1. Ο Γάμος ως θεσμός και ως
“Mυστήριο Μέγα”
Ερευνητική εργασία 1ου
τετραμήνου
Σχολικό έτος 2015-2016
Τμήμα Α6
1ο
ΕΠΑΛ Βέροιας
Υπεύθυνη καθηγήτρια: Γεωργιάδου Μαρία ΠΕ01
2.
3. Οι ομάδες μας / Υποθέματα
Νομοθεσία
Ελισάβετ Σακαλή
Ιάκουμπ Σμολίνσκι
Νικόλαος Σαρακατσιάνος
Απόστολος Σαρρηκυριακίδης
Στέφανος Τότης
Ευάγγελος Τσακίρης
Ο γάμος «Μυστήριο Μέγα»
Ο γάμος στις θρησκείες
Τζένι Σέλκο
Ελένη Σιδηροπούλου
Στεργιοπούλου Γεωργία
Ευμορφία Τζικοπούλου
Δήμητρα Τζιμούλη
Ιστορική εξέλιξη
Νίκος Σδρίγγης
Κωνσταντίνος Στογιάννος
Στυλπνόπουλος Κωνσταντίνος
Βασίλειος Τσακίρης
Ο γάμος σήμερα
Χρήστος Σακαλής
Ιωάννης Σιακαβάρας
Ελευθερία Μαρία Σολάκογλου
Αλεξάντερ Τζάνι
Καλλιόπη Μαρία Τζιβάρα
4. Η Ιστορική εξέλιξη του γάμου
O γάμος είναι ένας θεσμός που
συνεχίζεται μέχρι σήμερα από
τα αρχαία χρόνια σε όλα τα
έθνη και όλες τις θρησκείες
είτε με μοντέρνο είτε με
παραδοσιακό τρόπο.
6. Αρχαϊκοί χρόνοι
Η γυναίκα στους Αρχαϊκούς χρόνους για να παντρευτεί
έπρεπε να βρίσκεται στην εφηβική ηλικία. Αφού ο πατέρας
έλεγε πως είναι πρόθυμος να παντρέψει την κόρη του,
έρχονταν οι υποψήφιοι γαμπροί στο σπίτι της νύφης
φέρνοντας δώρα στη νύφη και στον πατέρα της.
Όταν ο πατέρας επέλεγε τον μελλοντικό γαμπρό του τότε
αυτός έδινε δώρα στον πεθερό του και ο πεθερός έδινε
προίκα. Τότε γινόταν ένα συμπόσιο πριν την μεταφορά
της νύφης από το πατρικό της στο σπίτι του συζύγου της,
που ονομαζόταν ¨ειλαπίνη¨.
7. Η γαμήλια άμαξα με τη νύφη, το γαμπρό κα τον πάροχο
(μελανόμορφο αττικό αγγείο του ζωγράφου Άμαση, 550 π.χ.)
Η κατάλληλη ηλικία για γάμο είναι για
τις κόρες της Αττικής από την εφηβεία,
γύρω στα 12 -16, ηλικία που συνιστά ο
Ησίοδος, ενώ για τους άνδρες τα 24 με
30. Ένας σημαντικός παράγοντας για
το γάμο σε τόσο νεαρή ηλικία ήταν και
η ανησυχία για την εγγύηση της
αγνότητας της νύφης.
Τον 4ο αιώνα, ο Πλάτωνας και ο
Αριστοτέλης ανεβάζουν κάπως το όριο
αλλά και πάλι η διαφορά ανάμεσα στο
ζευγάρι παραμένει αρκετά μεγάλη.
Στη Σπάρτη η διαφορά είναι
μικρότερη(για τις γυναίκες 19-20, για
τους άνδρες 20-30).
Ο γάμος στην αρχαία Ελλάδα
8. Ο γάμος στην αρχαία Ελλάδα
Η κόρη στην αρχαία Αθήνα είναι
από τη γέννησή της περιορισμένη
στο σπίτι, όπου διδάσκεται τις
δουλειές του νοικοκυριού,
τραγούδι και χορό (για τις
θρησκευτικές εορτές) και λίγα
γράμματα «κατ’ οίκον».
Ο πατέρας, ο αδελφός ή άλλος
αρσενικός νόμιμος κηδεμόνας
επιλέγει τον μέλλοντα σύζυγό της.
