2. Özgüven Duygusal sağlığımızın önemli
parçalarından biridir . Kendini belirli
bir ölçüde veya belirli bazı alanlarda
yeterli ve değerli görmeyen kişiler
Özgüven eksikliği yaşar ve bu da
hayatının tüm alanlarına başarısızlık
olarak yansır.
3. İnsanın diğer canlılardan ayrılmasını sağlayan en
önemli özelliklerinden biri de kendi davranışlarının
ve bu davranışların sonuçlarının farkında olmasıdır.
İnsan kendi kimliğini ve özelliklerini tanıyabilir ve
bunların gelişimi için çalışabilir.
İşte bu noktada insanın kendi kendini yargılama
dürtüsü ortaya çıkar ki bu da özgüven sorununu
ortaya çıkaran temel unsurlardan biridir.
4. İnsanın kendinde eksik veya yetersiz gördüğü alanlar
,kendisine ait bu parçaları reddetmesine ve ruhsal
yapısının bozulmasına yol açar , özgüven eksikliği bu
noktada ortaya çıkar ve hayatımızın tüm alanlarında
(Sosyal,Akademik ya da İş hayatında ) ileri doğru bir
adım atmamızı ve riske almamızı engeller.
5. Bunun sonucu olarak kendimizi tam olarak ifade
etmekten çekinmeye başlarız , herhangi bir
sorunla karşılaştığımızda üzerine gitmekten
korkarız, toplumda ön plana çıkmak bizi korkutur
, hatta ve hatta bazen çok basit bir işi bile sırf
eleştirilme veya başarısızlık korkusu yüzünden
sürekli erteleriz ya da hiç yapmayız.
6. 1. DIŞ FAKTÖRLER:
A. Aile ve Yaşam alanı
B. Okul Hayatı
C. İş Hayatı
D. Yaşanılan Şiddet ve Acı olaylar
7. 1. Ruhsal Durum
2. Duygusal Yaşantımız
3. Algılarımız ve Alışkanlıklar
4. Kültürel , sosyal ve akademik Eğitim
5. Karakteristik özelliklerimiz
6. Değerlerimiz ve İnanç Yapısı
8. 1. Özgüven eksikliği Nedenlerini açıkça ortaya koymak
2. Ruhsal Bozuklukları saptamak
3. Eleştirmeni Yalanlamayı Öğrenmek
4. Düşünce Durdurma
5. Kendini Kabul
6. Özel Odaklanma Sorunlarından kurtulmak
7. Sağlıklı ses ve duruş sergilemeyi öğrenmek
9. Özgüven Sorunları İki türde ortaya çıkar:
1. Durumsal Özgüven Sorunu:
Özel hayatında veya sosyal yaşantısında kendine güvenen
birinin İş hayatında başarısız olacağını düşünmesi ve bu
konuda özgüven sorunu yaşaması gibi.
2. Karakterolojik Özgüven sorunu
Kökleri taa çocukluk yıllarına dayanan ,şiddet ,acı,
terkedilme, aşırı baskı gibi durumların insan ruhunda
yarattığı yıpranma veya tahribatından ortaya çıkar.
Bu sorun bir süre sonra kişinin kendisini kötü bir insan gibi
algılamasına ve sürekli kendi kendini eleştirmesine yol
açar. Düzeltilmesi çok daha uzun süre isteyen bir özgüven
sorunudur.
10. Durumsal özgüven sorunları Bilişsel
Yapılandırma Teknikleri ile hızlı bir
şekilde düzeltilebilir . Güçlü ve zayıf
yönler belirlenerek , bunlar üzerinde
çalışmalar yapılır.
Hatalar ve eleştiriler karşısında nasıl
davranılması gerektiği öğretilerek adım
adım özgüven yapılandırılması sağlanır.
11. Daha uzun süreli bir terapi gerektirir , bu yüzden
kişinin düşüncelerini değiştirmek yeniden özgüven
oluşmasını sağlamak için yeterli olmayabilir, kişinin
ruhundaki olumsuz duygu ve geçmiş olaylara
odaklanmak bunları ortaya çıkarmak , Kendini
yargılamamayı öğretmek , bu durumun
sorumlusunun kendisi olmadığını telkin etmek
gerekir.
Bu konuların uzmanları Psikologlar olsa dahi kişinin
hem kendi kendine hem de çevresinde güvendiği bazı
kişilerle yapacağı bazı çalışmalar bu durumun
düzeltilmesi için etkili olabilmektedir.
12. Özgüvenin azalmasına yol açan duygu , düşünce
ve davranışlarımızı , kendimize açık yüreklilikle
ifade etmeyi öğrenerek bunlarla yüzleşmemiz
gerekir.
