanımına açık olan
internet sitelerinden yararlanılmıştır.
• Soru & Görüş ve İletişim
tolunayakay@gmail.com