Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
รายงานผลประชุมสัมมนาเชิงวิชาการประชุมสัมมนาเชิงวิชาการ “The 5th Annual International Forum - Regional Energy Alliance: Regulators' Insights”
1. รายงานการประชุมสัมมนาเชิงวิชาการ
The 5th
Annual International Forum
– Regional Energy Alliance: Regulators' Insights
และ The 1st
AERN Capacity Building
ณ โรงแรมอินเตอร์คอนติเนนตัล กรุงเทพมหานคร
ระหว่างวันที่ 1-2 ตุลาคม 2558
จัดทาโดย ฝ่าย กส. สานักงานคณะกรรมการกากับกิจการพลังงาน
2. 2
สารบัญ
การประชุม The 5th
Annual International Forum
1. บทนา
1.1 Report to the Minister of Energy by Chairman of ERC
1.2 Keynote Speech by Minister of Energy of the Kingdom of Thailand
2. สรุปผลการประชุม The 5th
Annual International Forum
2.1 การเชื่อมโยงเครือข่ายระหว่างประเทศในภูมิภาคอาเซียน
(Regional Integration in ASEAN)
2.1.1 การเชื่อมโยงโครงข่ายไฟฟ้าของอาเซียนผ่านมุมมองขององค์กรทางด้านกิจการ
ไฟฟ้าของอาเซียน-HAPUA (HAPUA & Progress Power Trade& Energy Outlook
in ASEAN พร้อมข้อเสนอแนะและแนวทางการดาเนินงานในอนาคต)
2.1.2 การให้การสนับสนุนการเชื่อมโยงโครงข่าย
ไฟฟ้าของอาเซียนผ่านความร่วมมือภายใต้เครือข่ายความร่วมมือระหว่างองค์กรกากับ
กิจการพลังงานในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (ASEAN Power Grid & AERN)
2.1.3 ความคืบหน้าโครงการนาร่องของการเชื่อมโยงโครงข่ายไฟฟ้าข้ามพรมแดนจาก
สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวไปยังสิงคโปร์ (LTMS: PIP)
2.2 กระบวนทัศน์ของการบูรณาการระดับภูมิภาคและข้อตกลงทางการค้าในระดับภูมิภาค:
กรณีศึกษาประเทศนิวซีแลนด์ (Regional Integration Paradigm and Regional Trade
Agreement Model)
2.3 การแลกเปลี่ยนประสบการณ์การเชื่อมโยงระบบโครงข่ายพลังงานระหว่างประเทศ
Cross-border Trade Experience Sharing & Regional Regulatory Development
2.3.1 กรณีศึกษาในกลุ่มประเทศยุโรป (EU case)
2.3.2 กรณีศึกษาในกลุ่มเมดิเตอร์เรเนียน (Mediterranean case)
3
5
6
8
9
15
18
3. การประชุม The 1st
AERN Capacity Building
3.1 สรุปผลประชุม The 1st
AERN Capacity Building
อภิธานศัพท์สาหรับองค์ความรู้การกากับกิจการพลังงาน
25
33
11. 11
รูปที่ 3 สถานะของโครงการเชื่อมโยงระบบไฟฟ้าอาเซียนตามโครงการ APG
ที่มา เอกสารประกอบการบรรยาย Mr. Bambang
สุดท้าย Mr.Bambang กล่าวว่า ปัจจัย 4 ขั้นตอนสาคัญสู่การเชื่อมต่อระดับภูมิภาคคือการวางแผนสาหรับ
พัฒนาระบบการค้าพหุภาคี (Multilateral Trading) ประกอบด้วย
การเร่งพัฒนาโครงการเชื่อมโยงโครงข่ายไฟฟ้าระหว่างประเทศ เพื่อการซื้อขายแบบทวิภาคี
(Accelerate the development of the Bilateral Cross Border Power Interconnection
projects) การยึดมั่นในพันธกรณีของแต่ละประเทศ ที่จะต้องปฏิบัติตามแผนโครงการ
