R&M Danışmanlık tarafından hazırlanan ve yayınlanan İŞ'te Hayat Dergisi 3 aylık süreçler halinde yayınlanmaktadır. Dergide şirket yönetiminden aileye, bireysel sorunlarda insan kaynaklarına hayatın içinde yer alan pek çok konuda yazılara yer verilmektedir.

1. 1
İş Dünyası ve Yönetim Dergisi
Sayı:1
Ocak - Mart 2020
Enneagram Kişilik Tipleri ve
Takım Çalışması

2. 2
Enneagram Kişilik Tipleri ve Takım Çalışması
Dr. Abdulrezzak ÇİL
İÇİNDEKİLER
Günümüzün ve Geleceğin Teknolojisi:
Sanal Gerçeklik
Ruhsar KOÇBUĞ
Sosyal Medya Nasıl Kullanılmalı?
Dr. Ahmet ÖZKAN
Şirketler İçin Eğitim Planlama
Recep TURAN
Gerilla Pazarlama
Melek ÇİL
3
7
12
16
10
İmtiyaz Sahibi:
R&M Danışmalık
E-posta:
info@remedanismanlik.com
Web-site:
www.remedanismanlik.com
Adres:
Gökevler Mah. 2312 Sok.
No:16 C Blok Ofis No:103
Pk:34517 Esenyurt /
İSTANBUL
Yazarlar
Dr. Abdulrezzak ÇİL
Dr. Ahmet ÖZKAN
Recep TURAN
Ruhsar KOÇBUĞ
Azize Şahin
Melek ÇİL
Her hakkı saklıdır. Bu
dergide yer alan yazıların
tamamı yazılı izin
olmaksızın kullanılamaz.
KİTAPLIK
Azize ŞAHİN18

3. 3
Enneagram Kişilik Tipleri ve
TAKIM ÇALIŞMASI
Dr. Abdulrezzak ÇİL
Takım çalışması; bir organizasyonu yönetmek, bir işi neticelendirmek ve/veya bir
sorunu çözmek için farklı kişilerin birlikte hareket etmesi demektir.
Bir takım oluşturmak için; takımdaki rollerin net olarak belirlenmesi, iyi bir plan-
lama yapılması, güçlü bir liderin olması, liderin ekibini tanıması, ekipte birliktelik duy-
gusunun olması ve süreçte hem takım hem de tek tek üyelerin performansının bir ödül
sistemi ile takip edilmesi sürece pozitif yönde katkı yapar.
Takım çalışmasının en meşhur örneklerinden yaban kazlarına baktığımızda; mut-
lak bir hedefleri vardır. “V” şeklinde bir uçuş planları vardır. Öndeki kaz yorulunca
sürünün arkasına geçer ve yerine bir başkası geçer. Bir kazın yaralanması halinde, diğer
bir kaz diğerinin yanında kalır ve ona refakat eder. Birlikte öterek arkadaşlarına cesaret
verdikleri düşünülmektedir. Hedefleri için en doğru yere en az enerji kullanarak ve en az
kayıpla varmayı hedeflemektedirler.

4. 4
Takım olmak takım üyelerinin birbirleri-
ni çok iyi tanımalarıyla mümkündür. Tanıma
zaman alacağı için bu süreyi kısaltma adına belli
kişilik kuramlarından ve testlerinden yararlan-
mak gerekir. Global ölçekte kullanılan kişilik
modellerinden Enneagram Kişilik Modellemesi
ile takım çalışmasına farklı bir açıdan bakmaya
ne dersiniz?
Konunun genişliği ve önemine binaen
bu yazımızı iki bölüm halinde ele alacağız. Bu
sayımızda Enneagram kişilik motiflerinin takım
çalışmasındakipozisyonlarınıdeğerlendireceğiz.
Gelecek sayımızda ise hangi kişilik motifleri-
nin hangi takımlarda daha başarılı olabileceğine
değineceğiz.
Enneagram modelinde takımdaki rol-
ler bireylerin karakteristik özelliklerinin bir
yansımasıdır. Bir takım çalışmasında farklı
kişilik tiplerinin takımda bulunması takımın
etkinliği artıracaktır.
Enneagram sistemi üç temel potansiyel
olarak duygusal, zihinsel ve fiziksel potansiyel
üzerinden hareket eder. Bu üç potansiyel kendi
içlerinde 3 temel kişiliğe ayrılarak toplamda 9
kişilik motifini oluşturur. Enneagram modelinde
duygusal potansiyeli baskın olan takım liderliği
ve ona göre konumlandırılmış takım üyelerinin
insan odaklı projelerde etkinliği öne çıkacaktır.
Zihinsel potansiyeli baskın olan lider ve ekip
üyelerinin düşünce odaklı ARGE çalışmalarında
daha etkin olması söz konusudur. Fiziksel po-
tansiyeli baskın bir liderin etrafında ona göre
oluşturuşmuş olan bir takımda iş-eylem odaklı
süreçlerde ÜRGE yapması daha etkili olduğu
düşünülmektedir.
Bu çalışmanın ana metninde Enneagram
modeli ayrıntılı bir biçimde anlatılmamıştır. Bu
yazıyı daha iyi anlamak için öncelikle Ennea-
gram ile ilgili okumalar yapmanızı öneriyoruz.
1.Mükemmeliyetçi
(Grupta Kondüktör Denetimci)
Kalite misyoneridirler. Sürekli denetleme
ve sorgulama çabasına girerler. Standartları
belirgin hale getirirler. Hataların oluşmaması
için önlem alırlar. Detayları çabuk yakalarlar.
Soyut yaklaşımları somut adımlara dökerler.
Sorumluluklarını takvimlendirir ve takvim-
lendirilmesini isterler. Sorumluluk duygusunu
yayarak ekibinde bilinçlenmesini isterler.
2.Yardımsever
(Grupta İlgili Yardımcı)
Gönül alarak ilişkilerini yürütmek is-
terler. Kişisel problemleri çözerler. Bireylere
bu konuda yardımcı olurlar. İletişiminin ka-
litesini arttırmak öncelikleridir. Pozitif enerjileri
vardır ve bunu etrafa yayarlar. Özel günlere
odaklanırlar ve onları organize etmeyi önemser-
ler.

