Retos actuales del desarrollo y la cooperación en la Economía Global
4. Modulu Tematikoa: Ekonomia Zuzenagoa Eraikitzeko Tresnak, Gizarte Erantzukizun Korporatiboa eta Finantza Etikoak
1. 4. modulu tematikoa
EKONOMIA ZUZENAGOA ERAIKITZEKO TRESNAK: GIZARTE ERANTZUKIZUN
KORPORATIBOA ETA FINANTZA ETIKOAK
Ekonomia zuzenaren eta solidarioaren sustapena
Unibertsitatean
2. Enpresa multinazionala
• Korporazio handiek merkataritza-dimentsio handiagoa: produkzio-prozesuak
deslokalizatzeko prozesuak, lan-, ingurumen- eta zerga-berme txikiagoak
dituzten herrialdeetara
• Urruntze geografikoaren eta bitartekariak eta hornitzaileak areagotzearen
ondorioz, erantzukizunek indarra galtzen dute
• Sektore pribatuak protagonismo handiagoa hartzen du garapen
ekonomikoaren gidaritzan. Atzerriko inbertsio zuzenak laukoiztu egiten du
garapenerako laguntza ofiziala
• Enpresa-sektoreak legeria nazional ahula edo lasaia duten estatuetan lan
egiten du
• Sektore pribatuak gero eta parte-hartze handiagoa du oinarrizko gizarte-
zerbitzuetan: ura, energia, osasuna edo hezkuntza
• Monopolioetan kontzentratuta: sektore estrategikoetako zerbitzu publikoak
pribatizatzen dituzte
3. Enpresak babestu/urratu ditzakeen……
…………. giza eskubide batzuk:. giza eskubide batzuk:
• Emigrazioa: tratu iraingarria, laneko esplotazioa, bereizkeria kulturala.
• Bereizketa: arrazoi hauengatik: arraza, gizartea, kultura, ezaugarri fisikoak, sexu-
orientazioa.
• Genero-bereizketa: eskubideak, kargua, lanaren ordainketa, bizitza pertsonalaren
kontziliazioa, hizkuntza sexista, genero-indarkeria.
• Gutxiengoak: zapaltzea beren kultura, hizkuntza, bizimodua...
• Haurtzaroa: haurren lana, eskolatze-aldirik ez.
• Erlijioa: erlijio-askatasuna, erlijio-fanatismoa.
• Ohiturak: hizkuntzak, ohiturak, jantziak, elikadura,
bizimoduak, aisialdia.
• Lana: askatasun sindikala, osasungarritasun-baldintzak,
lan-segurtasuna.
4. Giza eskubide gehiago….
……ingurumena ere eskubidea daingurumena ere eskubidea da
Lehengaiak: natura-baliabideak espoliatzea (lurrekoak eta itsasokoak),
prezioekin espekulatzea, interes ekonomikoen ondoriozko gerrak.
Energia: espekulazioa, energia-aurrezpena.
Ura: pribatizazioaren gehiegikeriak, xahutzea, deforestazioa.
Hondakinak: industriakoak, nuklearrak, herrialde pobretuetara eramatea,
lurrak kutsatzea.
Nekazaritza: pestizidak, transgenikoak, elikadura-burujabetza
Biodibertsitatea: desagertzeko arriskuan dauden fauna eta
flora
Hondamendi ekologikoak: petrolioa eta hondakinak,
mineralak eta beste toxiko batzuk isurtzea
Klima-aldaketa: 90 enpresak bakarrik sortzen dituzte
CO2 emisioen 2/3
5. Multinazionalak eta giza eskubideak
Iturria: “Relaciones empresariales con Comunidades y ONGs”, ESADE
• Multinazionalen aldetik giza eskubideen urraketa jasan dezaketen sektore eta
biztanleria talde nagusiak:
7. Enpresa berriak
Enpresaren Gizarte Erantzukizuna (EGE)Enpresaren Gizarte Erantzukizuna (EGE)
Enpresaren rol berria egungo gizarteanEnpresaren rol berria egungo gizartean
ekonomia-, gizarte- eta ingurumen-balioa sortzea, modu
iraunkorrean, epe luzera
Enpresa-kultura berriaEnpresa-kultura berria
pentsatu, ekin eta harremanetan egotea dakarrena; integratzailea eta
zeharkakoa, giza garapen iraunkorraren alde
Enpresa iraunkorraEnpresa iraunkorra
• ekonomikoki bideragarria
• gizartearentzako onuragarria
• ingurumenarekiko arduratsua
8. Nola egin aurrera gizartearekin arduratsua den
enpresa baterantz?
Enpresa batek zer erantzukizun izan behar ditu
harremanetan dagoen pertsonekin?
BARNEKOAK:
Langileak
Jabeak
(akziodunak)
KANPOKOAK:
Bezeroak eta
kontsumitzaileak
Lehiakideak
Ingurumena
Gizartea,
oro har
Tokiko
komunitatea
Hedabideak
Administrazio
publikoak
Hornitzaileak
GEK zergak behar bezala ordaintzetik hasten da
9. Enpresaren Gizarte Erantzukizuna
Etika enpresaren jokabidean: ustelkeria, eroskeria, legea betetzea...
Gobernu korporatiboa: jokabide-kodeak edo gobernu ona...
Komunitatean parte hartzea: gizarte-ekintza, tokiko garapena eta ekonomikoa...
Ingurumena: ingurumen-politikak, energia berriztagarriak eta energia-aurrezpena, hondakina,
emisioak...
Kontsumitzaileak: produktuen kalitatea eta segurtasuna, informazioaren pribatutasuna,
publizitate-politika...
