Globalizazio Neoliberalaren Ikuspegi Kritiko Bat. Ekonomia Zuzenaren eta Solidarioaren Sustapena Unibertsitatean

1. 3. modulu tematikoa
ZEIN DA TESTUINGURU GLOBALA?: GLOBALIZAZIO NEOLIBERALAREN
IKUSPEGI KRITIKO BAT
Ekonomia zuzenaren eta solidarioaren sustapena
Unibertsitatean

2. GLOBALIZAZIOA ETA KRISIA
Globalizazioa
•DefinizioaDefinizioa
•Karga ideologikoa: Liberalismoa/NeoliberalismoaKarga ideologikoa: Liberalismoa/Neoliberalismoa
•Produktuen eta zerbitzuen merkatu globalaProduktuen eta zerbitzuen merkatu globala
•Finantza-globalizazioaFinantza-globalizazioa
Globalizazioa
Liberalismoa/Neoliberalismoa
Krisia
Elkarren artean lotutako
3 kontzeptu
Krisia
• Finantza-globalizaziotik finantza-krisiraFinantza-globalizaziotik finantza-krisira
• AEBtik EuroparaAEBtik Europara
• Krisia EspainianKrisia Espainian
• Krisiaren ondorioakKrisiaren ondorioak

3. GLOBALIZAZIOA
Mundu-mailako prozesu historikoa
Ekonomikoa, teknologikoa, soziala eta kulturala
Bi mende baino gehiagotan dinamizatua
Herrialdeek gero eta komunikazio eta elkarrekiko menpekotasun
handiagoa izatearen ondorioz
Ondasunen eta zerbitzuen mugimendua mundu-mailan
Diruaren zirkulazioa eta kapitalen mugimendua
Definizioa
Ekonomia globala: Funtsezko oinarriak

4. GLOBALIZAZIOA
Globalizazioa urrunetik begiratuta
Oharra: AEBko 1 trilioi = Europako 1
milioi
Finantza-globalizazio
espekulatiboa
1.121 bilioi $
Ondasun eta
zerbitzuetako barneko
gastua: 56 bilioi $
Ondasunen eta
zerbitzuen globalizazioa:
23 bilioi $
BENETAKO EKONOMIA (BPGd) = 79 bilioi
$
GLOBALIZAZIOA = 1.200 bilioi $

5. GLOBALIZAZIOA: sintesi historikoa I
1750
1840
1. Industria Iraultza.
Inflexio-puntua
1914
1929
2. Industria Iraultza.
Munduak 90º-ko bira
LIBERALISMO EKONOMIKOAREN AMAIERA
Ekonomia amerikarra
indartzea
Errusiako Iraultza (1905-1917):
Kapitalismoa vs. komunismoa
1. Mundu Gerra
NYeko
burtsaren
porrota
A. Smith
LIBERALISMO EKONOMIKOAREN HASIERA. A Smith,
David Ricardo, Malthus, Stuart Mill
Merkatua
Estatua
Askatasun
ekonomikoa
- Lehiatzeko eta
prezioak ezartzeko.
- Langileak
kontratatzeko eta
kaleratzeko.
- Esku ikusezin batek gidatzen
du ekonomia (Eskaintza eta
Eskariaren Legea)
- Merkatu-askatasuna
bermatu besterik ez
“ laissez faire, laissez passer”
Kapitalismo Industriala

6. GLOBALIZAZIOA: sintesi historikoa II
1930
1945
1979
1990
Liberalismo larbatuak: Chicago-ko Eskola (M. Friedman). Mont Pelerin (Hayek)
NEOLIBERALISMOAK ETA FINANTZA GLOBALIZAZIOAK IZUGARRIZKO INDARRA
HARTZEN DUTE
•Nazioarteko ordena ekonomiko berria
•USD: Nazioarteko ordainketa-dibisa
•NDF, Munduko Bankua
•GATT (1946)  MMA
New Deal ESTATUAREN ESKU HARTZEA (parentesi keynesiarra)
2. Mundu Gerraren amaiera
1944: Bretton Woods
NEOLIBERALISMOAREN HASIERA M. Thatcher, R. Reagan (1981)
XXI. m.
Benetako sozialismoaren amaiera
Finantza Kapitalismoa

7. GLOBALIZAZIOA
• Estatuak ekonomian duen
zeregina mugatzea
Neoliberalismo ekonomikoaren postulatuak
• Enpresa publikoak
pribatizatzea
• Lana malgutzea
• Jarduera ekonomikoaren mugak
eta erregulazioak kentzea
• Mugak irekitzea, salgaientzat,
kapitalentzat eta finantza-
fluxuentzat
• Kontsumoaren gaineko zergak
areagotzea eta ekoizpenaren,
errenta pertsonalaren eta enpresa-
irabazien gainekoak murriztea
M.Thatcher
•Murrizketa gizarte-ongizaterako
aurrekontuan
•Gastuen mugak: osasuna, hezkuntza
•Estatuko 197 meatzeetatik 90 itxi
•Enpresa publikoak pribatizatu
•Sindikatuen boterea murriztu
•Zeharkako zergak areagotu

