Gıda Etiketlerinde Bulunması Gereken Zorunlu Bilgiler

GIDA ALIŞVERİŞİ
Tüm hakları saklıdır ©yemekkulubum.com
www.yemekkulubum.com sitesinde yer alan bilgiler, resimler, tablolar ve dökümanlar yazılı izin alınmadan kopyalanamaz, çoğaltılamaz ve başka bir yerde yayınlanamaz.
www.facebook.com/yemekkulubum www.instagram.com/yemekkulubum www.google.com/+Yemekkulubumm
www.twitter.com/yemekkulubum www.pinterest.com/yemekkulubum
Yemek Kulübüm
www.yemekkulubum.com
GIDALARIN ETİKETLERİNDE BULUNMASI GEREKEN ZORUNLU BİLGİLER
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı biz tüketicilerin doğru ve eksiksiz olarak bilgilendirilmesi,
tüketicilerin alacakları gıdayı iyi tanıyabilmesi ve üreticilerin tüketicileri yanlış bilgilendirmemesi için
yayınlamış olduğu etiketleme yönetmeliğinde satışa sunulan gıdaların etiketlemelerinin nasıl
yapılması gerektiğini belirtmiştir. Buna göre;
Gıdanın etiketlenmesi;
 Gıdanın nitelikleri; özellikle de doğası, kimliği, özellikleri, bileşimi, miktarı, dayanıklılığı, menşe
ülkesi, imalat veya üretim metodu açısından yanıltıcı biçimde olamaz.
 Gıdanın sahip olmadığı etkilere veya özelliklere atıfta bulunarak yanıltıcı biçimde olamaz.
 Tüm benzer gıdalar aynı niteliklere sahip olduğu halde, belli bir gıdanın özel niteliklere sahip
olduğunu ileri sürerek ve özellikle belirli bileşenler ve/veya besin öğelerinin varlığını veya
yokluğunu özel olarak vurgulayarak yanıltıcı biçimde olamaz.
 Gıdanın bileşiminde doğal olarak bulunan bir öğe veya gıdada normal olarak kullanılan bir
bileşen farklı bir öğe veya farklı bir bileşen ile ikame edildiği (değiştirildiğinde) halde, görünüş,
tanımlama veya resimli gösterimler vasıtasıyla söz konusu gıdada o öğenin veya o bileşenin
varlığını ima ederek yanıltıcı biçimde olamaz.
 Gıdanın etiketlenmesinde, verilen bilgilerin doğru, açık ve tüketici için kolay anlaşılabilir olması
sağlanmalıdır.
 Gıdanın etiketlenmesinde, özel beslenme amaçlı gıdalar ile ilgili mevzuat hükümleri saklı
kalmak kaydıyla, o gıdanın bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip
olduğunu bildiren veya böyle özelliklere atıfta bulunan ifadeler yer alamaz.
Gıdayı kendi adı veya ticari unvanı altında pazarlayan gıda işletmecisi, gıdanın etiketlenmesinden
sorumludur. İthal edilen gıdanın etiketlenmesinden ise ithalatçı sorumludur. Gıdanın
etiketlenmesinden sorumlu olan gıda işletmecisi, zorunlu etiket bilgilerinin gıdada bulunmasını ve
doğruluğunu sağlamakla yükümlüdür. Gıda işletmecileri, son tüketiciye yönelik olan veya toplu
tüketim yerlerine arz edilecek olan hazır ambalajlı olmayan gıdalar ile ilgili olarak, gerektiğinde
zorunlu etiket bilgilerinin son tüketiciye sunulmasını sağlamak amacıyla gıdayı alan gıda
işletmecisine aktarılması gereken bilgileri sağlar. Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine yönelik
olmayan bir gıdayı diğer gıda işletmecilerine arz eden gıda işletmecileri, bu işletmecilere,
gerektiğinde yönetmelik ve gıda kodeksi kapsamında yer alan diğer etiketleme hükümleri ile ilgili
sorumluluklarını yerine getirmeleri için yeterli bilgiyi sağlamakla yükümlüdür.
Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliğine göre ülkemizde satışa sunulan tüm gıda
maddelerinin etiketinde bulunması zorunlu olan bilgiler şunlardır:
 Gıdanın adı,
 Gıdanın net miktarı,
 Gıdanın içerisinde bulunan maddelerin listesi (Bileşen Listesi)
 Bir gıdanın üretiminde kullanılan bileşenin veya bileşen grubunun miktarı şu şartlarda mutlaka
belirtilmelidir; ilgili bileşen gıdanın adında yer alıyorsa ve genellikle gıdanın adı ile
ilişkilendiriliyorsa, ilgili bileşen etiket üzerinde kelimeler, resimler ile vurgulanıyorsa.

GIDA ALIŞVERİŞİ
Yemek Kulübüm
 Gıdanın bileşiminde bulunan ya da gıdanın bileşiminde bulunan maddelerin etkileşerek
oluşturabileceği bir madde alerjen etki gösteriyorsa bu alerjen bileşiğin ya da maddenin açıkça
beyan edilmesi,
 Tavsiye edilen tüketim tarihi veya mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen gıdalarda son
tüketim tarihi,
 Gıdanın özel olarak muhafaza edilmesi gerekiyorsa, özel muhafaza koşulları (serin ve kuru
yerde saklayınız, soğukta saklayınız vb.)
 Gıdanın özel kullanım koşulları bulunuyorsa bu özel kullanım koşulları,
 Üretici firmanın ve ambalajlayıcı firmanın ya da ürün ithal ise ithalatçı firmanın ya da dağıtıcı
firmanın adı, ticari unvanı ve adresi,
 Kayıt işlemine tabi olan üreticinin veya ambalajlayıcının işletme kayıt numarası,
 Ürünün geldiği, menşe ülke,
 Kullanım bilgisi olmadan gıdanın kullanımı mümkün değilse, gıdanın kullanım talimatı,
 Hacmen % 1,2’den fazla alkol içeren içeceklerde hacmen gerçek alkol miktarı,
 Gıdanın üretildiği zamanı, yeri, üreten personeli vb. gıda takip sistemini mümkün kılacak imalat
parti numarası,
 Tüm bu zorunlu bilgileri içeren etiketin Türkçe yazılmış olması.
a) Gıdanın adı: Hiçbir ticari marka, marka adı veya ürünün içeriğini yansıtmayan özel ad gıdanın
adı yerine geçemez. Gıdanın fiziksel durumuna veya geçirdiği özel işleme ilişkin bilgiler (örneğin;
toz haline getirilmiş, dondurularak kurutulmuş, derin dondurulmuş, konsantre, tütsülenmiş, vb.)
gıdanın adında veya gıdanın adının yanında belirtilir, ışınlanmış gıdaların üzerinde, “ışınlanmıştır”
veya “ışınlama işlemi yapılmıştır” ifadesi ayrıca belirtilmelidir.
b) Gıdanın net miktarı: Gıdanın net miktarı; litre, santilitre, mililitre, kilogram veya gram
birimlerinden uygun olanı kullanılarak sıvı ürünlerde hacim birimleriyle, diğer ürünlerde kütle
birimleriyle belirtilir.
Şu durumlarda gıdanın net miktarın bildirilmesi zorunlu değildir:
 Hacmi veya kütlesi önemli miktarda kayba uğrayan gıdaların tane ile satılması veya satın alan
kişinin huzurunda tartılarak satılması durumunda,
 Baharat ve bitkiler hariç olmak üzere, net miktarı 5 g veya 5 mL’den daha az olan gıdalarda,
 Parça adedinin dışarıdan açık bir şekilde görülebilmesi ve kolayca sayılabilmesi veya etiket
üzerinde belirtilmesi koşuluyla, normal olarak tane ile satılan gıdalarda.
 Katı bir gıda sıvı ortam içinde sunulduğunda, süzme ağırlığı da belirtilir. Burada bahsedilen sıvı
ortam, gıdanın hazırlanmasında yardımcı ortam olarak kullanılan ve satın alma sırasında
belirleyici bir rolü bulunmayan ortamı tanımlar. Ortam olarak; su, tuzların sulu çözeltileri,
salamura, gıda asitlerinin sulu çözeltileri, sirke, şekerlerin sulu çözeltileri, tatlandırma özelliğine
sahip diğer maddelerin sulu çözeltileri, meyve veya sebzeler için bunların kendi suları
kullanılabilir.
