1. Boven
De ruïnes van de
katharen-burchten
in de Pyreneeën
zijn stille getuigen
van een markante
episode in de
Europese geschie-
denis.
Linksonder
De Catalanen
drinken wijn direct
uit de porró; een
hele kunst.
Rechtsonder
Het dorp Àreu
in het dal La Vall
Ferrera.
16
spanje special: Catalonië

2. In Refugi de la Basseta bij Sant
Joan de ‘L’Erm vloeit de rode wijn
rijkelijk en wordt geschonken uit de
porró. Het blijkt in Catalonië een
soort volkssport om direct uit de
decanteer karaf te drinken en de
herbergier laat ons graag zien hoe
je dat doet. De hele avond probe-
ren we het kunstje onder de knie
te krijgen. De volgende morgen
realiseren we dat dát misschien
niet zo’n slim idee was. We lopen
Catalonië
De Weg van de
Laatste Kathaar
Tekst en foto’s: Ruben Schipper
Zevenhonderd jaar na de dood van de laatste Kathaar is in Catalonië
een wandelroute geopend waarbij je in de voetsporen treedt van
bonhomme Guilhèm Belibasta.
langs beken en waterwallen door
bossen van de Pyreneeën en staan
stil bij de ruïnes van Sant Joan de
l’Erm Vell. Dit heiligdom wordt voor
het eerst genoemd in geschriften
uit 1493. De gebouwen dienden
voor de opvang passanten en
kluizenaars maar zeker ook asceten,
sober levende godsdienstigen.
Enkele houten balken vertonen nog
de sporen van de brand die in 1935
alle gebouwen heeft verwoest,
maar veel muren staan
nog overeind.
Uitgestorven
Niet veel later bereiken
we het oude gehucht
Montenartró. Het is
uitgestorven. Imma Rubio,
de eigenaresse van de
herberg l’Abadia de
Montenartró, vertelt dat
hier ooit zo’n honderd
mensen woonden. Nu
telt het dorp nog maar
vier vaste inwoners. De
overige woningen zijn
buitenhuizen geworden
voor mensen uit Barce-
lona. Trots vertelt Imma
dat ze naast de eigenaar
van de refugi ook nordic
walking instructeur en taxichauffeur
is. Dankzij haar drie beroepen kan
Imma hier met haar gezin blijven
wonen. Daarnaast constateren we
dat Imma ook nog boerin is. De
groenten en kruiden in de gerech-
ten die ze in het restaurant serveert,
komen uit eigen tuin.
Granaatinslagen
en kogelgaten
Llavorsí is de poort tot de Alt Piri-
neu, de Hoge Pyreneeën. Terwijl op
de kolkende La Noguera Pallareca
kajaks en rafters voorbij varen,
wandelen wij langs de rivier door
het dal. Zonder al te veel moeite
bereiken we Tírvia, een dorp op
een heuvel op een driesprong van
valleien. Vanwege de strategische
ligging ervan werd het dorp aan het
einde van de Spaanse burgeroorlog
in 1938 vrijwel geheel verwoest
tijdens een laatste offensief van
generaal Franco. De oorspronkelijke
bewoners waren toen al geëvacu-
eerd. Het dorp is grotendeels her-
bouwd, maar op enkele woningen
zijn de granaatinslagen en kogelga-
ten ook nu nog zichtbaar.
Burgemeester Joan Farrera Granja
komt ons tegemoet en wil ons iets
bijzonders laten zien. We lopen
hike & trekking
17