Ο γάμος στην αρχαία
Ελλάδα
9. Αρχαία Αθήνα
Η διατύπωση της γαμήλιας τελετής στην αρχαία Αθήνα
ήταν:
- ‘’Δίδω αυτή τη γυναίκα για την αναπαραγωγή νόμιμων
παιδιών’’
-‘’Δέχομαι’’
– “Και (π.χ.) τρία τάλαντα προίκα”
– “Είμαι ικανοποιημένος”
Ο γάμος θεωρείτο τετελεσμένος με την καταβολή προίκας
10. Η γαμήλια πομπή
Η γαμήλια πομπή που οι ρίζες της
εντοπίζονται στην ομηρική εποχή διασχίζει
τους δρόμους της Αθήνας, προκαλώντας
ενθουσιασμό σε συγκεντρωμένα πλήθη,
που ζητωκραυγάζουν, τραγουδούν και
εύχονται στο ζευγάρι ραίνοντάς το με
«καταχύσματα» (διάφορους καρπούς,
όπως π.χ. φουντούκια, ξερά σύκα,
σταφίδες, χουρμάδες), και κατευθύνεται
στην οικία του γαμπρού, που είναι
ανακαινισμένη και διακοσμημένη με
κλαδιά ελιάς και δάφνης. Στη στολισμένη
με γιρλάντες λουλουδιών πύλη
εμφανίζεται ένα παιδάκι και προσφέρει
φρούτα ψάλλοντας έναν ύμνο (που
διαβεβαίωνε τη νύφη ότι «πιο θαυμαστή
θα είναι η καινούργια ζωή από την
παλιά»).
Γαμήλια πομπή. Μελανόμορφος αμφορέας
του Εξηκία, περ. 540 π.χ.
11. Ο γάμος στο Βυζάντιο
Το 893 μ.Χ. ο Λέοντας Στ' με την 89η Νεαρά θεσπίζει την
ιερολόγηση του γάμου ως μόνο τρόπο τέλεσής του για όλους
τους πολίτες του κράτους. Το 920 μ.Χ. με τον ‘’Τόμο Ενώσεως
‘’επιτρέπεται υπό προϋποθέσεις ο τρίτος γάμος και
απαγορεύεται ο τέταρτος.
13. Ο ΓΑΜΟΣ «ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΜΕΓΑ»
Γάμος αποκαλείται το μυστήριο της ορθόδοξης Εκκλησίας κατά το
οποίο συνάπτεται φυσικός δεσμός μεταξύ του άντρα και της
γυναίκας ελεύθερα σε ισόβια κοινωνία και εξαγιαζόμενος προς
πλήρη επίτευξη του θείου σκοπού του μυστηρίου αυτού.
15. Ο Ιωάννης Δαμασκηνός ανέφερε πως σκοπός
αυτής της ευλογημένης ένωσης είναι η
καταπολέμηση του έσχατου εχθρού του
ανθρώπου, που είναι ο θάνατος.
16. Ο θεσμός του μυστηρίου
του γάμου εξ αρχής
διαφαίνεται μέσα από τις
βιβλικές περιγραφές.
Ο ίδιος ο θεός ευλογεί
τους πρωτόπλαστους και
παραγγέλλει: «αυξάνεσθε
και πληθύνεσθε»
“Ου καλόν είναι τον άνθρωπον μόνον.
Ποιήσωμεν αυτώ βοηθόν κατ' αυτόν…”(Γεν. 2,18)
Ο γάμος στην Αγία Γραφή
18. Ο Γάμος στην Κανά.
Ο Χριστός και η Παναγία ευλογούν το ζευγάρι.
Ο γάμος στην Αγία Γραφή
Μ' αυτό το πρώτο θαύμα Του ο Χριστός
αρχίζει να φανερώνει τη θεϊκή Του
δύναμη. Συμμετέχει στη χαρά των
ανθρώπων και κάνει για χάρη τους το
νερό κρασί.
Σύγχρονη Κοπτική εικόνα.
19. Ο Απόστολος Παύλος στην επιστολή Προς Εφεσίους
αναφέρει πως η σχέση του άνδρα και της γυναίκας
στο γάμο είναι ανάλογη με τη σχέση του Χριστού με
την Εκκλησία. Γι αυτό ο γάμος είναι μέγα μυστήριο.
Ο γάμος, «Μυστήριο μέγα»
20. Ο σκοπός του γάμου στην Αγία γραφή είναι η
ανάγκη της κοινωνικότητας
«Ένεκεν τούτου καταλείψει
(θα εγκαταλείψει)
άνθρωπος τον πατέρα
αυτού και την μητέρα, και
προσκολληθήσεται προς την
γυναίκα αυτού. Kαι έσονται
(θα ενωθούν) οι δύο εις
σάρκα μίαν».
