1. Gerlach Instituut
jaar 2, les 5
Argumenteren

2. Wat is een argument?
Wikipedia:
Datgene wat men stelt om op grond daarvan
een conclusie te trekken, iets te betogen of
te bewijzen.
Van Dale:
Dat wat je aanvoert ter ondersteuning van
een bewering, een daad; bewijs(grond): een
zwak argument

3. Aristoteles: 3 soorten betogen
Genre 1: toespraak voor de
volksvergadering (politiek betoog)
Genre 2: toespraak voor de rechtbank
(pleidooi)
Genre 3: gelegenheidstoespraak (bruiloften,
begrafenissen etc.)

4. Indeling volgens Aristoteles
Gevoelens (pathos)
Karakter (ethos)
Betoog (logos)

5. Gevoelens (pathos)
Boosheid of drift
Medelijden
Angst
Schaamte, eergevoel
Afgunst

6. Karakter (ethos)
• Is de spreker ons welgezind? Heeft hij het
beste met ons voor? (trucs…)
• Is de spreker deskundig? (inleiding)
• Deugt de spreker?

7. Betoog (logos)
• Het voorbeeld (paradigma)
• Anekdote
• Fabel
• Een spreuk/spreekwoord
• Syllogisme

8. Syllogisme of sluitrede
Drie elementen:
•Majorpremisse (universele wet)
•Minorpremisse
•Conclusie (volgt logisch op A en B)
Bekend voorbeeld:
•Allen mensen zijn sterfelijk
•Socrates is een mens
•Socrates is sterfelijk

9. Ander type: a fortiori
Betekenis: sterker nog, al helemaal
Voorbeelden:
Een redelijk mens laat zich door goede
argumenten overtuigen. A fortiori als de
spreker een zekere status heeft en
charismatisch is.
Een Duitse auto staat voor degelijkheid. De
nieuwe Audi a fortiori.

10. Geen goede argumenten?
Voer een drogreden op!
1. Ad hominem (‘op de man’)
•Persoonlijkheid
•Gedrag
•Partijdigheid
•Medeschuld (tu quoque fallacy ofwel
‘jij-bak’)

11. Persoonlijkheid
•Neuroloog Janssen Steur is een
pathetische leugenaar
•Hij pleegde veelvuldig fraude en stelde
verkeerde diagnoses.
•Dus: alles wat hij ter verdediging
aanvoert, zal gelogen zijn.

12. Gedrag
•Het CDA beschouwt het gezin als de
hoeksteen van de samenleving
•CDA-spindoctor Jack de Vries was
getrouwd en had een buitenechtelijke
affaire met zijn adjudant.
•Het CDA is niet moreel verheven
boven andere partijen

13. Partijdigheid (I)
•Staatssecretaris Henk Bleker is een
CDA’er, houdt pony’s, woont op het
platteland en staat sympathiek
tegenover agrariërs
•De belangen van boeren staan vaak
haaks op die van de natuur.
•Bleker bezuinigt 60% op natuurbehoud
en versterking van de ecologische
hoofdstructuur. Dat viel te
verwachten…

14. Partijdigheid (II)
•Scheidsrechter Gözübüyük heeft een
bijbaantje bij Voetbalshop.nl, sponsor
van FC Utrecht
•Scheidsrechter Gözübüyük fluit ook
wedstrijden van FC Utrecht.
•Gözübüyük zal dan partijdig zijn.

15. Medeschuld
•Zoon tegen vader: “Ik mag niet roken
van jou, maar jij rookt al dertig jaar.”
•Jij zegt dat ik die fatale klap gaf, maar
jij was degene die in het café met die
anderen ruzie begon te zoeken.
Wat valt op bij dit soort argumenten?

16. 2. Ad populum
Waarom moet ik om een uur thuis zijn
van het Stratumseind? Al mijn
vriendinnen mogen tot twee uur blijven!
Ik ben niet de enige die zich eraan
ergert dat jullie de auto steeds op de
stoep parkeren. De hele straat denkt er
zo over.

17. 3. Overhaaste generalisatie
Die inbreker ging al tijdens zijn proeftijd
weer in de fout. Het komt nooit meer
goed met hem.
De man die in Reuver zijn ex-vrouw
neerschoot en zijn dochtertje en
zichzelf doodschoot, was een
Antilliaan. Het zijn altijd Antillianen; ze
deugen niet.
Ik was laatst drie dagen in Londen.
Alleen maar regen. In Engeland regent
het altijd.

18. 4. Argumentum ad verecundiam (uit
respect)
Aristoteles zei dat al, dus is het zo.
Honderdjarige: “Hoe ik zo oud ben
geworden? Iedere dag tien sigaretten
en vier glazen rode wijn!”
Dit klopt en moet worden nageleefd;
het staat immers in de
bijbel/koran/thora...

19. 5. Ondergraven autoriteit
Hetzelfde onderzoeksbureau dat
kansen ziet voor schaliegas in
Nederland, maakt in een ander rapport
veel voorbehouden tegen schaliegas.
Wat vindt het bureau nou eigenlijk?
Heeft de opdrachtgever kritische
passages geschrapt?
TNO zegt dat wel, maar volgens een
Brits onderzoek….

20. 6. Cum hoc ergo propter (dus
vanwege dit)
Drogreden waarbij twee
gebeurtenissen die samen optreden ten
onrechte worden voorgesteld als
oorzaak en gevolg. Voorbeeld:
In een Haags verzorgingshuis gingen
relatief veel mensen dood.
Lucia de B. was steeds aanwezig.
Lucia de B. moet de personen in de
kwestie hebben vermoord.

21. In een rechtszaak…
Karakter van de eigen partij versterken,
gunstig voorstellen: “Moet je zien
hoeveel Berlusconi voor Italie heeft
gedaan! Hoe durven we hem te
beschuldigen van malversaties?
Karakter van de tegenpartij in twijfel
trekken: “Ik ben niet de enige
opdrachtgever die een conflict heeft
met bouwbedrijf X. Het is rechtszaak na
rechtszaak. Aan wie zou DAT nou
liggen…?”

22. Hoe bestrijd je een argument?
Herken de zwakke plekken in de
argumentatie
Onderken de drogredenen
Ga NIET direct en vol in de aanval
Denk mee, volg de redenatie en leg de
zwakke punten in de argumentatie
bloot.
Socrates was hier een meester in.

23. Interessant
Volgende keer:
Praktische oefeningen