5. 5
Yöneticiye bakarak hareket planını yapar-
lar. İkinci adam olarak sistemin bir parçası olur-
lar. Uçları buluşturur, egoların yumuşamasını
sağlarlar. Aile ve yakınlık atmosferi oluşmasını
ekipte sağlamaya çalışırlar. Kişiselleştirilmiş
müşteri hizmeti tasarlar ve yürütürler.
3.Başarı Odaklı
(Grupta Üretici ve Motive Edici)
Proje başlatmayı severler. Uygulamaya
koyar ve üretirler. Bu konuda etraflarını motive
eder, takımı heyecanlandırır ve güven yayarlar.
Hedeflerini oluştururken net, açık ve gerçekçi
olmayı isterler. Takipçidirler ve aksiyon olarak
sonuca götürmek isterler. Süreci hızlandırarak
üretimin yapılmasını sağlarlar. Ürünü/hizmeti
üretme, pazara taşıma, tanıtma ve satış sürecini
çabuklaştırırlar.
Takım içinde takım kurar ve yönetirler.
İşe odaklanılmasını sağlarlar. Kaynatılmasını hiç
istemezler. Pazarın gerçeklerini ve taleplerini bi-
lirler ve ekiplerine aktarırlar. Hedefin önündeki
engellerin aşılmasını sağlarlar. Performansının
değerlendirilmesini isterler ve performansları
da değerlendirirler.
4. Özgün
(Grupta Sanatçı ve Tasarımcı)
Kreatif ve tasarımcı bakış açısı katarlar.
İşin anlamını arar ve projeye anlam katarlar.
Farklılıkları vurgularken taklitçilikten kaçınırlar.
Kişisel dokunuşlarla özgünleştirirler. Güzelliğe
ve derinliğe vurgu yaparlar. Estetik bakış
açısıyla güzelleştirmeyi hedeflerler. Nişi yakalar
ve yaratıcılık katarlar. Kurumun kimliğini ve ru-
hunu ararlar. En iyiyi, en güzeli ve kaliteyi ayırt
ederler.
5. Uzman
(Grupta Bilimsel Bakışı ve Uzmanlık)
Veriyi/detayları ve bilgi kaynaklarını
toparlayıp verileri işlerler. Bilgileri süzer ve
anlamlandırırlar. Bilgiyi dönüştürmeyi önem-
serler. Bilgiyi değerlendirir ve analiz ederler.
Teknik problemleri çözerler.
Pazarı, teknolojiyi, rakipleri izler ve ob-
jektif bakış açısıyla bilimselliği savunurlar.
Uzmanlık gerektiren konularda danışmanlık
yaparlar. Teorik model ve formül oluştururlar.
Duygusal ve gergin ortamlarda hakemlik yapar-
lar. Gelecekle ilgili senaryo kurmayı iyi yaparlar.
6. Sorgulayıcı
(Grupta Temkinli Olmayı ve Sorgulayıcılık)
Kötü gidebilecek noktaları önceden göre-
bilirler. Krizleri önceden haberdar etme yanları
vardır. Sorgular ve önlem alırlar. Erken uyarı
sistemi olarak ekipte rol oynarlar. Rakipleri izler
ve kurumsal istihbarat rolü üstelenirler. Gelecek
için senaryo kurmayı severler. Gruba yeni
katılanları da hemen çözmek isterler.

6. 6
7.Kâşif
(Grupta Yenilikçi ve Kâşif)
Fikirler ortaya koyar, projeler başlatırlar.
Takımı çok iyi motive ederler. Pozitiftirler ve
enerji yayarlar. Geleceği görür, vizyon çizer
ve strateji üretirler. İlham vererek yeni fikirler
oluştururlar.Riskalmayıteşvikederler.Bardağın
hep dolu tarafını görürler. Alternatif üretmeyi
önemserler. Ar-ge yönetim danışmanlığı ya-
pabilirler. Beyin fırtınası yapılmasını sağlarlar.
Değişimin ve yenilikçiliğin öncüsüdürler. Disip-
linler arası bir bakışa sahiptirler.
8.Öncü
(Grupta Öncülük ve Liderlik)
Takım kurar, yönetir ve liderlik eder-
ler. İnisiyatif alıp riski göğüsleyebilirler. He-
sap sorar ve takip ederler. Haksızlıkları önler
ve gruptaki sessizlere sahip çıkarlar. Zayıfların
yanında pozisyon alırlar. Takımındaki kişilere
sahip çıkarlar, savunurlar ve ikramda bu-
lunurlar. Projelerde sorumluluk üstlenirler.
Gerektiğinde rakiplerle mücadele ederler. Mü-
cadeleden kaçmazlar. Yüksek enerjileri takımda
tutkal görevi görür. Kriz anında takımı iyi yöne-
tirler. Sonuca ulaşma sürecini hızlandırırlar.
Şirket içinde girişimin öncüsüdürler. Değişimin
başlatılması ve uygulanmasını sağlarlar.
9.Arabulucu
(Grupta Koçluk veya Danışmanlık)
Takımdaki uç karakterleri buluştururlar.
Diyalogların yeniden oluşmasını sağlarlar.
Takımdaki arabuluculuklar ve çözümleyiciler
bunlardır. Dengenin ve uyumun korunması için
çaba harcarlar. Tüm detayları görüp alternatif
pozitif bir davranış ortaya konmasını isterler.
Zıtlıklarda orta yolu bulurlar. İş birliği ve
takım çalışmasını kolaylaştırırlar. Karar verme
süreçlerinde ortak karar çıkmasını önemserler.
Toplantılarda herkese söz verilmesini ve farklı
görüşlerin ifade edilmesini sağlamak isterler.
Takımdaki cevherleri ortaya çıkarır ve ihtiyacı
olanın ihtiyacını çabuk belirlerler.
Kişilik tiplerinin takımdaki bu rolle-
ri bilinerek bir projenin başlatılması ve takım
kurulması süreci başarılı bir şekilde yönetilir.
İnsan kaynakları sürecinin bu bilgiler ışığında
gerçekleşmesi çalışan analizlerinin iyi yapılması
zaman ve verim kaybını en aza indirgeyecektir.
Kişiliközellikleriçerçevesindefarklılıkları
yüksek olan çalışanlarla çalışan bir liderin başarı
oranı çok yüksek olacaktır. Bu da kaynakların
boşa kullanılmasını engelleyecektir.

