1. “Bölgemizde Meydana Gelen Ekonomik,
Sosyal ve Siyasi Gelişmelerin Doğal Gaz
ve Petrol Arz Güvenliğine Etkileri"
Özer Balkaş
Serbest/Bağımsız Danışman;
Petrol Arama ve Geliştirme Operasyonları, Projeleri ve Yönetimi
PANEL (Kemal Kurdaş Salonu) / 14 Kasım 2012 Çarşamba, Saat: 14.00

2. █ Enerji Kaynakları ve Dünya Liderliği :
• İngiltere hâkimiyetindeki Kömür Çağı’ndan ABD hâkimiyetindeki Petrol Çağı’na geçiş: Enerji, coğrafya
ve askerî güç arasındaki ilişki, 1914–1945 arasında tam 31 yıl süren şiddetli mücadele ve iki dünya savaşı.
Bir damla petrol, bir damla kandan daha kıymetlidir.W. CHURCHILL
ODUN ► KÖMÜR ► PETROL ► DOĞAL GAZ
1914-1945
• 1908’den itibaren İran’da petrol üretmeye başlayan İngiltere ile Osmanlı’yla yakın ilişkisi sayesinde
petrole ulaşmayı hedefleyen Almanya arasında; XIX. yüzyıl sonlarında ve Musul - Bağdat petrolleri
nedeniyle başlayan petrol savaşlarından, zamanın en büyük petrol rezervlerine sahip olan ABD galip
çıkmıştır.
► Woodrow Wilson (1913–1921) yönetimindeki ABD, Orta Doğu'nun önemini Birinci Dünya Savaşı
sonunda algılamıştır:
* Gündemde ''ABD'nin Acil Petrol İhtiyacının Karşılanması'' (AAPG 4. yıllık kongresi, Dallas, Mart 1919)
olmasına karşın, 24 Nisan 1920 tarihli San Remo Anlaşması ile; Orta Doğu Petrolleri, ABD dışında ve
İngiltere ile müttefikleri arasında paylaşılmıştır.
► Ankara Anlaşması’nın (1926) ardından Ekim 1927’de kazılan Baba Gürgür -1 kuyusunda (Kerkük sahası)
petrol keşfedilmesi ile, bu anlaşmanın 14. maddesi uyarınca Turkish Petroleum Company ve diğer
şirketlerin (IPC, Anglo-Persian, Shell, Francaise des Petroles, American Near East Development Corporation
ve Gulbenkian Vakfı Konsorsiyumu) Irak petrollerinden elde edecekleri gelirlerinden % 10’luk payın 25 yıl
süreyle Türk Hükûmetine ödenmesi kararlaştırılmıştır.
► İngiltere tarafından ABD'ye Irak petrollerinden verilen ilk pay, 1928 yılında ve Orta Doğu'da herhangi bir
savaşa katılmadan elde edilmiştir. Hisseler: % 23,75 oranında İngiliz APOC (AngloPersian Oil Company),
İngiliz/Hollandalı Royal Dutch/Shell, Fransız CFP (Compagnie Française des Pétroles) ve Amerikan NEDC
(Near East Development Corporation).
Muzaffar al-Din Shah Qajar & William Knox D’Arcy
ÖzerBalkaş-Kasım2012

3. ■ İkinci Dünya Savaşının iki nedeni:
► Almanya gibi, Birinci Dünya Savaşı sonuçlarından memnun olmayan ülkelerin İngiltere'ye karşıtlığı,
► ABD'de değişen durum.
► Franklin D. Roosevelt (1933-1945): Dışişleri Bakanlığı'nın “Foreign Petroleum Policy of the United
States” başlıklı raporu (Nisan 1944), “son yıllardaki petrol üretiminin sürdürülmesi hâlinde ülkenin yakın bir
gelecekte çok ciddi bir krizle karşı karşıya kalacağını” ve dolayısıyla, “ABD’nin kendi kaynaklarından
gerçekleştirdiği petrol üretiminin asgari düzeyde tutularak yabancı petrol kullanımına ağırlık verilmesini”
önermektedir.
* ABD’deki petrol üretimi ilk kez 1945 yılında tüketimini karşılayamaz hâle gelmiş ve ülke yabancı petrole
bağımlı duruma düşmüştür.
► Harry S. Truman (1945-1953): Amerikan başkanlarının yabancı petrole, hep ulusal güvenlik açısından
bakmalarının başlangıcı. Petrol kaynaklarının stratejik olarak değerlendirilmesi.
* Suudi petrolünün, artık düşüşe geçmiş bulunan Amerikan petrol rezervlerinin yerini alması ile Doğu
Akdeniz ve kuzey Körfez ülkelerinin Sovyetlere karşı güvenliklerinin sağlanması.
* Bu stratejik kaynakların dost olmayan ellere geçmesinin önlenmesi.
► Dwight D. Eisenhower (1953-1961), Truman’ın Kore Savaşı (1951-1954) ve enerji güvenliğiyle ilgili
prensiplerini sürdürmüştür.
► John F. Kennedy (1961–1963) zamanı da, hemen hemen benzer şekilde tamamlandı.
► Richard M. Nixon (1969–1974): Amerika’nın Orta Doğu’nun güvenliği politikasında radikal değişiklik;
* Nixon’ın Nisan 1969’da açıkladığı yeni doktrine göre, “koruma işi” nin ABD tarafından üstlenilmesi yerine,
bu işi ABD için yapacak başka ülkeler bulunmalıydı.
* Bu doktrin kapsamında; en uygun ülkeler olan İran ve Suudi Arabistan’ın güçlendirilerek bu ülkelerin,
bölgenin ve kendi güvenliklerini sağlaması yoluna gidilmesini öneriliyordu. İran ve Suudi Arabistan’a
milyarlarca dolarlık askerî yardımlar yapıldı.
* Nixon Doktrini’nin çöküşü, Washington’un Arap-İsrail savaşında İsrail’i desteklemesinin de etkisinde 1973
Petrol Krizi’yle gerçekleşmiştir. Suudi Kraliyet ailesi ARAMCO’nun imtiyazlarını devletleştirmiştir. ÖzerBalkaş
Kasım2012

