Dogu Akdeniz Petrol Arama Stratejileri ve Kıbrıs (DAPAS - Kıbrıs) ODTU Kuzey Kıbrıs Kampusu, Kalkanlı, Güzelyurt, KKTC 16 Eylül 2011 Cuma

1. ''DOĞU AKDENİZ PETROL VE DOĞAL GAZ’INDA
PAYLAŞIM VE HÜKÜMRANLIK GERGİNLİĞİ''
Özer Balkaş
Türkiye Petrol Jeologları Derneği (TPJD) Baş Danışmanı
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Kuzey Kıbrıs Kampusu,
Kalkanlı, Güzelyurt, KKTC
16 Eylül 2011, Cuma
Doğu Akdeniz Petrol Arama Stratejileri
ve Kıbrıs (DAPAS - Kıbrıs)

2. Mohamed Bouazizi; Sidi Bouzid, Tunus
(Başkent Tunis’un 200 km GB’ sında), 18 Aralık 2010

4. Aysberg’in denizin üstünde kalan
kesiminin görünümüne aldanmayın !
‘’Arap Baharı’’ nın safhaları; Kuzey
Afrika, Doğu Akdeniz, Orta Doğu,
Hazar Denizi, Orta Asya ve Çin’in batı
kesimini içine alacak şekilde uzanan
coğrafya’da bulunan petrol ve doğal
gaz rezervleri (dünya rezervlerinin
yaklaşık yüzde yetmiş / yetmişbeş’i)
üzerindeki kontrol ve hükümranlık
mücadelesinin bir bölümü gibi
görülmelidir...

5. Oil field distribution worldwide

6. Orta Doğu © Eric Waddell, Global Research, 2003

7. Doğu Akdeniz ve Orta Doğu’nun Tektonik Konumu

8. Libya’nın sedimenter
basenleri:
● Sirte Baseni
● Murzuq Baseni
● Kufra Baseni
● Ghadamis Baseni
● Cyrenaica Platformu
● Tripolitanian Offshore
Baseni (Pelagian Sea)

9. Greenstream Doğal Gaz Boru Hattı:
Eni & NOC, Ekim 2004, $ 6.6, 32 inch,
370 mile, Melitah-Gela (Sicilya).

11. ►1 Eylül 1969’da darbe ile iktidara gelen Albay Muammer
Kaddafi; tüm Arap ülkeleri için ortak bir ajanda oluşturma
çabası içinde, Arap ve İslam Birliği ya da Federasyonu tesisi
için çalıştı, devlet sosyalizmini tanıttı, petrol endüstrisi de
dahil olmak üzere çoğu ekonomik aktiviteyi millileştirdi,
1973 yılında ABD’ye karşı olan petrol ambargosunda
liderlik rolü oynadı.
►Ekonomisi ağırlıklı olarak hidrokarbon endüstrisine
bağımlı olan Libya; IMF’e göre, 2010 yılındaki ihracat
gelirlerinin yüzde 95’ini buradan sağlamaktadır. Libya,
Afrika’nın en büyük petrol rezervlerine sahiptir (46.4
milyar varil). Doğal gaz rezervleri ise 55 trilyon feet küp’e
yakındır (OGJ).
►BM ve ABD ambargolarının sırası ile 2003 ve 2004
yıllarında kaldırılması ile 20 yılı aşkın bir süre sonrasında
yapılan ilk petrol ve doğal gaz arama ruhsatları ihalesi
(Ocak 2005) ile artış gösteren yabancı yatırımlarda; OPEC
kotaları, altyapı sınırlamaları ve kontratların yeniden
müzakere edilmeye zorlanması nedenleriyle yavaşlamalar
kaydedildi.
► Genelde hafif ve tatlı olan Libya petrolleri (yüksek API
gravite ve düşük sülfür içeriği), 26.0º - 43.3º aralığındaki
API gravitelere sahip 9 ayrı ihracat derecesine sahiptir.
Günde 1.5 milyon varili aşan petrol ihracatında; daha hafif
ve tatlı olanlar Avrupa’ya (ihracatın %85’i), daha ağır ham
petroller ise Asya pazarlarına gitmektedir. Libya’nın petrol
ihracatının yaklaşık yüzde 77’si Sirte Körfezi’ ndeki
limanlardan yapılmaktadır (2009’da 30 milyar USD gelir).

12. ►Libya’daki başkaldırı 16 Şubat’ta Bengazi’deki protestolarla
başladı. BM Güvenlik Konseyi, 17 Mart’ta aldığı kararla; Libya
üzerinde uçuşa kapalı bir bölge (no-fly zone) uygulayıp,
Kaddafi güçlerine karşı sivilleri korumak üzere tüm
tedbirlerin alınacağını ilan etti. 19 Mart’ta; Kaddafi’nin
Tripoli’deki karargahına (Bab al – Azziziya) ve Kaddafi’ye
bağlı güçlere ait hedeflere yönelik hava hucumları başladı.
►Libya’daki ayaklanma, Tunus
ve Mısır’daki baskı ve şiddet
karşıtı protestolardan farklı
özellikler sunmaktadır. Doğu
Libya’daki isyanın, ABD
ve NATO yanında kimi dış
güçlerce de desteklendiği iddia
edilmektedir. ABD, İngiltere ve
Fransa’ya ait yüzlerce askeri
danışman ve istihbarat
görevlisinin savaş gemileri ve
hucumbotlardan Bengazi ve
Tobruk’a çıktığı söylenmiştir.
Fakat hem rejime destek
verenler hem de karşı olanlar
dahil olmak üzere Libya
halkının çoğunluğunun, ne
şekilde olursa olsun yabancı
müdahelelere kesin olarak
karşı olduğu biliniyor.

13. ►Libya’nın güney sınırı; ABD açısından,
Afrika kuzeyinden Orta ve Batı Afrika’ya
uzanan geniş bir bölgede nüfus etkisi
oluşturmak için stratejik bir öneme
sahip (Strategic Saharan Gateway to
Central Africa). Bu bölge, tarihsel olarak;
Fransa ve Belçika kolonilerinin yer
aldığı, Fransız dilini konuşan ve sınırları
1884’te Berlin Konferansı ile belirlenmiş
durumdadır. Bölgenin petrol, doğalgaz
ve stratejik mineraller (kobalt, uranyum,
krom, manganez ve platin) bakımından
zenginliği, Anglo-Amerikan ilginin
yoğunlaşmasının başlıca nedeni olarak
öne çıkmaktadır. Berlin Konferansı’nda
edilgen bir rol oynayan ABD’nin, Afrika
kıtası enerji kaynaklarının kontrolü ve
yeniden paylaşım mücadelesinde baş
rolü alması; tüm bölgenin jeopolitiğini
yeniden belirleyecek, Çin’in ayağı
kaydırılacak, Avrupa Birliği etkileri
gölgelenecektir. Libya, ABD’nin nüfus
etki alanı dışında kalan ülkeler arasında, ABD taleplerine karşı uyum sağlayamamış bir ülkedir…
►Libya savaşının, ham petrol fiatları üzerindeki etkileri kısa sürede yansımış, yoksullaşmayı artıran
küresel enflasyon sarmalı tetiklenmiştir. Ayrıca ‘‘insani savaş’’ ın iş ortamına etkileri de göz ardı
edilmemelidir. Özellikle Mısır ve Libya’daki gelişmelerle ilgili önceden bilgi ve istihbarat sahibi olan
finansal kurumların; geleceğe ait ve ham petrolün vadeli işlemler piyasalarında (options markets),
şimdiden milyarlarca dolarlık spekülatif kazançlar sağlamış olabileceği tartışılmaktadır.

15. ABD ve Çin’deki Taşıtların Artış Oranları (Kaynak: Early Warning)
Çin’deki kamyon ve yolcu araçlarının sayıları her yıl % 23 oranında artıyor.
Çin’in Petrol Talebindeki Hızlı Artış

16. Çin’in 2010 Yılı Yurtdışı Yatırımları

17. Çin’in Afrika’daki
Yatırımları :
►Çin; yıllık yüzde on
dolayında
sürdürülebilir ve hızlı
ekonomik büyümeyi
öngören planları için,
Afrika’ daki doğal
kaynaklara agresif
yatırımlar yaptı.
►Çin’li şirketler,
Afrika’nın ümit veren
ekonomik gelişimini,
işlerini geliştirme
yolunda bir fırsat
olarak değerlendirip;
yol inşaatları, enerji
santralları, telekom
sistemleri, okullar ve
diğer alt yapı tesislerini
yaptılar.
►2005 yılı itibariyle
Çin’in Afrika’daki
doğrudan yabancı
yatırımları (FDI),
toplam 1.6 milyar dolar
kadardır (BBC News).