7. 7
Günümüzün ve Geleceğin Teknolojisi
Sanal Gerçeklik
Ruhsar KOÇBUĞ
Hızlı gelişen teknoloji sayesinde, dokunmatik diji-
tal teknolojiden dokunmadan etkileşim, yani sanal
gerçeklik teknolojisine geçmekteyiz. Günümüzde
kullanıcılara sunulan üç çeşit sanal gerçeklik
vardır: Yarı üç boyutlu sanal gerçeklik, tam üç bo-
yutlu sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik ya da
karma gerçeklik.

8. 8
Yarı üç boyutlu gerçeklikte kullanıcılar
sanal dünyanın içine dış dünyayı unutacak ka-
dar tam olarak dalmazlar; örneğin uçak simüla-
töründeolduğugibibirnesneyiüçboyutluolarak
başa takılan ekranlı bir kask sayesinde görürler.
Tam üç boyutlu sanal gerçeklik ise kullanıcıların
gerçek dünyadan tamamen uzak olduğu ve özel
bir donanım gerektiren bir sanal ortamdır. Bu
sanal ortamda görüntü, kullanıcının hareketleri-
ne göre bulunduğu odanın duvarlara yansıtılır.
Artırılmış veya diğer adıyla karma ger-
çeklikte ise sanal gerçeklik ve gerçek dünya
bir aradadır; görüntü kişinin gerçek dünyasına
yansıtılır. Örneğin, kullanıcı simülasyon bir
nesne üzerinde cerrah bıçağı kullanarak bir ope-
rasyon yapabilir.
Sanal gerçekliğin tarihine baktığımız
1960’lı yıllarda ilk defa NASA tarafından
kullanıldığında sanal gerçeklik araçları insanlar
tarafından elde edilebilecek bir teknoloji değildi.
1989 yılına geldiğimizde ilk defa piyasaya sürül-
mesi heyecan uyandırmıştır.
Sanal gerçekliği destekleyen donanımlar
günümüzde de hayranlık verecek düzeyde
gelişmeye devam etmektedir. Google Glass ve
Oculus Rift gibi farklı şekil ve boyutlardaki sa-
nal başlıklar, bilgisayarlar ve mobil telefonlar
mükemmel bir üç boyutluluk ve sanal aleme
geçiş hissi sağlamak için sürekli geliştirilen sanal
gerçekliğin donanımlarıdır.
Bugün sanal gerçeklik herkesin elinde bu-
lunan mobil telefonlarla ve iki optik lense sahip
Karton Google gözlüklerle cepte dahi taşınabilir
duruma gelmiş ve insanlar sanal gerçeklik
uygulamalarının keyfini her yerde sürebilir hale
gelmiştir.
Sanal gerçeklik uygulamaları ve araçları,
öğrencilerin karmaşık konuları kolaylıkla ve
eğlenceli bir şekilde öğrenmelerini sağlayan
önemli bir teknolojidir. Taşınabilir teknolo-
jiler olmaları dolayısıyla her yerde ve herkes
tarafından erişime imkân vermesi eğitim ko-
nusunda ilerleme kaydetme adına heyecan ve-
ricidir. Sanal sınıfların oluşturularak okula de-
vam zorunluluğuna gerek kalmayacak şekilde
evden sınıfa katılmak suretiyle eğitim görmeyi
sağlayabilir.
Mühendislik ve tıp alanında düşük maliyetle
yüksek verim sağlar ve tıp eğitiminde ameli-
yat uygulamaları gibi hata yapma olasılığının
ciddi sonuçlar doğurabileceği durumlarda
güvenle ve rahatlıkla uygulama imkânı sağlar.
Eğlence sektörü de sanal gerçeklik teknoloji-
siyle misafirlerine heye-
can ve adrenalin dolu
deneyimler sunuyor.