4. ► Jimmy Carter (1977–1981); “Basra Körfezi’ndeki ABD çıkarlarının korunması için gerekirse askerî güç
kullanımı” gereği, bölgedeki operasyonlardan sorumlu RDJTF (Rapid Deployment Joint Task Force, MacDill
Air Base, Tampa, Florida) adlı kuvvetin kurulması gerçekleştirildi.
► Ronald Reagan (1981–1989); 1 Ocak 1983’te, RDJTF’nin statüsünü yükseltip daha da güçlendirerek
CENTCOM (U.S. Central Command) adıyla ve Körfez’de operasyon yapma yetkisiyle donattı. Bu Amerika’nın,
“küresel petrol akışından sorumlu” yeni “Enerji Güvenliği Merkezi”ydi. Dünyanın diğer bölgeleri için de
Miami’de SOUTHCOM (Southern Command), Stuttgart’da EUROCOM (European Command), Honolulu’da
PACOM (Pacific Command), Springs, Colorado’da da NORTHCOM (Northern Comand) kuruldu.
* ABD'nin “Irak’a meyil” politikası ve İran-Irak savaşı sürecinde, Irak'a milyarlarca dolarlık yardım yaptı.
► George Bush (1989-1993); 1988'de sona eren İran-Irak savaşı sonrasında savaş borçlanmalarının ağır
yükü altında ezilen Saddam Hüseyin'in, Kuveyt’in zengin petrol rezervlerini hedef alması nedeniyle Irak
kuvvetleri 2 Ağustos 1990’da Kuveyt’e girdi.
* 17 Ocak 1991’de ‘‘Çöl Fırtınası Harekâtı’’ başladı. Amerikan askerlerinin sayısı 500 bine ulaşmıştı.
► William J. Clinton (1993–2001); Sovyetlerin dağılmasından sonra ortaya çıkan tek kutuplu dünyada,
ABD’nin enerji güvenliğini sağlamak için geliştirdiği bir proje olan ''Büyük Orta Doğu Projesi (BOP)'' nin
altyapısı oluşturuldu. BOP'; K.Afrika, D.Akdeniz, Körfez ülkeleri, Kafkaslar ve Orta Asya'yı kapsamaktadır.
* Harvard'lı Samuel P. Huntington (The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order, 1997) ve
Zbigniev Brzezinski (A Geostrategy for Euroasia, 1997 / The Grand Chessboard: American Primacy and its
Geostrategic Imperative, 1998) tarafından belirlenen projede, yeni coğrafya ile enerji güvenliği arasında
jeopolitik ilişki kurulmaktadır.
► ABD’nin 43. Başkanı George Walker Bush'un (2001-2009); Yaşanan en önemli olay 11 Eylül 2001
saldırıları'dır. “Energy dependency'' ve “Energy security'' kavramlarını en fazla kullanan Amerikan başkanı.
Ocak 2001’de göreve başladı ve kabineyi sadece enerji gündemiyle toplayarak hükûmet politikalarının
başında enerjinin yer aldığını açıkladı. Bush’un enerji konularıyla yakın ilgisinin nedeni; Amerika’nın petrol
ithalatının ilk defa 1998 yılında yerli petrol üretimini geçip, yabancı petrole artık net bağımlı hâle
gelmesidir.
* Irak’ı, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 1441 sayılı kararını ihlal ederek kitle imha silahı
bulundurmakla suçlayan ABD, ''Irak’a Özgürlük Operasyonu'' ile 20 Mart 2003’te bu ülkeyi işgal etti.
ÖzerBalkaş
Kasım2012

5. US Oil Production & Consumption and Imports
ÖzerBalkaş-Kasım2012

6. 48 Major Shale Basins in 32 Countries
KONVANSİYONEL
OLMAYAN
KAYNAKLAR
(UNCONVENTIONAL
RESOURCES)
ÖzerBalkaş-Kasım2012

7. DERİN SULARDA VE KUZEY KUTBU'NDA PETROL & DOĞAL GAZ ARAMA VE ÜRETİM
Shallow water drilling: 0 - 400m / Deepwater drilling: 400 - 1,500m / Ultra-deepwater drilling: > 1,500m
Deepwater development drilling
expenditure by region
1999-2008
Deepwater development drilling expenditure
by water-depth range % 1999-2008
Deepwater field prospects
by region 1994-2013,
all field types
An
extraordinary
technical
challenge
ÖzerBalkaş-Kasım2012

8. ■ MEKSİKA KÖRFEZİ: En büyük derin su - ultra derin su arama alanı. Toplam ispatlanmış HC rezervleri
4.21 milyar varil (2008), bunun 3.59 milyar varili ham petrol. 2009'da; Meksika Körfezi'nde üretilen toplam
petrol'ün yüzde 32'si ultra derin sulardan, yüzde 50'si derin sulardan ve yüzde 18'i sığ sulardan geldi. Bölgede
aktif şirketler arasında; Anadarko, Apache, BP, BHP Billiton, Chevron, Eni ve Royal Dutch Shell bulunuyor.
ÖzerBalkaş-Kasım2012

9. ■ BREZİLYA: Yakın
geçmişteki derin su
keşifleri ile ülkenin
rezervleri ikiye katlandı.
2011'deki rezervler
12.85 milyar varil ve
bunun yüzde 80'i,
Campos ve Santos
basenlerinin derin su
rezervuarlarından
geliyor. Aktif şirketler
arasında; BG Group,
Chevron, Petrobras,
Repsol, Royal Dutch
Shell, Sinopec ve Total
yer alıyor.
ÖzerBalkaş-Kasım2012

10. ■ BATI AFRİKA: Moritanya'dan Angola'ya uzanan offshore petrol ve gaz üretimi; yüzde 6.2 yıllık
ortalama büyüme oranı (Annual Average Growth Rate - AAGR) ile, 2001'deki 843.7 MMboe'den
2011'deki 1564.2 MMboe miktarına ulaştı. 2020'de; yüzde 3.8 AAGR ile, 2201.6 MMboe olması
bekleniyor. Derin su petrol ve gaz üretimi; toplam üretim içindeki payını artırarak, 2001'deki yüzde
58.9'dan 2011'deki yüzde 78.3'e ulaştı. Nijerya ve Angola, Batı Afrika'daki en büyük üreticiler olup;
2001-2011 döneminde, bölgedeki üretimin yaklaşık yüzde 77.7'sini sağladı.
ÖzerBalkaş-Kasım2012

11. ■ Petrol ve doğal gaz aranmayan yer
olarak Kuzey Kutbu kaldı. Kıyısı olan
ülkelerin kıta şelfinde; gittikçe artan
sayıda arama ruhsatları verildi, yeni
ruhsat ihaleleri var. Obama yönetimi;
Alaska'nın Chukchi Denizi'nde, 500
adet ruhsatın verilmesini destekledi.
Gazprom’un; Pechora Denizi şelfinde
(Prirazlomnoye sahası) üretim planı.
ÖzerBalkaş-Kasım2012