18. Çin’in Afrika Endüstrisindeki Doğrudan Yatırımlarının Dağılımı (2009 sonu)

19. Afrika’daki Çin yatırımları, 2005-2010 periyodunda, ilave olarak; Sahra altı Afrika’da 43.6
milyar dolar, Orta Doğu ile Kuzey Afrika’da (Cezayir, Mısır, Libya, Fas, Sudan ve Tunus) ise 52.4
milyar dolar olarak dramatik bir şekilde artmıştır. Çin’in dış yatırımları; bu iki bölgede yüzde
30.3, diğer Asya ülkelerinde yüzde 17.1 ve ABD’de ise sadece yüzde 8.9 kadardır. Çin ve Afrika
arasındaki ticaret; 2010 yılında, 120 milyar doları geçmiş bulunmaktadır.
Çin’in Dış Yatırımları ve Afrika ile Ticareti (Economist)

20. Çin’in Afrika Safarisi:
►Milli petrol şirketleri, Afrika’daki enerji
endüstrisinin şekillenmesinde önemli bir rol
oynamakta olup; 1995-2005 yılları içinde,
Afrika’daki lisanslarının sayısını 95’den
216’ya çıkarmıştır. Çin’in enerji şirketleri en
büyük devlet kuruluşlarıdır. Beijing’in
pozisyonunun güçlenmesi için, Afrika
yatırımlarında olabilecek kayıp ve zararlara
göğüs gerebilirler.
►Çin; ‘‘biz politikayı iş’e karıştırmayız’’ bakışı
ile kaynakları zengin olan ülkelere, lokal
politik koşullardan etkilenmeden yardım ve
yatırım yapmaya öncelik vermiştir. Batılı
güçler ise; çatışma, yolsuzluk ve insan hakları
ihlalleri gibi gerekçelerle çoğu ülkeyi
marjinalleştirip politik değişimlere
zorlamaktadır. Çin bu nedenle, cazip bir ortak
özelliği kazanmıştır.
►Çin, BM Güvenlik Konseyi’nde daimi bir
sandalye sahibidir. Bu kozunu kullanarak,
BM’in örneğin Sudan gibi ülkelere yaptırım
uygulamasını engelleyip; Washington’un
Afrika’daki nüfus etkilerini azaltmaktadır.
►Çin; ABD’den sonra, Afrika petrolünün
ikinci büyük ithalatçısı durumundadır.
1980’lerde ihtiyacının yüzde 15’ini Afrika’dan
ikmal eden Çin, 2006 yılı itibariyle bu oranı
yüzde 28’e çıkarmıştır. Afrika, bu konumu ile;
Washington ve Beijing arasında kalan bir
çekişme alanı özelliği arz etmektedir.

22. Tehlikedeki Geçit !
►Mısır ekonomisinde hidrokarbonların oynadığı rol,
hem üretim hem de Süveyş Kanalı ve 200 mil
uzunluğundaki Süveyş – Akdeniz Boru Hattı’ndan
(SUMED) elde edilen gelir bakımından çok önemlidir.
►Süveyş Kanalı’na ait toplam petrol geçiş hacmı günde
2 milyon varil civarında olup, 2010 yılında denizlerde
yapılan petrol ticaretinin yüzde beşine karşı
gelmektedir. Petrol piyasaları; Süveyş Kanalı’nın, çok
büyük tankerlerin bir kesimi için çok dar olması
nedeniyle nakliyattaki aksamalarla karşılaşmaktadır.
►Arab Petroleum Pipeline Co.’ya (Mısır, Suudi
Arabistan, Abu Dhabi ve Kuveyt ortaklığı) ait olan
SUMED Boru Hattı’nın kapasitesi günde 2.3 milyon
varildir.
►Süveyş Kanalı ve SUMED Boru Hattı’nın devre dışı
kalması durumunda; Afrika’nın güney ucundan
dolanmak zorunda kalacak petrol tankerleri, yaklaşık
6000 mil uzunluğunda ilave bir mesafe kat etme
durumunda kalacaklardır. Bu da hem masrafları hem
de süreyi uzatma anlamını taşımaktadır. International
Energy Agency (IEA), Afrika etrafında dolanacak
gemilerin; Avrupa’ya olan taşımacılığa 15 gün, Amerika
Birleşik Devletleri’ne olan taşımacılığa ise 8 -10 gün
ilave edilmesine neden olacağını belirtmektedir.

23. Global
Oil
Chokepoints

24. ►Toplam petrol üretimi,
1996’ daki en yüksek
değerden (935000
varil/gün) bugünkü 660000
varil/gün seviyesine
gerilemiştir. Tüketimin
üretimden fazla olması
nedeniyle, az bir miktar
ithalat yapılmaktadır. Mısır,
Afrika’daki en büyük rafineri
sektörüne sahiptir. İthal
edilen ham petrolün bir
bölümü, işlenip tekrar ihraç
edilmektedir.
►Doğal gaz sektörü hızla
genişlemektedir. Üretim,
1998’den 2009’a 4 kat
artmıştır. İspatlanmış gaz
rezervi 77 Tcf olup; Nijerya
ve Cezayir’den sonra,
Afrika’nın üçüncü büyük
doğal gaz rezervidir. 2.3 Tcf
üretip, 1.6 Tcf tüketmektedir.
Genişlemekte olan Arap Gaz
Boru Hattı ve LNG imkanları
ile, Avrupa ve Akdeniz için
önemli bir tedarikçi ülkedir.

25. Egypt’s Natural Gas Network

26. Tarihçi Herodot; ‘Euterpe’
adlı yapıtının ikinci kitabı
olan 'An Account of Egypt’
te, ‘Mısır Nil’in bir
hediyesidir’ demiştir.
Aynı zamanda Mısır için;
‘Mısırlılar tarafından elde
edilen bir ülke. Fakat
bunu onlara Nil verdi‘
demiştir.

27. Nil Delta Baseni Provensi’nde
(Doğu Akdeniz),
Keşfedilmemiş Petrol ve Gaz
Kaynaklarının Değerlendirimi
World Petroleum Resources Project
Fact Sheet 2010–3027
►U.S. Geological Survey, Nil Delta Baseni Provensi’nde gerçekleştirdiği jeolojik esaslı bir
değerlendirme sonucunda; 1.8 milyar varil kurtarılabilir petrol, 223 Tcf kurtarılabilir gaz ve 6
milyar varil doğal gaz sıvıları’nın (NGL) varlığını hesaplamıştır.
►Provens, yaklaşık olarak 250000 km² lik bir alanı kapsamaktadır.
►USGS yaklaşımında; petrol sistemleri ve jeolojik değerlendirme birimleri (Assessment Units -
AU) belirlenmiş, keşfedilmemiş petrol ve gaz kaynakları potansiyeli değerlendirilmiştir.
►Mezozoik-Senozoik Kompozit Petrol Sistemi içinde, jeolojik olarak dört değerlendirme birimi
belirlenmiştir. Nil Konisi kuzeyinde yer alan ‘Eratosthenes Denizaltı Tepesi Değerlendirme
Birimi’ ve ‘Akdeniz Sırtı Değerlendirme Birimi’ kantitatif olarak değerlendirilememiş, ‘Nil
Konisi Değerlendirme Birimi’ ve ‘Nil Kenarı Rezervuarları Değerlendirme Birimi’ ise
değerlendirilmiştir.

