1. บทที่7สื่อและแหล่งการเรียนรู้

2. สื่อการเรียนรู้ สื่อการเรียนรู้ หมายถึง วัสดุอุปกรณ์ หรือวิธีการ ซึ่งอาจจำแนกเป็น สื่อสิ่งพิมพ์สื่อบุคคล สื่อวัสดุ อุปกรณ์ สื่ออิเล็กทรอนิค สื่อธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม สื่อและแหล่งการเรียนรู้ คือสิ่งที่ใช้เป็นสื่อกลางให้ผู้สอนสามารถถ่ายทอดความรู้ เจตคติและทักษะไปยังผู้เรียน สามารถมองเห็นเป็นรูปธรรมได้ทำให้ผู้เรียนเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพ สื่อการสอนหมายถึง ตัวกลางที่ถ่ายทอดสารสนเทศไปสู่ผู้เรียน ไม่ว่าจะเป็นวัสดุเครื่องมือและเทคนิควิธีการที่ผู้สอนนำมาประกอบการเรียนการสอนเพื่อให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

3. 1.สื่อการสอน นักวิชาการ และนักเทคโนโลยีการศึกษาทั้งในประเทศและต่างประเทศได้ให้ความมายของสื่อการสอน ไว้หลายท่านพอสรุปได้ดังนี้ - เซอร์ส กล่าวว่า สื่อการสอนเป็นเครื่องมือช่วยสื่อความหมายใดก็ตามที่จัดโดยครูและนักเรียนเพื่อเสริมการเรียนรู้เครื่องมือสอนทุกชนิดเป็นสื่อการสอน - ฮาสและแพคเกอร์ กล่าวว่าสื่อการสอนคือเครื่องมือที่ช่วยในการถ่ายทอดสิ่งต่างๆที่เป็นจริงได้แก่ ทักษะ ทัศนะคติ ความรู้ความเข้าใจ และความซาบซึ้งไปยังผู้เรียน

4. - ไชยยศ เรืองสุวรรณ กล่าวว่า สื่อการสอนหมายถึง สิ่งที่ช่วยให้การเรียนรู้ ซึ่งครูและนักเรียนเป็นผู้ใช้เพื่อการเรียนการสอนมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น -ชมภูมิภาค กล่าวไว้ว่าสื่อการสอนเป็นส่วนหนึ่งของเทคโนโลยีการสอนเป็นพาหนะที่จะสารหรือความรู้ไปยังผู้เรียนเพื่อให้ผู้เรียนเกิดความรู้

5. 2.ประเภทสื่อการสอน สื่อ การสอนนั้นมีมากมายและได้พัฒนาให้เกิดขึ้นใหม่อยู่เสมอตามความเจริญก้าวหน้าทางด้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี Dale ได้แบ่งสื่อการสอนเป็น11ประเภท คือ 1.ประสบการตรงที่มีความหมายเป็นประสบการณ์ที่ผู้เรียนได้รับความรู้จากความเป็นจริง 2.ประสบการณ์จำลอง เป็นประสบการที่จำลองจากของจริง 3.ประสบการณ์นาฎการ เป็นการมีส่วนร่วมในการแสดง

6. 4.การสาธิต เป็นการให้ดูตัวอย่างประกอบอธิบายการสาธิตที่ดีต้องมีอุปกรณ์ประกอบ ผู้สาธิตควรรู้จักอุปกรณ์นั้นด้วย 5.การศึกษานอกสถานที่ การพาผู้เรียนไปนอกสถานที่เพื่อให้ผู้เรียนมีความรู้และประสบการณ์มากขึ้นด้วย 6.นิทรรศการ การแสดงสิ่งของต่างๆเพื่อให้ความรู้แก่ผู้ดูซึ่งอาจรวมเอาหุ่นจำลอง การสาธิต ไว้เพื่อให้ผู้ดูได้รับประสบการณ์ต่างจากสิ่งเหล่านั้น

7. 7.โทรทัศน์การศึกษา รายการโทรทัศน์จะทำให้ผูเรียนได้มองเห็นภาพและได้ยินเสียงเหตุการและความเป็นไปต่างๆ 8.ภาพยนตร์ เป็นการจำลองเหตุการณ์มาให้ผู้เรียนได้ดูได้ฟังใกล้เคียงกับความเป็นจริง 9.ภาพนิ่ง ภาพถ่าย ภาพวาด แผ่นโปร่งใส สไลด์ การบันทึกเสียงต่างๆ 10.ทัศนสัญลักษณ์ แผนภาพ แผนภูมิ แผนสถิติ ภาพโฆษณา การ์ตูน ซึ่งมีลักษณะถ่ายทอดความหมาย 11.วัจณลักษณะ คำพูด ตัวหนังสือ ตัวอักษรที่ผู้ที่จะเข้าใจสัญลักษณ์นี้ได้ต้องอาศัยประสบการณ์เดิมเป็นพื้นฐานมากพอสมควร

8. 3.หลักการใช้สื่อการสอน การใช้สื่อการสอนนับว่ามีความสำคัญต่อการเรียนการสอนอย่างยิ่งทั้งนี้เพราะถ้าใช้สื่อการสอนไม่ถูกต้องย่อมจะได้ผลน้อยหรือมีค่าเท่ากับไม่ได้ใช้เลยหากเป็นดังนี้ย่อมไม่คุ้มค่ากับการลงทุน การวางแผนอย่างรอบคอบการใช้สื่อการสอนในห้องเรียนอย่างมีประสิทธิภาพ นั้นควรปฎิบัติตามหลักการ ดังนี้