การเตรียมจัดตั้งองค์กร/เครือข่ายที่เกี่ยวข้อง APG (Preparation of the Formation of the ASEAN
Power Grid Institutions) การสร้างสังคมกฎระเบียบให้เกิดขึ้นในอาเซียน ได้แก่ ATSO, ATGP, APG
เพื่อกากับการซื้อขายแบบพหุภาคี (Regulator to regulate and control the Multilateral
Trading) ซึ่ง AERN สามารถเข้ามามีบทบาทในขั้นตอนการประสานกฎระเบียบ
การประสานแผนไฟฟ้าชาติในอาเซียนและการประสานด้านนโยบายต้องมีความสอดคล้องกัน
(Synchronize National Power Development Plan and optimize the generation of
electricity) โดยทาการศึกษาการปฏิบัติการผลิตที่มีความเหมาะสมทางเศรษฐศาสตร์มากที่สุดและมี
การใช้แหล่งพลังงานในภูมิภาคร่วมกัน
การสนับสนุนและใช้ทรัพยากรในระดับภูมิภาคให้เกิดประโยชน์สูงสุด (Encourage and optimize
the utilization of ASEAN resources, such as, funding, expertise and products to
develop the APG) โดยส่งเสริมให้ภาคเอกชนเข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาโครงการเชื่อมโยงระบบ
ไฟฟ้าระหว่างประเทศและทาการศึกษาแหล่งพลังงานปฐมภูมิในอาเซียน ซึ่งประเด็นนี้ จาเป็นต้องใช้
เวลาและการปลูกฝังเพื่อให้เกิดค่านิยมที่ดีร่วมกัน อันจะส่งผลให้การรวมกลุ่มเป็นไปอย่างยั่งยืนและ
มั่นคง รวมทั้ง การสร้างกระบวนการเรียนรู้
12. 12
2.1.2: การสนับสนุนการเชื่อมโยงโครงข่ายไฟฟ้าของอาเซียนโดยการดาเนินงานของเครือข่ายความ
ร่วมมือระหว่างองค์กรกากับกิจการพลังงานในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (ASEAN Power Grid & AERN)
ผู้บรรยาย: Dr. Dinh The Phuc, Deputy Director General Electricity Regulatory Authority of
Vietnam (ERAV) and Chairman of AERN
Dr. Phuc ในฐานะประธาน AERN ได้นาเสนอที่มาและความสาคัญในการจัดตั้งเครือข่ายความร่วมมือ
ระหว่างองค์กรกากับกิจการพลังงานในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (AERN) ซึ่งมีความเป็นมาดังนี้
เมื่อวันที่ 3 มีนาคม 2555 ที่ประชุม ASEAN Energy Regulators’ Network (AERN) ได้ให้การ
รับรอง เป็นการประชุม AERN ครั้งแรกอย่างเป็นทางการ ณ กรุงเทพมหานคร
เมื่อวันที่ 12 กันยายน 2555 ที่ประชุมรัฐมนตรีอาเซียนด้านพลังงานครั้งที่ 30 (30th
ASEAN Ministers
on Energy Meeting) มีมติรับทราบการจัดตั้ง AERN และแผนการดาเนินงาน
เมื่อวันที่ 15 มีนาคม 2556 มีการประชุม ASEAN Energy Regulators’ Network ครั้งที่ 2 ณ
กรุงเทพมหานครฯ ที่ประชุมได้ดาเนินการเกี่ยวกับร่าง TOR ของ AERN
เมื่อมิถุนายน 2556: ประเทศสมาชิก AERN พิจารณา TOR ของ AERN
เมื่อวันที่ 25 กันยายน 2556 ที่ประชุมรัฐมนตรีพลังงานอาเซียนครั้งที่ 31 (31st
ASEAN Ministers
on Energy Meeting) ณ ประเทศอินโดนีเซีย มีมติรับทราบขอบเขตการดาเนินงาน (TOR) ของ AERN
และแผนการดาเนินงานฯ
เมื่อวันที่ 30 พฤษภาคม 2557 ประเทศไทยโดย สานักงาน กกพ. จัดการประชุม ASEAN Energy
Regulators’ Network ครั้งที่ 3 ณ กรุงเทพมหานครฯ โดยการประชุมแบบโทรทางไกล