(Μτ 19,7)
21. Η ακολουθία του γάμου αποτελείται από δύο μέρη:
Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει την Ακολουθία του Αρραβώνα
όπου γίνεται η ανταλλαγή δακτυλιδιών. Αυτό συμβολίζει την
ελεύθερη συγκατάθεση και των δύο ως προϋπόθεση για να
συνδεθούν ως σύντροφοι με το μυστήριο του γάμου.
23. Το δεύτερο μέρος είναι η Ακολουθία της Στέψης, που είναι και το κυρίως μυστήριο και αρχίζει με
τη φράση: “Ευλογημένη η βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.” Στην
τελετή της στέψης ο ιερέας τοποθετεί στέφανα στα κεφάλια του γαμπρού και της νύφης που
κάποτε ήταν από αληθινά φύλλα και λουλούδια ενώ τώρα είναι τεχνητά. Ο ιερέας προς το τέλος
του μυστηρίου κάνει τρείς γύρους με τον ανάδοχο να στηρίζει τα στέφανα επάνω στα κεφάλια
των νεόνυμφων.
Τα στέφανα συμβολίζουν τη χάρη του Αγίου Πνεύματος στο νέο ζευγάρι
Τα στέφανα είναι στέφανα χαράς και μαρτυρίου επειδή κάθε αληθινός γάμος
προϋποθέτει την αυτοθυσία και των δύο.
24. Το κοινό ποτήριο
Το κοινό ποτήριο μας θυμίζει, ότι κάποτε το
μυστήριο του Γάμου γινόταν μαζί με τη Θεία
Ευχαριστία και ότι οι νεόνυμφοι μεταλάμβαναν.
Υπενθυμίζει, επίσης, ότι οι σύζυγοι θα έχουν πλέον
κοινή συμμετοχή στις χαρές και στις λύπες.
25. «Ησαΐα χόρευε...»
Ο ιερέας προς το τέλος του μυστηρίου κάνει τρείς γύρους με τον
ανάδοχο να στηρίζει τα στέφανα επάνω στα κεφάλια των νεόνυμφων.
Ο χορός γύρω από το τραπέζι με το τροπάριο «Ησαΐα χόρευε...»
εκφράζει τη χαρά και το πανηγυρικό αίσθημα που συνοδεύει το Γάμο.
26. Το μυστήριο της ένωσης του άνδρα και της
γυναίκας
Με το μυστήριο του γάμου το Άγιο Πνεύμα
δίνει στον γαμπρό και στη νύφη το χάρισμα
με το οποίο:
Ο ένας να αναγνωρίζει τον άλλον ως εικόνα
του Θεού.
Ο ένας να θυσιάζεται για τον άλλον όπως ο
Χριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία.
Κάνει το δεσμό τους να διατηρηθεί
αδιάρρηκτος και αιώνιος.
27. Ιουδαϊσμός
Στην Παλαιά Διαθήκη ο άντρας και η γυναίκα
παντρεύονταν συνήθως σε νεαρή ηλικία.
Οι Ραββίνοι ορίζουν το 12 έτος για το κορίτσι και
το 13 για το αγόρι. Γι’ αυτό και η ανάμειξη των
γονιών στο γάμο των παιδιών τους ήταν μεγάλη.
Ούτε η νεαρή κοπέλα ούτε το νεαρό αγόρι θα
μπορούσε να γνωρίσει ο ένας τον άλλον.
29. Στον αρχαίο Ισραήλ ο γάμος γιορταζόταν σαν ένα ιδιαίτερο γεγονός.
Άνδρας και γυναίκα ντύνονταν με την πρέπουσα πολυτέλεια, ενώ ο
άντρας κατέβαλλε ένα ποσό ως προίκα στον πατέρα της νύφης.
Ο γάμος και το ειδικό γαμήλιο συμβόλαιο γίνεται κάτω από την
huppah, δηλαδή τον «ουρανό» του κρεβατιού, που συμβολίζει την
είσοδο της νύφης στο σπίτι του γαμπρού.
30.
31. Γαμήλια τελετή στην νότια Ινδία
Ο γάμος στην Ινδία θεωρείται υποχρεωτικός για τον Ινδό
και η σχετική ιερουργία, η βίβαχα, έχει εξαιρετική
θρησκευτική και κοινωνική σημασία.