Bunları saptadıktan sonra nasıl çözülebileceğini
öğrenmeye başlayacağız.
Ve sadece bunları kendimize itiraf etmeyi
başarmamız bile kendimizi özgüven konusunda
geliştirmemize ciddi bir adım olacaktır.
13. Bizi eleştiren kişilerin , yanlış düşündüklerini ve her
eleştiri noktasında onları yalanlayabileceğimiz bilgileri bir
yere yazarak eleştiri karşısında bunları kullanmayı
öğrenmeliyiz .
Çoğu insan sadece kendilerinin başaramadığı veya
yapmaya cesaret edemediği işleri ve davranışları eleştirir
,bunun karşısında durabilmek için bu eleştirilerin
çoğunun boşuna yapıldığını bilmek te önemlidir.
Bu teknikleri uygulamaya başladığımızda kendi iç
eleştirilerimize de aynı şekilde karşılık vermeye başlar ve
onunla savaşmaya başlarız , bu da bize düşünce ve
duygularımızda ciddi değişiklikler yapmamıza olanak
sağlar.
14. İçsel Eleştirmenimiz bazen o kadar acımasız ve ısrarcı
şekilde eleştiriye başlar ki, buna engel olabilmek o an için
imkansız gibi görünür , bu durumda en sağlıklı yol
Düşünceleri sanki bir video oynatıcıda videoyu
durduruyormuş gibi durdurabileceğimizi bilmektir.
En olumsuz düşünceler bile bir anda ben bunu şimdi
durduruyorum denilerek, o konuyla alakasız bir çok farklı
aktiviteye başlamak ve bir süre sonra o konuya
odaklanırken artık güçlü yönlerimizi sürekli yineleyerek
iç sesimizin eleştirilerine hazırlıklı olmayı sağlamak
gerekir.
15. Özgüven kişinin sadece kendi güçlü yanlarına
odaklanması ve olumlu yönlerini ortaya koymasıyla
kazanılan bir özellik değildir.
Başkalarına karşı kendini yargılamayan ve olduğu
gibi kabul eden bir tutum sergilemek de gerekir.
Bu tutumu geliştirirken;
1. Kendimi affediyorum
2. Kendimi Hatalarımla seviyorum
3. Hatalarımın sonuçlarını değiştirmek istiyorum
gibi bir İç Ses geliştirmek ve bunu sürekli
tekrarlamak bir süre sonra her durumda
kendimizi kabul etmemizi sağlar .
16. Özgüvenimizi olumsuz etkileyen 4 özel sorun vardır:
1. Katı Kurallar ve Zorunlu işler
2. Mükemmeliyetçilik
3. Eleştiriden aşırı derecede etkilenmek
4. Kendini belirleme eksikliği
17. Hayatımızın etkileyen ve yön veren en güçlü duygular
İnanç ve değerlerimizdir bu değerler ve inanç
sistemimiz temel gereksinimlerimiz karşısında ortaya
çıkar.
İlk inançlarımız anne ve babamız tarafından sevilme ve
onaylanma gereksiniminden ortaya çıkar , kendimizi
güvende hissetmek ve ihtiyaçlarımızın karşılanması
için onların inanç değerleri , davranış ve düşüncelerini
benimseriz ve bunlar biz de kalıcı olarak şekillenir.
18. İkinci olarak yaşıtlarımız ve arkadaş çevremizin
onay ve sevgisini kazanabilmek için
benimsediğimiz inanç ve değerlerdir , karşı cinse
davranışlar , saldırganlıkla başa çıkmayı
öğrenmek, giyim kuşam alışkanlıklarımız ,
topluma karşı sorumluluklarımız gibi değerler ve
inançlar da biz de kalıcı olarak şekillenir.
Bütün bu değer ve inanç sistemine aykırı
davranışlar sergilemek ya da uyum gösterememek
zaman içerisinde özgüven sorunlarını
beraberinde getirir.
19. İnanç ve değerlerimiz gereksinimlere yanıt olarak
ortaya çıktığından ,doğru veya gerçek olmakla
ilişkileri yoktur , insan gereksinimleri ve
ihtiyaçları sürekli değişim gösterdiğinden bu
inanç ve değerler zaman içerisinde değişim
göstermek zorundadır aksi halde bunlara uyum
sağlamak çok zor olacak ve bu da bizim özgüven
sorunu yaşamamıza neden olacaktır.
20. Başkaları benden daha önemlidir , her zaman verici
olmam gerekir
Özel hayatımda ve iş hayatımda mükemmel olmam
gerekir.
Her türlü soruna göğüs germeliyim.