12. Rusya Federasyonu
► Petrol ve gaz, Rusya gayri safi
yurt içi hasılasının yaklaşık yüzde
20'si ve devlet gelirinin yarısı.
► İspatlanmış Petrol Rezervleri: 60 milyar varil.
► Petrol üretimi: Ekim 2012'de 10.46 milyon varil/gün.
►TNK-BP'yi 55 milyar dolara almaya çalışan Rosneft;
özellikle Doğu Sibirya’daki Vankor sahası (3800 milyon
varil petrol ve 95 milyar m³ doğal gaz) ile baş rolde.
► 40 petrol rafinerisi. Günde 5.4 milyon varil ham petrol.
► 2011'de toplam 7.1 milyon varil sıvı HC ihracatı.
► Dünyanın en büyük doğal gaz rezervleri: 1,680 Tcf.
► BDT dışında ihraç edilen gazın yüzde 70'i Avrupa'ya ve
bunun çoğu; Almanya, Türkiye ve İtalya'ya gidiyor.
► Mavi Akım boru hattı; 750 mil uzunluğunda, Rusya'da
Izobilnoye'yi Samsun'a bağlıyor. Kapasitesi: 560 Bcf.ÖzerBalkaş-Kasım2012

13. Russian natural gas production,
consumption and exports
(Energy Export Databrowser)
Rusya Federasyonu
Doğal Gaz Üretim, Tüketim ve İhracatı
ÖzerBalkaş
Kasım2012

14. ♦ Azeri-Çıralı-Güneşli :
• 2011'de 35.4 milyon ton
(Azeri üretiminin yaklaşık
yüzde 78'i).
• 2013'deki 33 milyon
ton'dan,
2014'teki 35 milyon ton'a
(yaklaşık 255 milyon varil)
artacak.
• Daha sonra 2020'ye
kadar 33-34 milyon
seviyesinde
(Plato üretim= 700000
varil/gün).
Rovnaq Abdullayev,
State Oil Co. of Azerbaijan
Chief Executive Officer,
25 Ekim 2012
♦ Şah Deniz Gaz Sahası:
* Şah Deniz PSA 2036'ya, 5 yıl uzatıldı (Aralık 2010)
• Rezerv: 1.31 trilyon m³
• Toplam yatırım: 25 Milyar USD
• Gaz üretimi:
Şah Deniz I - 8.6 milyar m³/yıl (2007 itibariyle)
Şah Deniz II - 25 milyar m³/yıl (2017 itibariyle)
Azerbaijan
ÖzerBalkaş-Kasım2012

15. Masjid-i-Sulieman
Iran, 26 May 1908
İran
ÖzerBalkaş-Kasım2012

16. Crude Oil Production
Petroleum Proved Reserves
(Billion Barrels)
Natural Gas Production
Natural Gas Proved Reserves
(Trillion Cubic Feet)
ÖzerBalkaş-Kasım2012

17. Petroleum Net Export-Imports (-)
Natural Gas Net Export-Imports (-)
█ İran
► Suudi Arabistan ve Rusya'dan sonra üçüncü büyük küresel petrol
ihracatçısıydı. Son yıllarda düşen üretim ve artan iç tüketim
nedeniyle, ihracat için mevcut miktarlarda azalma sürüyor.
► İspatlanmış petrol rezervleri: 137 milyar varil (Dünya toplam
rezervlerinin yüzde 9.3'ü, OPEC rezervlerinin yüzde 12'si).
► Dünyanın ikinci büyük doğal gaz rezervlerine sahip. Fakat sektör
az gelişmiş durumda ve doğalgaz, çoğunlukla iç talebi karşılamakta
kullanılıyor. Doğal gaz, İran'ın toplam yurt içi tüketiminin yüzde
54'ünü karşılıyor.
► İspatlanmış doğal gaz rezervleri: 1046 Tcf. Doğal gaz rezervlerinin
üçte ikisi, petrolle ilişkili olmayan (non-associated ) sahalarda yer
alıyor ve henüz geliştirilmemiş durumda. Başlıca doğal gaz sahaları;
Güney ve Kuzey Pars, Kish ve Kangan-Nar.
► Offshore Güney Pars sahası, İran'ın doğal gaz üretiminin yüzde
35'ini sağlıyor. 24 fazlı ve yirmi yıl süreli bir geliştirme şeması var. Faz
1 - 10 devreye alınmış durumda.
► İran, boru hattı ile Türkiye ve Ermenistan'a doğal gaz ihraç ediyor.
İran- Türkiye boru hattı, 2001'de 34 milyon MMcf ile başladı.
► 2010 yazında uygulanmaya başlayan yaptırımlar özellikle petrol ve
gaz projelerini etkiliyerek, enerji sektöründeki gelişmeleri yavaşlattı.
ABD, BM, AB ve birkaç Avrupa ve Asya ülkesi; farklı derecede
sıkıntılar yaratan yaptırımlarla, İran'ın enerji sektörünü hedef aldı.
Bunlar birkaç uluslararası enerji şirketini, arama ve üretim
projelerinden ayrılmak üzere harekete geçirdi. Yaptırımlar; rafine
ürünlerin ithalatını, yurt içi üretimi artırmak için sürdürülen çabaları
ve İran'da artan talebin kontrol altına alınmasını engelledi. ÖzerBalkaş
Kasım2012

18. Republic of Iraq
‫اﻟﻌـراق‬ ‫ﺟﻣﮭورﯾﺔ‬
Jumhūriyyat al-‘Irāq
ÖzerBalkaş-Kasım2012

19. ‘‘Irak Petrol Ruhsatları
İhaleleri’’ öncesinde
Petrol & Doğal Gaz
Sahaları ve Üretim’’
ÖzerBalkaş-Kasım2012