Hornitzaile-kateak: lan- eta ingurumen-estandarrak aplikatzea...
Giza eskubideak: laneko ordutegia, herri indigenen eskubideak, bizitzeko soldata, elkartzeko
askatasuna, derrigorrezko lanak, haurren lanak, osasuna eta segurtasuna...
Langileak: prestakuntza, bereizkeriarik eza, desgaituen integrazioa, generoa, lan-baldintzak,
kontziliazioa, parte-hartzea...
Europako Batzordearen Liburu Berdearen arabera, hau da EGE:Europako Batzordearen Liburu Berdearen arabera, hau da EGE:
enpresek beren borondatez kontuan hartzea gizarte- etaenpresek beren borondatez kontuan hartzea gizarte- eta
ingurumen-kezkak, beren merkataritza-eragiketetan etaingurumen-kezkak, beren merkataritza-eragiketetan eta
solaskideekiko harremanetansolaskideekiko harremanetan
10. Nola jakin daiteke enpresa bat arduratsua
den?
Kontuan izan beharreko
alderdiak:
a. Enpresaren gobernua.
b. Ingurumen-alderdiak.
c. Giza eskubideen
alderdiak.
d. Laneko alderdiak.
e. Produktuaren
erantzukizuna.
f. Gizartearekiko
harremanak.
Non begiratu:
1. Enpresaren urteko txostena eta
gobernu korporatiboaren txostena
(nahitaezkoa kotizatuentzat)
2. Memoria eta iraunkortasun-ikuskapenak
(borondatezkoak)
3. Hedabideetako albisteak
4. Industria-sektoreko txostenak
5. GKEetatik, kontsumitzaileen
elkarteetatik eta gizarte zibiletik jasotako informazioa.
Ikertuz
11. Finantza-erakundeen gizarte-erantzukizuna
Egungo finantza-sistemaren ezaugarriakEgungo finantza-sistemaren ezaugarriak
Oinarrizko zeregina ekonomiaren barneanOinarrizko zeregina ekonomiaren barnean
harremanetan jartzen ditu soberakindun moneta-unitateak eta
unitate defizitarioak.
Eragin handiaEragin handia
non, noiz eta zenbat inbertitu erabakitzen du.
Ahalmen handiaAhalmen handia
finantza-globalizazioa dela eta, estatuen gainetik dago.
Gizarte-erantzukizun handiaGizarte-erantzukizun handia
ahalmen handia duenez, giza garapen iraunkorraren zerbitzura
egon behar du.
12. Giza garapen iraunkorrerako finantza-sistemaren
arazo nagusiak
Kapitalen fluxua.
• Etengabea / epe motzekoa
• Espekulatzailea
• Globalizatua
• Erregulaziotik kanpo
• Zerga-presio txikia
Zerga-paradisuak egotea.
Finantza-merkatuen (eta rating agentzien) menpeko ekonomia nazionalak.
Desoreka estatuaren babesaren eta finantza-sistemaren kontrolaren artean.
13. Finantziazio alternatiboa
Gizartearekin arduratsuak diren inbertsioakGizartearekin arduratsuak diren inbertsioak
Inbertitzaileen finantza-helburuak bere gizarte-balioekin uztartzea
ahalbidetzen dietenak; balio horiek lotura izan dezakete gizarte-
justiziarekin, garapen ekonomikoarekin, bakearekin eta ingurumenarekin.
Motak:
Aurrezkiak gizarte-proiektuetara bideratzea: garapenerako
lankidetza (hegoaldean) edo berriz gizarteratzeko prozesuak
(iparraldean) finantzatzea, baita ingurumenarekin lotura dutenak ere.
Inbertsioa gizartearekiko arduratsuak diren enpresa eta
erakundeetara bideratzea
14. Finantziazio alternatiboa
Banku etikoa
Gizartearekin
arduratsua den
aurrezkia
Enpresa arduratsuak:
kudeaketa ona ingurumenaren,
gizartearen, lanaren eta gobernu
onaren arloan.
Enpresa soziala eta solidarioa
Enpresa arduragabeak?:
• Armen ekoizpena
• Ingurumen-kudeaketarik ez
• Giza eskubideak urratzeko
arriskua
• Gutxieneko lan-baldintzak
• Ustelkeria eta gobernu txarra,
etab.
ZER EGITEN DUGU GURE AURREZKIAREKIN?
NOLA LORTZEN DITUGU GURE ENPRESA
EKIMENARENTZAKO MAILEGUAK EDO
LAGUNTZAK?
Finantza-sektore tradizionalaren alternatibak
berreskura dezagun diruaren balio soziala
15. Banku etikoa
EzaugarriakEzaugarriak
Aurrezki- eta inbertsio-produktu arduratsuak eta gardenak
eskaintzen dituzte.
Gizarte-eragin positiboa duten jarduera ekonomikoak finantzatzen
dituzte, errentagarritasun ekonomikoa alde batera utzi gabe.
Maileguak printzipio etiko batzuei jarraitzen die: Batzorde Etikoa.
Barne-kudeaketa Enpresaren Gizarte Erantzukizuneko
printzipioetan oinarritzen da.
Gardentasuna.
16. Banku etikoa
Finantziazio-irizpide etikoakFinantziazio-irizpide etikoak
Banku etikoko mailegu-hartzaileek beren inbertsioen xedea justifikatu
beharko dute:
Kode etiko bat bete beharko dute.
Mailegu-hartzailearen jarduerari buruzko galdera sorta zehatz bati
erantzun beharko diote.
Printzipio etikoak betetzeari buruzko adierazpen bat sinatu beharko dute.
Ikuskapen sozial bat egingo zaie.