GESTALT İLKELERİ REYHAN OKUMUŞLAR

1. GESTALT
ILKELERI
DOÇ.DR. AĞAH TUĞRUL KORUCU
R E Y H A N
O K U M U Ş L A R

2. GESTALT KURAMI
NEDIR?
• Gestalt, İngilizce'de "birleşik bütün"
anlamına gelir ve genellikle
bütünün, parçaların toplamından
daha büyük olduğu fikriyle
ilişkilendirilir. Gestalt ilkeleri, insan
beyninin görsel bilgiyi nasıl
algıladığını tanımlayan birkaç
ilkeden oluşur. Bu teori şekil-zemin
ilişkisi, yakınlık, benzerlik,
tamamlama, devamlılık ve basitlik
olmak üzere beş temel ilke
üzerinde şekillenmektedir. İnsanlar,
özellikle de bu ilkeleri anlayan
tasarımcılar, bilgiyi en etkili şekilde
ileten görselleştirmeler
geliştirebilirler.

3. • Bazı görseller aslında zihninizin
algıladığından farklı görünüyordur.
Gestalt ilkeleri, görsel algı için
geçerlidir ve beynin varsayılan olarak
nasıl yapı oluşturduğunu
detaylandırır. Örneklemek gerekirse,
beyniniz bir cümlede kullanılan her
kelimenin yapısına zaten aşina
olduğundan, bir makalede harfler
yanlış yerleştirilmiş olsa da bunları
doğru okuyabilirsiniz.

4. • Gestalt teorisi, görsel sanatçılar
tarafından bilgiyi en etkili şekilde ileten
görüntüler geliştirmek için kullanılır.
Aynı zamanda insan davranışının doğal
örüntü arayışını bilimsel doğrulama ile
de açıklayabilir. Tasarımcılar yalnızca
sezgi ve hayal gücüne dayalı grafikler
ve kullanıcı deneyimleri oluşturmazlar.
Çoğu tasarımcı içgüdüsel şekilde
Gestalt ilkelerine bağlı çalışır.

5. ŞEKIL VE
ZEMIN İLKESI
• Şekil ve Zemin İlkesi, anlam
yaratmak için biçim ve çevreleyen
alan arasındaki ilişkiyi algılama
kapasitesini tanımlar. Gestalt
teorisindeki ilkeler tek tek ele
alındığında; şekil, gözlenen
uyarıcıda bireyin dikkatini
odakladığı bölümken, zemin ise
şeklin gerisinde, dikkat edilmeyen,
algı alanına girmeyen kısımdır.
İnsanların bir görsele nasıl
baktıklarına bağlı olarak, figürü (ön
plan) ya da zemini (arka plan) öne
çıkan olarak görürler.

6. YAKINLIK İLKESI
• Yakınlık İlkesi, zaman ve mekan
açısından birbirlerine yakın olan
nesnelerin, gruplandırılarak
algılanma eğiliminde olduğunu
belirtir. Öğeler birbirine yakın
yerleştirildiğinde, insanlar bunları
birbirlerine yakın ve diğerlerinden
ayrı oldukları için aynı grupta
olduklarını varsayarlar.

7. BENZERLIK ILKESI
• Benzerlik ilkesi, şekil, renk, doku, tür,
cinsiyet ve benzeri pek çok özellik
bakımından birbirine benzer uyarıcıların
birlikte gruplandırılarak algılanma
eğiliminde olduğunu vurgular. Öğeler aynı
göründüğünde, insanlar onları aynı tür
olarak algılar. Doğal olarak aynı görünen
şekillerin ilişkili olduğunu varsayarız. Bir
veri görünümü oluşturup, aynı görünen
öğeleri bir arada tuttuğunuzda, bu öğelerin
bir grubu temsil ettiğinin anlaşılmasını
kolaylaştırırsınız.

8. TAMAMLAMA (KAPATMA) ILKESI
• Tamamlama İlkesine göre nesneler
tamamlanmasa bile insanlar bu nesneleri
bütün bir şekil, harf, resim gibi algılar. Yani
resmin bütünün bazı parçaları olmadığı
zaman bizim algımız bu görsel parçaları
tamamlar. Araştırmalar gösteriyor ki aklın
bir şekli tamamlamasının nedeni şekli duyu
aracılığıyla tamamlanmış şekilde algılaması
değil, uyaranların etrafındaki düzeni
arttırmak içindir.

9. DEVAMLILIK ILKESI
• Devamlılık ilkesi, aynı yönde
giden noktaların, çizgilerin ve
uyarıcıların birlikte
gruplandırılarak algılanma
eğiliminde olduğunu belirtir.
İnsanlar nesneleri belirli bir
yönde hareket ediyormuş gibi
algılarlarsa, yine bu şekilde
hareket etmeye devam
ettiklerini düşünürler.

10. BASITLIK
ILKESI
• Basitlik ilkesi, uyarıcıların en
basit halleriyle algılanma
eğiliminde olduğunu açıklar.
Aynı zamanda minimum bilişsel
çaba ile görsel anlamı algılama
yeteneğini de ifade eder. Bu
nedenle, bu yasa aynı zamanda
İyi Figür Yasası olarak da bilinir.
Basit grafikler veri iletmek için
daha iyidir. Görsel olarak
karmaşık çizelgelere göre beyin
tarafından işlenmesi ve
hatırlanması daha kolaydır.

11. GESTALT ILKELERI GÖZDE DEĞIL AKILDADIR
• Belirtilen özellikler bağlamında,
Gestalt teorisinin günümüz görsel
tasarım etkinliklerinde önemli
etkisinin olduğu söylenebilir. Gestalt
algı kuramının tasarım alanına
yansımaları düşünüldüğünde,
tasarımın oluşturduğu bütünsel etki
ve kompozisyon düzeni öne çıkan
boyutlardır.