20. Birinci Ruhsat İhalesi (30 Haziran 2009): Hükümet, baş vuran
140 şirketten; ön değerlendirmede yeterli bulunan 41 uluslararası
şirkete, 20 yıllık anlaşma teklifi getirdi. Adaylar beş kriter üzerinde
değerlendirildi: Teknik, Finansal, Yasal, Eğitim ve HSE (Sağlık,
Güvenlik, Çevre). Şirketler iki kriter esasında teklif verdiler: (1)
Plato Üretim Hedefi (Plateau Production Target), (2) Hizmet Bedeli
(Remuneration Fee). İhaleye 22 şirket katıldı. BP'ye verilen
Rumaila sahası anlaşması Ocak 2010'da imzalandı. Kirkük,
Zubair, Maysan, West Qurna Phase 1 ve Bai Hassan petrol
sahaları tahsis edilemedi. Akkas ve Mansuriye gaz sahalarının ise,
üçüncü ruhsat ihalesinde yeniden teklif edilmesi kararlaştırıldı.
Maysan ve West Qurna Phase 1, daha sonra ikili müzakerelerle
tahsis edildi.
İkinci Ruhsat İhalesi (11-12 Aralık 2009): Koşullar ve işlemler,
birinci ihale ile aynı idi. 40 şirketin ihaleye katılması uygun görüldü.
17 konsorsiyum, ihalede yer alan on petrol sahasından yedisi için
teklif verdi. East Baghdad, Eastern Fields ve Middle Furat sahaları
teklif almadı. 1. Halfaya sahası; CNPS (Çin), Petronas (Malezya),
Total'e (Fransız), 2. Majnoon sahası; Shell (İngiliz - Hollanda) ve
Petronas'a, 3, 4. Qayara ve Najmah sahaları; Sonangal'a
(Angola), 5. Badra sahası; Gazprom (Rusya), Kogas (Güney Kore),
Petronas ve TPAO'ya, 6. Garraf sahası; Petronas ve Japex'e
(Japon), 7. West Qurna 2 sahası ise; Lukoil (Rusya) ve Statoil'e
(Norveç) verildi. ÖzerBalkaş-Kasım2012

21. Üçüncü Ruhsat İhalesi (20
Ekim 2010): Üç gaz sahası
için yapıldı: 1. Akkas (158
bcm); Kogas'a (Güney Kore),
2. Mansuriya (130 bcm);
TPAO, Kuwait Energy
Company ve Kogas'a, 3. Siba
(31 bcm) ise; Kuwait Energy
ve TPAO'ya verildi.
Dördüncü Ruhsat İhalesi (7-8 Mart 2012): Henüz arama yapılmamış ya
da yeni keşfedilip geliştirilmemiş sahalar için yapıldı. Önceki 3 ruhsat
ihalesinden farklı olarak, arama anlaşmaları teklif edildi. Diğer 3 ihalede
yeterlik alan şirketler (46 adet) ihale'ye kabul aldı. Kürdistan Bölgesel
Hükümeti (KRG) ile anlaşma yapan ABD'li Hess ve ExxonMobil, bu
ihaleden ihraç edildi. Petrol şirketleri, Irak hükümetinin koyduğu şartların
ağır olduğu gerekçesiyle dördüncü ihaleye yeterli ilgiyi göstermediler. 12
Bloktan yalnız 3'ü tahsis edidi: 1. Lukoil (Rusya) ve Inpex Corp. (Japon),
Muthanna ve Dhi Qar provenslerindeki Blok 10'u, 2. Pakistan Petroleum,
Doğu Irak'taki Diyala ve Wasit provenslerindeki Blok 8'i, 3. Kuwait Energy,
TPAO ve Dragon Oil (Birleşik Arab Emirlikleri) ise Basrah provensindeki
Blok 9'u aldılar. Başarısız bulunan bu ihale sonrasında, beşinci ruhsat
ihalesinin; kontrat koşullarının iyileştirilmesi sonrası, bu yılın sonunda ya
da 2013'ün başında yapılacağı açıklandı. ÖzerBalkaş-Kasım2012

22. Kuzey Irak’ta Yabancı Şirketler ve Yatırımları
WesternZagros, Calgary, Alberta, Canada
Genel Energy,
Türkiye
Gulf Keystone Petroleum Ltd. Founded
by UAE, Kuwaiti and US private equity
and incorporated in Bermuda
DNO Int. Norway
ÖzerBalkaş-Kasım2012

23. $8.4$1072.60Sep.
$8.442$106.222.56Aug.
$7.577$97.142.51Jul.
$6.487$90.092.40Jun.
$7.831$103.032.45May
$8.795$116.792.50Apr.
$8.472$117.992.31Mar.
$6.595$112.922.01Feb.
$7.123$109.082.10Jan. 12
$6.913$105.002.162011 Avg.
$7.061$106.182.14Dec.
$6.833$106.592.13Nov.
$6.742$104.042.08Oct.
$6.619$104.892.10Sep.
$7.124$104.912.18Aug.
$7.311$108.792.16Jul.
$7.173$105.172.27Jun.
$7.45$1082.22May
$7.342$114.262.14Apr.
$7.167$107.132.15Mar.
$6.064$98.442.20Feb.
$6.082$90.782.16Jan. 11
Revenue (Bil)Avg. Price Per BarrelAvg. Exports
(Mil/Bar/Day)
Month
Irak Petrol İhracatı ve Kazancı 2011-2012
Net Petrol İhracatı
Petrol Üretimi
Petrol Tüketimi
Irak, ham petrol ihracatında; İran'ı geçerek, OPEC ülkeleri içinde ikinci sırayı aldı (Eylül
2012'de, 2.6 milyon varil/gün ve 8.4 milyar Dolar). Yarı otonom Kürdistan'daki (KRG) petrol
üretimi 115000 varil/gün'e ulaştı. Shahristani; KRG'nin yaptığı kontratları hala
tanımadıklarını, KRG'nin bölgedeki petrol üretimi için yaptığı yatırım harcamalarını
gösterir faturaları ibraz etmesi sonrasında eğer faturalar piyasa fiyatları ile uyumlu ise
Bağdat'taki Maliye Bakanlığı'nın karşılığını ödeyeceğini ve tüm petrol ihracatının boru
hattı üzerinden SOMO (Devlet Petrol Pazarlama Kuruluşu) tarafından yapılacağını belirtti.
Tek sıkıntı, ilave alt yapı gereksinimi. Kürdistan Doğal Kaynaklar Bakanı Ashti Hawrami;
üretimin, yıl sonunda 250000 varil/gün'e ulaşabileceğini söyledi (Reuters, 15.09.2012). ÖzerBalkaş-Kasım2012

24. Suriye ciddi bir iç kriz yaşıyor…
Protestolar; GB’da, genelde muhafazakar ve
sünni olan Daraa’da başladı. Daha sonra
Daraa’dan; KD’daki kürt yerleşim alanına,
sahilde Lazkiye’ye, Sünnilerin kalesi olan Hama
ve Homs’a, Halep’e ve Şam’ın banliyolarına
genişledi. Kriz’in, henüz Esad rejiminin sona
ermesini garanti edecek seviyeye
ulaşmadığına inanılıyor. Suriye’deki azınlık
Alevi-Baas rejiminin 4 anahtar nedeni (Stratfor,
May 5, 2011):
●Güç, Esad aşiretinin elinde, ●Alevi ittifak,
●Askeri istihbarat mekanizmalarında, Alevi
kontrolü, ●Politik sistemde, Baas partisi tekeli.ÖzerBalkaş-Kasım2012

