1. Bata, Bata… Pa’no ka Gagawa
Pagsusuri ng isang Sanaysay
ni Mary Jean Lopez Bongcato
2. Tapos na naman ang isang semestre.
Magbabakasyon na. Sa wakas,
makakahinga ka na nang maluwag kasi
natapos mo na rin ang mga dapat tapusin.
Makakatulog ka na rin nang mahimbing na
wala kang iniisip na takdang-aralin. Ni
hindi ka na magpupuyat sa pagrerepaso
ng mga araling ni hindi mo halos
maintindihan sa dami ba naman ng iyong
pinapakinggan araw-araw.
3. Sa kung gaano karami ang mga
asignatura mo, ganoon din karami ang
mga kamag-aral mo, ang masaklap, iba-
iba pa ang iyong guro.
4. Lagi ka ngang naiinis sa guro mo sa
Filipino kasi bukod sa pagkahaba-haba
ng mga araling binabasa mo sa iyong
libro, ganoon din ang ikinahaba ng mga
pagsusulit mo rito.
5. Hindi mo rin makalimutan ang propesor
mo sa matematika, sa totoo lang
gustong-gusto mo sana ang
asignaturang ito kaya lang sumasakit
na ang ulo mo. Paano ba naman kasi,
ang mga pormulasyong sa tingin mo
naman ay simple lang, hindi mo
maintindihan kung bakit ginagawang
komplikado ng iyong propesor.
6. Ang guro mo naman sa sining, inakala mong
mga simpleng materyales ang gagamitin para
sa mga awtput na ipinapagawa kasi nga ang
iyong asignatura ay “Sining”. Sino ba naman
ang hindi magtataka kung ang ipapadala pala
niya sa eskwela ay halamang “bougainvillea”
(ni hindi mo nga tiyak kung tama ba ang
baybay). Bukod sa mga iyon, marami at
marami ka pang naranasan sa buong
semestre…
7. Buti na nga lang tapos na kaya ngayon
susulitin mo ang magbabakasyon. Matutulog
ka hangga’t gusto mo. Kakain ka kung gusto
mo. Hindi mo na kailangang gumising nang
maaga para pumasok sa eskwela, ni hindi mo
kailangang magmadali, higit sa lahat, hindi
mo kailangang bumuklat ng libro o kahit
anong kwaderno.
8. Sa wakas, mahahawakan mo na sa
buong maghapon ang iyong
pinakamamahal na selpon… ngayong
bakasyon, tunay ngang isa kang malaya.
9. … pero bata, tanong ko lang ha, sa
buong semestreng natapos mo, tunay
nga bang ikaw ay naging epektibo?
10. Kung ikaw sumakit ang ulo dahil sa mga
ipinagawa ng iyong mga guro, naitanong
mo na rin ba sa sarili mo kung natuwa
ang guro sa iyo? Yaong mga
proyektong ipinasa mo, pinaghirapan
mo ba talaga ang mga ito o pasa-
komplemento lang lahat para sa
kakapiranggot na grado.
11. Sa mga sinasabi mong pinagpuyatan
mong pagbuklat ng libro, nagbasa ka
ba talaga o nagpuyat ka lang sa
paggawa ng kodigo… o mas tama bang
sabihin ko na napuyat ka sa pagkuha ng
litrato sa bawat pahina ng libro?
12. Ang aralin mo sa matematika na
inirereklamo mong ginagawang
komplikado ng iyong propesor, hindi
kaya, ayaw mo lang makinig kaya hindi
mo masundan ang kanyang itinuturo?
13. Bata, bigla akong napaisip sa sinabi mong
“bougainvillea” (ni hindi mo tiyak kung tama
ba ang baybay) na ipinapakuha ng guro mo sa
Sining, kasi ang pagkakatanda ko’, iyon
naman ang napagkasunduan ninyong ipapalit
sa mga awtput na kinatatamaran ninyong
gawin. Inisip ninyong mas madali ang
pagdadala ng halaman kaysa sa paggupit,
pagdikit at pagdidisenyo sa kung anu-ano
kaya iyon ang suhestiyon ninyo.
14. Tuwang-tuwa ka na bakasyon na, ang
tanong, kinumusta mo na ba ang guro
mong halos lagnatin na sa kahahanap
sa iyo dahil hindi pa kompleto ang mga
awtput na naipasa mo.
15. Idagdag mo pa ang bayarin mo sa libro,
lumipas na ang limang buwan, inamag na nga
yata sa tabi ang librong inirereklamo mong
hindi mo nagamit (na hindi mo naman kasi
ginamit) pero hanggang ngayon hindi mo pa
nabayaran. Hindi naman sa nagrereklamo
ang guro mo pero sana naisip mo na sariling
pera niya ang pang-aabono sa iyong libro.
Gagamitin din sana niya ang pera kasi may
pamilya rin siyang umaasa sa kanya.
16. Isa pa, simula noong matapos ang pinal na
pagsusulit ninyo, gusto mo may grado ka na
agad na makikita. Anong tingin mo sa iyong
guro, makina? Ni hindi na nga siya
nagpapahinga kasi bukod sa grado mong
kukuwentahin niya, marami pa siyang
ihahandang papeles para sa “clearance” niya
sa eskwelahan.