32. Ισλάμ
• Σύμφωνα με το Μουσουλμανικό δίκαιο είναι ο
γάμος ένα συμβόλαιο πολιτικό ιδιωτικού δικαίου
και όχι θρησκευτικό συμβόλαιο όπως στον
Ιουδαϊσμό ή μυστήριο όπως στο Χριστιανισμό.
• Το Κοράνιο επιτρέπει στους μουσουλμάνους να
έχουν ως και τέσσερις συζύγους ταυτόχρονα, με την
προϋπόθεση να τους συμπεριφέρεται ο σύζυγος
ισότιμα. Αντίθετα, η γυναίκα μπορεί να έχει μόνο
έναν σύζυγο τη φορά.
33. Το Νομικό πλαίσιο
Δίκαιο
Η δικαιική ρύθμιση του γάμου στην Αθήνα ρυθμιζόταν με την
τελετή της εγγύησης. Ήταν μια συμφωνία, ένα προφορικό
συμβόλαιο , αλλά επίσημο μεταξύ δύο προσώπων.
Η μέλλουσα σύζυγος δεν είναι απαραίτητο να παρευρίσκεται σε
αυτήν την σύντομη τελετή κι ο αρραβωνιασμένος αν είναι
ενήλικος να αντιπροσωπεύεται από τον πατέρα του και ενεργεί
προσωπικά από τη στιγμή της εγγύησης .
34. Ο γάμος στην αρχαία Αθήνα αποσκοπούσε να δώσει
απογόνους που θα συνέχιζαν τη λατρεία των θεών. Οι
σχετικοί με το γάμο νόμοι έγιναν πιο αυστηροί το 451/50
με το περί πολιτικών δικαιωμάτων διάταγμα του Περικλή.
Έτσι τόσο ο πατέρας όσο και η μητέρα έπρεπε να είναι
Αθηναίοι πολίτες. Οι μέχρι τότε νόμιμοι μεικτοί γάμοι
έγιναν ελεύθερες παράνομες ενώσεις.
Το Νομικό πλαίσιο
Νομοθεσία
35. Καθοριστική τομή στο δίκαιο του γάμου συνιστά ο Ν.1250/1982
με τον οποίο, παρά τις αρχικές προθέσεις της Πολιτείας να
καθιερώσει ως μόνο υποχρεωτικό για όλους γάμο, τον πολιτικό,
με την αυτονόητη δυνατότητα να τελούν οι πιστοί και ιερολόγηση
του γάμου τους.
Τελικώς το ενιαίο δίκαιο του γάμου διασπάστηκε και
καθιερώθηκε ως ισόκυρος με τον θρησκευτικό ο πολιτικός γάμος.
Έτσι ο πολιτειακός νομοθέτης παρέπεμψε για τον θρησκευτικό
γάμο στο εσωτερικό δίκαιο των επιμέρους κατά το
Σύνταγμα-”γνωστών θρησκειών”.
Το Νομικό πλαίσιο
Νομοθεσία
36. Για να τελεσθεί γάμος είτε με πολιτικό είτε με θρησκευτικό
τύπο, απαιτείται να εκδοθεί προηγουμένως άδεια γάμου, η
οποία χορηγείται πάντοτε από το αρμόδιο πολιτειακό όργανο
και συγκεκριμένα από τον δήμαρχο η πρόεδρο κοινότητας της
τελευταίας κατοικίας καθενός από τους μελλονύμφους.
Η διάταξη αυτή δεν προβλέπει κύρωση σε περίπτωση μη
τηρήσεώς της και συνεπώς τέλεση γάμου χωρίς άδεια δεν
συνεπάγεται ακυρότητα.
Το Νομικό πλαίσιο
Νομοθεσία
37. Ο πολιτικός γάμος
Ο γάμος επιτελείται, καταγράφεται και αναγνωρίζεται από έναν κυβερνητικό
αξιωματούχο. Είναι γάμος που διεξάγεται στα κατά τόπους Δημαρχεία των
δήμων της χώρας από τους αντιδημάρχους. Σε αυτόν συμμετέχουν οι
μελλόνυμφοι και δύο μάρτυρες.
Στην Ελλάδα νομιμοποιήθηκε το 1982 από τον Α. Παπανδρέου, 200 χρόνια
μετά την καθιέρωσή του από τη Γαλλική Επανάσταση. Έως τότε ίσχυε η
υποχρεωτική ιερολογία του γάμου (θρησκευτικός γάμος), που είχε
καθιερωθεί με Νεαρά του αυτοκράτορα Λέοντος ΣΤ' του Σοφού το 893 μ.Χ.