28. ►Schematic geologic cross section of the Nile Delta Basin Province illustrating
the geologic definition of three of the four assessment units (AU) in this study
(dotted red lines): Nile Margin Reservoir AU, Nile Cone AU, and Eratosthenes
Seamount AU. The fourth AU, Mediterranean Ridge, is out of the plane of the cross
section. Modified from Barber (1981) and Abdel Aal and others (2000). Location
of projected section shown in figure 1. 1, Miocene (post-Messinian) and Pliocene-
Quaternary; 2, Messinian Salt; 3, Miocene (pre-Messinian); 4, Paleogene-
Cretaceous; 5, hypothesized pre-Cretaceous; 6, Eratosthenes Seamount. USGS
image

29. ►Nile Delta Basin Province assessment results. [MMBO, million barrels of oil. BCFG,
billion cubic feet of gas. MMBNGL, million barrels of natural gas liquids. Results shown
are fully risked estimates. For gas accumulations, all liquids are included as NGL
(natural gas liquids). Undiscovered gas resources are the sum of nonassociated and
associated gas. F95 represents a 95 percent chance of at least the amount tabulated;
other fractiles are defined similarly. Largest expected oil field in MMBO; largest
expected gas field in BCFG. TPS, total petroleum system; AU, assessment unit. Gray
shading indicates not applicable].
►The mean of the distribution for undiscovered oil is about 1,763 million barrels of oil
(MMBO). For undiscovered gas, the total mean volume is 223,242 billion cubic feet of
gas (BCFG). For natural gas liquids, the total mean volume is 5,974 million barrels of
natural gas liquids (MMBNGL). By far the largest resource is estimated to be in the Nile
Cone AU, with a mean volume of 217,313 BCFG and 5,789 MMBNGL. USGS

31. Mısır’daki Çalkantı ve Değişimlere İlişkin Stratejik Kaygılar /
Çapanoğulları (Gregory R.Copley, OilPrice, 9 Şubat 2011);
►Süveyş Kanalı’ndaki deniz trafiğinin güvenliği ve duraylılığı.
►Nil Nehri suları müzakereleri ve nehir kenarlarındaki hakları gibi hususlar ile
Güney Sudan, Somali ve Eritre’ye verdiği destekde aksamalar, Nil pozisyonundaki
kaybı sonucu Etyopya ile süregelen temsili yada dolaylı savaşda etkisizleşme.
►Kızıl Deniz ülkelerinin bir bütün olarak güvenliği ve limanlar arasındaki deniz rotaları (Suez
Sea Lane of Communication – SLOC): Mısır, Eritre’nin varlığının sürmesi ve Eritre bağlılığını,
Kızıl Deniz’deki gücünün yansıması ve İsrail’e erişimin engellenmesi olarak görmektedir.
►Đsrail’in konumu, Mısır–Đsrail barış anlaşmasının stabilitesi, Đran’ın ve Đran-Suriye-Hizbullah-
Hamas bağının güçlenmesinin Đsrail üzerinde yaratacağı baskı ve etkiler.
►Doğu Akdeniz’in stabilitesi: Duraysızlık ve Đslamcı etkilerin egemen olması gibi nedenler;
Süveyş Kanalı’ndan uzak durma veya kanalın fiili olarak kapanması, Levant Baseni’ndeki doğal
gaz sahalarının geliştirilmesi için gelecek dış yatırımların engellenmesi gibi tehditler
yaratabilecektir.
►Đran’ın pozisyonuna etkiler: Mısır’ın Arap dünyasındaki nüfus etkilerinin azalması, Đran’ın fiili
olarak Orta Doğu genelindeki otoritesini artıracaktır.
►ABD çıkarları: Duraylı bir Mısır; ABD’nin stratejik çıkarları, Süveyş üzerindeki kontrolü ve
Đsrail’ le barış sürecindeki ortaklığı açılarından kritik bir rol üslenmektedir.
►Mısır’ın kaybı veya sorgulanabilir yeterliliğinin, ABD’nin; Irak, Afganistan ve Pakistan’daki
konumu üzerindeki etkisi.
►Cumhuriyete ait hanedanlarda; yönetimin otokrat ya da diktatörlerin çocuklarına devri ile,
uzun süreli stabilite açısından algılanan tehdit.
►ABD karşıtı islamcı veya populistler vasıtasıyla; askeri teknoloji ve ekipman ilişkileri
hususlarında, Rusya veya Đran gibi başka ülkelerle varılacak mutabakatların tedirginliği.

33. ►Orta Asya petrolleri güzergahının, stratejik olarak değiştirilmesi:
Orta Asya petrol ve gazının, İsrail’in askeri koruması altında ve tekrar Asya’ya ihraç edilmek
üzere Doğu Akdeniz’e yönlendirilmesi; Orta Asya ve Rusya’yı Güney Asya, Çin ve Uzak
Doğu’ya bağlayacak doğrudan boru hattı koridorunun geliştirilmesini esas alan Asya içi
enerji pazarını baltalayacaktı. BTC boru hattının devreye alınması sürecinde gündeme gelen
bu düzenleme ile; Rusya’nın Orta Asya’daki rolü zayıflatılacak, Çin’in Orta Asya petrolleri ile
bağı koparılacak ve İran tecrit edilecekti. Aynı zamanda İsrail; küresel enerji pazarında, yeni
bir güçlü oyuncu olarak ortaya çıkmıştı. (M. Chossudovsky, Global Research, July 26, 2006)

34. Gaza‘nın Offshore Gaz
Sahaları:
►Petrol ve doğal gaz arama
hakkı: 25 yıl, Kasım 1999
■British Gas (BG Group - %60),
■Consolidated Contractors
International Company
(CCC - %30) Atina’da yerleşik ve
Lübnan‘lı Sabbagh and Koury
ailelerine ait.
■Filistin Otoritesi (%10).
►BG Grubu iki kuyu kazdı (2000): Gaza Marine-1 ve Gaza
Marine-2. Rezerv: 1.4 Tcf > 4 milyar dolar.
►2001’de seçilen Ariel Sharon ‘‘İsrail asla Filistin’den gaz
satın almayacak. Gaza’nın offshore gaz rezervleri İsrail’e
aittir’’ dedi.
►Mayıs 2007’de, Başbakan Ehud Olmert’in teklifi ile;
kabine, Filistin’den gaz satın alımını kabul etti.
►Savunma otoritesi, Hamas kontrolündeki Filistin’e
yapılacak ödemenin, para yerine mal ve hizmetle
ödenmesini istedi.
►Aralık 2007’de görüşmeler askıya alındı. İsrail ile
müzakerelerden çekilen BG Grubu, Ocak 2008’de
İsrail’deki ofisini kapattı.

35. World Petroleum Resources Project
Fact Sheet 2010–3014
March 2010
Levant Baseni Provensinde Keşfedilmemiş
Petrol ve Gaz Kaynaklarının
Değerlendirimi
■ Üç Degerlendirme Birimi (DB);
►Levant Kenarı Rezervuarları DB,
►Pleistosen Rezervuarları DB,
►Levant Tuz Altı Rezervuarları DB.

36. Geologic cross section of the southern part of the Levant Basin Province illustrating the definition
of the three assessment units (AU) in this study. The areas of the Levant Sub-Salt Reservoirs AU
and the Plio-Pleistocene Reservoirs AU are coincident, and neither AU overlaps with the Levant
Margin Reservoirs AU. Dashed line separates Cenozoic (above) from pre-Cenozoic rocks.
Messinian-age salt (between the M and N seismic horizons) is shown in green. Location of
schematic section (A-A’) shown in figure 1. A, Permian to Aalenian age; B, Bajocian to Turonian
age; C, Senonian to Early Oligocene age; D, Oligocene to Late Miocene Age; E, Late Miocene
(Messinian) age; F, Plio-Pleistocene age rocks.

37. Levant Basin Province assessment results (Resource Summary)
[MMBO, million barrels of oil; BCFG, billion cubic feet of gas; MMBNGL, million barrels of natural
gas liquids. Results shown are fully risked estimates. For gas accumulations, all liquids are
included as NGL (natural gas liquids). Undiscovered gas resources are the sum of nonassociated
and associated gas. Largest mean oil field in MMBO; largest mean gas field in BCFG. F95
represents a 95 percent chance of at least the amount tabulated. Other fractiles are defined
similarly. TPS, total petroleum system; AU, assessment unit. Gray shading indicates not
applicable]. The mean of the distribution for undiscovered oil is about 1,689 MMBO, with a range
from 483 MMBO to 3,759 MMBO. For undiscovered gas, the total mean volume is 122,378 billion
cubic feet of gas (BCFG), with a range from 50,087 BCFG to 227,430 BCFG. Of the 122,378 BCFG,
6,197 BCFG is estimated to be in the Levant Margin Reservoirs AU, 81,437 BCFG is in the Levant
Sub-Salt Reservoirs, and 34,744 BCFG is in the Plio- Pleistocene Reservoirs AU.

38. Doğu Akdeniz Sismik Lokasyon Haritası, 15 Haziran 2011

41. American independent Noble Energy has discovered
world-class natural gas fields offshore Israel, changing
both its fortune and the fortunes of its host country.

