XÉT NGHIỆM M2BGI.pdf

ỨNG DỤNG DẤU ẤN SINH HỌC MỚI M2BPGi
TRONG ĐÁNH GIÁ XƠ HÓA GAN, THEO DÕI
ĐIỀU TRỊ VÀ TIÊN LƯỢNG HCC Ở BỆNH NHÂN
VIÊM GAN MẠN TÍNH
TS.BS. Nguyễn Đăng Mạnh
Viện Lâm sàng các bệnh Truyền nhiễm BV TƯQĐ 108
Trung tâm nghiên cứu Y học Việt Đức (VG-CARE)
HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM VÀ HIV/AIDS NĂM 2022

HBV là gánh nặng y tế toàn cầu
1. Chang MS, Nguyen MH. Best Pract Res Clin Gastroenterol. 2017 Jun;31(3):239-247
2. Who global hepatitis report 2017.
# 1 triệu người chết/ năm mặc dù hiện nay đã có
vaccine và thuốc kháng virus HBV

Source: Globocan 2020
Ung thư gan: xếp thứ 6 trên toàn thế giới; xếp thứ 3 tại Đông Nam
Á, nhưng xếp thứ 1 tại VN về số ca tử vong.
- Số ca nhiễm mới (2020): 26,418 (14.5%)
- Số ca tử vong (2020): 25,272 (20.6%)
Trong các loại ung thư gan: ung thư biểu mô tế bào gan
(hepatocellular carcinoma – HCC) là loại ung thư thường gặp nhất.
18.7
23.2
9
12.9
17.5
16.2
24.4
32.1
14.2
18.2
18.9 19.5
0
5
10
15
20
25
30
35
Cases
per
100.000
people
The incidence of liver cirrhosis in Southeast
Asian countries
2000
2015
Global Burden of Disease 2015 study data
Dịch tễ học xơ gan và HCC tại Đông Nam Á và Việt Nam

Tại sao phải đánh giá giai đoạn xơ gan?
1
• Quyết định điều trị: đánh giá xơ hóa gan trước điều trị.
2
• Đánh giá hiệu quả điều trị: tiến triển hoặc thoái triển xơ hóa.
3
• Đánh giá mức độ và tiên lượng bệnh: nguy cơ HCC, giãn tĩnh mạch
thực quản,..

BYT: Đánh giá xơ hóa gan trong chẩn đoán, điều trị HBV, HCV

Một số Hướng dẫn quốc tế về phương pháp đánh giá xơ hóa gan

CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ
XƠ HÓA GAN

Các phương pháp đánh giá xơ hóa gan
Đánh giá xơ hóa
gan
Xâm lấn
(Sinh thiết gan)
KHÔNG XÂM LẤN
Chẩn đoán
hình ảnh
Siêu âm đàn hồi
sóng biến dạng
Đo đàn hồi
thoáng qua
Transient
Elastography
(FibroScan)
Tạo hình xung
lực bức xạ âm
(ARFI)
1 số kỹ thuật
đàn hồi xung lực
âm (RTE) khác
Đo đàn hồi cộng hưởng
từ (MRE)
Xét nghiệm
Dấu ấn huyết thanh
gián tiếp
Dấu ấn huyết
thanh trực tiếp

Sinh thiết gan: tiêu chuẩn vàng, nhưng chưa hoàn hảo
• Thủ thuật xâm lấn: 1-5%
trường hợp biến cố cần
nhập viện
• Chi phí đắt
• Không thể thực hiện được
thường xuyên để theo dõi
Mẫu ít và không đồng nhất
(chỉ chiểm 1/50.000 của thể tích gan)
F1 ?
F2 ?
Kết quả phụ thuộc vào chủ
quan của người đọc