9. 9
Günümüzdesanalgerçeklikuygulamaları
daha çok eğlence, tıp ve navigasyon alanlarında
yaygınlaşmıştır.
Bununla birlikte bu teknolojinin yük-
sek maliyetli ve uygulamaların yetersiz ve
geliştirilmemiş olması dolayısıyla eğitimin her
alanında yaygınlaşamamıştır ve bu alandaki
yatırım ve uzmanlıkların yetersiz olması da
araştırmacıları bu konuda araştırma yapmaya
yöneltmemektedir.
Hayallerimizin sınırlarını zorlayan
teknolojik gelişmeler sanal gerçekliğin yakın
gelecekte hayatımızın ayrılmaz bir parçası
olacağını göstermektedir. Futbol maçına gitme-
den sanal gözlükleri takmak suretiyle stadyum-
da yerini almak, doktora gitmeden yüz yüzeymiş
gibi muayene olmak çok da hayal gibi görün-
müyor. Elbette ki bu kadar avantajları olan sanal
gerçekliğin bireyler ve toplum üzerinde farklı
etkileri olabilir.
Özellikle, akıllı telefon ekranına uzun
süre bakarak çevreden uzaklaşan bireylerden
yakındığımız günümüzde, fiziksel ortamdan
tamamen ayıran tam üç boyutlu sanal gerçeklik
ile kişilerin kendilerini dış dünyaya kapatarak
yalnızlaşması ve insan ilişkilerinin bozulması
gibi istenmeyen sonuçlarının da olabileceği göz
ardı edilmemelidir.

10. 10
Sosyal Medya Nasıl Kullanılmalı*
Dr. Ahmet ÖZKAN
Sosyal medya işinizi tanıtmak için hızlı, ücretsiz, etkili bir yoldur. Ancak, olayı sosyal medyada
sadece insanların üzerine konuşabileceği içerik oluşturmaktan çıkarıp takipçi sayısını artırmak amacıyla
sosyal medya çılgınlığına taşıma durumu da söz konusudur.
Binlerce takipçi satın almak için farklı yöntemler var ve bu yöntemler size de cazip gelebilir. Fakat
bu, beraberinde takipçi kaybetmeyi hatta hesabınızın silinmesine bile neden olabilir. Sizin sunduğunuz
ürün ya da hizmetlerle ilgilenen nitelikli takipçilerle ilgileniyorsanız, onlara ulaşmanın tek yolu onları
doğal yollardan kazanmak.

11. 11
Düzenli ve Tutarlı Olun
Sosyal medyada etkin olmanın amaçlarından
biri adınızı ve/veya aktarmak istediğiniz mesajı
takipçilerinizin gözlerinin önünde canlı tuta-
bilmektir. Haftada birkaç kez farklı sosyal med-
ya mecralarında yaptığınız paylaşımlar milyon-
larca diğer mesajın arasında kaybolacak. Ayrıca,
seçtiğiniz sosyal medya stratejisi ne olursa olsun,
işe yaradığı sürece o strateji ile devam etmek
akıllıca bir yaklaşım olacaktır.
Kendi Pazarınıza Hitap Edin
İnsanlar, sizin kahvaltıda ne yediğinizle çok da il-
gilenmiyor eğer bir yemek bloğu yazarı değilseniz.
Sosyal medya pazarlaması söz konusu olduğunda
hedef, pazarınızı işinizle ilgili konular hakkında
bilgilendirmektir.
Mesajınızı ve Formatınızı Uygun Network ile
Eşleştirin
Twitter’da işe yarayan bir şey Linkedin, Ins-
tagram ya da Facebook’ta işe yaramayabilir.
Gönderdiğiniz mesajların türleri ve ne sıklıkla gön-
derim yapacağınız, kullandığınız sosyal medya
platformuna göre farklılık göstermelidir. Örneğin,
Twitter’da günde 10 ila 15 kez gönderim yapabilir
ve kimseyi rahatsız etmezsiniz. Fakat günlük 10-15
Facebook, Instagram veya LinkedIn paylaşımı uy-
gun olmaz. Size uygun olan sosyal medya ağlarını
öğrenmek ve incelemek için zaman ayırın.
Mümkün Olan Her Yere Sosyal Medya Takip
Bağlantılarınızı Ekleyin
Web sitenizin her sayfasına ve hiç olmazsa
e-postanıza sosyal medya takip bağlantılarınızı
koymak iyi bir fikirdir. Sosyal ağlarınız diğer net-
work profillerine bağlantı linki bile verebilir.
Etkileyicileri Takip Edin ve İçeriğini Paylaşın
Sektörünüzde bilgi sahibi iseniz ve güncel
gelişmeleri takip ediyorsanız, alanınızdaki feno-
menlerin kim olduğunu bilmelisiniz. Alanınızdaki
fenomenleri bulmak için BuzzSumo gibi bir
kaynağı da kullanabilirsiniz. Onları takibe alınca,
onların içeriklerini takipçilerinizle paylaşmanız
gerekir. Birçoğu sizi takip etmeye başlayacak ve
onların amacı da sizin içerikleri kendi takipçileri
ile paylaşmak olacak.
E-Posta Abonelerinize Sosyal Medya
Hesaplarınızı Hatırlatın
Bir bülten veya e-posta listeniz varsa, her
yazışmada sosyal medya hesaplarınızla ilgili bir
hatırlatma yapmayı ve takip bağlantılarınızı ekle-
meyi unutmayın. Ayrıca bülten veya e-posta lis-
tenizi de sosyal medyada tanıtmanın bir zararı
olmaz.
Takipçilerinize Cevap Verin
Takipçileriniz tarafından yapılan yorumlara, so-
rulara ve sizden bahsettikleri zaman onlara cevap
verin. Bu şekilde bağlantıları derinleştirmiş ve
güven oluşturmuş olursunuz. Sosyal olmayacak-
san neden sosyal medyayla uğraşıp kendine iş
çıkarıyorsun?
Uygun Olduğunda Hashtag’leri Kullanın
Twitter hashtag’lerin kralıdır, kaldı ki konuşma
yıldırım hızında akıp gittiğinden bu da oldukça
faydalıdır. Hashtag’ler insanların ilgisini çeken
konularda içerik bulmasına yardımcı olur. Diğer
sosyal medya sitelerinde de hashtag kullanımı
yararlı olabilir, ancak hashtag kullanımında
aşırıya kaçmayın. Unutmayın, insanlar gerçek
içeriği görmek ister, birçok #s değil.
Başkalarının İçeriğinizi Paylaşmasını
Kolaylaştırın
Çoğu ziyaretçi kendi sosyal medyalarına sizin
URL’nizi kopyalama ve yapıştırma güçlüğü ile
uğraşmak istemeyecektir. Bloğunuza veya web
sitenize sosyal paylaşım bağlantılarınızı ekleyerek
içeriğinizi paylaşmalarını kolaylaştırın.
Popüler Paylaşımlar ve Konu Başlıkları İçin
İstatistikleri Kullanın
Sosyal medyadaki en büyük sıkıntılardan biri,
neyin viral olacağını ve neyin olmayacağını bilme-
mektedir. En iyi kural, pazarınız için yararlı ve il-
gili içerik yayınlamaktır. Bununla birlikte, sosyal
medya ve web sitesi istatistikleriniz neyin popüler
olduğunu belirlemenize yardımcı olabilir.
*Bu yazı “How to Increase Your Social Media Fol-
lowing” başlıklı makaleden çevrilmiştir.