9. 3.1 หลักการเลือก โนเอลและลีโอนีนาร์คใช้หลัการเลือกสื่อการสอนไว้ดังนี้ 1. มีความเหมาะสมกับระดับสติปัญญาของผู้เรียน 2.เหมาะสมกับประสบการณ์เดิมของผู้เรียน 3.เหมาะกับการต้องการและความสนใจของผู้เรียน 4.เหมาะสมกับเรื่องที่สอน 5.มีลักษณะที่น่าสนใจ 6.ตรงกับจุดประสงค์ที่สอน

10. 3.2หลักการเตียม อิเล็คสันและเคริ์น ได้กล่าวถึงการเตรียมก่อนการใช้สื่อการสอนต้องเตรียมการใช้สื่อการสอนต้องเตรียมความพร้อมให้กับผู้เรียนดังนี้ 1.พัฒนาการสร้างความพร้อมเฉพาะอย่างยิ่ง 2.แนะนำผู้เรียนเพื่อเป็นการเร้าให้เกิดการเรียนรู้จากสื่อที่ครูเลือกมา 3.สร้างกิจกรรมการเรียนการสอนให้สอดคล้องกับเรื่องที่สอน 4.เลือกหาวิธีที่เหมาะสมที่จะนำไปสู่การใช้สื่อการสอนนั้นๆ 5.ใช้แหล่งการเรียนอื่นๆเพื่อสร้างความพร้อมให้เกิดขึ้นกับตัวผู้เรียน

11. นอกจากนี้ยังต้องเตรียมและควบคุมเกี่ยวกับสิ่งอำนวยความสะดวกและจัดสถานการเพื่อให้ผู้เรียนการใช้สื่อการสอนนั้นคุ้มค่ากับเวลา 3.3หลักการนำเสนอ อิเล็คสันและเคริ์น ได้กล่าวว่าเพื่อให้การนำเสนอได้ผลครูควรมีความรู้และความสามารถและทักษะพื้นฐานดังนี้

12. 1.เลือกกิจกรรมการสอนกระตุ้นให้ผู้เรียนอยากเรียน 2.ใช้คำถามเป็นตัวกระตุ้นและชี้แนะ 3.ใช้การอภิปรายเพื่อนำไปสู่เนื้อหา 4.จัดกลุ่มผู้เรียนให้เหมาะสมและสร้างกิจกรรมท้าทายในการแก้ปัญหา 5.ใช้สื่ออย่างมีลำดับ 6.จัดดำเนินการด้านการจัดสภาพการณ์ต่างๆในการใช้สื่อการสอนเพื่อการเรียนรู้ 7.สามารถจัดกลุ่มกิจกรรมใหผู้เรียนหาความรู้จากสื่อต่างๆ

13. 3.4 หลักการประเมิน อิเล็คสันและเคริ์นครูควรประเมินผลทั้งจากตัวสื่อและการใช้สื่อการสอนของครูเองทำให้ทราบว่า สื่อนั้นมีคุณค่าต่อการเรียนการสอนมากน้อยเพียงใดและครูเองมีเทคนิคในการใช้สื่อการสอนนั้นดีพอหรือไม่ สื่อการสอนสามารถบรรลุจุดหมายการสอนหรือไม่เพียงใดเพื่อนำไปปรับปรุงใช้ในโอกาสต่อ

14. ออกแบบสื่อ องค์ประกอบที่สำคัญในการเรียนการสอนคือสิ่งที่ครูมักนำไปประกอบการเรียนการสอนนั่นก็คือ สื่อการสอนนั่นเอง สื่อการสอนนับว่ามีประโยชน์มากเพราะสื่อการสอนเปรียบเสมือนกุญแจสำคัญจะช่วยให้ผู้เรียนเข้าใจเนื้อหาและได้เห็นภาพ

15. ประโยชน์ของสื่อ 1.เปิดโอกาสให้นักเรียนได้เรียนรู้จากวัตถุที่เป็นรูปธรรม 2.กระตุ้นให้นักเรียนเกิดความสนใจในเรื่องที่จะเรียนมากขึ้น 3.ให้ประสบการณ์ที่ส่งาเริมให้นักเรียนทำกิจกรรมต่างได้ด้วยตนเอง 4.นำประสบการณ์นอกห้องเรียนมาให้นักเรียนได้ศึกษาในห้องเรียนได้

16. องค์ประกอบของการออกแบบ 1.จุด 2.เส้น 3.รูปร่างรูปทรง 4.ปริมาตร 5.ลักษณะพื้นผิว 6.บริเวณว่าง 7.สี 8.น้ำหนักสื่อ

17. การเลือกสื่อดัดแปลงและการออกแบบสื่อ การเลือกสื่อที่เหมาะสมนั้นต้องพิจารณาตามหลัก 3 ประการดังนี้ 1.การเลือกสื่อที่มีอยู่แล้ว 2.การดัดแปลงสื่อที่มีอยู่แล้ว ให้ใช้ได้ดีและเหมาะสมมากยิ่งขึ้น 3.การออกแบบสื่อใหม่

18. การออกแบบผลิตใหม่ 1.จุดหมาย ต้องพิจารณา ว่าต้องการให้ผู้เรียนได้เรียนอะไร 2.ผู้เรียนควรได้พิจารณาผู้เรียนทั้งโดยรวมว่าเป็นใคร 3.ค่าใช้จ่ายมีงบประมาณพอหรือไม่ 4.ความเชี่ยวชาญทางด้านเทคนิค 5.เครื่องมืออุปกรณ์ 7.สิ่งอำนวยความสะดวก 8.เวลา