Đo độ đàn hồi thoáng qua (Transient Elastography- Fibroscan®)
Giá trị chẩn đoán của Fibroscan
 Chấp thuận bởi FDA 2013
 Tác động cơ học trên bề mặt mô tạo ra sóng biến dạng
truyền qua gan, sau đó được theo dõi bằng siêu âm.
Bằng cách đo vận tốc của sóng biến dạng được tạo ra
từ đó suy ra mức độ xơ hóa của nhu mô gan.
 Hạn chế:
 Béo phì, báng bụng, khoảng gian sườn hẹp, không
thấy hình ảnh cấu trúc gan
 Chỉ phản ánh độ xơ hóa của 1 vùng gan (gan phải)
 Cơ sở vật chất, kinh nghiệm người thực hiện

Siêu âm tạo hình xung lực bức xạ âm (ARFI)
ARFI (Acoustic Radiation Force Impulse imaging)
Ưu điểm:
• Được tích hợp vào máy siêu âm thông thường, cho phép thực hiện với đầu
dò quy ước trong cuộc khám siêu âm gan tiêu chuẩn.
• Vùng khám có thể được chọn, tránh các mạch máu trong vùng đo và có thể
thực hiện được cả 2 thùy gan
Hạn chế:
• Cơ sở vật chất, kinh nghiệm người thực hiện
• Nhạy với chuyển động, sai số cao, cần bệnh nhân phối hợp khi đo (nín thở…)

Chỉ số APRI (AST to Platelet Ratio Index) và FIB-4
 Được khuyến cáo dùng trong đánh giá xơ hóa gan ở các nước có thu nhập thấp và trung
bình (WHO 2015)
 Ưu điểm: xét nghiệm cơ bản, dễ tính toán, dễ áp dụng
 Nhược điểm: độ nhạy và đặc hiệu không cao, dễ ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố

Nhu cầu tìm được 1 phương pháp
1. Đơn giản
2. Chính xác
3. Nhanh chóng
4. Chi phí rẻ, ít xâm lấn
5. Ít bị ảnh hưởng bởi đánh giá chủ quan của từng người đọc
6. Vẫn thực hiện được ở bệnh nhân béo phì, báng bụng
7. Có tính “động”, đánh giá sớm mức độ cải thiện xơ hóa gan trong quá trinh điều trị
M2BPGi
Mac-2 Binding Protein Glycosylation isomer

M2BP (Mac-2 Binding Protein)
• M2BP (Mac-2 Binding Protein) là một
glycoprotein có nguồn gốc chủ yếu từ
các tế bào hình sao (Hepatic Stellate
Cells - HSC) trong gan, đóng vai trò
truyền thông tin giữa các HSC và tế
bào Kupffer (đại thực bào trong gan).
Ken Shirabe et al. (2017), DOI: 10.1007/s00535-017-1425-z
(Kuno et al. 2013)

M2BPGi (Mac-2 Binding Protein Glycosylation isomer)
• Khi quá trình xơ hóa gan diễn ra, chuỗi đường (glycan) của phân tử M2BP bị biến đổi và hình
thành nên đồng phân của M2BP, được gọi là M2BPGi (Mac-2 Binding Protein Glycosylation
isomer). Nồng độ M2BPGi tăng theo tiến triển xơ hóa gan.
• M2BPGi được phát hiện và định lượng dựa trên liên kết đặc hiệu giữa cấu trúc N-glycan bị biến
đổi với 1 loại lectin tên là WFA (Wisteria floribunda agglutinin), vì vậy trước đây xét nghiệm
M2BPGi còn có tên gọi là xét nghiệm WFA+-M2BP.
F1 F2 F3 F4
Liver fibrosis progression
Cấu trúc glycan ở
người bình thường
Glycan
Copyright Sysmex Corporation
Lectin gắn đặc
hiệu với cấu
trúc đường bị
biến đổi
Cấu trúc glycan
bị biến đổi ở
người mắc bệnh
gan
M2BPGi
Shirabe et al. (2018).Jou of Gastroenterol, 1-8
M2BP M2BPGi

