Ülkelerin, Kıta Şelfi ya da Münhasır Ekonomik Bölge Haklarından Doğan Deniz Yetki Alanları; Özer Balkaş, 18 Mart 2022

1. 1
ÜLKELERİN, KITA ŞELFİ YA DA MÜNHASIR EKONOMİK
BÖLGE HAKLARINDAN DOĞAN DENİZ YETKİ ALANLARI
Özer BALKAŞ, Jeoloji Yüksek Mühendisi, İşletme Yönetimi (EMBA) I 18 Mart 2022 Cuma
Deniz yetki alanlarının belirlenmesinde BM'in 1982 Deniz Konvansiyonu (UNCLOS)
esas alınıyor. Tabii ki yürürlüğe girmesinde, kıyısı olan komşu ülkelerin karşılıklı
onayı önemli. Fakat petrol şirketleri; kendi değerlendirmelerinde sorun
görmüyorlarsa, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ile ilişkilerinde olduğu gibi
yatırım yapabiliyorlar.
Burada altını çizme gereği duyduğum diğer önemli bir konu; Münhasır Ekonomik
Bölgelerin (MEB) devletlerin egemenlik alanı olmayıp, işletme hakkı kazandığı
bölgeler olması gerçeğidir. MEB’leri sahiplenmek ve savunmak için de, MEB
anlaşması yapabilecek müttefikler bulmalıyız. Mavi Vatan'ımız ise sadece
karasularımız ile temsil edilmektedir. Karasuları, kıyıdan 12 deniz mili (22 km)
genişliğinde bir alanı kaplar. Kıyısı olan ülkeler, karasularında; yasalar koyma,
kullanımı düzenleme veherhangibir kaynağıkullanmada özgürdür. Karasularısınırı
ötesinde ve diğer bir 12 deniz mili (22 km) genişliğinde uzanan Bitişik Zon'da ise;

2. 2
ülkeler, sadece dört özel alanda yasalarını uygulamayı sürdürebilir: Gümrük,
Vergilendirme, Göçmenlik ve Kirlenme. Kara ya da karasularında başlayan ihlaller
bu zonu sıcaktakip alanı yapar.Kıta şelfi, hangisidaha büyükse;karaparçasınınkıta
kenarının dış sınırına kadar olan doğal uzantısı, ya da ülkenin kıyısında esas alınan
hattından 200 deniz mili (370 km) uzaklığa genişleyen kesim olarak belirlenmiştir.
Bir ülkenin kıta şelfi; doğaluzantının sonuçlandığısınırakadar,200deniz milini (370
km) geçebilir. Fakat, kıyıdaki sınırdan 350 deniz mili (650 km) uzaklığa ya da 2500
m su derinliği sınırının ötesine 100 deniz mili (190 km) uzaklığı asla aşamaz. Kıyısı
olan ülkeler; canlı varlıkları hariç tutarak, kıta şelfinin deniz tabanı ve yeraltındaki
cansız ve hareketsiz kaynakları kullanma haklarına sahiptir. Bununla birlikte,
MEB‘nin ötesindeki su kolonundakiler dışında kalmak üzere, kıta şelfine ilişkin
yaşayan kaynaklar üzerinde münhasıran kontrol uygular.
Deniz yetki alanları sadece anakaralar arasında belirlenmiyor. Eğer ada ya da kaya
varlığı, en yüksek gelgit zamanında deniz seviyesi üstünde kalıyor, üzerinde insan
varlığı ve ekonomik yaşam mevcutsa; hem karasularıhem de Münhasır Ekonomik
Bölgesi olabiliyor. Aksitakdirde, insan yaşamı ve ekonomik işleyiş yoksa, sadece12
mil'le sınırlı karasularına sahip oluyor. Adanın, en düşük gelgit seviyesi zamanında
deniz seviyesi altında kalması halinde ise ne karasularıne de Münhasır Ekonomik
Bölgesi olabiliyor.

3. 3
İhtilaf halinde, tahkim (arbitraj) için hakemlik yapan uluslararası mahkemeler;
anakara ve adanın kıyı uzunluklarıile adanın anakıtaya göre konumu ve ekonomik
bağımlılığı gibi kriterleri hesaba katıp, adanın etrafını anklav şeklinde çeviriyor ve
anakara lehinde kaydırmalar yapabiliyor.
Sonuç olarak, Türkiye ve Yunanistan; Meis ya da Ege adalarına ilişkin ihtilafları
kesinlikle Türk - Yunan uzlaşmazlığı sınırlarında tutmalı, ne ABD ne de AB'yi
karıştırmadan kendi aralarında müzakere edip çözüme kavuşturmalı ve Doğu
Akdeniz'in nimetlerinden birlikte yararlanmalıdırlar. Ulu Önderimiz Gazı Mustafa
Kemal Atatürk’ün "Yurtta Sulh, Cihanda Sulh" deyişi rehberimiz olmalı.