25. ●Petrol üretimi: 387000 varil/gün (2010). %60’ı
ağır petrol.1996’da pik üretim: 582000 varil/gün.
●Petrol ürünleri sübvansiyonu: $3 milyar (2010)
●Petrol rezervleri: 2.5 milyar varil (Ocak 2011)
●Petrol ihracatı: 109000 varil/gün (2010)
●Boru Hattı: TelAdas-Tartus;250000bbl/d,370 mi
●Toplam rafineri kapasitesi: 240000 varil/gün
(Baniyas133000varil/gün,Homs107000varil/gün)
●Doğal gaz rezervleri: 8.5 Tcf (Ocak 2010)
●Doğal gaz üretimi: 219 milyar feet küb (2009)
●Doğal gaz tüketimi: 251 milyar feet küb (2009)
●Çin, Hindistan ve Avrupa’lı yabancı şirketler.
Mart 2010-Mayıs2011, 8 adet kara ruhsatı ihalesi.
●‘‘Oil Shale’’ihalesi,GDHalep,14 Blok,Kas.2011.ÖzerBalkaş-Kasım2012

26. Suriye Petrol ve Mineral Kaynakları Bakanlığı ve SPC; öncelikle doğal gaz
beklentisi sunan 3 Adet deniz ruhsatı için, 24 Mart 2011’de ikinci ihalenin
anonsunu yaptı. İhale raundu kapanış tarihi 5 Ekim 2011.
SYR05 2D Survey Coverage © CGGVeritas*
*CGG Veritas; 2007’deki ilk offshore ihale raundu öncesinde, Suriye offshore’unda
ve 2005 yılında, ‘‘Long-offset multi-client 2D seismic data’’ elde etti. ÖzerBalkaş-Kasım2012

27. ÖzerBalkaş-Kasım2012

28. Kıbrıs Baseni
Lazkiye Baseni
İskenderun
Baseni
Adana
Baseni
Kilikya Baseni
Levanten Baseni
Nil Deltası Konisi
Eratostenes
Deniz tepesi
Heredot
Baseni
Antalya
Baseni
Florence
yükseltisi
Güney Kıbrıs Çukuru
AVRASYA PLAKASI
ARAP
PLAKASI
AFRİKA PLAKASI
Lazkiye Sırtı
Larnaka Sırtı
ÖzerBalkaş-Kasım2012

29. World Petroleum Resources
ProjectFact Sheet 2010–3014
March 2010
Levant Baseni Provensi Güney Kesimi
Jeoloji Enine Kesiti :
● Levant Kenar Rezervuarları Değerlendirme Birimi,
● Plio-Pleistosen Rezervuarları Deeğerlendirme Birimi,
● Levant Tuzaltı Rezervuarları Değerlendirme Birimi.
A. Permian to Aalenian, B. Bajocian to Turonian,
C. Senonian to Early Oligocene, D. Oligocene to Late
Miocene, E. Late Miocene (Messinian),
F. Plio-Pleistocene yaşlı kayalar.
Levant Basen Provensi’nin (Doğu
Akdeniz) Keşfedilmemiş Petrol
ve Gaz Kaynaklarının
Değerlendirimi
►U.S. Geological Survey, Levant Baseni
Provensi’nde gerçekleştirdiği jeolojik esaslı
değerlendirme sonucunda; yaklaşık 1.7 milyar
varil kurtarılabilir petrol, 122 Tcf kurtarılabilir gaz
ve 3 milyar varil doğal gaz sıvıları’nın (NGL)
varlığını hesaplamıştır.
ÖzerBalkaş-Kasım2012

30. ►İsrail’e, 1998’de farm-out’la girdi.
►Mary-B (2000):
●Ashqelon ruhsatı. Sahilden 24 km uzak,
●Pliosen’de (tuz üstü) stratigrafik-yapısal kapan (Pleshet
Baseni),
●Su derinliği: 243 m,
●Toplam derinlik: 2082 m,
●Loga göre, kumtaşı zonundaki net gaz kalınlığı 168 m,
●Bugünkü yerinde gaz 34-37 milyar m³,
●Üretime, Şubat 2004’de 17 milyon m³ ile başladı. Gaz,
enerji üretimi için İsrail Elektrik Kurumu’na (IEC) satılıyor.
●2010 üretimi: 9 milyon m³/gün (6 kuyu).
►1999-2000 yıllarında keşfedilen ve denizaltındaki ağ ile
Mary-B Platformu’na bağlanacak (subsea tie-back) diğer
yakın sahalar : Noa, Noa South, Nir, Or ve Or South.
●Nir dışındaki diğer sahalar derinsu prospektleri (701-777
m),
●Bu prospektler, ilave olarak 28 miyar m³ kurtarılabilir gaz
hacmı potansiyeline sahip. Bu değerin %70’i Noa
sahası’ndan geliyor.
►Yam Thetis, halen İsrail’in yegane doğal gaz tedarikçisi.
Noble Energy Mediterranean Ltd., Delek Drilling Ltd.,
Avner Oil and Gas Ltd. ve Delek Invest. and Properties Ltd.
ortaklığından oluşuyor. ÖzerBalkaş-Kasım2012

31. Tamar
►Tamar-1 (Ocak 2009). : Kıyıdan 90 km uzaklıkta, Su Derinliği
1676 m, Son Derinlik 4900 m.
►Tuz altı, yüksek kalitede, üç adet Alt Miosen kumtaşı
rezervuarda, 140 m ’nin üzerinde net gaz pay.
►Tamar-2 tespit kuyusu (2009); Tamar-1’in 5.6 km KD’sunda.
Tamar-1 ve 2 uyumlu bir gaz/su dokanağı ile bağlantılı.
►Toplam kurtarılabilir yerinde gaz rezervi 8.4 Tcf / 238 milyar
m³ (Netherland, Sewel and Associates Inc. - ‘‘NSAI’’). İsrail’in
güncel gaz talebinin (350 MMcf/gün) üç katı üretim (28 milyon
m³) olası.
►Saha geliştirme maliyeti yaklaşık $3 milyar.
►Tamar projesinin belirlenen hedefi, 2013 başlarında gaz
dağıtımına başlayıp, İsrail’in hızla artan talebini karşılamak.
Kısmen Mısır’dan gelen gazdaki kesintilerin de (Egypt’s Eastern
Mediterranean Gas – ‘‘EMG’’) nedeniyle, Noa rezervi; Mary-B
kuyusu’na bağlantı yapılarak, Tamar’ın devreye girişine değin
işletilecek ($200 milyon’luk geliştirme).
►Tamar-3’de 5160 m’de; Tamar-2’de keşfi yapılan ‘‘A’’, ‘‘B’’
ve ‘‘C’’ seviyelerinin altında yeni bir gaz rezervuarı keşfedildi
(‘‘D’’ üyesi, 25 m). Bu derin kumtaşı, 14-42.5 milyar m³ gaz
içermektedir. NSAI, 30 Temmuz 2011’da; Tamar’da geliştirilen
gaz rezervini 9.1 Tcf’e (258 milyar m³) yükselterek revize etti
(Globes, 24 Temmuz 2011).
►Tamamlanan Tamar gaz sahası boru hattının dağıtım,
yönetim ve kontrol ögeleri 2012’nin dördüncü çeyreğinde
hazır olacak. ÖzerBalkaş-Kasım2012