42. Noble Energy:
►Đsrail’e, 1998’de farm-out’la girdi.
►Noa prospektinde başarılı test
(1999). Su derinliği 2500 ft.
►Mary-B keşfi (2000):
●Ashqelon ruhsatı. Sahilden 15 mil uzak,
●Pliosen’de (tuz üstü) stratigrafik-
yapısal kapan (Pleshet Baseni),
●Su derinliği 796 ft (243 m),
●Toplam derinlik 6830 ft (2082 m).
●Loga göre, kumtaşı zonundaki net gaz
kalınlığı 550 ft.
●Bugünkü yerinde gaz 1.2-1.3 Tcf.
●Üretime, Şubat 2004’de 600 MMcf/gün
ile başladı. Gaz, enerji üretimi için Đsrail
Elektrik Kurumu’na (IEC) satılıyor.
●2010 üretimi, 330 MMcf/gün (6 kuyu).
►1999-2000 yıllarında keşfedilen ve denizaltındaki ağ ile Mary-B
Platformu’na bağlanacak (subsea tie-back)diğer yakın sahalar :
Noa, Noa South, Nir, Or ve Or South.
●Nir dışındaki diğer sahalar derinsu prospektleri (2300-2550 ft),
●Bu prospektler, ilave olarak 1 Tcf’lik kurtarılabilir gaz hacmı
potansiyeline sahip. Bu değerin %70’i Noa sahası’ndan geliyor.
►Hanna-1 Arama Kuyusu (2003): Kuru kuyu.
►Yam Thetis, halen İsrail’in yegane doğal gaz tedarikçisi. Noble
Energy Mediterranean Ltd., Delek Drilling Ltd., Avner Oil and Gas
Ltd. ve Delek Invest. and Properties Ltd. ortaklığından oluşuyor.

43. Tamar
►Đsrail kuzeybatısında sahilden 90 km uzaklıkta. Su derinligi 5500 ft. Toplam derinlik 16000 ft.
►Đlk büyük dogal gaz keşfi (Ocak 2009). Daha sonra kazılan tesbit kuyusu sonuçlarına göre
yerinde gaz 8.4 Tcf (Bu sonuç, bağımsız olarak Netherland, Sewel and Associates Inc. tarafından
onaylanmıştır). Đsrail’in güncel gaz talebinin (350 MMcf/gün) üç katı üretim (1 Bcf/gün) olası.
►Fay destekli ve dört tarafı tanımlı bir yapı. Đyi kalitede Miyosen rezervuar kumları, çok büyük
bir görsellik boyunca kıvrılıp yayılıyor. Tuz altı, tabular evaporitlerin 5500 ft altında yer alıyor.
►Tieback’in ziyadesi ile uzun olması ve çok büyük hacımlar nedeniyle oldukça iddialı bir proje.
Proje ömrü de, tamamiyle kaynağın boyutuna baglı olarak uzayacak.
►Saha geliştirme maliyeti yaklaşık 3 milyar $. Daha önceki operatör British Gas, muhtemel
yüksek basınçlar ve yüksek maliyet nedeniyle sondajdan vaz geçmiş.

44. ►Hisselerin dağılımı:
●Noble Energy (operatör) … 36%,
●Isramco Negev 2 ………… 28.75%,
●Delek Grup’a bağlı iki şirket -
Delek Drilling and Avner Oil
Exploration ……….. 15.625% each.
●Dor Gas Exploration .………... 4%.
►Ortaklık Perspektifi:
Noble’nin İsrail’li ortakları da çok
büyük taahhütlerde bulunmuş
durumda. Böyle güçlü ortaklarla,
herşeyi mümkün kılan çok iyi ve
entegre girişimler yapılabiliyor.
Tamar and Dalit ownership

45. Dalit
►Dalit gaz prospekti; Michal ruhsatında ve kıyıdan
30 mil (48 km) uzakta. Su derinliği 4500 ft (1372
m).
►Tamar keşfi sonrası, Noble Atwood Hunter
semisubmersible’ı Dalit prospekti’ne taşıdı.
●Keşif: Mart 2009. Derinlik: 12500 ft (3658 m).
Yüksek kalitede rezervuarda net pay: 110 ft (36 m).
●Nisan 2009’da, rezervuarın 43 ft (13 m) lik
kesitinde yapılan test verileri; kuyunun 200
MMcf/gün’lük (6 MMcm/gün) üretim miktarına
ulaşacak şekilde tamamlanabileceğine işaret etti.
Dalit için hesaplanan rezerv yaklaşık 500 Bcf (14
Bcm).
►Kontraktör; daha sonra tekrar Tamar’a döndü ve
keşif kuyusunun 3.5 km kuzeydoğusunda, 5530 ft su
derinliğinde 16880 ft’lik tesbit kuyusunu kazdı.
►Tamar ve Dalit keşifleri, var olan 3-D sismik
kontrol ile gerçekleşti. Noble daha sonra, mevcut 2-D
datada vurgulanmış olan lead’leri ayrıntılı
tanımlamak için; ruhsatının bazı kesimlerinde, 1200
mil² lik yeni 3-D sismik veri eldesi için operasyon
yaptı.

46. ●Tuz altındaki çeşitli Miosen entervallerinde, minimum 220 ft (67 m) net gaz pay zonu.
►Profesyonel kaynaklar, Leviathan-1 arama kuyusunun Aralık 2010 sonunda ulaştığı 16960
ft’de (5170 m) ve ilk hedef seviyede; sondaj öncesi tahminlerle uyumlu olarak ortalama 16
Tcf’lik (450 milyar m³) doğal gaz rezervi olduğunu açıkladı. Noble Enerji; son iki yıl içinde
Levant Baseni’nde üç önemli doğal gaz keşfi yaptıklarını, keşfedilen toplam ortalama rezervin
yaklaşık 25 Tcf (700 milyar m³) olduğunu ve Nobel Enerji’nin payının 8.5 Tcf (240 milyar m³)
olduğunu bildirdi. Leviathan’da üretimin, 2017’de başlayabileceği beklenmekte.
►Kuyuda, 5 Ocak 2011 itibariyle; petrollü olduğu değerlendirilen iki ayrı entervali daha test
etmek üzere, planlanan toplam derinlik olan 23600 ft (7200 m) için sondaja devam edildi.
►9 Mart 2011’de, şirketler Leviathan’ın sondaj proğramı ve bütçesini onayladı:
●Leviathan-1 arama kuyusu bütçesi $190 milyon’a ulaşabilecek (Orijinal bütçe $150 milyon).
●Leviathan-2 tesbit kuyusu için tahmini bütçe $70 milyon.
►1 Nisan 2011’de Noble Energy Inc. tarafından yapılan açıklama ile; kuyudaki muhafaza
borularında yıpranma saptandığı, sondajın tamamlanması için ilave malzeme ve ekipmana
ihtiyaç olduğu ve bu ihtiyacın Đsrail’de tedarik edilemeyeceği bildirilerek sondajın askıya
alındığı ve tehir edildiği duyuruldu. Sedco Express semisubmersible, Tamar sahasındaki tesbit
kuyusunu kazmak üzere lokasyondan ayrıldı.
►20 Mart 2011’de Amit ruhsatında, Pride North America rig ile Leviathan-2 sondajı başladı.
Noble Energy, Inc. 16 Mayıs 2011’de yaptığı açıklama ile; sondaj sırasında kuyudan (yüzey
casing’i arkasından) deniz tabanına su gelişi gözlendiği (çimento problemi), lokasyon ve kuyu
deliğinin sondaja devam etmek için uygun olmadığı ve sondaja son verildiğini duyurdu.
►Noble Energy; Ulusal Altyapı Bakanlığı’nın izni sonrası, Haziran 2011’de Leviathan-3
sondajına başladı (S.D. 5300 m / $70 milyon ). 2600 m’den sonra, basınç vanalarına kum girişi
nedeniyle sondaja ara verildi. ABD’den yedek parça ikmali sonrası sondaja devam ediliyor.
►Noble Energy, 30 Aralık 2010 tarihinde; Rachel lisansında
kazdığı Leviathan-1’de çok önemli bir keşif yaptığını açıkladı:
●Su derinliği: 5400 ft (1645 m). Haifa’dan 80 mil (130 km) açıkta.
Tamar’ın 29 mil (47 km) GB’sında. Alanı: yaklaşık 125 mil² (325 km²).