17. Haay… basta, napapagod na rin siya…
pero mas pinipili na lamang niyang
manahimik kasi ayaw niyang mapulaan
mula sa mga kapwa niyang guro na
madalas siyang manmanan.
18. Alam mo ba, isa lang naman kasi talaga
ang pakiusap niya sa iyo, bata!
19. Ang inaalala kasi niya, paano ka
magiging ikaw bukas kung hindi mo
babaguhin ang kilos mo ngayon.
20. Kung lahat ng pagsusulit mo ngayon
ginagamitan mo ng kodigo, kung bawat
araling ipinapasulat sa iyo ay kinatatamaran
mo, kung lagi mong inirereklamo ang mga
simpleng suliraning ibinibigay ng propesor
mo sa matematika, kung kinaiinisan mong
basahin ang aklat mo sa Filipino…
21. kung ginagawan mo ng kuwento ang
guro mo sa Sining, kung hindi mo
binibigyan ng pansin ang pagsisikap ng
iyong mga guro para sa iyo, kung sarili
mo lang ang iniintindi mo … bata, bata
… paano ka gagawa sa hinaharap?
22. Ikaw ang inaasahan ng buong bayan na
magtatampok ng ating lahi kaya kung
hindi ka magbabago, walang magandang
mangyayari sa iyo!
23. Pagsusuri
1. Anong karanasan sa akda ang hinihingi
nito na kasangkutan mo?
2. Ano ang kamalayang pinaiiral ng akda?
3. Bakit ganoon ang ugali / paniniwala ng
mga tauhan?
4. Ano-ano ang minamahalaga sa
paglalarawang ito? Bakit?
24. Pagsusuri
5. Kaninong ideolohiya ang pinatitibay o di
kaya ay kinokontra ng akda?
6. May pagbabago bang isinusulong ang
akda?
7. Bilang isang mag-aaral, natitiyak mo na
ba ang iyong patutunguhan sa
hinaharap?
8. Ano-ano ang dapat mong gawin upang
maisulong ang pagbabago sa iyo?
27. FLIPTOP
• Pagtatalong oral na isinasagawa nang pa-rap.
• Nahahawig sa balagtasan dahil ang bersong nira-rap
ay magkakatugma bagamat sa fliptop ay hindi
nakalahad o walang malinaw na paksang
pagtatalunan.
• Kung ano ang paksang sisimulan ng unang kalahok ay
siyang sasagutin ng katunggali.
28. FLIPTOP
• Gumagamit ng di-pormal na wika at walang nasusulat
na iskrip kaya karaniwang ang mga salitang binabato
ay balbal at impormal.
• Pangkaraniwan ang paggamit ng mga salitang nanlalait
para mas makapuntos sa kalaban.
• Laganap sa mga kabataan na sumasali sa mga
malalaking samahan na nagsasagawa ng kompetisyon
na tinatawag na “Battle League”.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35. Pick-Up Lines
• Itinuturing na makabagong bugtong kung saan
may tanong na ang isinasagot ay isang bagay na
madalas naiuugnay sa pag-ibig at iba pang
aspekto ng buhay.
• Sinasabing nagmula ito sa bulalas ng mga
binatang nanliligaw na nagnanais magpapansin,
magpakilig, magpangiti at magpa-ibig sa
babaeng nililigawan.
36. Pick-Up Lines
• Kung may mga salitang makapaglalarawan sa
mga pick-up lines, masasabing ito ay
nakatutuwa, nakapagpapangiti, nakakakilig,
cute, cheesy at masasabi ring korni.
• Madalas na marinig sa mga kabataang
magkakaibigan at nagkakaibigan.
• Nakikita rin ito sa mga facebook wall, twitter
at iba pang social networking sites.
37. Pick-Up Lines
• Ang wikang ginagamit dito ay karaniwang Filipino
subalit may pagkakataon na nagagamit din ang
Ingles o Taglish dahil mga kabataan ang
kadalasang nagpapalitan ng mga ito.
• Kailangang ang taong nagbibigay ng pick up line ay
mabilis mag-isip at malikhain para sa ilang sandali
lang maiugnay o mai-konekta ang kanyang tanong
sa isang nakapagpapakilig na sagot.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44. Hugot Lines
• Tawag sa mga linya ng pag-ibig nakadalasang
binibigkas bunsod ng bugso ng damdamin.
Tinatawag ding love lines o love quotes na
nagpapatunay na ang wika ay malikhain.
• Karaniwang nagmula sa linya ng ilang tauhan sa
pelikula o telebisyon na nagmarka sa puso’t
isipan ng mga manonood.
45. Hugot Lines
• May mga pagkakataon na nakakagawa rin ang
isang tao ng hugot line depende sa damdamin o
karanasang pinagdadaanan nila sa kasalukuyan.
• Minsan ay nakasulat sa Filipino subalit madalas
ay Taglish o pinaghalong Filipino at Ingles ang
gamit ng salita sa mga ito.
