1. Geen inzicht zonder verhalen
Eigenlijk weten we het wel. Gesprekken met cliënten en professionals geven beleidsmakers inzicht
in hoe hun beleid in de praktijk uitpakt en of doelen dichterbij komen. Maar het is zoveel
makkelijker om te focussen op de cijfers. Ook de raad wil immers een snel overzichtelijk plaatje.
Onderzoek en monitoring zijn belangrijk in het hele sociaal domein. Al vanaf de start van de
basisschool wordt de voortgang van een kind jaarlijks meerdere keren getoetst. Scholen krijgen geld
op basis van aantal kinderen en indicatoren als sociaal-economische status van ouders. Om het
beschikbare budget goed in te zetten moet de overheid inzicht hebben in problematiek om
prioriteiten te kunnen stellen. Goed onderzoek in de behoeften, problemen en talenten in een wijk
zijn basis voor de samenstelling van de sociale teams. Daarnaast zijn indicatoren nodig die laten zien
dat alle investering uiteindelijk de beoogde doelen realiseren.
Waar Piketty faalt
Het is riskant als alleen cijfers en indicatoren worden gebruikt om inzicht te krijgen in ontwikkelingen.
Zo kijkt de econoom Thomas Piketty alleen naar officiële cijfers en trekt daardoor onjuiste conclusies.
Dat althans wordt aangetoond1
door Hernando de Soto. Hij onderzocht niet alleen de officiële
documenten, maar ging ook rechtstreeks met mensen praten. Zijn team ging van deur tot deur en
ontdekte uit de verhalen van bewoners dat de cijfers waar Piketty zich op baseert niet kloppen.
Officieel verdienden de werknemers in Egypte 20 miljard dollar aan salaris, zo haalt Piketty aan. De
Soto ontdekt dat zij daarnaast nog eens 18 miljard verdienen via hun niet geregistreerde kapitaal, in
de vorm van onroerend goed. Beeldvorming en conclusies trekken op basis van geregistreerde
gegevens alleen is dus heel riskant.
Tijd van transformatie
In deze tijd van transformatie wordt enorm geïnvesteerd om een kanteling in te zetten die zijn
weerga niet kent. Gemeenten onderzoeken welke mogelijkheden zij hebben om die beoogde
verandering te stimuleren. Professionals werken zich 3 slagen in de rondte om in sociale teams hun
plek te vinden en burgers aan te spreken op hun eigen kracht. We hebben inzicht nodig om deze
missie te doen slagen, maar ook vermindering van administratieve lasten. Dit is een zoektocht naar
de juiste indicatoren. Naar wat minimaal nodig is aan gegevens om inzicht te hebben waarop
gestuurd kan worden.
Onmisbare verhalen
Essentieel is de aanvulling van deze cijfers met verhalen van burgers, van cliënten, van professionals
en managers. Een beeld dat oprijst uit cijfers moet kwalitatief getoetst worden door deze direct
betrokken partijen. Pas dan kunnen we de juiste conclusies trekken en weten of we op de goede weg
zijn. Ga dus regelmatig op pad: de wijk in, de organisatie in en ervaringen ophalen. Van
ontbijtbijeenkomsten, spreekuren in speeltuinen tot pizza-overleggen en spiegelgesprekken; vele
vormen zijn mogelijk.
Wilt u hierover in gesprek? Neem dan gerust contact met me op.
Jeanette van der Meer, j.vd.meer@jso.nl
1
NRC 23 mei 2015