8. GLOBALIZAZIOA
Globalizazioa eta nazioarteko erakundeak
NDF (1945):
• Nazioarteko lankidetza ekonomikoa sustatzea
• Nazioarteko merkataritzari zabaltzen eta hazten laguntzea
• Dirua uztea, ordainketen balantza orekatzeko
MUNDUKO BANKUA (1944)
GATT (1946)MMA (1995)
• Munduko pobrezia murriztea, interes txikiko kredituen bidez
BRETTON WOODS: 1944ko uztaila “Nazioarteko ordena ekonomiko berria”
TROIKA (Europako Batzordea + EBZ + NDF)
EUROPAKO BANKU ZENTRALA (1998)
• €-aren kanbio-tasari eustea
• Kredituak ematea
• Muga-zergak kentzea
AMERIKARREN
ZUHURTASUNA

9. Nazioarteko erakundeak:
NDFren, MBren eta EBZren finantza-erreskateen ondorioak oso latzak dira
eskatzen dituzten herrialdeentzat.
Ezartzen dituzten errezetak benetan gogorrak eta
jasanezinak dira: lan-erreformak, aldi baterako kontratazioa, soldata-
doikuntzak, murrizketak osasunean eta hezkuntzan, etab.
Beltzezko gizonak
Nazioarteko erakundeak: globalizazioaren gidari nagusiak
NDF EUROPAKO BATZORDEA EBZ

10. Ondasunen eta zerbitzuen GLOBALIZAZIOA
Denok parte hartzen dugu!
Ondasunen eta zerbitzuen merkatu globala: 22,75 bilioi $
Hau barne hartzen du: lehengaiak, eginiko produktuak, nazioarteko
garraioak eta aseguruak, transferentzia teknologikoak,
konexioak eta komunikazio-sareak, turismoa, etab.
Alde onak Merkatuaren boterea; kostuen eta prezioen beherakada;
lehengaiak eskuratzeko erraztasuna; ezagutza teknologikoen,
zientifikoen eta kulturalen hedapena
Alde txarrak  Enpresen itxiera eta deslokalizazioa; garatutako herrialdeen
ustiapenak eta instalazioak azpigaratutakoetan; natura-baliabideen
gehiegizko erabilera; ingurumenaren narriadura
Alde onak eta txarrak

11. GLOBALIZAZIOA
Globalizazioa gertutik begiratuta
Deslokalizazioa: Batzuek jartzen dute marka

12. Ondasunen eta zerbitzuen GLOBALIZAZIOA
Bangladesh
50 €
B
B
Txina
175 €
Indonesia
82 €
Pakistan
46 €
Sri Lanka
56 €
Thailandia
143 €
Malaysia
196 €
Birmania
133 €
Vietnam
65 €
Beste batzuek esklabo bihurtutako langileak erabiltzen dituzte
(munduko biztanleriaren % 48)
India
52 €
Globalizazioa gertutik begiratuta

13. Ondasunen eta zerbitzuen GLOBALIZAZIOA
Globalizazioa gertutik begiratuta
Guk erosten dugu

14. Finantza GLOBALIZAZIOA
Globalizazioa urrunetik begiratuta
Finantza-globalizazioa
guztira: 1.200 bilioi $
Munduko BPG: 78,8
bilioi $
2010eko datuak(*)
(*) Iturria: NDF
(**) AEBko 1 trilioi = Europako 1 bilioi

15. Finantza GLOBALIZAZIOA
Finantza-globalizazioaren eztanda (XX. m. amaiera)
NOB: 2013ko apirileko kontratazioen eguneko batez bestekoa
dibisen eta FINANTZA TRESNA DERIBATUEN merkatuan: 5,3 bilioi $
Kapitalismoak dirutik dirua ateratzeko modua aurkitzen du,
inbertsiotik desbideratuz eta mugimendu espekulatibo bilakatuz
Azken 20 urteetan finantza-espekulazioak
abiada hartu du pixkanaka, honako faktore hauek direla eta:
- benetako sozialismoa desagertzea, 90eko hamarkadaren hasieran
- nazioarteko merkataritza areagotzea
- kapitalen mugimendua ez erregularizatzea
- finantza-ingeniaritza eta finantza-produktu berrien diseinua
- komunikazioaren eta informazioaren teknologien etengabeko aurrerapena

16. Finantza GLOBALIZAZIOA
- Telekomunikazio aurreratuen sistema sofistikatu batek mundu osoko potentzia
handiko milaka ordenagailu lotzen ditu elkarren artean.
- Egunean 24 orduz, milioika datu prozesatzen dira, milaka broker-en esku egon
daitezen.
- Balore edo dibisa berarekin inolako kontrolik gabe erosi eta saldu edo sartu eta
atera daiteke finantza-merkatutik, egunean behin baino gehiagotan.

