De impact van de economische crisis, de steeds strengere bouwregelgeving, de onzekerheid over fiscale voordelen en de duurdere bouwgronden zorgen voor toenemende onrust en onzekerheid bij Belgen die een eigen woning willen. Dit werpt een donkere schaduw over de bouwsector. Er is dringend nood aan gepaste beleidsmaatregelen om de droom van veel Belgen en de toekomst van de bouwsector te vrijwaren. Dat blijkt uit het tweede trendrapport van Woningen Blavier over de Belgische woningmarkt. De studie en analyse, uitgevoerd in september 2012 door Woningen Blavier in samenwerking met het onafhankelijk studiebureau iVox bij 500 Belgen met plannen om te bouwen, verbouwen of een woning te kopen, geeft een representatief beeld van de intenties en voorkeuren van gemiddelde kandidaat-bouwers, verbouwers en kopers uit Vlaanderen (57%) en Wallonië (31%); de overige 12% respondenten komt uit Brussel. De studie toont ook aan wat de impact van de crisis, de strenge regelgeving en de fiscale onzekerheid is op het woonproject van de 500 deelnemers.

1. Trendrapport woningmarkt
November 2012

2. Agenda voor vandaag
Presentatie resultaten woningmarkt
trendrapport 2012
Stefan Hallez, Directeur Marketing Woningen Blavier
Analyse en toekomstverwachtingen
woningmarkt
Louis Amory, gedelegeerd bestuurder Woningen Blavier en
Prof. Frank Vastmans, woningmarkteconoom KULeuven
Vraag & antwoord

3. Intro – een turbulente markt in
beweging
2008 De crisis slaat toe, de bouwsector houdt stand dankzij zijn inertie
en de overheidsmaatregel van 6% BTW op een schijf van €50.000
2010 Het einde van de overheidsmaatregel doet de nieuwbouwmarkt in
elkaar vallen.
De energienormen wordt scherper gesteld.
2011 De markt herstelt langzaam van de crisis in 2010.
Subsidies en premies voor nieuwbouw wordt verder afgebouwd en
zijn voor een standaardwoning quasi nihil.
2012 Verdere verstrenging van de energienormen.
De economische motor sputtert weer in het tweede semester 2012
2013 … ?

4. Het niveau van bouwvergunningen is hersteld, maar
toont de nieuwboumarkt met 6 maand vertraging
Evolutie bouwvergunningen (gemiddelde over 12 maanden)
31000
29000
27000
25000
23000 …?
21000
19000
17000
15000
May-06
May-07
Jan-08
May-08
May-09
May-10
May-11
May-12
Jan-06
Sep-06
Jan-07
Jan-09
Jan-10
Jan-11
Jan-12
Sep-07
Sep-08
Sep-09
Sep-10
Sep-11

5. Agenda voor vandaag
Presentatie resultaten woningmarkt
trendrapport 2012
Stefan Hallez, Directeur Marketing Woningen Blavier
• Het profiel van de Belgische bouwer en zijn
voorkeuren
• De impact van de crisis
• De groene trend

6. Profiel van de Belgische bouwer –
deelnemer aan de enquête
Bevraging van een consumerpanel van 500 personen via iVox begin september 2012
Sectie van het panel op basis van 2 criteria:
• Concrete plannen om te (ver)bouwen en/of een vastgoed te kopen in de komende 5 jaar
• Leeftijd 18 à 40 jaar
Het panel is representatief voor de Belgische populatie (het grotere gewicht van mensen met
een hogere opleiding is het gevolg van het criteria ‘bouwplannen in de komende 5 jaar’)
Opsplitsing Opsplitsing Opsplitsing
per gewest per geslacht per opleidingsniveau
100% Brussel, Brussel, 100% 100%
11.5% 10.2% Hoger
90% 90% 90% Hoger
onderwij
80% 80% Vrouwen 80% onderwij
Wallonië Wallonië Vrouwen s, 27.1%
70% 70% 49,6% 70% s, 35.0%
31,9% ;32,2% ;51,0%
Hoger
60% 60% 60%
Hoger middelba
50% 50% 50% ar, 34.3%
middelba
40% 40% 40% ar, 46.8%
30% Vlaander Vlaander 30% 30% Hoogste
Mannen Mannen
en;56,6% en;57,6% Hoogste ns lager
20% 20% 50,4% 49,0% 20% ns lager middelba
10% 10% 10% middelba ar, 38.5%
0% 0% 0% ar, 18.2%
Panel Populatie Panel Populatie Panel Populatie
Bron populatiegegevens: statbel – gegevens 2011