32. Dalit
►Dalit-1 kuyusu (Mart 2009), Michal ruhsatında ve
kıyıdan 48 km uzakta. Su derinliği 1372 m. Son Derinlik
3658 m.
●Formasyon logları ile; yüksek kalitedeki Alt Miosen
kumtaşı rezervuarda, 36 m ’lik net gaz pay’i tanımlandı.
13 m ile sınırlı bir entervalde yapılan akış testinde, 33
mmcf/d miktarında akış elde edildi.
●Toplam kurtarılabilir yerinde gaz rezervi yaklaşık 500
Bcf (14 Bcm).
►Tamar ve Dalit keşifleri, var olan 3-D sismik kontrol ile
gerçekleşti. Noble daha sonra, mevcut 2-D datada
vurgulanmış olan lead’leri ayrıntılı tanımlamak için;
ruhsatının bazı kesimlerinde, 1200 mil² lik yeni 3-D sismik
veri eldesi için operasyon yaptı.
■ Tamar and Dalit mülkiyeti
►Hisselerin dağılımı:
●Noble Energy (operatör) … 36%, ●Isramco Negev 2 ...28.75%,
●Delek Grup’a bağlı iki şirket - Delek Drilling and Avner Oil
Exploration ... 15.625% each. ●Dor Gas Exploration ... 4%.
►Ortaklık Perspektifi:
Noble’nin İsrail’li ortakları da çok büyük taahhütlerde bulunmuş
durumda. Böyle güçlü ortaklarla, herşeyi mümkün kılan çok iyi
ve entegre girişimler yapılabiliyor. ÖzerBalkaş-Kasım2012

33. ►Leviathan-1'in Aralık 2010 sonunda ulaştığı 16960 ft’de (5170 m) ve ilk hedef seviyede; sondaj
öncesi tahminlerle uyumlu olarak, ortalama 16 Tcf’lik (450 milyar m³) dogal gaz rezervi olduğu
belirtildi. Noble Enerji; son iki yıl içinde Levanten Baseni’nde üç önemli doğal gaz keşfi yaptıklarını,
keşfedilen toplam ortalama rezervin yaklaşık 25 Tcf (700 milyar m³) olduğunu ve Nobel Enerji’nin
payının 8.5 Tcf (240 milyar m³) olduğunu bildirdi.
►Leviathan’ın 9 Mart 2011’de onaylanan sondaj proğramı ve bütçesi:
●Leviathan-1 arama kuyusu bütçesi $190 milyon (Orijinal bütçe $150 milyon).
●Leviathan-2 tesbit kuyusu için tahmini bütçe $70 milyon.
►5 Ocak 2011 itibariyle petrollü olduğu değerlendirilen iki ayrı entervali daha test etmek üzere,
toplam derinlik olan 23600 ft (7200 m) için sondaja devam Leviathan-1; 20 Mart 2011’de sondaja
başlayan Leviathan-2 ve Haziran 2011'de sondaja başlayan (S.D. 5300 m / $70 milyon ) Leviathan-3
teknik nedenlerle devam edemeyip, faaliyetlerine ara verdiler.
►Leviathan ortakları (Noble Energy Inc., Delek Group Ltd. ve Ratio Oil Exploration, 1992 LP); Israel
Securities Authority’nin 2011 başında belirlediği ‘‘Petrol ve Doğal Gaz Keşiflerinin Bildirimindeki
Yeni Raporlama Kuralları’’ na bağlı olarak, petrol ve gaz rezervlerini revize etti (15 Ocak 2012).
*Revize edilmiş hesaplamalar; 600 milyon varil petrol ile ilave olarak 4 Tcf (113.28 milyar m3) gazdır
(önceki 16 Tcf‘den %25 artışla 20 Tcf).
Leviathan
► Leviathan-1: Noble Energy, 30 Aralık 2010'de Rachel
lisansındaki önemli keşfi açıkladı;
●Su derinliği: 1645 m. Haifa’dan 130 km açıkta, Tamar’ın 47 km
GB’sında. Alanı: yaklaşık 325 km².
●Tuz altındaki çeşitli Miosen entervallerinde, minimum 67 m net gaz
pay zonu.
ÖzerBalkaş-Kasım2012

34. Dolphin
►Dolphin 1’de Doğal Gaz Keşfi (6 Kasım 2011);
*Haifa’nın 110 km batısı ve Leviathan yakınında
Hanna ruhsatındaki 3 Dolphin prospektinden biri
ve NSAI raporuna (%73 jeolojik başarı olasılığı)
göre öncelikli.
*Noble Energy Inc. (39.66% / Operator) Delek
Group Ltd. and Avner Oil and Gas LP (her biri
22.67%) ve Ratio Oil Exploration (1992) LP (15%).
Grubun, İsrail sularındaki beşinci keşfi.
*Rezerv: 550 milyar feet küb (15.6 milyar m3).
* Su derinliği: 1560 m. Gaz’lı seviyeler, 4400 m
derinlikte ve Tamar kumları içinde.
*Kuyudaki harcama, üretim testleri hariç yaklaşık
$51 milyon.
Tanin prospekti’nde Gaz Keşfi (6 Şubat 2012)
►Noble Energy, Inc. Tanin 1 arama kuyusu; Tamar
sahasının 24 km kuzeybatısı, Alon A ruhsatı. Su
derinliği: 1554.5 m.
*Noble Energy Inc. (47.06% / Operator) Delek Group
Ltd. and Avner Oil and Gas LP (her biri 26.47%).
Grubun İsrail sularındaki altıncı keşfi.
*Derinlik: 18212 feet (5551 m). Yüksek kalitede Alt
Miosen kumları içinde, Toplam Doğal Gaz Pay Zonu:
130 feet (39.6 m).
*Keşfedilen toplam kaynaklar, 0.9 Tcf (25.5 milyar m3)
ve 1.4 Tcf (39.6 milyar m3) aralığında. Toplam
ortalama: 1.2 Tcf (33.98 Milyar m³). ÖzerBalkaş-Kasım2012

