2. 15 Ekim 1973 tarihinde Petrol İhraç Eden
Arap Ülkeleri Birliğinin OAPEC Arap-israil
savaşında ABD'nin İsrail ordusuna destek
vermesine karşılık olarak ilan ettiği petrol
ambargosudur.
OAPEC, ABD ve savaşta İsrail’den yana tavır
sergileyen ülkelere artık petrol ihraç
etmeyeceğini bildirdi. Bununla beraber OPEC
üyesi ülkeler dünya petrol fiyatlarını yükselterek
ülkelerine giren kaynakları artırmaya karar
verdiler.
3. Gelişmiş ülke sanayileri petrole bağımlı
durumda olduğu için OPEC ülkelerinin önde
gelen müşterileri durumundadır. 1973 yılında
petrol fiyatlarındaki şaşkınlık verici artış ve 1973-
74 dönemindeki borsanın çöküşü 1929 Krizinden
sonra yaşanan en büyük krizdir. Stagflasyon
(Ekonomideki durgunluk ve enflasyonun aynı
anda yaşanması) krizi olarak da adlandırılır.
4.
5. Gelişmiş ülke sanayileri petrole bağımlı
durumda olduğu için OPEC ülkelerinin önde
gelen müşterileri durumundadır. 1973 yılında
petrol fiyatlarındaki şaşkınlık verici artış ve 1973-
74 dönemindeki borsanın çöküşü 1929 Krizinden
sonra yaşanan en büyük krizdir.
Stagflasyon(Ekonomideki durgunluk
ve enflasyonun aynı anda yaşanması) krizi olarak
da adlandırılır.
6.
7. OPEC
OPEC, (Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü)
net petrol ihraç eden ve bilinen dünya petrol
rezervlerinin üçte ikisini ellerinde bulunduran 13
ülkenin oluşturduğu bu konfederasyon dur.
8. 4 Eylül 1960 tarihinde İran, Irak, Kuveyt, Suudi
Arabistan ve Venezüella tarafından ortak bir petrol
üretimi ve fiyatlandırması politikası izlemek üzere
Bağdat’ta imzalanan antlaşmayla kurulmuştur
Örgüt’ün üyeleri: Cezayir, Endonezya, İran, Irak,
Kuveyt, Libya, Nijerya, Katar, Suudi Arabistan,
Birleşik Arap Emirlikleri ve Venezuela’dır.
Örgüt’ün merkezi Avusturya’nın başkenti
Viyana’dadır
9. ARAP PETROL
AMBARGOSU:16 Ekim 1973’te
OPEC bir varil petrolün fiyatını
%70 arttırarak 5.11$’a
getireceğini açıkladı.Ertesi gün
petrol üreticileri ambargoya
destek verdiler ve eğer politik
ve ekonomik açıdan talepleri
yerine getirilmezse üretimi de
%5’ten başlayarak
azaltıcaklarını açıkladılar.
10. ABD başkanı Nixon kongreden İsrail’e
yardım amacıyla 2.2 milyar dolar istedi ve bu isteğe
OPEC’ten derhal cevap geldi,Libya ABD’ye giden
bütün petrol sevkiyatına ambargo koyacağını
açıkladı.Ardından önce Suudi Arabistan,daha sonra
diğer OPEC üyesi ülkeler ambargoya destek
vereceklerini açıkladılar.
(20 Ekim 1973).Daha sonra ABD’yle başlayan
ambargo,Japonya ve Batı Avrupa ülkelerine özellikle
Hollanda’ya kadar genişletildi.
12. AMBARGONUN KISA VADELİ
EKONOMİK ETKİLERİ
Ambargonun kısa dönemde etkileri çok
çarpıcı olmuştur. Bir varil petrolün fiyatı yaklaşık
4 kat artarak 12$ seviyesine gelmiştir. Petrol
fiyatlarındaki artış uzun süre batının endüstriyel
güçleri altında ezilen ortadoğu ülkelerine çok
önemli bir hammaddenin kontrolünü ve
dolayısıyla gelirini kazandırdı.
13. Arap ülkeleri bu gücü Arap-İsrail savaşı için
diğer ülkelere politik baskı kurmak amacıyla
kullandıkları için bu duruma “petrol silahı” da denir.
Bu diğer ülkeler özellikle ABD,İngiltere,
Kanada,Japonya ve Hollanda’ydı. Diğer bir deyişle
bu ambargo Arap ülkelerinin İsrail’e karşı izlediği dış
politikayı, petrol fiyatlarını arttırma ve ihracatı
durdurma tehditleriyle bu ülkelere de kabul ettirme
stratejisiydi. Arap ülkeleri bu planlarını Avrupa ve
Japonya’ya yapılan ihracatı %25 kısarak uyguladılar
ancak yine de öngördükleri gibi bu ülkelerin dış
politikalarında çok büyük değişiklikler aşamadı.
14.
15. Batıda ise petrol şoku bir kaos ortamı
yarattı.ABD’de satılan benzinin galonu Mayıs
1973’te 38.5 cent iken Haziran 1974’te 55.1 cent’e
çıktı. . New York Borsası ise bu dönemde 97 milyar
dolar değer kaybetmiştir..Eyalet yönetimleri halkı
enerji tasarrufuna davet ettiler,mesela Oregon
eyaleti yılbaşı ışıklandırmalarını ve daha sonra
kutlamaları yasakladı.Başkan Nixon benzincilere
Cumartesi akşamları ve Pazarları benzin satmayın
isteğinde bulundu ve %90 oranında bu isteğe
uyuldu.
16. Avrupa’ya uygulanan
ambargo ise ülkeden ülkeye
farklılık gösterdi.Avrupa
Ekonomi Topluluğu üyesi
Hollanda’ya tam ambargo
uygulanırken,ABD’ye askeri
üslerini kullandırmayan İngiltere
ve Fransa petrol alımlarına
kesintisiz bir şekilde devam
ettiler.Kalan 6 ülkeye ise kısmi
kesintiler uygulandı.
İngiltere Almanya İtalya
İsviçre ve Norveç Pazar günleri
uçuş,sürüş ve denizcilik
faaliyetlerini yasakladı,Hollanda
fazla elektrik kullananları
cezalandırma yoluna gitti,İsveç
yakıt kullanımını kısıtladı.
17. Karne Uygulaması
Yokluğa çare olarak piyasadaki benzine
karne uygulaması getirilecektir. Plakaları tek
numarayla biten araç sahipler ancak ayın tek
günlerinde benzin alabileceklerdir. Aynı durum
çift numaralı plakalı araçlar için de geçerliydi.
18.
19. Bazı ABD eyaletlerinde
benzin satışı için üç renkli
bayrak uygulaması
yapılmıştır ; yeşil bayrak
karnesiz satış, sarı bayrak
karneyle satış, kırmızı
bayrak ise benzinin
bulunmadığını simgelerdi.