47. David Stover,
Noble Energy
President and
Chief Operating
Officer
Noble Energy Inc. COO’su Dave Stover, enerji ticareti dergisi "Upstream"
le yaptığı söyleşide (Globes, 14 August 2011);
►Doğu Akdeniz’deki gaz kaynaklarımızı geliştirme planımıza bağlı olarak; farklı
yerlerde LNG tesisi yapmak için, çok sayıda LNG kontraktöründen teklif istedik.
Đsrail’de alternatif bir lokasyon. Fakat, yeni bir tesis inşaatı için güçlü bir yerel
muhalefet var. Buna karşın LNG tesisi yapımı, 4500 iş imkanı yaratacaktır.
►Uzun süredir alternatif olan Kıbrıs da, ihracat merkezi olarak potansiyel bir
fırsat. Bu sene içinde Blok 12’de kazacağımız derinsu arama kuyusu; Doğu Akdeniz
porftöyümüzde kalan en büyük prospekt. Sonuçları da rezervuarın boyutunu ve
LNG tesisi için yapılacak ön çalışmayı etkileyecek: Uygulanabilir mi ? Endüstriyel
ortakları getirme ihtiyacımız olacak mı ? Başlamak için projenin ölçeği ne olmalı ?
►Tamar projesinin belirlenen hedefi, 2013 başlarında gaz dağıtımına başlayıp, İsrail’in hızla
artan talebini karşılamak. Noa rezervi; Mary-B kuyusu’na bağlantı yapılarak, Tamar’ın devreye
girişine değin işletilecek. Noa’nın $200 milyon’luk geliştirme gereği; kısmen de, Mısır’dan gelen
gazdaki kesintilerle ilgilidir (Egypt’s Eastern Mediterranean Gas – ‘‘EMG’’).
►Tamar ruhsatındaki tesbit kuyuları üç aşamada kazılacak (Globes, 11 Nisan 2011):
●Đlk aşamada; Tamar-6, 5, 4 ve 3 kuyuları, bu sıra içinde 2500 m’lik ilk derinliğe kadar
kazılacak (su derinliği dahil). ●Đkinci aşamada, bu kuyular planlanan son derinlik olan 5200
m’ye kadar kazılacak. ●Üçüncü aşamada, bu kuyular üretim için hazırlanacak.
►Tamar-3’de 5160 m’de; Tamar-2’de keşfi yapılan ‘‘A’’, ‘‘B’’ ve ‘‘C’’ seviyelerinin altında yeni bir
gaz rezervuarı keşfedildi (‘‘D’’ üyesi, 25 m). Bu derin kumtaşı, 0.5-1.5 Tcf gaz içermektedir.
Netherland Sewell & Associates Ltd. (NSAI), 30 Temmuz 2011’da; Tamar’da geliştirilen gaz
rezervini 8.7 Tcf’ den 9.1 Tcf’e yükselterek revize etti (Globes, 24 Temmuz 2011).
►Tamar gaz sahası boru hattı bu yıl içinde döşenecek (Globes, 1 Eylül 2011):
●Tamar doğal gaz boru hattının %80’i imal edilmiş durumda ve Đsrail tersanelerinde bekliyor.
●Boru hattının döşenmesi bu yıl başlayacak ve 2012’nin ikinci çeyreğinde tamamlanacak.
●Boru hattının dağıtım, yönetim ve kontrol ögeleri 2012’nin dördüncü çeyreğinde hazır olacak.

48. Noble Energy, Delek,
Ratio start drilling
Dolphin 1
Dolphin 1 Exploratory Prospect
is located in the Hanna license,
near Leviathan, 100 km west of
Haifa.
29 August 11, Yael Gruntman
Dolphin 1
►Sedco Express rig; 29 Ağustos 2011’de Dolphin-1 arama kuyusu sondajına başladı.
►NSAI‘nın (Netherland, Sewell & Associates, Inc.) prospektif kaynaklar raporu; %73 jeolojik
başarı olasılığı ile, Dolphin-1’deki toplam doğal gaz rezervinin 550 Bcf olabileceğini belirtiyor.
►Sondaj iki fazda yapılacak:
●İlk faz, kuyunun BOP sisteminin periyodik işleyişinde, zaman avantajını kullanmak üzere
Nobel Energy’nin teklifine dayanıyor. Kule şu sırada Tamar’da bir başlangıç kuyusu kazıyor. İlk
fazda, yalnız 2560 m derinliğe kadar sondaj yapılacak ve hedef seviyeye ulaşılmayacak.
Muhafaza boruları ilk fazda indirilip çimentolanacak ve kuyu sağlama alınacak.
●Kuyudaki ikinci faz, anlaşıldığı kadar aynı kule ile daha sonra kazılacak. İki fazın beklenen
toplam süresi iki ay. Birinci faz ise sadece iki hafta sürecek. Üretim testleri dışında, iki fazın
toplam bütçesi $51 milyon (ilk faz için $8 milyon). Beklenen son derinlik 6000 m (1560 m su
derinliği dahil).
►Dolphin-1, Hanna ruhsatındaki 3 Dolphin prospektinden biri. NSAI raporuna göre, Dolphin-1
en büyük doğal gaz potansiyeline sahip olup öncelik arz ediyor.

49. “We offer a stable and growing economy. We have an efficient, well-regulated
banking system, and our legal system is transparent. And our greatest
advantage is human capital. We have a sophisticated, welltrained, innovative
workforce.” saysUzi Landau, Israel’s Minister of National Infrastructures.
Finance Minister Yuval Steinitzsaid after the Israeli government
approved a near doubling of the profit tax on gas and oil extracted from its
territory, ‘‘Today the government will put an end to the disgrace in
which the citizens of Israel do not benefit from the country’s
natural resources, as do the citizens of other developed nations.’’
Petrol & Doğal Gaz Vergileri ve Royalty
►Eytan Sheshinski (Ekonomist, Hebrew Üniversitesi) başkanlığındaki Hükümet Komitesi’nin;
dokuz aylık bir çalışma sonrasında yaptığı , İsrail’de petrol ve doğal gaz üretiminden alınan
gelir vergisini yaklaşık iki katına çıkaran tartışmalı teklif:
●30 Ocak 2011’de hükümet’çe kabul edildi,
●Mart 2011’in son haftasında parlamento tarafından yürürlüğe konuldu.
►1952 itibariyle uygulanan mali politika gereği, doğal kaynakları üreten şirket karlarından
alınan birleştirilmiş royalty (devlet hissesi) ve vergiler; %30’dan, sınırlayan çeşitli faktörlere
bağlı olarak %52 ile %62 arasında uzanan banda artırıldı. Royalty, %12.5 oranında kaldı.
►Bu gelirden ayrılacak özel bir fon, bir dizi kamu ihtiyaçları için kullanılacak. Başbakan
Netenyahu, bu fonun Đsrail’in geleceği için, eğitim ve güvenliğe yönelik olduğunu belirtti.
►Yeni vergilerin geçmişi kapsar biçimde uygulanması; keşif yapmış şirketleri, gürültülü bir
karşıt kampanya başlatmak için harekete getirdi. Noble ve ortakları, vergilerdeki değişimlere
karşı şiddetli tepkiler veriyor.

50. Leviathan site (Photo Albatros)
Dalit Rig
Tamar gas field
(Photo; Albatros)
Noa Field, Offshore Israel
Tamar well,
Offshore Israel

51. Lübnan; İsrail’deki keşiflerin verdiği ivme ile,
hidrokarbon sektörü yaratılması için ilk adımları attı:
►Agustos 2010’da Lübnan parlementosu, ülkenin offshore
odaklı ilk petrol ve dogal gaz yasasını geçirdi.
●Yasa ile tesis edilen düzenleyici örgüt; Lübnan’daki tüm petrol aktivitesini
ve kabinenin kararı ile oluşturulacak ulusal petrol şirketinin insiyatifindeki; arama
ruhsatları için teklif vereceklerin güvenlik incelemesi, veri yönetimi ve arama ve üretim
anlaşmaları müzakerelerini denetleyecek.
●Yasa anlaşmalardaki arama periyodlarını 10 yıl, üretim periyodlarını ise 30 yıl olarak
değerlendirirken; arama ve üretim yatırımcıları için çalışma koşullarını ayrıntılı olarak
tanımlıyor.
●Lübnan; royalty ve tedricen artacak üretim vergisini ruhsatın büyüklüğüne göre
hesaplamayı, nihai değerin ise enerji bakanı ve düzenleyici örgüt tarafından
belirlenmesini tasarlıyor.
●Çevre Etki Değerlendirmesi’nin (ÇED); herhangi bir arama ve üretim ruhsatının tahsis
edilmesi öncesinde, hükümete teslim edilmesi isteniyor.
►Enerji Bakanı Jibran Bassil, Mart 2011’de; offshore blokları için teklif verecek
şirketlere olanak sağlayacak bir ihale taslağı hazırlamak üzere, Fransız danışmanlık
firması Beicip-Franlab’dan destek temin edildiğini açıkladı. Bakan, aramalar için
ruhsatlandırmanın 2012 yılı sonundan önce yapılacağını belirtti.