Ứng dụng lâm sàng của M2BPGi trong quản lý bệnh gan mạn tính
M2BPGi tăng theo mức độ xơ hóa gan và nguy cơ HCC.
https://doi.org/10.3343/alm.2021.41.1.16
Ứng dụng lâm sàng của M2BPGi:
1. Đánh giá xơ hóa gan
2. Theo dõi đáp ứng điều trị bệnh gan (tiến
triển/ thoái triển xơ hóa)
3. Tiên lượng nguy cơ HCC
M2BPGi đã được thanh toán BHYT tại Nhật Bản và Hàn Quốc.
Xét nghiệm M2BPGi sử dụng mẫu huyết thanh và chạy trên
máy xét nghiệm miễn dịch HISCL của Sysmex với thời gian trả
kết quả đầu tiên là 17 phút.

M2BPGi cho thấy giá trị chẩn đoán xơ hóa gan đáng kể tốt hơn so với các
dấu ấn sinh học khác ở bệnh nhân viêm gan B mạn
Diagnostic accuracy of serum biomarkers for significant fibrosis in patients with CHB
- 96 bệnh nhân viêm gan
B mạn chưa được điều
trị thuốc kháng virus
- Loại trừ các trường hợp
mắc bệnh lý gan khác
kèm theo
- Phương pháp chuẩn:
sinh thiết gan, sử dụng
thang điểm METAVIR
Tsuji Y, Namisaki T, Kaji K, Takaya H, Nakanishi K, Sato S, Saikawa S, Sawada Y, Kitagawa K, Shimozato N, Kawaratani H. Comparison of serum fibrosis
biomarkers for diagnosing significant liver fibrosis in patients with chronic hepatitis B. Experimental and therapeutic medicine. 2020 Aug 1;20(2):985-95.

M2BPGi tương quan thuận với mức độ xơ hóa gan
Serum ‘‘sweet-doughnut’’ protein facilitates fibrosis evaluation and therapy assessment in patients with viral hepatitis,
SCIENTIFIC REPORTS | 3 : 1065 | DOI: 10.1038/srep01065
* Xơ hóa gan được sử dụng để phân loại giai đoạn xơ hóa gan

Xơ hóa gan là 1 quá trình động học
http://dx.doi.org/10.15586/hepatocellularcarcinoma.2019
(Curtin University, Bentley, WA, Australia)
“Fibrosis of the liver has been regarded classically
as an irreversible disease process. However, it is
now clear that advanced fibrosis, possibly even
cirrhosis, can significantly improve and possibly
resolve completely in some cases”
(Shackle et al., 2013)
CẦN PHƯƠNG TIỆN ĐỂ ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG CẢI THIỆN
MỨC ĐỘ XƠ HÓA GAN.
Xơ gan chỉ có thể được đảo ngược nếu có 3 cơ chế
chính xảy ra:
• Sự thoái triển chất nền ngoại bào (ECM)
• Thay thế mô xơ bằng các tế bào gan mới hình
thành (sự tái tạo)
• Phục hồi cấu trúc của tiểu thùy gan và có sự lưu
thông máu trở lại.
Trước đây, quá trình xơ hóa gan được cho là không
thể đảo ngược. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây đã
chỉ ra rằng xơ hóa tiến triển (F3) và thậm chí xơ gan
vẫn có thể cải thiện và hồi phục trong 1 số trường hợp
(Shackle et al., 2013)

M2BPGi trong đánh giá hiệu quả điều trị trong bệnh nhân CHB
• 327 HBV được điều trị với NAs
• Xơ hóa gan được xác định bằng sinh thiết
• Giá trị trung vị của M2BPGi giảm từ 0.32 COI xuống 0.21
COI, p <0.001
• Tương ứng, tỷ lệ bệnh nhân xơ gan F3/F4 được đánh giá
theo kết quả mô học giảm từ 8.3% xuống 2.8% (p<0.001)

