Unibertsitate mailarako Finantza Etikoak eta GEK Modulua (4.a) – Ekonomia Solidarioa. “Ekimuin: Unibertsitate eredu eraldatzaileak eraikitzen” proiektuko material didaktikoa.

1. FINANTZA ETIKOAK ETA GEK
Ekonomia Solidarioaren Integrazio parte-hartzailea
Unibertsitatean

2. Enpresa multinazionala
• Korporazio handiek merkataritza-dimentsio handiagoa: produkzio-prozesuak
deslokalizatzeko prozesuak, lan-, ingurumen- eta zerga-berme txikiagoak
dituzten herrialdeetara
• Urruntze geografikoaren eta bitartekariak eta hornitzaileak areagotzearen
ondorioz, erantzukizunek indarra galtzen dute
• Sektore pribatuak protagonismo handiagoa hartzen du garapen
ekonomikoaren gidaritzan. Atzerriko inbertsio zuzenak laukoiztu egiten du
garapenerako laguntza ofiziala
• Enpresa-sektoreak legeria nazional ahula edo lasaia duten estatuetan lan
egiten du
• Sektore pribatuak gero eta parte-hartze handiagoa du oinarrizko gizarte-
zerbitzuetan: ura, energia, osasuna edo hezkuntza
• Monopolioetan kontzentratuta: sektore estrategikoetako zerbitzu publikoak
pribatizatzen dituzte

3. Enpresak babestu/urratu ditzakeen……
…………. giza eskubide batzuk:. giza eskubide batzuk:
• Emigrazioa: tratu iraingarria, laneko esplotazioa, bereizkeria kulturala.
• Bereizketa: arrazoi hauengatik: arraza, gizartea, kultura, ezaugarri fisikoak, sexu-
orientazioa.
• Genero-bereizketa: eskubideak, kargua, lanaren ordainketa, bizitza pertsonalaren
kontziliazioa, hizkuntza sexista, genero-indarkeria.
• Gutxiengoak: zapaltzea beren kultura, hizkuntza, bizimodua...
• Haurtzaroa: haurren lana, eskolatze-aldirik ez.
• Erlijioa: erlijio-askatasuna, erlijio-fanatismoa.
• Ohiturak: hizkuntzak, ohiturak, jantziak, elikadura,
bizimoduak, aisialdia.
• Lana: askatasun sindikala, osasungarritasun-baldintzak,
lan-segurtasuna.

4. Giza eskubide gehiago….
……ingurumena ere eskubidea daingurumena ere eskubidea da
 Lehengaiak: natura-baliabideak espoliatzea (lurrekoak eta itsasokoak),
prezioekin espekulatzea, interes ekonomikoen ondoriozko gerrak.
 Energia: espekulazioa, energia-aurrezpena.
 Ura: pribatizazioaren gehiegikeriak, xahutzea, deforestazioa.
 Hondakinak: industriakoak, nuklearrak, herrialde pobretuetara eramatea,
lurrak kutsatzea.
 Nekazaritza: pestizidak, transgenikoak, elikadura-burujabetza
 Biodibertsitatea: desagertzeko arriskuan dauden fauna eta
flora
 Hondamendi ekologikoak: petrolioa eta hondakinak,
mineralak eta beste toxiko batzuk isurtzea
 Klima-aldaketa: 90 enpresak bakarrik sortzen dituzte
CO2 emisioen 2/3

5. Zer da enpresa arduratsu bat?

6. Enpresa berriak
Enpresaren Gizarte Erantzukizuna (EGE)Enpresaren Gizarte Erantzukizuna (EGE)
Enpresaren rol berria egungo gizarteanEnpresaren rol berria egungo gizartean
ekonomia-, gizarte- eta ingurumen-balioa sortzea, modu
iraunkorrean, epe luzera
Enpresa-kultura berriaEnpresa-kultura berria
pentsatu, ekin eta harremanetan egotea dakarrena; integratzailea eta
zeharkakoa, giza garapen iraunkorraren alde
Enpresa iraunkorraEnpresa iraunkorra
• ekonomikoki bideragarria
• gizartearentzako onuragarria
• ingurumenarekiko arduratsua

7. Nola egin aurrera gizartearekin arduratsua den
enpresa baterantz?
Enpresa batek zer erantzukizun izan behar ditu
harremanetan dagoen pertsonekin?
BARNEKOAK:
Langileak
Jabeak
(akziodunak)
KANPOKOAK:
Bezeroak eta
kontsumitzaileak
Lehiakideak
Ingurumena
Gizartea,
oro har
Tokiko
komunitatea
Hedabideak
Administrazio
publikoak
Hornitzaileak
GEK zergak behar bezala ordaintzetik hasten da

8. Enpresaren Gizarte Erantzukizuna
Etika enpresaren jokabidean: ustelkeria, eroskeria, legea betetzea...
Gobernu korporatiboa: jokabide-kodeak edo gobernu ona...
Komunitatean parte hartzea: gizarte-ekintza, tokiko garapena eta ekonomikoa...
Ingurumena: ingurumen-politikak, energia berriztagarriak eta energia-aurrezpena, hondakina,
emisioak...
Kontsumitzaileak: produktuen kalitatea eta segurtasuna, informazioaren pribatutasuna,
publizitate-politika...
Hornitzaile-kateak: lan- eta ingurumen-estandarrak aplikatzea...
Giza eskubideak: laneko ordutegia, herri indigenen eskubideak, bizitzeko soldata, elkartzeko
askatasuna, derrigorrezko lanak, haurren lanak, osasuna eta segurtasuna...
Langileak: prestakuntza, bereizkeriarik eza, desgaituen integrazioa, generoa, lan-baldintzak,
kontziliazioa, parte-hartzea...
Europako Batzordearen Liburu Berdearen arabera, hau da EGE:Europako Batzordearen Liburu Berdearen arabera, hau da EGE:
enpresek beren borondatez kontuan hartzea gizarte- etaenpresek beren borondatez kontuan hartzea gizarte- eta
ingurumen-kezkak, beren merkataritza-eragiketetan etaingurumen-kezkak, beren merkataritza-eragiketetan eta
solaskideekiko harremanetansolaskideekiko harremanetan