39. Μερικοί λόγοι που μπορεί να οδηγήσουν ένα ζευγάρι στο
διαζύγιο είναι:
• Μοιχεία
• Επιβολή κατά της ζωής, κακοποίηση
• Παρεμπόδιση τεκνογονίας παρά την αντίθετη επιθυμία
του άλλου συζύγου
• Φρενοβλάβεια για 3 έτη, που κάνει τη συμβίωση
αφόρητη
• Ισχυρός κλονισμός του γάμου
• Τελεσίδικη καταδίκη σε φυλάκιση για περισσότερα από 7
έτη
• Εθισμός στα ναρκωτικά, αλκοόλ, τυχερά παιχνίδια
• Στην πράξη ο ισχυρός κλονισμός είναι ο πιο συνηθισμένος
λόγος διαζυγίου και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την
ασυμφωνία χαρακτήρων, ύβρεις, καυγάδες κλπ.
40. Διαζύγιο
Ο αριθμός των υποθέσεων που έχουν να κάνουν με διαζύγια
έχει μεγαλώσει δραματικά τα τελευταία χρόνια, κατά πάσα
πιθανότητα και λόγω της οικονομικής κρίσης. Τα ποσοστά
ανδρών και γυναικών, όσον αφορά στο ποιος είναι αυτός που
ζητάει διαζύγιο είναι σχεδόν τα ίδια.
Σε ένα διαζύγιο τα παιδιά -αν υπάρχουν- είναι τις
περισσότερες φορές οι δυστυχέστεροι αποδέκτες
συναισθημάτων που δύσκολα θα καταφέρουν ποτέ να
ξεχάσουν.
41. • Επιτυχημένος γάμος είναι αυτός που δεν θέτει σαν βάση
επιτυχίας τον πλούτο αλλά την αρετή.
• «Δεν υπάρχει τίποτε, τίποτε πολυτιμότερο από το να αγαπιέται
κανείς τόσο πολύ από την γυναίκα του και να την αγαπάει».
Ο γάμος σήμερα
42. Ο γάμος σήμερα
Ο γάμος εντάσσεται από τους λαογράφους στον
ευρύτερο εθιμικό κύκλο και τον ‘’κύκλο της
ζωής’’ που συμπεριλαμβάνει την ‘’γέννηση’’ και
το ‘’θάνατο’’.
43. Ο γάμος στην
Κρήτη ήταν παλιά,
αλλά και σήμερα
μεγάλο γεγονός
Απαραίτητη είναι η
συνοδεία της
λύρας, λαούτου και
των μαντινάδων
44. Στους Έλληνες
του Πόντου πιο
διαδεδομένος
ήταν ο
όρος χαρά, που
υπογράμμιζε το
χαρμόσυνο
τούτο γεγονός
45. Βλάχικος γάμος
Το πρωί της Κυριακής μαζεύονταν οι
γυναίκες για να στολίσουν τις 3
κουλούρες (είδος ψωμιού).
Η 1η ήταν του βλάμη (του καλύτερου
φίλου του γαμπρού), η 2η του
κουμπάρου και η 3η και πιο όμορφη
της νύφης.
Κατά τη διάρκεια της διαδρομής από το
σπίτι της νύφης ως την εκκλησία οι
συγγενείς της έλεγαν διάφορα τραγούδια
όπως:
Να μη μας το μαλώσετε μωρ’ συμπεθερά
να μη μας το μαλώσετε το πουλάκι μας,
είναι μικρή κι αντρέπεται μωρ’ συμπεθερά,
είναι μικρή κι αντρέπεται το πουλάκι μας
και ξέρει από τη μάνα του μωρ’
συμπεθερά,
και ξέρει από τη μάνα του το πουλάκι μας.
46. «Δεν υπάρχει τίποτε,
τίποτε πολυτιμότερο
από το να αγαπιέται
κανείς τόσο πολύ από
την γυναίκα του και να
την αγαπάει».
Ιωάννης Χρυσόστομος
Συμπέρασμα
47. “Δεν ξέρει ποιος είμαι, αλλά ξέρω εγώ ποια είναι …..!!!”
“Τι θαυμάσιο πράγμα, ακόμα εξακολουθείς να φέρνεις το πρωινό
στη σύζυγό σου, κάθε πρωί, ακόμα κι αν δεν σε αναγνωρίζει;”