7. Profiel van de Belgische bouwer –
deelnemer aan de enquête
• Koppels met kinderen vormen de grootste groep binnen het
panel, conform de Belgische populatie
• Bedienden vormen de overgrote meerderheid van het panel
Gezin Job Zelfstandige
7%
Andere
Koppel met 19% Alleenstaand Arbeider
kinderen zonder 17%
39% kind(eren)
13%
Bediende
Koppel
76%
zonder
kinderen Alleenstaand
26% met
kind(eren)
3%

8. Profiel van de Belgische bouwer –
deelnemer aan de enquête
• De enquête is eerder toegespitst op toekomstige woning eigenaars
– 87% verkiest een woning - 13% verkiest een appartement
– Zowel qua gebouwenpark als transacties is de verdeling tussen woningen en
appartementen ¾ - ¼
Opsplitsing per type wooneenheid
100%
Appartement, 12.6
90% % Appartement, 28.7 Appartement, 24.2
% %
80%
70%
60%
50%
Woningen, 87.4%
40% Woningen, 75.8%
Woningen, 71.3%
30%
20%
10%
0%
Panel Vastgoed transacties Woningenpark
Bron woningenpark en vastgoedtransacties: statbel – gegevens 2011

9. Profiel van de Belgische bouwer –
deelnemer aan de enquête
• 1 op 2 renoveert
• 1 op 4 bouwt
Nieuwbouw of bestaand
50%
45% 43%
40%
35%
31%
30%
25%
20% 18%
15%
10% 8%
5%
0%
Bestaand te renoveren Bestaand instapklaar Nieuwbouw instapklaar Nieuwbouw
ruwbouw, zelf af te
werken

10. Profiel van de Belgische bouwer –
deelnemer aan de enquête
• Hoger opgeleide personen verkiezen vaker een instapklare bestaande
woning, terwijl lager opgeleide mensen vaker bouwen
Bestaand te 41%
renoveren 44%
Bestaand 36%
instapklaar 26%
Hoger onderwijs
Nieuwbouw ruwbouw, 7% Middelbaar
zelf af te werken 10%
Nieuwbouw 16%
instapklaar 20%
0% 10% 20% 30% 40% 50%

11. Profiel van de Belgische bouwer –
deelnemer aan de enquête
• Binnen het nieuwbouw woningen segment is net zoals vorig jaar
de wens voor een open bebouwing nog heel sterk aanwezig
– 74% kiest voor een open bebouwing of villa
Opsplitsing per type woning
100%
90%
80% 37.7%
70% 59%
60% 73% 74%
50% 25.7% Open woning
40% Halfopen woning
30% 27% Gesloten woning
20% 36.5%
21% 23%
10% 14%
0% 5% 4%
Enquête 2011 Enquête 2012 Bouwvergunningen Gebouwenpark
2010
Bron woningenpark en vastgoedtransacties: statbel – gegevens 2011

12. Profiel van de Belgische bouwer –
deelnemer aan de enquête
• Steeds minder mensen bouwen een klassieke of pastorij woning
en meer en meer mensen kiezen voor een eigen ontwerp
Opsplitsing per stijl van de woning
Enquête 2011
Modern/hedendaags Enquête 2012
Klassiek/Pastorij
Andere
11% Eigen ontwerp
20.8%
15%
47% 42.1%
21.4%
27%
15.8%