52. ►Lübnan - Đsrail Deniz Sınırı Uyuşmazlığı:
●Đki taraf da önerdiği deniz sınırlarını BM’e iletti.
●Lübnan Đsrail’i; deniz sınırı anlaşması olmadığı
halde, şirketlerin arama yapmasına izin vererek
uluslararası hukuğu ihlal etmekle suçluyor.
●Lübnan enerji bakanı Bassil, anlaşmazlığa konu
olan denizel alanın 854 km² olduğunu söylüyor.
●Lübnan’ın deniz alanındaki hidrokarbon
prospektleri; dünyada borcu en çok olan ülkeler
arasındaki Lübnan için (yaklaşık $52 milyar veya
GDP’sinin yüzde 147’si) çok büyük bir nimet.
►Đran ve Suriye desteğindeki, Đsrail karşıtı
politik ve paramiliter Şii grup Hizbullah (Arabic:
‫ا‬ ‫ب‬ , literally “Party of God”); 2006 savaşı
sonrası altyapısını yenilemiş durumda. Şeyh
Nasrallah; tüm Đsrail sahilini hedef alabildiklerini
ve tüm donanmayı yok edebileceklerini söylüyor.
●Đsrail donanması ise; gaz sahalarını korumak
için, hükümete $40-70 milyon arasında bir bütçe
öngören deniz güvenlik planı sundu.
●Lübnan’ın yeni kabinesinde hakimiyet sağlamış
olan Hizbullah’ın bazı üyelerinin, eski başbakan
Rafiq Hariri cinayeti (2005) ile suçlanması;
politik tansiyonu çok yükseltti. Enerji bakanı
Bassil’in siyasi partisi de, parlementoda Hizbullah
ile yakın çizgide duruyor. Lübnan ve İsrail’in
deniz sınırı anlaşması sağlaması zor görünüyor.

53. The United Nations Convention on the Law
of the Sea (UNCLOS): December 10, 1982 –
Montego Bay, Jamaica
●Bir ülkenin denizel ekonomik alanı; o ülkenin
ulusal kıyı çizgisinden 200 deniz mili (370 km)
genişlikte uzanan Münhasır Ekonomik Zon’u
(Exclusive Economic Zone – EEZ) ile belirlenir.
●‘‘The Law of the Sea Convention’’; faaliyetler,
çevre ve denizel doğal kaynakların yönetimi
için tesis ettiği yönergelerle, ulusların
okyanusları kullanımlarındaki hakları ve
yükümlülüklerini belirler.
●Bir ülke, okyanusun içinde küçük bir kayalık
sahibi ise; bu kayalığın işletilebilir yüzeyi,
karada ‘‘0’’ dan 430000 km² offshore’a
artmaktadır. Eğer ‘‘EEZ’’ler üzerlenirse, gerçek
deniz sınırlarının belirlenmesi kapsanan
ülkelerin insiyatifindedir.
●200 deniz mili tanımlaması; EEZ’nin kıta
şelfinde genişlemesine yol veren madde ile,
yeni talep ve gerginlikler yaratmıştır.
►Konvansiyonu, Lübnan’ın da yer aldığı 161
ülke imzalamış ve onaylamıştır. Libya ve ABD
imzalamış, fakat onaylamamış durumdadır.
Đsrail ve Türkiye ise henüz imzalamamıştır.
►Đsrail bu zonu; sınır tesisi için, UNCLOS
yerine Kıta Şelfi hakkı gereği talep etmektedir.

54. Suriye ciddi bir iç kriz yaşıyor…
Protestolar; GB’da, genelde muhafazakar ve
sünni olan Daraa’da başladı. Daha sonra
Daraa’dan; KD’daki kürt yerleşim alanına,
sahilde Lazkiye’ye, Sünnilerin kalesi olan Hama
ve Homs’a, Halep’e ve Şam’ın banliyolarına
genişledi. Kriz’in, henüz Esad rejiminin sona
ermesini garanti edecek seviyeye ulaşmadığına
inanılıyor. Suriye’deki azınlık Alevi-Baas
rejiminin 4 anahtar nedeni (Stratfor, May 5, 2011):
●Güç, Esad aşiretinin elinde, ●Alevi ittifak,
●Askeri istihbarat mekanizmalarında, Alevi
kontrolü, ●Politik sistemde, Baas partisi tekeli.

55. ●Petrol üretimi: 387000 varil/gün (2010). %60’ı
ağır petrol.1996’da pik üretim: 582000 varil/gün.
●Petrol ürünleri sübvansiyonu: $3 milyar (2010)
●Petrol rezervleri: 2.5 milyar varil (Ocak 2011)
●Petrol ihracatı: 109000 varil/gün (2010)
●Boru Hattı: TelAdas-Tartus;250000bbl/d,370 mi
●Toplam rafineri kapasitesi: 240000 varil/gün
(Baniyas133000varil/gün,Homs107000varil/gün)
●Doğal gaz rezervleri: 8.5 Tcf (Ocak 2010)
●Doğal gaz üretimi: 219 milyar feet küb (2009)
●Doğal gaz tüketimi: 251 milyar feet küb (2009)
●Çin, Hindistan ve Avrupa’lı yabancı şirketler.
Mart 2010-Mayıs2011, 8 adet kara ruhsatı ihalesi.
●‘‘Oil Shale’’ihalesi,GDHalep,14 Blok,Kas.2011.

56. Suriye Petrol ve Mineral Kaynakları Bakanlığı ve SPC; öncelikle doğal gaz
beklentisi sunan 3 Adet deniz ruhsatı için, 24 Mart 2011’de ikinci ihalenin
anonsunu yaptı. İhale raundu kapanış tarihi 5 Ekim 2011.
SYR05 2D Survey Coverage © CGGVeritas*
*CGG Veritas; 2007’deki ilk offshore ihale raundu öncesinde, Suriye offshore’unda
ve 2005 yılında, ‘‘Long-offset multi-client 2D seismic data’’ elde etti.

57. Arab Gas Pipeline (AGP):
●AGP, Mısır gazını Ürdün ve Suriye’ye taşıyor (İsrail’e gazı,
AGP’nin ayrı bir hattı taşıyor).
●AGP, Şubat 2011’den itibaren çok sayıda kesinti ile aksıyor.
●2009’da Türkiye ile bir ‘‘Memorandum of Understanding’’
imzalandı. Türkiye, AGP’ye eklenmek için, kendi tarafında
sınıra kadar 56 mil uzunluğunda boru hattı yapacak; Suriye
ise Halep’ten Kilis’e kadar olan hattı inşa edecekti. Haziran
2010’da yapılan Suriye-Azerbaycan protokolu gereği; Suriye,
Türkiye üzerinden ve 2012 başlarından itibaren 5 yıl süre ile
17.5 - 35 milyar feet küb gaz alacaktı.
‘‘Islamic Gas Pipeline’’
●25 Şubat 2011’de, İran’ın Assalouyeh endüstri
bölgesinde (Bushehr); İran Petrol Bakanı
Mohammad Aliabadi, Irak Petrol Bakanı Abd
al-Karim Luaybi ve Suriye Petrol ve Mineral
Varlıkları Bakanı Sufiyan 'Alaw ‘‘İslam Gaz
Boru Hattı Anlaşması’’nı imzaladılar.
●Anlaşma gereği, 3100 mil uzunluğundaki
boru hattı ile; İran’ın Güney Pars sahası’ndan
yılda 1.4 Tcf doğal gaz, Irak, Suriye ve Lübnan
üzerinden Avrupa’ya taşınacak.
●Boru hattı inşaatının; 3 ile 5 yıl arasında
tamamlanması ve $10 milyar’a mal olması
bekleniyor.