12. 12
Şirketler İçin Eğitim Planlama
Recep TURAN
Eğitimilkinsanlaortayaçıkmış,insanlığın
gelişimi ile gelişmiş ve sistemli bir yapıya
kavuşmuştur. Günümüzde değeri her geçen
gün artan ve toplumun tamamının üstünde en
azından birkaç fikir yürüttüğü geniş bir alan ha-
line gelmiştir.
Aynı zamanda dünya genelinde kurulan
komisyonlar, bakanlıklar, sivil toplum örgütleri
ve topluluklarla sürekli olarak değişen ve gelişen
canlı bir yapı halini almıştır.
Eğitim başlarda kişiye özel iken zamanla
gruplara sunulan bir hizmet haline gelmiştir.
Şimdilerde ise Khan Academy gibi örnekleri ile
tüm insanlığa sunulan bir hizmet olmuştur.
Özellikle global bir köy halini alan
dünyamızda toplum içinde yaşayan tüm bireyler
sahip olmaları gereken bilgiyi devlet desteğiyle
sistemli bir eğitim ile almaktadır. Oysa tarih bo-
yunca pek çok toplum sadece üst zümre ve yö-
neticilerini sistemli bir şekilde eğitirken alt kade-
mede yer alan insanlar toplum içinde yaşayarak
öğrenmekteydi.
Bu değişimde toplumsal yapılar, ortaya
çıkan ihtiyaçlar ve gelişen teknolojiler etkili
olmuştur. Eskiden insanlar bir bilgi için günleri-
ni ya da haftalarını kütüphanelerde geçirmeliy-
ken günümüzde istediğimiz pek çok bilgiye cep
telefonlarımızla bile ulaşabilmekteyiz.
Bu şartlar altında tüm yöneticilerin ve
çalışanlarında kabul edeceği üzere şirketler
eğitime kesinlikle yatırım yapmalıdır. Peki
şirketler kimlere, neden ve nasıl eğitim vermeli
veya eğitim almaları konusunda yardım etme-
lidir? İsterseniz bu sorulara sırasıyla cevap ver-
meye çalışalım.
Şirketler kimlere yardım etmeli? Bu so-
runun ilk akla gelen cevabı tabi ki yöneticilere
ve çalışanlarına gerek duyulan konularda eğitim
verilmesi olacaktır. Evet şirketlerin gelişimi ve
değişimi için eğitim olmazsa olmaz ve en önem-
li parçadır. Bunun için pek çok firma sahibi
veya insan kaynakları departmanı eğitim ihti-
yaç analizi yapmakta ve çalışanların ihtiyaçları
doğrultusunda eğitimler planlamaktadır.
Dünya genelinde şirketlerin %70’den
fazlasının aile şirketi olduğu düşünülürse
firmaların bugünleri kadar geleceklerine de
yatırım yapmaları gerektiği sonucu ortaya
çıkmaktadır. Tam da bu sebepten dolayı fir-
malar gelecekte yönetimi devralacak olan ve-
liahtlara yatırım yapmalı ve onları geleceğe
hazırlamalıdır.
Bunun için planlamalar gençlerin okula
başladığı dönemden itibaren alacakları koçluk-
lar, birebir eğitimler ve danışmanlıklar ile
desteklenmelidir.
Bir de sosyal sorumluluk kapsamında
verilecek eğitim destekleri var ki burada da özel-
likle topluma katkı üretmek isteyen ve kendi
gelişimi kadar toplumun gelişimini de önemse-
yen firmalar ihtiyaç sahibi kişiler ve/veya çocuk-
lara sağladıkları ücretsiz eğitimler ve burslar
gibi projelere desteklemelidir. Günümüzde pek
çok vakıf, dernek ve holding bu tür çalışmalara
imza atmaktadır.
Yani ilk sorumuzun cevabını özetleyecek
olursak firmalar çalışanlarına, veliahtlarına ve
ihtiyaç sahiplerine eğitim konusunda yardımcı
olabilirler.
İkinci sorumuz ise firmalar neden eğitim
vermeli veya verdirmeli? Bu sorunun cevabı ilk