c) Bileşen listesi: Bileşenler listesi, “bileşenler” veya “içindekiler” başlığıyla ya da bu kelimeleri içeren
uygun bir başlıkla verilir. Gıdanın bütün bileşenleri, üretim sırasında kullanıldıkları miktara göre
ağırlıkça çok bulunan bileşenden az bulunan bileşene doğru azalan sırayla bu listede yer alır.
d) Alerjen bileşenlerin ya da alerjen işlem yardımcılarının bildirimi : Gıdanın üretiminde veya
hazırlanmasında kullanılan değişmiş bir formda da olsa son üründe bulunan ve Tablo 4-01’de
yer alan herhangi bir alerjen bileşen maddenin adı bileşen listesinde mutlaka belirtilir, Bu alerjen

GIDA ALIŞVERİŞİ
Yemek Kulübüm
madde bileşen listesinin haricinde açıkça ve ayrıca bir yazı formatıyla vurgulanır. Eğer bu alerjen
madde, bileşen listesinde bulunmuyorsa ürün adını takiben “içerir” kelimesi kullanılarak belirtilir.
d) Bileşenlerin miktarının bildirimi: Bir gıdanın üretiminde veya hazırlanmasında kullanılan
bileşenin veya bileşen grubunun miktarı aşağıdaki durumlarda belirtilir:
 İlgili bileşen veya bileşen grubu, gıdanın adında yer alıyorsa veya tüketici tarafından genellikle
gıdanın adı ile ilişkilendiriliyorsa,
 İlgili bileşen veya bileşen grubu, etiket üzerinde kelimeler, resimler veya grafikler ile
vurgulanıyorsa,
 İlgili bileşen veya bileşen grubu, gıdanın tanımlanması için ve adından veya görünüşünden
dolayı karıştırılabileceği ürünlerden ayırt edilmesi için elzem ise.
e) Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT) ve Son Tüketim Tarihi (STT veya SKT) : Mikrobiyolojik
açıdan kolay bozulabilen ve bu yüzden kısa bir süre sonra insan sağlığı açısından tehlike teşkil
etmesi muhtemel olan gıdalarda “Son Tüketim Tarihi”, diğer gıdalarda “Tavsiye Edilen Tüketim
Tarihi” belirtilir. “Son Tüketim Tarihi” bilgisinin verilmesini gerektiren gıdalarda, “Tavsiye Edilen
Tüketim Tarihi” bilgisine yer verilmez. “Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi” veya “Son Tüketim Tarihi”
bilgilerinden uygun olanı o gıdaya verilir.
Son tüketim tarihi, “Son Tüketim Tarihi” ifadesi açık bir şekilde kullanılarak veya “… tarihine
kadar tüketiniz.” şeklinde her bir bireysel hazır ambalajın üzerinde belirtilir. Son tüketim tarihi;
gün ve ay olarak veya gerektiğinde gün, ay ve yıl olarak, bu sırayla ve kodlanmadan belirtilir.
“Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi” 3 aydan daha kısa süre muhafaza edilecek olan gıdalarda, gün
ve ay olarak belirtilmesi yeterlidir. 3 aydan daha uzun ancak 18 aydan daha kısa süre muhafaza
edilecek olan gıdalarda, ay ve yıl olarak belirtilmesi, 18 aydan daha uzun süre muhafaza edilecek
olan gıdalarda, yıl olarak belirtilmesi yeterlidir. Farklı tarih bildirim türlerini zorunlu hale getiren
mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, aşağıdaki gıdalar için tavsiye edilen tüketim tarihinin
belirtilmesi zorunlu değildir:
 Filizlenmiş tohumlar ve baklagil filizleri gibi benzer ürünler hariç olmak üzere; soyma, doğrama
veya benzer işlemlerden geçirilmemiş olan, patates dahil taze meyve ve sebzeler,
 Üzüm dışındaki meyvelerden elde edilen; şaraplar, likör şarapları, köpüren şaraplar, aromatize
şaraplar ve benzeri ürünler ile üzümden veya üzüm şırasından üretilen ve Türk Gümrük Tarife
Cetvelinde 2206.00 tarife pozisyonu altında yer alan içecekler,
 Hacmen %10 veya daha fazla alkol içeren içecekler,
 İçeriğinin doğası gereği normal olarak üretiminden itibaren 24 saat içinde tüketilen fırıncılık
veya pastacılık ürünleri,
 Sirke,
 Yemeklik tuz,
 Katı formdaki şeker,
 Sadece aromalandırılmış ve/veya renklendirilmiş şekerlerden oluşan şekerleme ürünleri,
 Sakızlar ve benzeri çiğneme ürünleri.