35. ■ Petrol & Doğal Gaz Vergileri ve Royalty: Eytan Sheshinski (Ekonomist, Hebrew
Üniversitesi) başkanlığındaki Hükümet Komitesi’nin; dokuz aylık bir çalışma sonrasında
yaptığı , İsrail’de petrol ve doğal gaz üretiminden alınan gelir vergisini yaklaşık iki katına
çıkaran tartışmalı teklif; ●30 Ocak 2011’de hükümet’çe kabul edildi, ●Mart 2011’in son
haftasında parlamento tarafından yürürlüğe konuldu.
►1952 itibariyle uygulanan mali politika gereği, doğal kaynakları üreten şirket
karlarından alınan birleştirilmiş royalty (devlet hissesi) ve vergiler; %30’dan, çeşitli
faktörlere bağlı olarak %52 ile %62 arasında uzanan banda artırıldı. Royalty, %12.5
oranında kaldı.
►Bu gelirden ayrılacak özel bir fon; eğitim ve güvenlik gibi bir dizi kamu ihtiyaçları için
kullanılacak.
►Yeni vergilerin geçmişi kapsar biçimde uygulanması; keşif yapmış şirketleri, karşıt
kampanya başlatmak için harekete getirdi.
►Noble Energy (14 Şubat 2012: Doğu
Akdeniz’deki altı doğal gaz keşfi (Blok
12’deki Afrodit dahil) sonrasında;
''geriye kalan gaz potansiyeli'' ni 11 Tcf
(311.5 milyar m3) olarak belirledi.
*Levant Baseni’nde keşfedilen toplam
ortalama kaynaklar: yaklaşık 35 Tcf
(991.2 milyar m3).
ÖzerBalkaş-Kasım2012

36. ►Noble Energy Inc. COO’su Dave Stover; farklı yerlerde LNG tesisi yapmak için çok sayıda
LNG kontraktöründen teklif istediklerini, İsrail’in de alternatif bir lokasyon olduğunu, fakat
yeni bir tesis inşaatı için güçlü bir yerel muhalefet olduğunu, buna karşın LNG tesisi
yapımının 4500 iş imkanı yaratacağını, başlamak için projenin büyüklüğü / ölçeğini
belirleyeceklerini söyledi (Globes, 14 August 2011).
►İsrail, LNG tesisinin kendi karasularında yapılması veya Kıbrıs’ta söz konusu olan tesise
ortak olmak için; Shaul Tzemach başkanlığındaki ‘Bakanlıklararası Kurul’un tavsiyelerinin
yayınlanmasını beklemiştir:
Tzemach Komite’sinin Teklifleri (29 Ağustos 2012, Çarşamba):
● Toplam Gaz İhracatı: 500 bcm
● 200 bcm ve üzerindeki sahalardan maksimum ihracat: 50%
● 100-200 bcm aralığındaki sahalardan maksimum ihracat: 60%
● 25-100 aralığındaki sahalardan maksimum ihracat: 75%
● 25 bcm’den küçük sahalardan maksimum ihracat: 0
● Herhangi bir sahadan yapılabilecek maksimum ihracat (ihracat kredileri kullanımı dahil*):
75%
● Gelecek 25 yıl boyunca İsrail’in beklenen gaz talebi: 250 bcm
● İsrail’in toplam rezervleri: 950 bcm
*Komite; şirketler arasında, ihracat kredilerinin ticaretine olanak sağlayan bir şema
önermiştir. Böylece sahalarında tabi oldukları limitin ötesinde ihracat yapabilmeleri için
üreticilere esneklik sağlanmıştır.
(Leigh Elston; interfaxenergy, 31 August 2012)
Israel’s future gas consumption
ÖzerBalkaş-Kasım2012

37. █ Lübnan - İsrail Deniz Sınırı Uyuşmazlığı:
●İki taraf da önerdiği deniz sınırlarını BM’e iletti.
●Lübnan İsrail’i; deniz sınırı anlaşması olmadığı halde,
şirketlerin arama yapmasına izin vererek uluslararası
hukuğu ihlal etmekle suçluyor.
●Lübnan enerji bakanı Bassil, anlaşmazlığa konu olan
denizel alanın 854 km² olduğunu söylüyor.
●Lübnan’ın deniz alanındaki hidrokarbon prospektleri;
dünyada borcu en çok olan ülkeler arasındaki Lübnan
için (yaklaşık $52 milyar veya GDP’sinin yüzde 147’si)
çok büyük bir nimet.
►İran ve Suriye desteğindeki, İsrail karşıtı politik ve
paramiliter Şii grup Hizbullah (Arabic: ‫ﷲ‬ ‫ﺣزب‬, literally
“Party of God”); 2006 savaşı sonrası altyapısını
yenilemiş durumda. Şeyh Nasrallah; tüm İsrail sahilini
hedef alabildiklerini ve tüm donanmayı yok
edebileceklerini söylüyor.
●İsrail donanması ise; gaz sahalarını korumak için,
hükümete $40-70 milyon arasında bir bütçe öngören
deniz güvenlik planı sundu.
●Lübnan’ın yeni kabinesinde hakimiyet sağlamış olan
Hizbullah’ın bazı üyelerinin, eski başbakan Rafiq Hariri
cinayeti (2005) ile suçlanması; politik tansiyonu çok
yükseltti. Enerji bakanı Bassil’in siyasi partisi de,
parlementoda Hizbullah ile yakın çizgide duruyor.
Lübnan ve İsrail’in deniz sınırı anlaşması sağlaması zor
görünüyor. ÖzerBalkaş-Kasım2012

38. █ Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nde
Hidrokarbon Aktivitesi
►Yasal Çerçeve: Hidrokarbonlar Yasası ile 2007 ve
2009 yıllarına ait düzenlemeler.
●Kontrat tipi: Üretim Paylaşım Anlaşması (PSC).
►Anlaşmalar (Türkiye, KKTC’nin hak ve insiyatifleri
göz ardı edildiği için tanımamakta):
●Münhasır Ekonomik Zon (MEZ / EEZ) Sınır
Anlaşması (UNCLOS’82 / Orta çizgi prensibi);
*2003’te Mısır Arap Cumhuriyeti, *2007’de Lübnan
ve *2010’da İsrail.
●2006’da Mısır Arap Cumhuriyeti ile, orta çizginin
böldüğü ortak hidrokarbon sahalarının
geliştirilmesi.
►İlk Hidrokarbon Arama Ruhsatları İhalesi:
●15 Şubat 2007’de ilan edildi. ●51000 km² lik
alanda, 3 ve 13 No.lu bloklar dışında kalan 11
Arama Bloku, ●Bu ihale raundu, PGS Geophysical
tarafından 2006’da edinilen MC2D-CYP2006 sismik
verilerine dayanıyor. ●Blok 12, Noble Energy Int.
Ltd. e tahsis ediliyor (24 Ekim 2008).
●Cyprus-A prospekti, 2009’da yapılan 3D sismik
çalışma sonrası tanımlanıyor.
►Stratejik Çevre Değerlendirme Çalışması: 2008 ÖzerBalkaş-Kasım2012