13. 13

14. 14
soruda verdiğimiz cevap içerisinde yer alıyor.
İsterseniz burada biraz daha ayrıntılı olarak
konuyu ela alalım.
Firmalar kendilerini geliştirmek ve yeni-
liklere açık olmak zorundadırlar. Değişen top-
lumun ihtiyaçlarına cevap verebilmek için
toplumla birlikte değişmeli ve yeni meziyetler
ortaya koymalıdır. Aksi durumda gelişmeye
kapalı oldukları ölçekte başarısız olacak ve bir
süre sonra ya değişimi kabul edecek ya da iş ya-
pamaz hale geleceklerdir.
Bu değişimin olabilmesi için çalışan
insanların değişmeleri ve gelişmeleri gerekmek-
tedir. Bunun için başta yöneticiler olmak üzere
tüm personelin yaptıkları işler doğrultusunda
eğitimler alarak kendilerini geliştirmeleri gerek-
mektedir.
Rakiplerin her geçen gün güçlendiği
bir ortamda bunun ihmal edilmemesi gere-
kir. Burada firmanızın konumu ve hedefleri
doğrultusunda yerel ve global rakipler ana-
liz edilmeli ve eğitim planlamasında bunlarda
göz önünde bulundurulmalıdır. Yukarıda da
belirttiğimiz üzerefirmaların%70’denfazlasıaile
şirketlerinden oluşmakta. Aile şirketlerinin de-
vam edebilmesi ve bir sonraki nesle aktarılması
için veliaht pozisyonunda yer alan bireylerin de
planlı bir şekilde yetiştirilmeleri artık bir zorun-
luluktur.
Aksi durumda firmalar gelişimlerini sürdüre-
mez ve bir süre sonra başarıları başarısızlıklara
dönüşmeye başlar.
Bir örnek vermek gerekirse Kurukahveci
Mehmet Efendi firması ülkemizin en eski aile
şirketlerinden birisi. Firmanın kurucusu Meh-
met Efendi İstanbul’a satış yaparken ikinci ne-
sil alt yapıyı güçlendirmiş ve Türkiye pazarına
açılmıştır.
Üçüncü nesil alt yapı ve ülke içi pazarında
güçlenirken yurt dışı atılımları yapmayı
başarmıştır. Günümüzde ülkemizin en değerli
yapılarından birine sahip olan Kuru Kahveci
Meh-met Efendi dünyada da 50’den fazla ülkeye
kendi markası ile satış yapmaktadır.
Ülkemizdeki pek çok kahve firması
olmasına rağmen onların yapamadığını Kuru
Kahveci Mehmet Efendi’nin başarması tabi
ki bir tesadüf değil veliaht olan genç nesillerin
yetiştirilmesi ile alakalıdır.

15. 15
İhtiyaç sahibi kişilere yapılacak eğitim
yardımları tabi ki bir zorunluluk değildir. Ancak
unutulmamalıdır ki içinde yaşadığımız topluma
sağlayacağımız tüm destekler sonrasında dolaylı
yoldan da olsa bizlerin gelişimini etkileyecektir.
Refah düzeyi yüksek bir toplumda
yapılan işler ve bunları getirisi ile refah düzeyi
düşük bir toplumda oluşturulacak işler ve ge-
tirileri muhakkak aynı olmayacaktır. Ayrıca
kurumsal açıdan bakıldığında pek çok firma
sosyal sorumluluk projelerini birer PR (reklam)
çalışması gibi de kullanmaktadır.
Son sorumuz ise bu kişilere eğitimin
nasıl verilmesi gerekir? Eğitim günümüzde
gelişen teknolojik olgular ile istediğiniz an
ulaşabileceğiniz bir hale gelmiştir.
Çalışanlara verilecek eğitimlerde yüz
yüze eğitimler, seminerler, kongreler, uygulama
eğitimleri,işbaşıeğitimler,koçlukvedanışmanlık
gibi pek çok seçenek bulunmaktadır.
Ayrıca firma bünyesinde kurulacak
akademiler süreç kontrolü, incelenmesi ve
raporlanması gibi konularda da etkin rol alabilir.
Sosyal sorumluluk kapsamında ise ücret-
siz eğitim ve seminerler, burs ve diğer maddi
yardımlar (okul yaptırılması vb.) ile kurula-
cak ücretsiz online kurslar en çok tercih edilen
yöntemlerdir.
Online kurs ve eğitimler için sıfırdan bir
yapı kurmak istemeyen firmalar Khan Academy
gibi farklı firmalarla iş birliğine gidebilmektedir.
Veliahtlara verilecek eğitimlerde ise yüz
yüze ve birebir eğitimler, uygulamalı eğitimler,
koçluk çalışmaları ve danışmanlık çalışmaları
daha etkili olmaktadır.
Özellikle küçük yaştan itibaren bu
eğitimlerin verileceği düşünülürse eğitim
koçluğu, kariyer koçluğu veya danışmanlığı,
yaşam koçluğu gibi çalışmalar ön plana
çıkmaktadır.
İster ailemiz ister çalışanlarımız is-
terse toplum için olsun eğitim için atacağımız
adımların er ya da geç yararını görecek ve
geleceğe daha emin adımlarla ilerleyeceğiz.