3. De katharen leefden van de
twaalfde tot de veertiende
eeuw in Occitanië, het land dat
verschillende zuidelijke de-
partementen van het huidige
Frankrijk omvat. De katharen
beschouwde zich zelf als de
ware christenen en werden
in de volksmond bonhommes
(goede mensen) genoemd.
Katharen zien de geest als het
goede en het lichaam als het
kwaad. Ze leefden in sober-
heid, onthielden zich van seks
en zetten zich sterk af tegen
de katholieke kerk waarop de
toenmalige paus Innocentius
III besloot deze ketters te
bestrijden. Velen werden ver-
moord, anderen vluchtten over
de Pyreneeën naar het huidige
Catalonië.
Guilhèm Belibasta is de laatst
bekende kathaar die een Per-
fectus was, een elite die zuiver
moest leven. Desondanks
had hij een relatie met een
vrouw en heeft hij, volgens de
overlevering, een vriend met
haar laten trouwen toen zij in
verwachting was van een kind.
In 1323 is hij op de brandsta-
pel gestorven.
Guilhèm Belibasta,
de laatste kathaar
Vanuit Àreu naar Port de Boet worden we
verrast door een totaal ander landschap.
dwars over de begraafplaats achter
hem aan naar Capella de la Pietat,
een kleine kapel. Hij bezit de juiste
sleutels om de houten deuren te
openen. Binnen is een klein museum
gevestigd waar grafzerken uit de
late middeleeuwen staan tentoon-
gesteld.
Smokkelaars
Deze avond overnachten we in
Àreu. Het dorp ligt op 1220 m in het
dal La Vall Ferrera, een streek waar
ijzererts werd gewonnen. Midden in
de nacht worden we wakker van het
gefluit van een nachtegaal. De zang-
vogel overstemt zelfs het geraas van
de rivier die door het dal stroomt.
Als we de volgende dag vanuit Àreu
naar Port de Boet op de grens met
Frankrijk lopen worden we verrast
door een totaal ander landschap.
Rondom ons heen zien we be-
sneeuwde bergtoppen. We lopen
over de GR 11 die door een dicht
bebosd gebied voert. Naar verluid
zijn in de grenstreek met Andorra
nog altijd smokkelaars actief. Via
sluipwegen door de bossen en
kleine bergwegen proberen zij uit
de handen van de douane en politie
te blijven. De enkele paddenstoe-
lenplukkers die we tegen komen
zeggen ons vriendelijk gedag en
hebben volgens ons geen dure
cosmetica onder de zwammen in
hun mand liggen.
Vlucht
Net voorbij Refugi de Vallferrera
krijgen we uitzicht over Pla de Boet,
een prachtige groene vlakte. Hier
komt het smeltwater van de bergen
18
spanje special: Catalonië

4. Linksoven
Op Pla de Boet
komt het smelt-
water van de
bergen samen en
meandert verder
richting dal.
Rechtsboven
De wandeling van
Àreu naar Port de
Boet, op de grens
van Frankrijk.
Onder
De ruïnes van
Sant Joan de
l’Erm Vell.
samen en meandert het verder
richting dal. Koeien liggen in het
gras te herkauwen. In het ruige ge-
bergte boven de boomgrens banen
we ons een weg tussen de heerlijk
geurende brem. Boven op een
bergkam staat een kudde paarden
ons op te wachten. De dieren zijn
nieuwsgierig en komen dichterbij
om ons al snuffelend op te nemen.
Een groep gemzen maakt dankbaar
gebruik van dit moment en probeert
aan onze aandacht te ontsnappen
en vlucht naar hoger gelegen delen.
Hun vlucht is symbolisch voor de
vlucht van de katharen die vanuit
Frankrijk een veilig heenkomen
zochten in Catalonië.
Info
De Weg van de Laatste Kathaar
(Camí de l’últim Càtar) is een
190 km lange lijnwandeling die
start in Bagà, circa 150 km ten
noordwesten van Barcelona.
Na 9 of 10 dagen eindigt de
route in Tarascon in het zuiden
van Frankrijk.
Onderweg zijn eenvoudige pen-
sions om te overnachten. Vanuit
Tarascon kun je naar Montesé-
gur lopen om daar aansluiting
te vinden op de Camí dels Bons
Homes, de Route van de Katha-
ren, die de GR 107 terug volgt
naar Gósol. Op onderstaande
site is informatie te vinden over
de etappes, overnachtingsmo-
gelijkheden en over openbaar
vervoer in beide landen.
camidelsbonshomes.com
hike & trekking
19