f) Özel muhafaza koşulları ve/veya kullanım koşulları: Gıdanın özel muhafaza koşullarını ve/veya
kullanım koşulları varsa gerektirdiği durumlarda, bu koşullar belirtilir. Gerektiğinde, gıdanın
ambalajı açıldıktan sonra uygun şekilde muhafazasını veya kullanımını sağlamak için muhafaza
koşulları ve/veya tüketimi için zaman sınırı belirtilir.

GIDA ALIŞVERİŞİ
Yemek Kulübüm
h) Ticari unvan ve adres : Gıdanın etiketlenmesinde duruma göre aşağıdaki bilgilerden uygun olanı
belirtilir;
 Üreticinin adı veya ticari unvanı ve adresi,
 Ambalajlayıcının adı veya ticari unvanı ve adresi,
 Eğer gıdanın üretildiği veya ambalajlandığı yer ülke içinde değilse, gıdanın ülke içine satışını
yapan ithalatçı veya dağıtıcı firmanın adı veya ticari unvanı ve adresi.
Bu bilgiler verilirken, bilginin önünde “Üretici”, “Ambalajlayıcı”, “İthalatçı”, “Dağıtıcı” gibi açıklayıcı
ifadelere yer verilir.
i) İşletme kayıt numarası: Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe uygun
olarak; kayıt işlemine tabi olan üreticinin veya ambalajlayıcının işletme kayıt numarası, “İşletme
kayıt no:….” ifadesi kullanılarak belirtilir. İşletme Kayıt ve Onay numaraları TR kodu ile başlayıp
gıdanın üretildiği ilin plaka kodu ile devam eden Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından
her firmaya ayrı ayrı verilen bir takip numarasıdır.
j) Menşe ülke : Gıdanın menşe ülkesi, uygun ifadeler kullanılarak kısaltma yapılmadan açık olarak
belirtilir.
k) Kullanım talimatı : Kullanım talimatı, gıdanın uygun şekilde tüketilmesini sağlayacak biçimde
belirtilir. Kullanım talimatı verilirken, “kullanım bilgisi”, “hazırlama talimatı”, “hazırlama bilgisi”,
“tüketim talimatı” ve benzeri başlıklar kullanılabilir.
Zorunlu etiket bilgileri; gıdanın ambalajının üzerinde kolayca görülebilecek, açıkça okunabilecek
ve silinmeyecek şekilde dikkat çekici bir yere yerleştirilir. Bu bilgiler, diğer yazılı veya resimli unsurlar
vasıtasıyla herhangi bir şekilde saklanamaz, kapatılamaz veya kesilemez. Bu bilgilere ilişkin yazılar ile
etiket zemin rengi arasında belirgin bir renk kontrası olması gerekmektedir.
GIDALARIN BESLENME ve SAĞLIK YÖNÜNDEN ETİKETLEME KURALLARI
Gıdaların etiketlenmesinde, beslenme açısından bilgilendirmeler de Türk Gıda Kodeksi Etiketleme
Yönetmeliğinde belirlenmiş ve belirtilmiştir. Beslenme yönünden etiketleme; jenerik reklâmlar hariç
olmak üzere, etiketinde, tanıtımında veya reklâmında beslenme ve/veya sağlık beyanı yer alan
gıdalarda zorunludur. Bu durumların dışında beslenme yönünden etiketleme yapılması, gıdalarda
zorunlu değildir. Ancak bu durum gıda takviyeleri ve özel beslenme amaçlı gıdalar için geçerli
değildir.
Gıdaların beslenme yönünde etiketlenmesinin içeriği 2 gruba ayrılarak şu bilgilerden oluşmalıdır;
Grup 1 ; Enerji Değeri,
Yağ, karbonhidrat ve protein miktarları.
Tekli doymamış yağ, çoklu doymamış yağ, şeker alkolü, nişasta, trans yağ,
kolesterol, vitamin ve mineraller.