Benden beklenen her konuda başarılı olmalıyım
Hiç yorgun ya da hasta olmamalıyım
Biri benimle ilgilenmişse ben de onunla
ilgilenmeliyim
Her şeyi bilmeli , öğrenmeli ve ilgi duymalıyım
Bana mevki , güç ve refah sağlayacak başarılar elde
etmeliyim
21. Bu değerlendirmeyi yapabilmek için burada belirtilen
ölçüleri değerlendirmek gerekir.
SAĞLIKLI DEĞERLER ESNEKTİR:
Sağlıklı değer ve inançlar esnektir , gerektiği zaman
esnetilebilir ve zamanın koşullarına uyarlanabilir .
Sağlıksız değerler ise esneklik taşımaz , örnek olarak ;
başkalarının mutlu olması için kabul etmeniz değerler
size acı veriyor ve sizin için zararlıysa bu konudaki
değerlerin esnetilmesi gerekir.
22. Bir değere sahip olmak için bu değer veya inancın
benimseyebileceğimiz , mantıklı ve olanaklı
olması gerekir.
Aşılanmış kurallar ve değerler ise herkes için her
zaman doğru olmayabilir , bu değerleri eleştirel
bir gözle değerlendirmeli ve sahip olmadan önce
olumlu ve olumsuz yönlerini değerlendirmeliyiz.
23. Gerçeğe uygun bir değer ya da inanç olumlu sonuç
verecek davranış biçimlerini destekler , gerçekçi
olmayan kurallar veya değerler size ne kadar acı verirse
versin sizin bu acılara dayanmanızı , ilkeli
davranmanızı gerektirir.
Örnek olarak Toplumumuzda yaygın olarak kullanılan
‘’ BİR yastıkta Kocamak’’ inancını ele alırsak her türlü
mutsuzluk , acı ,keder ,üzüntü veya şiddet durumunda
bunlara dayanmak hatta ve hatta hiç sesimizi
çıkarmamak sadece doğru olarak düşünüldüğü için
uyulması zorunlu bir değerdir.
24. Sağlıklı değerler bize duygusal , bedensel , zihinsel ve
sosyal alanlarda gereksinimlerimizi karşılamak için
esneklik sağlar , hayatımızı kısıtlamaz ,sürekli bize
aşılanan değerlere bağlı kalmaya çalışmak bizi verimsiz ,
değişimlere kapalı ve başarısız bireyler haline getirecektir .
Örnek olarak;
‘’ Her zaman tüm önceliğimi çocuklarıma vermeliyim’’
inancı bir çok anne ve babanın hayatlarını çok kısır bir
döngü içerisinde yaşamasına neden olacaktır , hatta bu bir
süre sonra çocuklarını bile üzecek hatta vijdan azabı
duymalarına neden olacaktır . Bunun yerine dengeli bir
yaşam sürmeye çalışmak ,tabii ki öncelik olarak çocuklara
zaman ayırmak fakat onların da kendine güvenli bireyler
olarak yetişmesi için onların da bazen kendi başlarına
hareket etmesine imkan tanımak gerekir.
25. Her anne ve baba mükemmel evlatlar yetiştirmek ister ve
çocukluk yıllarından itibaren bu konuda bize ciddi
baskılar yapmaya başlar . Mükemmel olmadığımızı veya
olamayacağımızı fark etmek biz de ciddi özgüven
eksikliğine neden olabilmektedir.
Bilmemiz gereken en önemli şey aslında anne ve
babalarımızın da hatalar yaptığıdır , onların da
mükemmel olmadıklarını kabul etmeye başladığımızda
bu bizim için özgüvenimizi kaybetmemizi
gerektirmeyen bir durum ortaya çıkaracaktır.
26. Ailemiz dışında mükemmel olmamızı bekleyen sosyal
bir grup veya iş ortamı da bizim bazı konularda
kendimizi eksik ve güvensiz hissetmemizi sağlar ,
iyice incelediğimiz ve farkında olabildiğimiz zaman
hem bu sosyal grupta hem de iş ortamında bizim
mükemmel olmamızı bekleyenlerin de sürekli hatalar
yaptığını ve hiçbirinin mükemmel olmadığını görmek
bizim özgüvenimizi yeniden kazanmamıza olanak
sağlar .
Burada sürekli irdelemek,incelemek ve gözlem
yapmak çok önemlidir,acaba benden beklenen
başarılar daha önce yapılmışmıydı,bu iş veya sosyal
ortam benim bilgi ve becerilerime uygun mu bu
sorular daha net bir şekilde mükemmeliği
beklemenin imkansızlığını ortaya koyacaktır.
27. Severek ve isteyerek yapmış olduğunuz bazı
davranış ve eylemler ,bazen birileri tarafından
acımasız şekilde eleştirilebilir.