13. Profiel van de Belgische bouwer –
deelnemer aan de enquête
• De afstand woon-werk wordt belangrijker en het landelijk karakter is
niet langer de belangrijkste liggingsfactor
Het is belangrijk dat mijn woning ……. ligt
50% 47%
43%
39% 39% 38%
40%
35%
30%
30%
24%
22%
20% 17% 17%
14% 14%
10%
1%
0%
Dicht bij mijn Zeer landelijk Dicht bij mijn Dicht bij mijn Dicht bij een Dicht bij een In een stad
werk familie vriendenkring grote stad autostrade
Enquête 2011
Enquête 2012

14. Verwachtingen van de bouwer
• Budget is de belangrijkste factor voor drie vierde van de bouwers
• Daarnaast zijn een praktische indeling en energie efficiëntie ook
belangrijk
Voor mijn bouwproject zijn de volgende 3 factoren het belangrijkst
80% 74%
60% 58%
52%
40%
32% 31%
22%
20%
10%
1%
0%
Budget Praktische Energie Oppervlakte Binnenafwerking Modulariteit Architecturaal Andere
indeling efficiëntie (meegroeien karakter (specificeer):
met mijn
behoeftes, bvb
ouder worden)

15. Agenda voor vandaag
Presentatie resultaten woningmarkt
trendrapport 2012
Stefan Hallez, Directeur Marketing Woningen Blavier
• Het profiel van de Belgische bouwer en zijn
voorkeuren
• De impact van de crisis
• De groene trend

16. Impact van de crisis
• 70% heeft minder vertrouwen in de toekomst dan een jaar geleden
• 63% is ongerust over de gevolgen van de economische crisis op zijn
bouw, verbouw of aankoopproject
Heb je vertrouwen in de toekomst? Ben je ongerust over de gevolgen van
(huidige economische situatie) de economische crisis voor jouw
bouw, verbouw of aankoopproject?
Ja, maar minder dan Ja
30%
35% een jaar geleden 37%
Neen
Neen 63%
35%
Ja, meer dan een jaar
geleden

17. Impact van de crisis
• 1 op 3 stelt het bouwproject uit
• 1 op 2 verlengt het bouwproject
• Slechts 1 op 5 voelt de crisis druk NIET
Impact economische crisis op uw woningplannen
50% 47%
45%
40%
35% 31%
30%
25%
20% 18%
15%
10%
4%
5%
0%
Het bouwen, verbouwen of Het project wordt uitgesteld Geen impact op de timing Het project wordt geanulleerd
afwerken wordt over een langere
periode gespreid
~ 1.600 jobs
Impact =
~ €160M omzet

18. Impact van de crisis
• Het percentage bouwers die hun project (gedeeltelijk) uitstellen ligt
beduidend hoger dan vorig jaar
37%
Gedeeltelijk uitgesteld
47%
2011
2012
22%
Uitgesteld
31%
0% 10% 20% 30% 40% 50%

19. Impact van de crisis
• Meerderheid gaat meer zelf doen
• 1 op 2 gaat besparen op andere zaken zoals restaurant, kleding, vakanties,…
• 1 op 4 gaat kleiner bouwen of kopen dan gewenst
• 1 op 4 stelt niet noodzakelijke bouwwerken uit
Welke concrete gevolgen heeft dat voor jouw bouw, verbouw of aankoopproject
geen gevolgen 3%
bouwgrond of woning zoeken in goedkoper landsdeel 13%
meer financieel beroep doen op ouders of grootouders 13%
minder lenen bij de bank 14%
werk in het zwart laten uitvoeren 15%
meer lenen bij de bank 16%
goedkope woning in slechte staat kopen 18%
goedkopere afwerking of materialen 20%
kleinere woning bouwen/kopen dan gewenst 23%
niet noodzakelijke bouw- of verbouwonderdelen uitstellen 26%
het geeft mij een onzeker of angstig gevoel bij mijn … 37%
meer prijsoffertes opvragen en beter prijzen vergelijken 40%
minder uitgeven aan andere zaken… 51%
meer zelf doen 56%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

20. Impact van de crisis
• Duurdere energieprijzen, belastingdruk en wegvallen van premies verontrusten bouwers
en verbouwers het meest
Duurdere energieprijzen 76% 9% 15%
Meer belastingen 74% 6% 21%
Wegvallen diverse overheidspremies en
72% 9% 20%
fiscale voordelen
Verontrust
Niet verontrust
Economische crisis 67% 9% 25%
Geen effect
Prijs van de aannemer(s) 64% 9% 27%
Moeilijkheid om voldoende lening te krijgen
53% 21% 26%
bij de bank
0% 20% 40% 60% 80% 100%