17. Finantza GLOBALIZAZIOA
Finantza-kapitalismoaren arkitektura
ZERGAPAR
OFF-SHORE
SOZIETATEAK
INBERTSIOAK
DIBISENME
SICAV
INBERTSIO
FINANTZATR
DERIBATUAK
FINANTZA SAREA

18. KRISIA
BURBUILA
TEKNOLOGIKOAREN
EZTANDA
NAZIOARTEKO
EZEGONKORTASUN
EKONOMIKOA
NYeko
ATENTATUAK
(11S)
EKONOMIA SUSPERTZEKO, BANKUEK INTERES TASA JAISTEN DUTE
Higiezinen sektorea
babesleku seguru
bihurtzen da
Higiezinen sektorea
nabarmen hazten
da
Kreditua mugitzen
da
AEBko Erreserba
Federalak interes-
tasa
% 1era jaisten du
Finantza-globalizaziotik krisira (AEB)
2001. urtea

19. KRISIA
Finantza-globalizaziotik krisira
Bankuek dirua % 1era jasotzen dute EFtik eta tasa handiagoak ezartzen dituzte
Kreditu kaudimendunaren eskaria gelditu egiten da, arrisku gehiagoko
kredituak eskaintzen dira (NINJA), tasa handiagoekin (SUBPRIME HIPOTEKAK)
Bankuek nahasi eta batera jartzen dituzte zeduletako hipotekak eta nazioarteko
merkatuan sartzen dituzten obligazioak
Negozioari eusteko, likidezia behar dute  bankuek emandako hipoteken
arrisku-balantzeak arindu egiten dituzte
SUBPRIME HIPOTEKEN ARRISKUA AEBtik
ATERATZEN DA ETA EUROPAKO BANKU
SISTEMARA IRISTEN DA

20. KRISIA
Interes-tasa
baxuak INFLAZIOA
Eskari
handia
Finantza-globalizaziotik krisira
EFk INTERES
TASAK
AREAGOTZEN
DITU (% 1
2004an eta
% 5,25 2006an)
+ =
Interes-tasa
altuak
HIPOTEKAK
ORDAINDU
GABE
ETXEBIZITZEN
SALMENTEN
BEHERAKADA
ETXEBIZITZEN
PREZIOEN
BEHERAKADA
BANKUEN
PORROTA AEBn
• Lehman Brothers-ek hondoa zuen 2008ko irailaren 16an
• AIG aseguru-etxeak bere balioaren % 60 galdu du burtsan
KRISIAREN
TRANSMISIOA
EUROPARA

21. KRISIA
Finantza-globalizaziotik krisira
AEBko datuak eta zifrak
2,98 BILIOI $ HIPOTEKA KREDITUETAN
600.000 MILIOI SUBPRIME HIPOTEKETAN
1,2 MILIOI HIPOTEKA EGIN ZIREN 2004 ETA 2007 ARTEAN
700.000 MILIOIKO ERRESKATEA, AKTIBO TOXIKOAK EROSTEKO
EFk 85.000 MILIOI ORDAINTZEN DITU (AIGren KAPITALAREN % 80), ENPRESA HORI
AZALERATZEKO
Europa Hainbat bankuren erreskatea
FORTIS (BELGIKA-HOLANDA) ………………………………………… 11.200 milioi €
HALLIFAX (ERRESUMA BATUA) salbatu da, Lloyd Bank-ek erosi duelako………5300 milioi €
DEXIA (BELGIKA , FRANTZIA, LUXENBURGO)………………………… 6.400 milioi €
HYPO REAL ESTATE (ALEMANIA)…………………………………… 50.000 milioi €
USB (SUITZA)………………………………………………………………… 3.700 milioi €
BRADFORD & BINGLEY (ERRESUMA BATUA) 41.000 milioi €-ko hipotekak igarotzen
dizkiote estatuari

22. KRISIA
Krisia Espainian: HIGIEZINEN BURBUILA
Burbuila bizkortu duten faktoreak
•Lurzorua birkalifikatzea
•Kredituaren arintasuna
•Onura fiskalak
•Espekulazioa
•Immigrazioa
Prezioen eta etxebizitza berrien kopuruaren bilakaera (2001-2009)
1.500
1.800
2.000
2.300
2.500
2.800
3.000
2.800
2.600
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
374.000
776.203
636.405
816.630
740.621
707.971
750.213
853.952
538.136
0
100.000
200.000
300.000
400.000
500.000
600.000
700.000
800.000
900.000
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Prezioak (€/m2) Etxebizitza berrien kop.

23. KRISIA
Krisia Espainian: HIGIEZINEN BURBUILA
Izua finantza-sisteman, subprime hipoteken krisia dela eta
Inbertsio Funtsen Merkatutik ateratzen da jende asko eta espekulatzaileek
atzera egiten dute
2007ko abendua Etxebizitzaren eskariaren bat-bateko beherakada
Arrazoiak
2008ko abuztua Martinsa Fadesak hondoa jo du
(Espainiako higiezinen agentzia nagusia)
HIGIEZINEN BURBUILAK
EZTANDA EGIN DU
Sistema eta merkatua ez dira eskaintza beren gain hartzeko gai
Burbuilaren irudi adierazgarria: Seseña (Toledo) 12.000 etxebizitza eremu
huts batean

24. KRISIA
DIRU-XAHUKETA
USTELKERIA
DIRUA ZURITZEA
ZERG
A-IHESA
BURBUILA
Krisiaren ondorioak Espainian