(Teleconference) ผลการประชุม AERN ครั้งที่ 3 ที่ประชุมได้รับทราบในเรื่องร่าง AERN Roadmap
2014-2017 และ แผนการดาเนินงานของ AERN
เมื่อวันที่ 27-28 พฤศจิกายน 2557 ได้มีจัดการประชุม ASEAN Energy Regulators’ Network ครั้ง
ที่ 4 ณ ประเทศเวียดนาม
การประชุม AERN ครั้งที่ 5 จัดขึ้นโดย Videoconference ในวันที่ 7 เมษายน 2558
AERN มีจุดประสงค์หลักของการจัดตั้งกลุ่ม AERN นั้นสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ข้อด้วยกันคือ 1. เพื่อ
แลกเปลี่ยนข้อมูล ความรู้และประสบการณ์เกี่ยวกับประเด็นการกากับกิจการพลังงาน 2. เพื่อให้เป็นช่องทางใน
การเชื่อมต่อกันระหว่างองค์กรกากับกิจการพลังงานของแต่ละประเทศ 3. ให้มีการร่วมมือกันอย่างใกล้ชิดกับ
กลุ่ม Heads of ASEAN Power Utilities/Authorities (HAPUA) และ ASEAN Council on Petroleum
(ASCOPE) และคณะทางานที่เกี่ยวข้องในการกาหนดกรอบการกากับดูแลและมาตรการทางเทคนิคให้สอดคล้อง
กัน เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการทางานของ APG และ Trans-ASEAN Gas Pipeline (TAGP)
ต่อมา Dr.Phuc ได้นาเสนอความคืบหน้าและแผนการดาเนินการร่วมของกลุ่ม AERN และ HAPUA
คณะทางานของ AERN จานวน 2 คณะ คือ เรื่องกฎหมายและการสอดประสานด้านเทคนิค และคณะทางาน
เรื่องกฏหมาย การเก็บภาษี และการคิดอัตราสาหรับการซื้อขายไฟฟ้าข้ามพรมแดน เพื่อเข้าไปร่วมสังเกตการณ์
และสนับสนุนการดาเนินงานของคณะทางานของ HAPUA โดย AERN WG 1: Technical and Regulatory
Harmonizationเข้าไปร่วมกับ HWG 2: Transmission APG และ AERN WG 2: Legal and
Commercializationเข้าไปร่วมกับ HWG 4: Policy Study and Commercial Development
13. 13
2.1.3 ความคืบหน้าโครงการนาร่องของการเชื่อมโยงโครงข่ายไฟฟ้าข้ามพรมแดนจากสาธารณรัฐ
ประชาธิปไตยประชาชนลาวไปยังสิงคโปร์ (LTMS: PIP)
ผู้บรรยาย: Dr. Poonpat Leesombatpboon, Chief of International Energy Cooperation Office,
Ministry of Energy, Thailand
Dr. Poonpat นาเสนอรายละเอียดของโครงการ LTMS-PIP (Lao PDR, Thailand, Malaysia,
Singapore Power Integration Project) ว่าเป็นความคิดริเริ่มการดาเนินงานร่วมระหว่างประเทศ มีการจัดตั้ง
คณะทางานเพื่อเข้ามาดาเนินการขับเคลื่อนโครงการ LTMS-PIP โดยแบ่งการดูแลเป็น 4 ด้าน ได้แก่
1. ด้าน Technical Viability รับผิดชอบโดย มาเลเซีย
2. ด้าน Legal and Regulatory รับผิดชอบโดย สิงคโปร์
3. ด้าน Commercial Arrangement รับผิดชอบโดย ไทย
4. ด้าน Tax and Tariff Structure รับผิดชอบโดย ลาว
ต่อด้วยสาระสาคัญภายใต้โครงการในการซื้อขายไฟฟ้าระหว่างประเทศลาว (ผู้ขาย) ไปยังประเทศ
สิงคโปร์ (ผู้ซื้อ) โดยผ่านสายส่งไฟฟ้าของประเทศไทย และประเทศมาเลเซีย โดยโครงการนี้ถือเป็นก้าวแรกในการ
ซื้อขายไฟฟ้าในอาเซียน (1st
Multilateral power tradeโดยแผนภาพการซื้อขายไฟฟ้าได้ดังนี้
รูปที่ 4 การซื้อขายไฟฟ้าระหว่างประเทศลาวและประเทศสิงคโปร์