4. 4
ÖZER BALKAŞ’IN ‘‘DOĞU AKDENİZ HİDROKARBONLARI’’ VE ‘‘DENİZ YETKİ
ALANLARI’’ KONULU ÇALIŞMALARI
Aşağıda verilen makalelerim, seminer ve konferans sunumlarım; konuya açıklık
getirip anlaşılmasını sağlamaktadır:
• Özer BALKAŞ; Deniz Yetki Alanlarının Belirlenmesi - TMMOB Jeoloji Mühendisleri
Odası - Makaleler, 20 Ekim 2021, Ankara
https://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/28adf605812cb23_ek.pdf
• Özer BALKAŞ; Eastern Mediterranean Natural Gas and Tensions in the Maritime
Boundary Definitions - Gedik Üniversitesi, 21 Aralık 2021, İstanbul
https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:6909836075469291520/
• Özer BALKAŞ; Doğu Akdeniz Doğal Gazı - Arama, Üretim, Taşıma, Pazarlama ve
Jeopolitika - TMMOB JMO 73. Türkiye Jeoloji Kurultayı ‘‘Doğu Akdeniz
Hidrokarbonları ve Jeopolitika’’ başlıklı çevrimiçi panel, 26 Mayıs 2021, Ankara
https://www.youtube.com/watch?v=34rlnZQrrGY&t=617s
https://www.youtube.com/watch?v=Qpa7qSXg4KU
https://www.researchgate.net/publication/359261463_DOGU_AKDENIZ_DOGAL_GAZI_ARAMA
_URETIM_TASIMA_PAZARLAMA_VE_JEOPOLITIKA_Ozer_Balkas_73_Turkiye_Jeoloji_Kurultayi_
26_Mayis_2021_Carsamba_Saat_2000
• Özer BALKAŞ; Doğu Akdeniz’deDoğalGaz Keşifleri, HukukiStatüsü ve Jeopolitika
- Boğaziçi Deniz Kültürü Çevre ve Spor Platformu, 10 Haziran 2020 - Boğaziçi
Aydınlar Topluluğu, 11 Haziran 2020, Ankara
https://www.youtube.com/watch?v=gFnoT6_Dtw4
https://www.youtube.com/watch?v=cdYSDiSoplE
• Özer BALKAŞ; Ege ve Doğu Akdeniz Hidrokarbonları, HukukiStatüsü veJeopolitik
Görünüm - IESCA, Dokuz Eylül Üniversitesi, 9 Ekim 2019, İzmir
https://www.researchgate.net/publication/344543554_EGE_VE_DOGU_AKDENIZ_HIDROKARB
ONLARI_HUKUKI_STATUSU_VE_JEOPOLITIK_GORUNUM_AEGEAN_AND_EASTERN_MEDITERRA
NEAN_HYDROCARBONS_LEGAL_STATUS_AND_GEOPOLITICAL_APPEARANCE?fbclid=IwAR0K96E
Co0_P0utCbSwg1wYHr2W5RenI0tT0sIWNA2QWY281swoFTJxatZY
• Özer BALKAŞ; Doğu Akdeniz’de Doğal Gaz Gerginliği ve Türkiye’nin Buna İlişkin
Rahatsızlıkları - Yurtseverlik.com, 9 Mayıs 2019, Ankara
https://www.yurtseverlik.com/ozer-balkas-yazdi-dogu-akdenizde-dogal-gaz-gerginligi-ve-
turkiyenin-buna-iliskin-rahatsizliklari.html
https://www.linkedin.com/pulse/doğu-akdenizde-doğal-gaz-gerginliği-ve-türkiyenin-buna-ozer-
balkas/