58. ●Suriye’nin petrol ve doğal gaz üretimi fazla sayılmasa da; bölge güvenliği ve ileriye yönelik enerji
transit güzergahları bakımından stratejik bir konumu bulunmaktadır. Enerji sektöründeki bölgesel
entegrasyonunun; Suriye’yi komşu Türkiye, Irak ve İran’a bağlayan bölgesel boru hatlarının gelişen
genişleme planları sonucunda artması baklenmektedir.
●Suriye; ilki Hazar Denizi’nden başlayıp Türkiye ve İsrail üzerinden Kızıl Deniz’e uzanan, diğeri ise Irak’ı
Akdeniz’e bağlayan iki önemli enerji koridorunun ortasında yer almaktadır.
●Suriye’nin özellikleri; ABD ve müttefikleri için, bu enerji güzergahlarını kontrol altında tutma gereğini
doğurmaktadır. Diğer bir deyişle, Doğu Akdeniz’in Suriye ve Lübnan karasularında keşfedilecek doğal
gaz sahaları, örneğin Çin’in ulaşamayacağı bir konumda olmalıdır.
●Rusya Federasyonu da; BTC Boru Hattı yanında, Levanten doğal gaz sahaları nedeniyle Lazkiye’de
donanmasına ait üs oluşturmuş ve Sovyet çağı’ndan günümüz koşullarına olan gelişimi sağlamıştır.
●Đran’da; Beyrut ve Şam adına, Levant baseni gaz sahaları için arama ve geliştirme yapmaya isteklidir.
Nabucco Gas Pipeline Project Gas Supply Sources

61. Primary
Oil and
Gas
Deposits
in the
Middle
East and
the Shia
Majority
Areas

64. According to Turkish Cyprus
President Dervis Eroğlu,
“The underwater sources
around the island of Cyprus do
not belong to Greek Cypriots
only, but to Turkish Cypriots
and Turkey as well. Unilateral
gas drilling plans by Southern
Cyprus would cause
headaches.”
Maurice Picow | August 29th, 2011
at greenprophet.com
A gas headache…
Will the next Middle East war
be over water or natural gas ?

65. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nde
Hidrokarbon Aktivitesi
►Yasal Çerçeve: Prospeksiyon, Arama ve Üretim
için imtiyaz verme ve yetki kullanımı;
Hidrokarbonlar Yasası ile 2007 ve 2009 yıllarına
ait düzenlemeler de yer almaktadır.
●HC Prospeksiyon Lisansı: 1 yıla kadar. Jeofizik
operasyon var. Sondaj yok.
●HC Arama Lisansı: Öncelikle 3 yıla kadar. Her biri
2 yıl olmak üzere iki kez yenilenebiliyor (En çok 7 yıl. Her yenilemede, ilk lisans alanının yüzde
25’i terk). Gravite ve manyetik çalışma, 2D / 3D Sismik çalışma ve arama sondajını kapsıyor.
●Keşif olduğunda, ruhsat sahibi o keşif için üretim lisansı alma hakkına sahip. HC Üretim Lisansı
öncelikle 25 yıla kadar verilmekte, 10 yıl için birkez uzatılabilmektedir.
●Kontrat tipi Üretim Paylaşım Anlaşması’dır (PSC).
►Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, çevreleyen ülkelerle bazı anlaşmalar yaptığını belirtiyor:
●Münhasır Ekonomik Zon (MEZ / EEZ) Sınır Anlaşması (UNCLOS’82 / Orta çizgi prensibi);
*2003’te Mısır Arap Cumhuriyeti, *2007’de Lübnan ve *2010’da Đsrail.
●2006’da Mısır Arap Cumhuriyeti ile, orta çizginin böldüğü ortak
hidrokarbon sahalarının geliştirilmesi için anlaşma.
►Đlk Hidrokarbon Arama Lisansları / Ruhsatları Đhalesi:
●15 Şubat 2007’de ilan edildi. ●51000 km² lik alanda, 3 ve 13 No.lu bloklar dışında kalan 11
Arama Bloku, ●Bu ihale raundu, PGS Geophysical tarafından 2006’da edinilen MC2D-CYP2006
sismik verilerine dayanıyor. ●Blok 12, Noble Energy Int. Ltd. e tahsis ediliyor (24 Ekim 2008).
●Cyprus-A prospekti, 2009’da yapılan 3D sismik çalışma sonrası tanımlanıyor.
►Stratejik Çevre Değerlendirme Çalışması: 2008
■ Türkiye; bu anlaşmaları,
KKTC’nin hak ve insiyatifleri
göz ardı edildiği için
hükümsüz bulmaktadır.

66. ►Güney Kıbrıs Rum Yönetimi
ruhsatları:
●51000 km², 13 arama bloku.
●Petroleum Geo-Services (PGS);
* 6770 km 2D, 10kmX10km grid (2006)
* 659 km² 3D (2007)
* 12200 km 2D, batıda 10kmX10km –
doğuda 5kmX5km grid (2008)
●Beicip-Franlab’le, 2D Yorum ve
3D Yorum raporları hazırlandı.
●14 ‘Play’, çok sayıda ‘Lead’
●Kırmızı hat aşağıdaki sismik
kesitin lokasyonunu gösteriyor.
►Güney
Kıbrıs Rum
Yönetimi ve
Lübnan
offshore’u
hidrokarbon
aramaları
için yeni
alanlar ve
imkanlar
sunuyor.

67. Güney Kıbrıs’ta Hidrokarbon Arama Faaliyetleri
Solon Kassinis; Director, Energy Service – Ministry of Commerce, Industry and Tourism
Physiography
(from MediMap Group 2005)
Recognised Plays
“South – North Energy Corridor”
Petex.pesgb.org.uk – 24 Kasım 2010

68. Elias Hazou; April 22, 2011
■Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Başkanı Demetris
Christofias, haber bültenleri için açıklamalarında;
►Türkiye’nin icraatlarını, AB ve Yunanistan ile
yakın temas halinde dikkatle izlediklerini,
►TPAO’nun, Doğu Akdeniz’deki 11 adet ruhsatında
petrol arama ve üretimi için potansiyel ortaklarını
davet ettiğini (Şubat 11); fakat bu ruhsatlardaki bazı
alanların, Güney Kıbrıs EEZ’u içinde yer aldığını,
►TPAO tarafından belirlenen Blok 4321’in, Meis
adasına yakın ve Baf’ın 50
deniz mili KB’sında yer
aldığı; uluslararası hukuka
göre ise kısmen Güney
Kıbrıs EEZ’ u içinde olduğu,
ve teorik olarak hem
Yunanistan hem de Güney
Kıbrıs’ın haklarını ihlal
ettiği,
►Ve TPAO duyurusuna
karşı, Güney Kıbrıs Dış İşleri
Bakanlığı’nca 4 Nisan’da
dağıtılan bir bildiri ile; TPAO
ile çalışmamaları için
uluslararası petrol
şirketlerinin ikaz edildiğini
duyurmuştur.

69. Elias Hazou; April 22, 2011
■Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Dış İşleri Bakanlığı ise
aşağıdaki konulara işaret etmiştir;
►Yunanistan ve Güney Kıbrıs arasında EEZ anlaşması
olmayışı, olasılıkları artıran gri bir zon yaratmıştır.
Bu boşluğun Türkiye - Mısır EEZ anlaşması ile
doldurulması için; Mısır hükümeti Ankara ile
görüşmelere başlama kararı almış, fakat Mübarek
rejiminin sona ermesi ile görüşmeler yapılamamıştır.
►Olası Türkiye – Mısır EEZ anlaşması, Meis adasının
varlığını ve adaların kıta şelfi olduğunu inkar
etmektedir. Fakat bu, yalnız Meis Güneyi ve Girit
doğusundaki doğal kaynakların kaybına neden
olmamaktadır. Aynı zamanda, Yunanistan’ın Ege’deki
hükümranlık hakları sorgulanmaktadır.
Amiram Barkat; 8 Ağustos 2011
■Güney Kıbrıs Rum Yönetiminin Đsrail Büyükelçisi
Dimitris Hatziargrou’nun yaptığı açıklama;
‘‘17 Aralık 2010’da imzalanan Đsrail-Güney Kıbrıs EEZ
anlaşması; AB, Đsrail deniz alanını EEZ olarak
tanıyacağından, Đsrail için çok büyük önem taşıyor. Bu,
Lübnan ve Hizbullah’ın taleplerini de engelleyecek.
Đsrail, resmi olarak AB’nin komşusu oluyor. Her iki
taraftaki gaz ve petrol rezervlerimizi ortak geliştirme
ve işletme anlaşması üzerinde çalışıyoruz. Güney
Kıbrıs offshore’undaki ikinci ruhsat ihalesini, Blok 12’
deki sondaj sonrasındaki durumu görüp yapacağız.’’