16. 16
Gerilla Pazarlama
Melek ÇİL
Küreselleşmeyle birlikte sürekli
değişimin yarattığı belirsizlik, işletmelerin daha
çok değer üretmesini ve değişikliklere daha
hızlı tepki vermesini zorunlu kılmaktadır. Bu
dinamizm işletmelerin pazarda meydana gelen
değişikliklere olabildiğince çabuk cevap ver-
meleri yanında pazarlama stratejilerini belirl-
erken daha fazla temel yetkinliklere dayalı ve
daha özgün stratejiler geliştirmelerini zorunlu
kılmaktadır (Nardalı, 2009).
Gerilla pazarlama bütçelerin
uyuşmasından çok akılların uyumudur ve ge-
leneksel olandan farklı olandır. Herhangi bir
pazarlama iletişimi faaliyetinin gerilla pazar-
lama içerisinde tanımlanması için o faaliyetin
tüketiciyi şaşırtması, dikkatini çekmesi, inter-
aktif olması veya bir deneyim sunması gerek-
mektedir. Deneyim ve gerçeklik hissi günümüz
markalarının başarısındaki kilit kavramlar
arasında sayılmakta ve gerilla pazarlama da
özellikle bu iki özelliğiyle dikkat çekmekte-
dir. Bu özellikler sonucunda da gerilla pazar-
lama uygulamaları hem geleneksel mecralarla
gerçekleşemeyen deneyim yaşatma ve gerçeklik
hissini yaratabildiğinden, hem de az bir bütçe
ile etki yaratmayı başarabildiğinden birçok
markanın ilgisini üzerinde toplamaktadır.
Gerilla pazarlamanın başarılı olması için hızlı
uygulanmasının yanı sıra yerinde, doğru ve iyi
hesaplanmış olarak kullanılması oldukça hayati
bir önem taşımaktadır (Dahan & Levi).
Günümüzde büyük işletmelere meydan
okuyan birçok yeni işletme, stratejik amaç ve
hedeflerini gerçekleştirirken çok daha düşük
harcamalarla hayata geçirilen, aynı zamanda
klasik olmayan yaratıcı pazarlama strateji ve
taktiklerini içeren gerilla pazarlama yaklaşımını
benimsemeyi tercih etmektedirler. Çünkü re-
kabet üstünlüğü yaratmanın temel dinamiği
olan farklılık oluşturma, gerilla stratejiyi kulla-
nan işletmeye bir yandan rakiplerinin müşteri
zihnindeki konumlarını sarsmalarına imkân

17. 17
sağlarken, diğer yandan bunun bir sonucu
olarak rakibinin pazarından önemli ölçülerde
pay almasını da gündeme getirmektedir (Özer,
2015).
Gerilla Pazarlama Planı Hazırlama
1. Geniş bir bilgi tabanı oluşturmak: İşletmeler
sürecin bu aşamasında öncelikle kendi iç ve dış
çevresiyle ilgili olabildiğince detaylı ve doğru
bilgilere dayanan bir veri tabanı oluşturmalıdır.
Bu veri tabanı çalışanlar, müşteriler, pazarın du-
rumu ve rakipler hakkında ayrıntılı bilgiler içer-
melidir.
2. SWOT analizi yapmak: İşletmenin raki-
plerinden farklı olarak sahip olduğu üstün-
lükler belirlenmeli ve pazarlama stratejileri
oluşturulurken işletmenin sahip olduğu rekabet
üstünlükleri olabildiğince göz önünde tutulma-
ya çalışılmalıdır.
3. Elde edilen veriler ile uygun pazarla-
ma silahının seçimi: Uygun silah seçilirken
işletmenin ürün veya hizmetlerinin rakiplerin-
kinden farkı ve o işletmenin en güçlü yanını
kullanılmak suretiyle işletmenin daha fazla
kar yapmasını sağlayacak hedefler üzerinde
yoğunlaşılmalıdır.
4. Pazarlama takviminin hazırlanması: Pa-
zar odaklı bir gerilla pazarlama takvimi
oluşturulmalıdır.
5. Karşı ataklara geçmek: Bu aşama gerilla
pazarlama takvimi uygulanırken rakiplerden
gelecek tepkilere verilecek cevaplarla ilgilidir.
Bu aşamada yapılan atakların sonuçları sürekli
gözden geçirilmeli, böylece rakiplere karşı ver-
ilmesi gereken tepkilerin geciktirilmeden haya-
ta geçirilmesi sağlanır (Nardalı, 2009).
Gerilla Pazarlama Uygulamaları
1. Mini-Medya Planlaması: Mini-medya plan-
laması kitle iletişim araçları kullanılmadan ve
işletmenin aracı komisyonu ödemeden yaptığı
gerilla pazarlama çalışmalarını içermektedir.
Gerilla iletişim çok çeşitli mini-medya mecrasını
kullanmasına karşın en etkin faaliyetlerin üç
kategoride toplandığı düşünülmektedir. Bun-
lar; ağızdan ağza pazarlama, açık hava mecrası
ve gerilla halkla ilişkileridir.
2. Maksi Medya Planlaması: Maksi-medya
planlaması kitle iletişim araçlarını oluşturan
televizyon, radyo, gazete ve dergi kullanılarak
yapılan gerilla pazarlama faaliyetlerini
kapsamaktadır. Gerilla pazarlamada maksi-me-
dya planlamasının ana hedefi genelde mini-me-
dya uygulamalarını desteklemek veya yapılan
bir reklam kampanyasının mesajını pekiştirmek
olarak şekillenmektedir.
3. İnternet Mecrası: İnternet her ne kadar
kalabalık insan topluluklarına ulaşabilme
özelliğine sahip olsa da bireysel bir iletişim
mecrası olarak kullanılabilmektedir. Zaman ve
yer kısıtlaması bulunmadığından bilgi aktarımı
konusunda da sınır tanımamaktadır. İnternet
sayesinde küçük işletmeler, multi-milyar
dolarlık bir pazar payına sahip olarak global
markaların önüne geçebilme şansına erişmiştir.
Bu nedenle internet gerilla uygulamalar için uy-
gun bir mecra olarak kabul görmektedir (Dahan
& Levi).
1. Dahan, G. S., & Levi, E. (tarih yok). Reklam Ajanslarının Gerilla
Pazarlama Uygulamaları:Türkiye Örneklemi Üzerinden. İletişim
Fakültesi Dergisi, 37-47.
2. Nardalı, S. (2009). Gerilla Pazarlaması ve Uygulamadaki Bazı
Örnekleri. Yönetim ve Ekonomi.
3. Özer, M. (2015). İşletmlerde Stratejinin Önemi Üzerine
Değerlendirmeler. International Journal of Economic and Administra-
tive Studies, 69-83.