นอกจากนี้ ได้มีการนาเสนอวิธีในการคานวณอัตราค่าใช้บริการสายส่ง (wheeling charge) ของการ
ไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (EGAT) และการไฟฟ้ามาเลเซีย (TNB) และทาการเปรียบเทียบวิธีการคานวณทั้ง
สองแหล่ง ซึ่งหลักการในการคานวณค่อนข้างคล้ายคลึงกัน โดยราคาไฟฟ้าที่ประเทศสิงคโปร์ต้องจ่ายทั้งหมด
สามารถสรุปได้ดังรูป
รูปที่ 5 แนวคิดราคาไฟฟ้าเมื่อประเทศสิงคโปร์ซื้อไฟฟ้าจากประเทศลาว ผ่านไทยและมาเลเซีย
ที่มา เอกสารประกอบการบรรยาย Dr.Poonpat
18. 18
2.3 การแลกเปลี่ยนประสบการณ์การเชื่อมโยงระบบโครงข่ายพลังงานระหว่างประเทศ
Cross-border Trade Experience Sharing & Regional Regulatory Development
2.3.1 กรณีศึกษาจากกลุ่มประเทศยุโรป (EU case)
ผู้บรรยาย: Mr. Dietmar Preinstorfer, Head of International Relations, E-Control Austria
Mr. Dietmar กล่าวถึงที่มาของการจัดตั้งกลุ่ม European Union (EU) และในปี ค.ศ. 1990
ประธานาธิบดีของคณะกรรมการกลุ่ม EU (EU Commission) ได้เสนอให้มีตลาดซื้อขายไฟฟ้าและก๊าซของ
ภูมิภาคยุโรปขึ้น ในรูปแบบ Wholesale market ตลาดพลังงานเดียวกากับดูแลโดย Council of European
Energy Regulator (CEER) และ European Regulators’ Group for Electricity & Gas (ERGEG) ภูมิภาค
ยุโรปต้องการให้มีการแข่งขันในตลาดพลังงานเน้นประโยชน์สูงสุดแก่ผู้บริโภคให้มีทางเลือกในการใช้บริการ
พลังงาน โดยแนวทางในการดาเนินการสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ช่วงคือ
1. ช่วงการเปิดตลาดซื้อขายไฟฟ้าและก๊าซ และการก่อตั้งหน่วยงานอิสระซึ่งมีอานาจในการกากับการซื้อ
ขาย (Creation of new bodies; ACER and ENTSOs)
1.1 ACER (Agency for the Cooperation of Energy Regulators) เป็นหน่วยงานภายใต้
EU ตั้งขึ้นในปี ค.ศ.2010 (พ.ศ. 2553) มีหน้าที่ประสานความร่วมมือของ Regulators ในภูมิภาคยุโรป มีส่วน
ร่วมในการจัดทากฎระเบียบเกี่ยวกับโครงข่าย ให้คาแนะนาต่อ EU และกากับตลาดพลังงานยุโรป ACER ออก
“Energy Regulation: A bridge to 2025” กาหนดไว้ว่า “Greater penetration of renewable-based
generation is significantly increasing the requirement for market-based flexible response
which will include the demand side and the supply side.” ดังนั้น ในปัจจุบัน EU จึงให้ความสนใจ
และส่งเสริม “flexible response” ทั้งในด้าน Supply Side และ Demand Side Flexibility (DSF)
รูปที่ 7 องค์ประกอบของ ACER
ที่มา เอกสารประกอบการบรรยาย Mr.Dietmar
1.2 องค์กรความร่วมมือระหว่างศูนย์ควบคุมระบบส่งกาลังไฟฟ้าในสหภาพยุโรป ENTSO-E
(European Network of Transmission System Operators for Electricity) ประกอบด้วย 41 TSOs ด้าน
ไฟฟ้าจาก 34 ประเทศในภูมิภาคยุโรป มีหน้าที่ หลอมรวมเทคโนโลยีและกฎระเบียบเพื่อบูรณาการ
อุตสาหกรรมของ TSO การบริหารจัดการของเครือข่ายแบบบูรณาการระบบโครงข่ายเน้นเชื้อเพลิงที่เหมาะสม
ณ เวลานั้นๆ