39. Afrodit A-1 (Cyprus-A) Arama Kuyusu;
*Su Derinliği: 1676.4 m / Son Derinlik: 5859.8 m
*Noble Energy; Kıbrıs’ın güney sahilinden 185 km açıkta yer alan Blok 12’deki Afrodit
yapısında, 19 Eylül 2011 tarihinde Homer Ferrington rig platformu ile sondaja başladı.
*28 Aralık 2011'de; sondaj, kuyu logları ve ön değerlendirme çalışması sonuçlarına göre
hesaplanan, toplam ortalama 7 Tcf / 198.2 milyar m³ (5-8 Tcf / 141.6-226.5 milyar m³
aralığında) doğal gaz varlığı açıklandı. Birden çok ve yüksek kalitedeki Miosen yaşlı kumtaşı
entervalde; Net Gaz Pay Zonu: 310 feet (94.5 m). Geliştirme öncesinde ilave tespit kuyularının
kazılacağı, toplam geliştirme giderlerinin $ 3.5 milyara ulaşabileceği açıklandı.
*Önceki Ticaret, Endüstri ve Turizm (Enerji) Bakanı Praxoulla Antoniadou; Kıbrıs’ın elektrik
üretimi ihtiyacını 210 yıl için karşılayacak ve yaklaşık €100 milyar değerinde doğal gaza sahip
olduğunu belirtti (her trilyon feet küb doğal gaz, 30 yıllık ihtiyacı karşılıyor). Enerji uzmanları
daha konservatif: €30 milyar (Cyprus Mail, 29 Aralık 2011). ÖzerBalkaş-Kasım2012

40. ■Güney Kıbrıs Rum Yönetimi;
Türkiye’nin kuvvetli tepkilerine
rağmen, offshore arama blokları
için ikinci ruhsat ihale raunduna
başladı (11 Şubat 2012).
*Resmi açılış sunumları, Ticaret,
Endüstri ve Turizm Bakanlığı’nca;
22 Şubat 2012’de Houston’da, 6
Mart 2012’de ise Londra’da yapıldı.
*İhale raundu, 11 Şubat - 11 Mayıs
2012 tarihleri arasında 90 gün açık
kaldı.
►Ticaret Bakanı Neoclis Sylikiotis; 5
şirket ve 29 konsorsiyum tarafından
(toplam 29 şirket), 12 blokun 9'u
için teklif verildiğini söyledi (11
Mayıs 2012).►Sylikiotis, 30 Ekim 2012'de;
*ABD'li Noble Energy'nin, Blok 12'de; 8 Tcf'e (226.5 bcm) ulaşabilecek gaz keşfi yaptığı ve
bunun için hesapladıkları değerin €100 milyar ($129 milyar) olduğunu,
*İtalyan ENI ve Güney Kore'li KOGAS'ın yer aldığı konsorsiyumla Blok 2 ve 3,
*Fransız Total E&P Activities, Rus Novatec ve GP Global Resources ile Blok 9,
*Total ile Blok 11 için, arama ruhsatları anlaşmaları müzakerelerinin açılmış olduğunu,
*Blok 12'ye yakınlıkları ve eş etkinlik (synergy) yaratmak için, bu dört bloka (2, 3, 9 ve 11)
öncelik verdiklerini açıkladı. ÖzerBalkaş-Kasım2012

41. ■ ‘‘Düşmanımın
düşmanı benim
dostumdur’’
anlayışı ile
birbirlerine
yaklaşan İsrail,
Güney Kıbrıs Rum
Yönetimi ve
Yunanistan;
İsrail’in deniz
sahalarından
Güney Kıbrıs’a
uzanacak boru
hattı ve Güney
Kıbrıs’taki
sıvılaştırma
tesisleri
vasıtasıyla,
Rusya’nın
kıskacında
bunalmış olan
Avrupa’ya LNG
ihracatı projelerini
gündeme taşımış
bulunmaktadır.
■ KKTC; Doğu Akdeniz’deki konumu ve gelişmelere bağlı olarak,
zorluklarla dolu farklı bir süreci yaşamanın eşiğindedir. Uluslararası
statü ve dış işleri mücadelesi paralelinde; başta petrol yasası olmak
üzere yasal çerçevedeki düzenlemeleri yaşama geçirmek ve petrol
faaliyetlerinin yönetim ve denetimini sağlayacak kurum ve
mekanizmaların tesisi için hazırlıklarını, mümkün olan en kısa süre
içinde tamamlama durumundadır. ÖzerBalkaş-Kasım2012

42. Complex
challenges
lie ahead
for both
Cyprus
(and the
EU)
Cyprus
HCs:
(Defencegre
ece; January
19, 2012)
ÖzerBalkaş-Kasım2012

43. Türkiye ve yakın dolayının Tektonik Zonları
Türkiye Jeoloji Haritası
Türkiye'de Petrol ve Doğal Gaz
Arama Alanları ÖzerBalkaş-Kasım2012

44. ÖzerBalkaş-Kasım2012

45. Yann Rolland et al. May 2012
Perincek et al. (1987)
ÖzerBalkaş-Kasım2012

46. ÖzerBalkaş-Kasım2012

47. 72.123GENEL TOPLAM
33.029YURTDIŞI TOPLAMI
2.537Doğal GazKTMKazakistan
8.011Doğal Gaz
2.841Kondensat
Şah Deniz Projesi
19.820PetrolACG Projesi
Azerbaycan
38.914YURTİÇİ TOPLAMI
4.354Doğal GazTrakya-Batı KaradenizTrakya
34.560PetrolGüney Doğu AnadoluGüney Doğu Anadolu
Varil/GünCinsiProje AdıBölge/Ülke
2010 Yılı Hidrokarbon Üretimi (Petrol Eşdeğeri)
ÖzerBalkaş-Kasım2012

48. Nazik ilgileriniz ve
sabırla dinlediğiniz için
teşekkür ederim.
ÖzerBalkaş-Kasım2012