5. 5
• Özer BALKAŞ; Doğu Akdeniz’deDoğal Gaz Keşifleri, Pazarlama Senaryoları, Enerji
Güvenliği ve Jeopolitika - TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası - Makaleler, 14 Mart
2019, Ankara
https://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/9a30643920bb533_ek.pdf
• Özer BALKAŞ; Doğu Akdeniz Doğal Gaz Keşifleri, Pazarlama Senaryoları ve
Jeopolitika -KTMMOBYerbilim MühendisleriOdasıII.YerbilimleriKongresi,3Mayıs
2018, KKTC
https://www.researchgate.net/publication/331635962_DOGU_AKDENIZ_DOGAL_GAZ_KESIFLE
RI_PAZARLAMA_SENARYOLARI_VE_JEOPOLITIKA_Natural_Gas_Discoveries_in_the_Eastern_Me
diterranean_Marketing_Scenarios_and_Geopolitics?fbclid=IwAR0K96ECo0_P0utCbSwg1wYHr2
W5RenI0tT0sIWNA2QWY281swoFTJxatZY
https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:ugcPost:6510291492441980928/?fbclid=IwAR0
WRZQawOPwxzUMmPZwl8ci4aQ824VYgPDpTSV4ttr_4jNNnOrg8uyLGRE
• Özer BALKAŞ; Türkiye’nin Deniz Alanlarında Petrol ve Doğal Gaz Arama
Faaliyetleri ve Hukuki Statüsü - Türkiye’de Deniz Araştırmaları Çalıştayı, MTA, 26
Ekim 2016, Ankara
http://www.mta.gov.tr/images/duyuru_ek/calistay/deniz-arastirmalari/Ozer-BALKAS-
Turkiyenin-Deniz-Alanlarinda-Petrol-ve-Dogal-Gaz-Arama-Faaliyetleri-ve-Hukuki-Statusu.pdf
• Özer BALKAŞ; Doğu Akdeniz’de Petrol ve Doğal Gaz Gerginliği & Hükümranlık
Savaşları; TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası - Makaleler, 29 Nisan 2011, Ankara
https://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/2a2cdd3f240ac9b_ek.pdf
• Özer BALKAŞ & Sertaç Hami BAŞEREN; Doğu Akdeniz’de Petrol ve Doğal Gaz
Arama ve Üretim Faaliyetleri, Gürbüz EVREN – Bekleme Odası, Kanal B Haber ve
Bilgi Kanalı, 11 Kasım 2011, Ankara
https://www.youtube.com/watch?v=yKjK2vdmYz4
• Özer BALKAŞ; February 15, 2011, Seminar on the Agenda for Oil and Natural Gas
in the Eastern Mediterranean Region: Operations, Projects & Tension generated
from Sovereignty and Sharing Processes; Ozer Balkas, TPAO Research Center,
Ankara
https://www.researchgate.net/publication/314189657_Dogu_Akdeniz'in_Petrol_ve_Dogal_Gaz
_Gundemi_Operasyonlar_Projeler_Hukumranlik_ve_Paylasimdaki_Gerginlik

6. 6
Özer BALKAŞ; Haziran 1973’deİstanbulÜniversitesi’nden Jeoloji Yüksek
Mühendisi ünvanı ile mezun olmuş; Aralık 1990’da,Hollanda UluslararasıYönetim
Bilimleri Enstitüsü’nden (RVB, Maastricht, the Netherlands) Yöneticiler İçin İşletme
Yönetimi Yüksek Lisans Diploması’nı (Executive MBA) almıştır.
1975-2014 yıllarıarasında TürkiyePetrolleri Anonim Ortaklığı’nda (TPAO) çalışmış;
hem Türkiye hem de uluslararası platformlarda gerçekleşen çok sayıda ve çeşitli
petrol ve doğal gaz operasyonları ve projelerinde görev almış, liderlik yapmıştır.
TPAO'daki iş yaşamında; Arama Grubu Başkanı, Yurt Dışı Projeler Grubu Başkanı,
Planlama ve Koordinasyon Grubu Başkanı, İnceleme ve Geliştirme Kurulu Başkanı,
Baş Danışman ve Turkish Petroleum InternationalCompany Limited (TPIC) Yönetim
Kurulu Üyesi ve Denetçisi görevlerinde bulunmuştur.
Halen Türkiye, Doğu Akdeniz, Kuzey Afrika, komşu Orta Doğu ülkeleri, Karadeniz,
Hazar ve Orta Asya bölgelerinde; enerji sektörlerindeki organizasyonlar, petrol ve
doğal gaz yasalarıve düzenlemeleri, arama - üretim şirketleri ve faaliyetleri, arama
ve işletme ruhsatlarıile hidrokarbon kaynaklarıve potansiyeli, rezervler ve üretim
trendleri konularında Bağımsız Danışman olarak çalışmalarına devam etmektedir.
Bununla birlikte, Gerson Lehrman Group’un Enerji ve Endüstri Kurulu üyesi olarak
da görev almış bulunmaktadır.
Türkiye Petrol Jeologları Derneği (TPJD) ve TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası
üyesi olup, yurt içi ya da yurt dışında yayınlanmış kırka yakın rapor ve makalesi
bulunmaktadır.
ResearchGate: https://www.researchgate.net/profile/Oezer-Balkas-2
Academia: https://independent.academia.edu/OzerBalkas
SlideShare: https://www.slideshare.net/OzerBalkas2
LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/ozer-balkas-9a0133b/