Mức độ M2BPGi dự đoán sự phát triển của HCC
Nhật Bản
• 707 bệnh nhân HCV mạn tính
• 373/707 with IFN monoTx, Peg-IFN mono Tx, or
Peg-IFN+RBV
• Theo dõi trong vòng 1-12 tháng
• Giai đoạn xơ hóa: sử dụng sinh thiết
• HCC được chẩn đoán với CT, MRI, sinh thiết
>= 4
COI
1-4 COI
< 1 COI
Yamasaki et al. 2014

Mức độ M2BPGi dự đoán sự phát triển của HCC
M2BPGi được áp dụng vào
thực hành dự đoán nguy cơ
Ung thư biểu mô tế bào gan
(HCC) tại Khoa Tiêu hóa và
Gan mật, Bệnh viện Hội
Chữ Thập Đỏ Musashino,
Nhật Bản.
Hepatitis C patients
Pre-treatment
Non SVR
SVR
Hepatitis B patients
Pre-treatment
NUCs On &
Post-treatment
M2BPGi ≥3.30 M2BPGi ≥ 1.75 M2BPGi ≥ 1.4 M2BPGi ≥ 1.05
High-risk of HCC occurrence
Recheck every 3 months with
M2BPGi, Ultrasound, cancer
markers etc.

23
M2BPGi trong Hướng dẫn JSH về quản lý
viêm gan siêu vi C 2019
 … patients who underwent curative therapy for newly
diagnosed HCC within the Milan criteria showed that
WFA+ M2BP and AFP after treatment were as useful in
screening for recurrence as they were in screening for
de novo cancer. Consequently, these biomarkers can be
referenced in screening for recurrent HCC as well.
Các bệnh nhân đã trải qua liệu pháp điều trị đối với tình trạng
HCC mới được chẩn đoán theo tiêu chí Milan cho thấy WFA +
M2BP và AFP sau khi điều trị cũng hữu ích trong sàng lọc tái
phát cũng như sàng lọc ung thư mới. Do đó, những dấu ấn sinh
học này cũng có thể được tham chiếu trong sàng lọc HCC tái
phát.
M2BPGi trong thực hành lâm sàng về xơ gan
2020 – Nhật Bản
J Gastroenterol(2021) 56:593–619

Volume_26 Number_3 July 2020.
The serum biomarkers M2BPGi and
HBcrAg provide valuable predictive
data for the effective management of
CHB. It is important to monitor patients
at high risk and to treat them early to
prevent liver complications, cirrhosis,
and HCC development.
Các dấu ấn sinh học huyết thanh
M2BPGi và HBcrAg cung cấp dữ liệu
dự đoán có giá trị để quản lý CHB hiệu
quả. Điều quan trọng là phải theo dõi
bệnh nhân có nguy cơ cao và điều trị
sớm để ngăn ngừa biến chứng gan, xơ
gan và phát triển HCC.

Kết luận
 Xét nghiệm M2BPGi là dấu ấn sinh học trực tiếp trong quản lý bệnh gan mạn tính.
M2BPGi trong huyết thanh là một công cụ đơn giản, nhanh chóng, tin cậy để đánh
giá xơ hóa gan và có độ tương quan tốt với sinh thiết gan và các phương pháp đo
đàn hồi gan.
 Ứng dụng lâm sàng của xét nghiệm M2BPGi:
• Đánh giá mức độ xơ hóa gan
• Tính động của xét nghiệm M2BPGi giúp theo dõi đáp ứng điều trị viêm gan mạn
• Tiên lượng nguy cơ ung thư biểu mô tế bào gan

Chân thành cảm ơn quý bạn đồng nghiệp!

XÉT NGHIỆM M2BGI.pdf

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to XÉT NGHIỆM M2BGI.pdf

Similar to XÉT NGHIỆM M2BGI.pdf (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

XÉT NGHIỆM M2BGI.pdf