70. ‘‘Cyprus A’’ Prospekti
Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Enerji Hizmetleri
Direktörü Solon Kassinis tarafından yapılan açıklama
ile (3 Ağustos 2011); en geç 1 Ekim 2011 tarihi
itibariyle, Noble Enerji’nin 12 No.lu bloktaki ‘‘Cyprus
A’’ prospektinde sondaja başlamış olacağını
duyurmuştur. Yaklaşık iki aylık bir süre içinde
kuyudan elde edilecek verilere bağlı olarak da; bölgedeki
diğer ruhsatlar için, ikinci offshore ihale raundu
çalışmalarının başlayacağı ifade edilmiştir. Bu gelişmelere
ilave olarak, ‘‘Düşmanımın düşmanı benim dostumdur’’
anlayışı içinde birbirlerine yaklaşan İsrail, Güney Kıbrıs Rum
Yönetimi ve Yunanistan; İsrail’in deniz sahalarından Güney
Kıbrıs’a uzanacak boru hattı ve Güney Kıbrıs’taki sıvılaştırma
tesisleri vasıtasıyla, Rusya’nın kıskacında bunalmış olan
Avrupa’ya LNG ihracatı projelerini gündeme taşımış
bulunmaktadır.

71. Kuzey KKuzey KKuzey KKuzey Kııııbrbrbrbrııııs Ts Ts Ts Tüüüürk Cumhuriyeti; Dork Cumhuriyeti; Dork Cumhuriyeti; Dork Cumhuriyeti; Doğğğğu Akdenizu Akdenizu Akdenizu Akdeniz’’’’deki konumu vedeki konumu vedeki konumu vedeki konumu ve
geligeligeligelişşşşmelere bamelere bamelere bamelere bağğğğllllıııı olarak, zorluklarla dolu farklolarak, zorluklarla dolu farklolarak, zorluklarla dolu farklolarak, zorluklarla dolu farklıııı bir sbir sbir sbir süüüüreci yareci yareci yareci yaşşşşamanamanamanamanıııınnnn
eeeeşşşşiiiiğğğğindedir. Uluslararasindedir. Uluslararasindedir. Uluslararasindedir. Uluslararasıııı statstatstatstatüüüü ve dve dve dve dışışışış iiiişşşşleri mleri mleri mleri müüüücadelesi paralelinde;cadelesi paralelinde;cadelesi paralelinde;cadelesi paralelinde;
babababaşşşşta petrol yasasta petrol yasasta petrol yasasta petrol yasasıııı olmakolmakolmakolmak üüüüzere yasalzere yasalzere yasalzere yasal ççççererererççççevedeki devedeki devedeki devedeki düüüüzenlemelerizenlemelerizenlemelerizenlemeleri
yayayayaşşşşama geama geama geama geççççirmek ve petrol faaliyetlerinin yirmek ve petrol faaliyetlerinin yirmek ve petrol faaliyetlerinin yirmek ve petrol faaliyetlerinin yöööönetim ve denetimininetim ve denetimininetim ve denetimininetim ve denetimini
sasasasağğğğlayacak kurum ve mekanizmalarlayacak kurum ve mekanizmalarlayacak kurum ve mekanizmalarlayacak kurum ve mekanizmalarıııın tesisi in tesisi in tesisi in tesisi iççççin hazin hazin hazin hazıııırlrlrlrlııııklarklarklarklarıııınnnnıııı,,,,
mmmmüüüümkmkmkmküüüün olan en kn olan en kn olan en kn olan en kıııısa ssa ssa ssa süüüüre ire ire ire iççççinde tamamlamainde tamamlamainde tamamlamainde tamamlama durumundaddurumundaddurumundaddurumundadıııır.r.r.r.

72. ►Amerika’nın Sesi’nde, Dış
İşleri Bakanı Erato Kozakou
Marcoullis’a; ‘‘Houston
orijinli Noble Energy’nin
gelecek ay sonunda
başlayacak sondajını
engellemek için, Türkiye’nin
nasıl plan yaptığı’’ nı
sordular.
Marcoullis, ‘‘Türkiye’deki
sorumlulardan, gerçekten ne
planı yapmak istediklerini
duymak isterim. Sondaja
başladıklarında, Noble’nin ekipmanına mı saldırmak istiyorlar ? Sondajı yapan Güney Kıbrıs
Rum yönetimi değil ki… (Cyprus Mail, 9 Eylül 2011)
►Solon Kassinis, Cyprus Mail’e konuştu ve ‘‘Noble Energy’nin, halen Noa sahasında sondaj
yapan Homer Ferrington rig’i kullanarak, 1 Ekim’den önce sondaja başlayacağına inandığı’’ nı
söyledi. Kassinis, ilave olarak; ‘‘Noble Energy’nin kaygıları, Lefkoşa’daki ABD Büyükelçiliği’nce
giderilecek. Büyükelçilik Noble Energy’ye, devam etmesini ve arama işlemlerini
çabuklaştırmasını söyledi’’ dedi. Noble Energy Inc., Kıbrıs offshore’unda Blok 12’deki arama
kuyusunda, Türkiye’nin ikazlarına rağmen devam edeceğini söyledi. (Globes, 8 Eylül 2011)
►Noble Energy; İsrail’in Leviathan gaz sahasından sadece 12 km uzaktaki Blok 12’nin
potansiyel gaz sahası ile ilgili herhangi bir rakam telaffuz etmedi. Fakat Solon Kassinis;
Tamar’dan büyük, Leviathan’dan %60 küçük ve 10 Tcf’lik bir saha tahmin edildiğini söyledi.
Blok 12’deki arama sondajının iki ayda tamamlanacağını ve kulenin, Myra ve Sarah
ruhsatlarındaki iki arama kuyusunu kazmak için tekrar İsrail’e döneceğini ilave etti. (Globes,
14 Ağustos 2011

73. ►Erdoğan, Al jazeera ile yaptığı mülakatta (8 Eylül
2011), ‘‘Türkiye İsrail’in, Akdeniz’in kaynaklarını
münhasıran kullanmasına izin vermeyecektir’’
dedi. Bu ifade, Türkiye’nin; Akdeniz’de keşfedilen
doğal gaz rezervlerinin üretiminde, Lübnan’ın
İsrail’e karşı açmış olduğu savaşın ön safhasında
yer alacağını ima etmektedir.
►İsrail Savunma Bakanı Ehud Barak, Globes’e
verdiği demeçte (8 Eylül 2011); ‘‘Problemimiz İran
ve Suriye ile, Türkiye ile değil’’ dedi.
►Türkiye’nin AB İşleri Bakanı Egemen Bağış,
Zaman gazetesine verdiği demeçte, ‘‘Geçmişte
bunun örnekleri var. Türk donanmasına ait
gemiler, çok kısa sürede olay yerine intikal etmişti.
İşte biz bunun için ordumuzu geliştirdik,
askerlerimize eğitim verdik. Kendilerine ait
olmayan sularda arama yapmaları yasa dışı. Kıbrıs
rum tarafı, geçmişte de benzer hareketler yaptı,
fakat bunların hiçbir şeye yaramadığını
hatırlayanlar olacaktır. Türkiye, uluslararası
hukuktan kaynaklanan tüm haklarını kullanacak
ve gereğini yapacaktır’’ dedi. (Cyprus Mail, 3 Eylül
2011)

74. KKTC Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş,
Cyprus Mail muhabiri Nathan Morley ile yaptığı
telefon mülakatında (Elias Hazou; April 22, 2011);
‘‘Kıbrıs’lı Rumların adanın offshore sahalarında
doğal gaz sondajı yapma planları, devam etmekte
olan barış görüşmelerine zarar verip tehlikeye
atacaktır. Kıbrıs problemi henüz çözülmemiştir…’’
Denktaş, telefon görüşmesinin devamında;
‘‘Bizim Kıbrıs’ın çevresinde bulunacak herşey de
hakkımız var. Eğer Kıbrıs’lı Rumlar, sahada
herhangi bir aktiviteyi sürdürmeye devam
ederse; eminim ki, Türkiye buna müsaade
etmeyecektir. Türkiye müdahele etmek zorunda
kalacaktır, eğer gerekiyorsa askeri olarak…
Savaş gemilerini göndereceklerdir.’’ dedi.

75. Nazik ilgileriniz ve sabırla dinlediğiniz için
teşekkür ederim.
Özer Balkaş