Şöyle bir örneğe bakalım;
Hafta sonu evinizi boyamak için çalışıyorsunuz ve
bitirdiğinizde çok beğeniyorsunuz , o sırada bir
arkadaşınız geliyor ve ‘’ Fena olmamış , ama bazı
yerlerde dalgalar var , ayrıca da yerlerde boya
izleri kalmış onları ne yapacaksın? ‘’ diyor Bütün
hevesiniz kaçıyor ve kendinizi suçlu hissetmeye
başlıyorsunuz.
28. Bazen yapıcı olmak istediklerinde bile insanların
olumsuz görüşleriyle karşı karşıya kalmak eleştiri
ile baş etmesini bilmeyen kişiler için ciddi
özgüven kayıplarına neden olur.
Başkalarının yapmış olduğu eleştiriler dışında iç
sesinizin yaptığı eleştiri ve olumsuz düşünceler de
sizin yine kendinize olan güveninizi
kaybetmenize ve bir süre sonra eylemsizlik
haline geçmenize neden olabilir.
29. Eleştiriyi tüm yönleriyle ele almak ,kişisel algılamamak
yaptığımız iş veya davranışa yönelik olduğunu kabul etmek
Eleştiri yapan kişinin ,özellikleri bizim hakkımızdaki düşünce ve
davranışlarını öğrenmek
Eleştiri yapan kişiyle saldırgan olmayan bir tavırla tartışmaya girmek
yaptığınız davranış veya işin nedenlerini ve sonuçlarını size haklı gelen
yönlerini ortaya koymak
İç eleştirileriniz ile başa çıkabilmek için ise yaptığınız her işin olumlu
sonuçlanamayacağını bilmeniz , kendinizi sonsuz şekilde sevmeniz, her
kesin hatalı alanları olacağını kabul etmeniz ,eleştirdiğiniz yönlerinizin
dışında çok beğendiğiniz ve başarılı yönlerinizin de olduğunu kendinize
itiraf etmeniz gerekir.
Ve en önemlisi eğer eleştirdiğiniz yönleriniz konusunda haklı
olduğunuzu düşünüyorsanız bunların geliştirilebilir ,
düzeltilebilir ve eğitilebilir olduğunu kendinize sürekli telkin
etmeniz önemlidir.
30. İstekleri , arzuları hedeflerimizi veya hayallerimizi
belirlemek ve ifade etme eksikliği , düşük özgüvenin
klasik göstergelerinden biridir.
Bunun altındaki en önemli neden Reddedilme
korkusu ,gereksinimlerimizin farkında olmayışımız
veya odaklanma ve konsantrasyon sorunları olabilir.
Özgüven eksikliğini gidermenin ilk adımlarından
biri de kendi ihtiyaçlarımızı giderebilmektir.
31. A. Bedensel Gereksinimler
B. Duygusal Gereksinimler
C. Zihinsel Gereksinimler
D. Sosyal Gereksinimler
E. Ruhsal , ahlaki ve dürüst davranışlara
duyulan gereksinimler.
32. Güçlü İç Seslere sahip kişiler her zaman kendi
olumsuz iç sesleri ile bağlantıda olurlar , bu nedenle
olumsuz bu iç sese karşılık olarak aynı zaman da
olumlu bir iç ses geliştirmek ve bunu sürekli
beslemek gerekir. Mesela ‘’Yine aynı hatayı
Yaptın’’diyen iç sese ‘’ Elimden gelenin en iyisini
yapıyorum’’ ,daha da iyi olacağım’’ şeklinde cevaplar
vermek bir süre sonra olumsuz eleştirilerin yerini
daha olumlu iç eleştirilerin almasını sağlayacaktır.
33. a) Başa Çıkma Tümceleri geliştirmek
Olumsuz eleştiri cümleleri aklımıza geldiği anda bunları hemen olumluya
çevirmeye çalışmak bir süre sonra bir alışkanlık haline geleceğinden ,olumsuz iç
eleştiri ile başa çıkmanızı sağlayacaktır.
a) Zihnimizi boşaltarak , ruhsal ve zihinsel olarak huzurlu olacağımız bir
ortamda kendimizle ilgili olumsuz ve olumlu yönleri değerlendirmek.
a) Gözümüzde canlandırmak , bir şeye başlamadan önce yapacağımız eylemi
gözümüzde canlandırarak o işin olumlu bir senaryosunu oluşturmak bize
,eyleme geçtiğimiz anda aynı hayalimizdeki gibi davranışlar sergileyerek
olumlu sonuçlara ulşamamızda yardımcı olacaktır.
a) Demir Atma,
Geçmişteki özgüven içerisinde olduğumuz durumları veya olayları bugüne
taşımak için geliştireceğimiz bazı hatırlatıcılar , insanın kendi isteğiyle sağlıklı
bir ses ve özgüven dolu bir duruş sergilemesinde önemli rol oynayacaktır.