18. 18
KİTAPLIK
Azize Şahin
Kitabın Özgün Adı: The Whole-Brain Child
Yazar: Daniel J. Siegel, Tina Payne Bryson
Yayın Evi: Koridor Yayınları
Yayın Yılı: 2019
Sayfa Sayısı: 249
Kitap Künyesi

19. 19
Kitap Tanıtım
Bütün-Beyin bakış açısı ile
çocuklarımızın daha mutlu, daha sağlıklı
ve daha özgüvenli olmalarına yardımcı ola-
bilmek için bazı yöntemler öğreniyoruz…
- Sağ ve sol beynin birlikte çalışmasına nasıl
yardımcı olabiliriz?
- Alt beyin ile üst beynin bütünleşmesinin
önemi nedir?
- Anlayışlı davranarak çocuğunuzun
geçmişten gelen acılarla baş etmesine
yardımcı olabilir miyiz?
Çocuklarınıza kendi ruh halleri
hakkında durup düşünme yeteneğini ve
kimliklerini kaybetmeden başkalarıyla bağ
kurmanın verdiği mutluluk ile tatmin duy-
gusunu nasıl öğretebiliriz?
Bunun gibi merak edilen birçok so-
runun yanıtını ve çocuğunuzun gelişmekte
olan beynini güçlendirmek için devrim
niteliğindeki 12 stratejiyi, Daniel J. Siegel ile
Tina Payne Bryson’ın kaleme aldığı “Bütün
Beyinli Çocuk” kitabında bulabiliyoruz.
Kitaptaki her bir bölüm, çocuk
gelişiminin belirli yaş ve aşamalarına hitap
eden pek çok öneri sunmakta ve bu fikir-
ler hemen uygulamaya geçirilecek şekilde
dizayn edilmiş. Kitabın sonunda yer alan
“Yaşlara ve Aşamalara Göre Uygulanabi-
lecek Stratejiler” grafiği ise uygulamaları
ebeveynler için daha da kolaylaştırmak
üzere, yaş ve gelişim kategorisi halinde veri-
liyor.
Kitap Yorumu
Bazen, belki de sık sık çocuğumuzla
içinden çıkamayacağımız durumlarla karşı
karşıya kalabiliriz. Mesela; yeni yürü-
meye başlayan çocuğumuz bir mağazanın
ortasında öfke nöbeti geçirebilir, anaoku-
luna giden çocuğumuz giyinmeyi ve okula
gitmeyi reddedebilir. İşte bu gibi durum-
larda çocuklarımızın beyni ile bağlantı kura-
bilir, sağ ve sol beynin birlikte çalışmasına
yardımcı olabilirsek daha az problem
yaşayabiliriz, bunun da ötesinde entegras-
yonun ne olduğunu öğrenirsek,çocuğumuzu
daha derinden tanıma, ömür boyu mutluluk
ve sevginin temellerini atma fırsatını yaka-
layabiliriz diyor bu kitap.
Bence kitabın her bölümünde, kendi
çocuğunuza göre stratejilerinizi bir yere not
edinvehemenuygulamayageçin.Sonuçlarını
çok çabuk görmeye başlayabilirsiniz…
Alıntılar
“Yıkılmadan ayakta kalmak için uğraş
verdiğiniz o anlar aslında çocuklarınızın
başarılı olmasına yardımcı olacak büyük
fırsatlardır.”
“Bir çocuk üzgün olduğu vakit, onun
sağ beyninin duygusal ihtiyaçlarına
yanıt vermezsek, mantık da genellikle işe
yaramayacaktır.”
“Beynin üst katı adale gibidir: Çalıştırıldığı
vakit gelişir, güçlenir ve daha iyi perfor-
mans sergiler. Güçlü bir üst beyin alt beyni
de dengeler ve sosyal-duygusal zekâ için
elzemdir.”
“Çocuklarınıza deneyimlerini kadar çok
hatırlatırsanız ve onların kendi hikayelerini
tekrar tekrar anlattırırsanız, onların örtük ve
açık anılarını entegre etme yeteneklerini o
kadar geliştirmiş olursunuz.”
“Sizin ruh haliniz çocuğunuzun ruh halini
etkileyebileceğiiçin,onlarınhuysuzluğunu
ve alınganlığını eğlenceye, kahkahaya ve
bağ kurmaya dönüştürebilirsiniz.”
“Geçmişinizi anlayarak, nesilden nesile
geçme tehlikesi arz eden, acı ve güvensiz
bağlarla dolu bir mirastan kendinizi kurtara-
bilir ve çocuklarınız için sevgi ve şefkat dolu
bir gelecek bağışlamış olursunuz.”

20. 20
“Her ne düşünüyorsanız,
daha büyük düşünün.”
Tony Heiser