Grup 2; Enerji değeri,
Yağ, doymuş yağ, karbonhidrat, şeker, protein, lif ve tuz/sodyum miktarları.

GIDA ALIŞVERİŞİ
Yemek Kulübüm
Tekli doymamış yağ, çoklu doymamış yağ, şeker alkolü, nişasta, trans yağ,
kolesterol, vitamin ve mineraller.
Gıdaların beslenme ve sağlık beyanları, Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliğine uymak
kaydıyla, piyasaya arz edilen gıdaların etiketi, tanıtımı ve reklâmında kullanılabilir. Ancak gıdalarda
beslenme ve sağlık beyanlarının kullanımı;
 Belirsiz, yanlış veya yanıltıcı olamaz.
 Diğer gıdaların beslenme yönünden yeterliliği ve/veya güvenilirliği konusunda şüpheye neden
olacak şekilde olamaz.
 Belirli bir gıdanın aşırı tüketimini teşvik edecek şekilde olamaz.
 Yeterli ve dengeli beslenmenin, genelde besin öğelerini uygun miktarlarda sağlayamayacağını
belirtecek, ileri sürecek veya ima edecek şekilde olamaz.
 Tüketicide endişeye neden olabilecek biçimde; yazılı, resimli, grafik veya sembolik gösterimler
vasıtasıyla vücut fonksiyonlarındaki değişiklere atıfta bulunacak şekilde olamaz.
Gıdaların etiketi, tanıtımı veya reklâmında, sadece Tablo 4-02’de yer alan beslenme beyanları, bu
ekte verilen koşullara uygun olmak kaydı ile yer alabilir. Ancak bileşimindeki alkol miktarı hacmen
%1,2’den fazla olan içeceklerde, yalnızca enerji miktarlarının azaltılmasına ilişkin beslenme beyanı
yapılabilir. Bir gıda, beslenme beyanı yapabilme koşullarını doğal bileşiminde bulunan bir besin
öğesi veya diğer öğe ile karşılıyorsa, beslenme beyanının önüne “doğal olarak/doğal” ibaresi
eklenebilir.
Gıdanın etiketi, tanıtımı veya reklâmında Tablo 4-03’de yer alan sağlık beyanlarını yapılabilmesi
için bu gıdanın aşağıdaki özelliklere bir arada sahip olması zorunludur;
 Gıda olarak tüketilmeli veya takviye edici gıda olarak alınabilmelidir.
 Beyan edilen etkiyi normal olarak tüketilmesi beklenen miktarlarda göstermelidir.
 Bileşimindeki alkol miktarı hacmen % 1,2’den fazla olmamalıdır.
 Aşağıdaki özelliklerden en az üçünü bir arada taşımalıdır.
1) Bileşiminde en fazla 120 mg/100 kcal sodyum bulunmalı,
2) İçerdiği enerjinin en fazla %8’i doymuş yağ asitlerinden gelmeli,
3) İçerdiği enerjinin en fazla %10’u ilave şekerden gelmeli,
4) Doğal olarak bileşiminde en az 55 mg/100 kcal kalsiyum bulunmalı.
Gıdaların etiketlenmesinde aşağıdaki durumlarda sağlık beyanları kesinlikle yer alamaz;
 Gıdanın tüketilmemesi durumunda sağlığın olumsuz etkilenebileceğini ileri süren beyanlar;
 Kilo kaybının miktarına veya oranına atıfta bulunan beyanlar;
 Doktorların veya sağlıkla ilgili meslek mensuplarının tavsiyelerine atıfta bulunan beyanlar;
 Bakanlıkça izin verilen durumlar hariç olmak üzere; tıp, beslenme veya diyetetik ile ilgili meslek
örgütleri ve sağlıkla ilişkili hayır kurumlarının tavsiyeleri veya bu örgütler ve kurumlar
tarafından verilen desteklere atıfta bulunan beyanlar.
Yukarıda belirtilen tablolara buradan ulaşabilirsiniz.
Kaynak: Türk Gıda Kodeksi Gıdaların Etiketleme Yönetmeliği

Gıda Etiketlerinde Bulunması Gereken Zorunlu Bilgiler

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

Gıda Etiketlerinde Bulunması Gereken Zorunlu Bilgiler