21. Impact van de crisis
• 3 op 4 vraagt nieuwe maatregelen om wonen betaalbaar te houden
Is er volgens jou nood aan nieuwe
maatregelen om de bouwmarkt te
stimuleren?
Neen
24%
Ja
76%

22. Impact van de crisis
• 2 op 3 vraagt een verlaging van de BTW naar 6%
• 42% vraagt meer premies voor energiezuinig bouwen
• 1 op 3 vraagt sociale tarieven voor hypothecaire leningen
Welke maatregelen vind je het meest noodzakelijk?
70%
60%
58%
50%
42%
40% 37%
33%
30%
20% 13%
10% 4%
0%
Verlaging btw naar Meer premies voor Meer betaalbare Speciale tarieven Meer betaalbare Andere: (specificeer)
6% energiebesparende woningen aanbieden voor hypothecaire bouwgronden
ingrepen leningen voor jonge aanbieden
bouwers, verbouwers
of kopers

23. Impact van de crisis
• 60% heeft minder dan €250.000 om hun woning te bouwen
• 70% heeft minder dan €250.000 om een woning of appartement te kopen
100% 1%
2% 1%
5% 3%
6% 5% 7%
90%
8%
80% 20%
27%
70% 21% meer dan 550.000€
60% 450 – 550.000€
17% 350 à 450.000€
50%
48% 250 à 350.000€
40%
100 à 250.000€
53%
30% 50 à 100.000€
20% 45%
tot 50.000€
17%
10%
6% 6%
0% 1%
Bouwen Kopen Verbouwen

24. Agenda voor vandaag
Presentatie resultaten woningmarkt
trendrapport 2012
Stefan Hallez, Directeur Marketing Woningen Blavier
• Het profiel van de Belgische bouwer en zijn
voorkeuren
• De impact van de crisis
• De groene trend

25. Normen en regelgeving
• 16% kent normen niet, een pak minder dan vorig jaar
• Meer mensen kiezen om energiezuinig te bouwen, doch de interesse in
doorgedreven energieprestatie vormen groeit niet
Voor welk type woning kiest u qua energieprestatie?
40% 37%
30% 27%
24% 24%
19%
20% 17% 16%
16% Enquête 2011
Enquête 2012
10% 7% 8%
3%
0%
Standaard Energiezuinig Lage energie Passief Nul-energie Niet op de
hoogte
Minder performant Meer performant

26. Normen en regelgeving
• 40% is zich bewust van het terugverdieneffect
• 1 op 4 ziet positieve impact op comfort
• 17% vindt investeren in energie efficiëntie te duur
Waarom investeert u wel of niet in energie efficiëntie
45%
39%
40%
35%
30%
24%
25%
20% 17%
14%
15%
10%
4%
5% 2%
0%
Op termijn verdien ik Ze verhogen het Het is te duur Ze zijn nuttig in de Enkel wat wettelijk Het interesseert mij
mijn investering comfort van mijn strijd tegen de verplicht is niet
terug woning opwarming van de
aarde

27. Normen en regelgeving
Bent u bereid extra te investeren in energie efficiëntie
60% 56%
50%
40%
30%
25%
20%
12%
10% 6%
0%
Ja, in isolatie (ramen, deuren, Ja, in energie efficiënte technieken (zonnepanelen, fotovoltaïsche panelen,warmtepomp, ventilatie, thermostatisch
vloeren, in isolatie en energie efficiënte technieken
Ja, dak, muren) Neen

28. Stelling 1
Stevent de bouwmarkt af op eenzelfde
scenario als de automarkt?

29. Stelling 2
Wordt bouwen onbetaalbaar met de stijgende
prijzen van de bouwgronden?

30. Stelling 3
Is de passiefnorm voor 2020 nog haalbaar?

31. Stelling 4
Moet en kan de overheid ingrijpen? Zo ja, hoe?