2. ❖ Veri görselleştirme, yalnızca verileri anlaşılır
grafiklere dönüştürmekle ilgili değildir. Bu
alanda iyi olmak temel bilgilerin edinilmesini
gerektirir. Hatta belirli veri görselleştirme
tekniklerinin neden diğerlerinden daha iyi
olduğunu ya da çalıştığını anlamanın
psikolojik gerekçeleri de vardır. Farkında
olsanız da olmasanız da her görselleştirme
yaptığınızda çeşitli psikolojik ilkeleri
uygularsınız. Bu yazımızda inceleyeceğimiz
Gestalt kuramı da bunlardan yalnızca
birisidir.
3. ❖ Gestalt, İngilizce'de "birleşik bütün" anlamına gelir ve genellikle
bütünün, parçaların toplamından daha büyük olduğu fikriyle
ilişkilendirilir. Gestalt ilkeleri, insan beyninin görsel bilgiyi nasıl
algıladığını tanımlayan birkaç ilkeden oluşur. Bu teori şekil-zemin
ilişkisi, yakınlık, benzerlik, tamamlama, devamlılık ve basitlik
olmak üzere beş temel ilke üzerinde şekillenmektedir. İnsanlar,
özellikle de bu ilkeleri anlayan tasarımcılar, bilgiyi en etkili
şekilde ileten görselleştirmeler geliştirebilirler.
❖ Bazı görseller aslında zihninizin algıladığından farklı
görünüyordur. Gestalt ilkeleri, görsel algı için geçerlidir ve
beynin varsayılan olarak nasıl yapı oluşturduğunu detaylandırır.
Örneklemek gerekirse, beyniniz bir cümlede kullanılan her
kelimenin yapısına zaten aşina olduğundan, bir makalede harfler
yanlış yerleştirilmiş olsa da bunları doğru okuyabilirsiniz.
4.
5. Anlam yaratmak için biçim ve çevreleyen alan
arasındaki ilişkiyi algılama kapasitesini
tanımlar. Gestalt teorisindeki ilkeler tek tek ele
alındığında; şekil, gözlenen uyarıcıda bireyin
dikkatini odakladığı bölümken, zemin ise
şeklin gerisinde, dikkat edilmeyen, algı alanına
girmeyen kısımdır. İnsanların bir görsele nasıl
baktıklarına bağlı olarak, figürü (ön plan) ya da
zemini (arka plan) öne çıkan olarak görürle
ŞEKİL ZEMİN İLKESİ
6. Yakınlık İlkesi, zaman ve mekan açısından
birbirlerine yakın olan nesnelerin,
gruplandırılarak algılanma eğiliminde olduğunu
belirtir. Öğeler birbirine yakın yerleştirildiğinde,
insanlar bunları birbirlerine yakın ve
diğerlerinden ayrı oldukları için aynı grupta
olduklarını varsayarlar.
YAKINLIK İLKESİ
7. Benzerlik ilkesi, şekil, renk, doku, tür, cinsiyet
ve benzeri pek çok özellik bakımından birbirine
benzer uyarıcıların birlikte gruplandırılarak
algılanma eğiliminde olduğunu vurgular. Öğeler
aynı göründüğünde, insanlar onları aynı tür
olarak algılar. Doğal olarak aynı görünen
şekillerin ilişkili olduğunu varsayarız. Bir veri
görünümü oluşturup, aynı görünen öğeleri bir
arada tuttuğunuzda, bu öğelerin bir grubu
temsil ettiğinin anlaşılmasını kolaylaştırırsınız.
BENZERLİK İLKESİ
9. Devamlılık ilkesi, aynı yönde giden noktaların,
çizgilerin ve uyarıcıların birlikte
gruplandırılarak algılanma eğiliminde
olduğunu belirtir. İnsanlar nesneleri belirli bir
yönde hareket ediyormuş gibi algılarlarsa,
yine bu şekilde hareket etmeye devam
ettiklerini düşünürler
DEVAMLILIK İLKESİ
10. Basitlik ilkesi, uyarıcıların en basit halleriyle
algılanma eğiliminde olduğunu açıklar. Aynı
zamanda minimum bilişsel çaba ile görsel
anlamı algılama yeteneğini de ifade eder. Bu
nedenle, bu yasa aynı zamanda İyi Figür
Yasası olarak da bilinir. Basit grafikler veri
iletmek için daha iyidir. Görsel olarak
karmaşık çizelgelere göre beyin tarafından
işlenmesi ve hatırlanması daha kolaydır
BASİTLİK İLKESİ
11. ❖ Belirtilen özellikler bağlamında, Gestalt teorisinin
günümüz görsel tasarım etkinliklerinde önemli
etkisinin olduğu söylenebilir. Gestalt algı
kuramının tasarım alanına yansımaları
düşünüldüğünde, tasarımın oluşturduğu
bütünsel etki ve kompozisyon düzeni öne çıkan
boyutlardır.
❖ “Gestalt ilkeleri gözde değil akıldadır” denir.
İnsanların çizelgeleri ve düzenleri nasıl
algıladıklarını anlayarak, bilgiyi etkili bir şekilde
ileten kararlı veri görselleştirmeleri
oluşturabilirsiniz.
