Opdrachtfiche-omgevingsboek

1. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
Werkingvan de sluizen
1. Plaats - adres
Plaats: SluisOudenaarde aande Schelde
Adres : Scheldekant,9700 Oudenaarde
2. Geolocatie / geolokalisatie
Geef de correcte coördinaten!Exact te bepalen via GoogleMaps (instructiefilmpje te bekijken via Canvas).
50°51'00.5"N 3°37'04.8"E
50.850127, 3.618011
3. Korte omschrijving
- In de klaskan je vooraf eenkleinproefje doen(communicerendevaten). Ditproefje toont een
eenvoudige natuurwetaanwaaropde werkingvaneensluisisopgebaseerd. Daarnakanje eventueel
eenfilmpjebekijkenoverde werkingvaneensluis.
- We wandelensamennaarde sluisvanOudenaarde (Schelde).We observerende sluisenervindteen
kort onderwijsleergesprekplaatsoverde werkingvaneensluiseneenstuw.
- Daarna krijgende leerlingenenkeleopdrachtenoverde Schelde ende werkingvaneensluis.
4. Doelgroep
- Derde graad: 5de
leerjaar
5. Tijdsduur
- Tijd verplaatsing:7 minutenwandelen
- Tijd OLG + observatie sluis:8 minuten
- Tijd opdrachten: 12 minuten
- Totale tijd:27 minuten
6. Eindtermen
Mensen maatschappij: ruimte
- 4.13 De leerlingenkunneneenatlasraadplegenenkunnenenkele soortenkaartenhanterengebruik
makendvande legende, windrichtingenschaal.
Wetenschappenentechniek:techniek
- 2.7 De leerlingenkunneninconcrete ervaringenstappenvanhettechnischprocesherkennen(het
probleemstellen,oplossingenontwikkelen,maken,ingebruiknemen,evalueren)
7. Leerinhoud
Hoe werkt eensluis:
- De bootvaart tot aan de sluisdeur.De sluisdeurenachterhetschipsluiten.Hetschipstaatnuin eenvak
tussen2 sluisdeuren.Inhetvakwaar hetschipis,staat hetwaterlager. Het waterin hetvakdat hoger
staat stroomtvoorzichtigviapoortjesnaarhetvakwaar het waterlagerstaat totdatde waterstandenin
beide vakkengelijkstaat.Wanneerde waterstandengelijkstaan,gaande sluisdeurenopenenkanhet
schipverdervaren.

2. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
Wat is de functie van eenstuw?
- Eenstuw iseenafdamming tussen2wateren.Alsde waterstandtoteenbepaaldehoogte komt,dan
looptde stuwoverof openende deuren.Zoblijfthetwateropde gewenste pijl.
Hoe hanteerik eenkaart?
- Om al de informatie opeenkaartte wetente komen,leesikde legende.
- De legende staatmeestal onderaanof naastde kaart.
Info Schelde
- De schelde ontspringtinSaint-Quentin(inFrankrijk)
- De Schelde mondtuitinde Noordzee.(inNederland)
- De schelde stroomtdoor3 landen:Frankrijk,BelgiëenNederland
- De schelde stroomt inBelgiëdoor2 gewesten:HetVlaamsGewestenhetWaalsGewest.
8. Lesdoelen
- Leerlingenkunnenmetbehulpvande kaartopzoekenwaarde bronvan de Schelde ligt.
- Leerlingenkunnenmetbehulpvande kaartopzoekenwaarde Schelde uitmondt.
- Leerlingenkunnenmetde behulpvande kaart opzoekendoorwelke landenengewestende Schelde
stroomt.
- Leerlingenkunnende werkingvande sluisverwoorden.
- Leerlingenkunnende functievaneenstuw verwoorden.
9. Materiaal
- fluohesjes
- Opdrachtenbundel (opdracht1- 6)
- schrijfgerief
- schrijfplankje
10.Organisatie
- Stap 1: Verwerkinginde klas.Experimentcommunicerende vaten.(eventueleverwerkinginde klasvoor
hetbezoek.)
- Stap 2: Observatie enonderwijsleergesprekoverde werkingvande sluis.(terplaatse)
- Stap 3: Opdrachtenbundel:Helpde bedienervande Sluis.(terplaatste)
Afspraken:
- We drageneenfluohesje tijdensde wandeling.
- We wandelenpertwee.
- We wandelenophetvoetpad.
- We stekenpasoverwanneerde juf hettekenheeft.
- Wanneerwe bij de sluiszijn,blijvenwe achterhetgroene hek.

3. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
11.Werkbladen – instructiebladen – richtlijnen…

4. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs

5. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs

6. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs

7. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
12.Oplossingen - sleutel

8. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs

9. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
13.Bronnen
- Arends, G. J. (z.d.). Soorten sluizen en stuwen. Geraadpleegd op 9 april 2021,van
https://www.sluizenenstuwen.nl/soorten_sluizen_en_stuwen.asp
- De milieuboot.(2017). De Bovenschelde. Geraadpleegd op 10 april 2021,van
https://www.milieuboot.be/downloads/sleeptouw-kleur/werkbl-9-LKR_Oudenaarde-Merelbeke_PRINT.pdf
- rijkswaterstaat.(z.d.). Dammen, sluizen en stuwen. Geraadpleegd op 10 april 2021,van
https://www.rijkswaterstaat.nl/water/waterbeheer/bescherming-tegen-het-water/waterkeringen/dammen-sluizen-
en-stuwen#:~:text=Sluizen%20reguleren%20het%20waterpeil%20zodat,water%20op%20het%20gewenste%20peil.
- De Leeuw, M. (2010). Grenzeloze Schelde nieuws. Geraadpleegd op 10 april 2021,van https://www.gs-
esf.be/mailer/mailer-GSNB-51-52/NL/GSNB51-52_t2.htm
- - van Damme, V. (2010). Verbonden vaten. Geraadpleegd op 17 april 2001,via
https://www.klascement.net/downloadbaar-lesmateriaal/24939/verbonden-vaten/?previous

10. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
14.Achtergrondinformatie voor de leerkracht
Soortensluizen
Er bestaanverschillende soortensluizen.Gewoonlijkwordensluizeningedeeldnaargelanghunfunctie.Erzijn
drie soorten sluizen te onderscheiden: sluizen voor de waterhuishouding, sluizen voor de scheepvaart en
sluizen met een militaire functie. Voor deze opdracht gaan wij dieper in op de sluizen in de scheepvaart.
Wet van de communicerendevaten: De werkingvaneensluisberustopeeneenvoudige natuurwet,namelijk
de wet vande communicerenvaten.Deze wetsteltvastdatin twee verbondenvatenhetvloeistofniveau(het
water) evenhoog zal staan, ongeachtde vorm of grootte van de vaten.Dit heeftte makenmet de luchtdruk.
Aangezien de luchtdruk bij beide vaten gelijk is, is het waterniveau in beide flessen gelijk.
Schutsluizen: Het doel van een schutsluis is om de scheepsvaart mogelijk te maken tussen waterwegenmet
eenongelijkpeilniveau.Eenschutluisbestaatminimaal uittweesluishoofden,dieonderlingzijnverbondenmet
eenschutkolk.Doorhetwaterindeze kolkbeurtelingshetpeilniveaute gevenvanhetboven-of benedenwater
kunnende sluisdeurenomde beurtwordengeopendomde schepente latenin-enuitvaren.Aande Schede in
Oudenaarde vinden we een Schutsluis terug.
Stuw: Een stuw is een vaste of beweegbare afdamming tussen twee wateren. Als de waterstand boven een
bepaalde hoogte komt, dan loopt de stuw over of openen de deuren. Zo blijft het water op de gewenste pijl.
(Rijkswaterstaat, z.j.) Ook in de Bovenschelde in Oudenaarde bevindt er zicht een stuw naast de sluis. Door
middel van stuwenwordtde Bovenschelde inpandeningedeeldenwordthetwaterpeil opeenconstante peil
gehouden. Deze ingestelde peilen houden enerzijds rekening met de scheepvaart en anderzijds met de
beveiliging van de aangelanden tegen overstromingen. Enkel tijdens hoogwaterafvoer worden de stuwen
vollediggeopendenontstaatereenvrije afstroming.Sindsenkele jarenisde stuw in Oudenaarde vernieuwd.
De bestaande stuwen dateerden al van 1922 en waren dringend tot vervanging toe door slijtage. Dit waren
stuwen met slechts één stuwopening, wat niet ideaal was voor de bedrijfszekerheid. Daarom heeft men de
stuwnu voorzienvan2openingen.Hierdoorwordtde scheepvaartnietonderbrokenenbij eendefectvanéén
stuw,kande overblijvendestuwinstaatblijvenom hetdebietaf te voeren.Terhoogte vandeze nieuwestuwen
werden er ook visgeulen aangelegd. (De leeuw, 2010)
Schelde Oudenaarde
Stroomgebied Schelde: Het stroomgebied van de Schelde en haar bijrivieren bestaat uit ongeveer 21 km2
verspreidenover5gewesten.(HetWaalse gewest,Vlaamse gewest,Brussel hoofdstedelijkgewest,hetFranse
Nord-Pas-de- Calais en de Nederlandse provincie Zeeland.
De Schelde:De scheldeontspringtinNoord- FrankrijktennoordenvanSaint-Quentin,ongeveer95meterboven
de zeespiegel.Hetiseenkleine brondie de eerste kilometersmaareenkleinbeekje is.Al stromendwordtde
beekgevoeddoorandere zijbekenengroeitze uittoteenechterrivierdietenslotte uitmondtinde Noordzee.
De Schelde is tegelijk een regenrivier als een getijdenrivier. (De milieuboot,2017)
3 Scheldes: De Schelde is opgedeeld in 3 zones. Van de bron tot de getijdensluis van Merelbeke wordt ze de
Boven-Scheldegenoemd.InGentondervindtde Scheldevoorheteerstde werkingvanhetgetij.Daaromwordt
het deel van Gent tot aan de Nederlandse grens de Zeeschelde genoemd. Voorbij de grens begint de brede
zeearm van de Westerschelde. (De milieuboot, 2017)
De Bovenschelde: Opverschillende plaatste vormtde Bovenschelde de grenstussenWallonië enVlaanderen.
Door de eeuwen heen werden er stuwen en sluizen gebouwd om de bevaarbaarheid te verbeteren. Op de
oevers van de Bovenschelde vind je heel veel industriegebieden en veel afgesneden Scheldearmen. (De
milieuboot, 2017)

11. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
Scheepvaartop de Bovenschelde: Oorspronkelijkzagde Bovenschelde ertotaal andersuit. Met eendiepgang
van soms minder dan één meter en de vele meanders en zandbakken, was de de Bove nschelde geen
gemakkelijkerivieromte bevaren.Ze werddoorheende jarenrecht getrokken,verdieptenverbreedenhaar
oevers werden bedekt met stenen of beton. (De milieuboot, 2017)
Waterbeheerenafvoer: De Bovenschelde isvannature nature eentypischeneerslagrivier.Doormiddelvande
stuwenopde Bovenscheldewordtde rivierinvierpandeningedeeldenhoudtmenhetwaterpeilopconstante
hoogte.Omwateroverlastte voorkomenwerdende stuweninOudenaardeenAsperontdubbeld.Eendubbele
stuwgeul laateenbetere waterafvoertoe.Ditkomtnietalleende scheepvaart,maarookde vissentengoede.
Door de visgeulen vormt het stuwsluiscomplex geen hindernis meer voor de migrerende vissoorten. (De
milieuboot, 2017)
15.(optioneel) Extra mogelijkheden tot naverwerking
- Je kan eventueel eenproefje inde klasdoenoverde communicerendevaten.Ditiseeneenvoudige
natuurwetwaarde werkingvaneensluisopisgebaseerd.Ikzoupersoonlijkervoorkiezenomditvoor
hetbezoekaande sluisuitte voeren,wantde leerlingenzullenhettijdenshetbezoekveelbeter
begrijpen.Indiendatnietmogelijkis,kanje hetookna hetbezoekuitvoerenomextravastte zetten.
Hierondereenwerkblaadje hoe je de proef moetuitvoerenen 2filmpjesdie je inde klaskanbekijken.
https://www.youtube.com/watch?v=2UEqFI6MnRk
https://www.youtube.com/watch?v=Dvu5yx-9BII