9. Nola jakin daiteke enpresa bat arduratsua
den?
Kontuan izan beharreko
alderdiak:
a. Enpresaren gobernua.
b. Ingurumen-alderdiak.
c. Giza eskubideen
alderdiak.
d. Laneko alderdiak.
e. Produktuaren
erantzukizuna.
f. Gizartearekiko
harremanak.
Non begiratu:
1. Enpresaren urteko txostena eta
gobernu korporatiboaren txostena
(nahitaezkoa kotizatuentzat)
2. Memoria eta iraunkortasun-ikuskapenak
(borondatezkoak)
3. Hedabideetako albisteak
4. Industria-sektoreko txostenak
5. GKEetatik, kontsumitzaileen
elkarteetatik eta gizarte zibiletik jasotako informazioa.
Ikertuz

10. Finantza-erakundeen gizarte-erantzukizuna
Egungo finantza-sistemaren ezaugarriakEgungo finantza-sistemaren ezaugarriak
Oinarrizko zeregina ekonomiaren barneanOinarrizko zeregina ekonomiaren barnean
harremanetan jartzen ditu soberakindun moneta-unitateak eta
unitate defizitarioak.
Eragin handiaEragin handia
non, noiz eta zenbat inbertitu erabakitzen du.
Ahalmen handiaAhalmen handia
finantza-globalizazioa dela eta, estatuen gainetik dago.
Gizarte-erantzukizun handiaGizarte-erantzukizun handia
ahalmen handia duenez, giza garapen iraunkorraren zerbitzura
egon behar du.

11. Giza garapen iraunkorrerako finantza-sistemaren
arazo nagusiak
Kapitalen fluxua.
• Etengabea / epe motzekoa
• Espekulatzailea
• Globalizatua
• Erregulaziotik kanpo
• Zerga-presio txikia
Zerga-paradisuak egotea.
Finantza-merkatuen (eta rating agentzien) menpeko ekonomia nazionalak.
Desoreka estatuaren babesaren eta finantza-sistemaren kontrolaren artean.

12. Finantziazio alternatiboa
Gizartearekin arduratsuak diren inbertsioakGizartearekin arduratsuak diren inbertsioak
Inbertitzaileen finantza-helburuak bere gizarte-balioekin uztartzea
ahalbidetzen dietenak; balio horiek lotura izan dezakete gizarte-
justiziarekin, garapen ekonomikoarekin, bakearekin eta ingurumenarekin.
Motak:
Aurrezkiak gizarte-proiektuetara bideratzea: garapenerako
lankidetza (hegoaldean) edo berriz gizarteratzeko prozesuak
(iparraldean) finantzatzea, baita ingurumenarekin lotura dutenak ere.
Inbertsioa gizartearekiko arduratsuak diren enpresa eta
erakundeetara bideratzea

13. Finantziazio alternatiboa
Banku etikoa
Gizartearekin
arduratsua den
aurrezkia
Enpresa arduratsuak:
kudeaketa ona ingurumenaren,
gizartearen, lanaren eta gobernu
onaren arloan.
Enpresa soziala eta solidarioa
Enpresa arduragabeak?:
• Armen ekoizpena
• Ingurumen-kudeaketarik ez
• Giza eskubideak urratzeko
arriskua
• Gutxieneko lan-baldintzak
• Ustelkeria eta gobernu txarra,
etab.
ZER EGITEN DUGU GURE AURREZKIAREKIN?
NOLA LORTZEN DITUGU GURE ENPRESA
EKIMENARENTZAKO MAILEGUAK EDO
LAGUNTZAK?
Finantza-sektore tradizionalaren alternatibak
berreskura dezagun diruaren balio soziala

14. Banku etikoa
EzaugarriakEzaugarriak
Aurrezki- eta inbertsio-produktu arduratsuak eta gardenak
eskaintzen dituzte.
Gizarte-eragin positiboa duten jarduera ekonomikoak finantzatzen
dituzte, errentagarritasun ekonomikoa alde batera utzi gabe.
Maileguak printzipio etiko batzuei jarraitzen die: Batzorde Etikoa.
Barne-kudeaketa Enpresaren Gizarte Erantzukizuneko
printzipioetan oinarritzen da.
Gardentasuna.

15. Banku etikoa
Finantziazio-irizpide etikoakFinantziazio-irizpide etikoak
Banku etikoko mailegu-hartzaileek beren inbertsioen xedea justifikatu
beharko dute:
Kode etiko bat bete beharko dute.
Mailegu-hartzailearen jarduerari buruzko galdera sorta zehatz bati
erantzun beharko diote.
Printzipio etikoak betetzeari buruzko adierazpen bat sinatu beharko dute.
Ikuskapen sozial bat egingo zaie.