Amharic Covid-19 Introdcution

1. 2019 ኖቭል ኮርኖ ቫይረስ (2019-
nCoV)
EWASR TEAM
Feb 2/2019

2. ይዘት
• የትመህርቱ ዓላማ
• ኣሁን ያለውን የበሽተኞች ሁኔታ
• 2019 ኖቭል ኮርኖ ቫይረስ (2019- nCoV) ምንድነው?
• የበሽታው ስርጭት
• 2019 ኖቭል ኮርኖ ቫይረስ (2019- nCoV) ምልክቶች
• መተላለፍያ መንገድ
• የመከላከል ዘዴ
• ለታመመ የሚደረግለት ህክምና

3. የትመህርቱ ዓላማ
• ስለ በሸሽታው ያለውን ወቅታዊ ሁኔታ ማወቅ
• አጠቃላይ 2019 ኖቭል ኮርኖ ቫይረስ (2019- nCoV)
ግንዛቤ እንዲኖርን ማድረግ
– መተላለፍያ መንገዱ
– የመከላከያ መንገድ

4. Current Status
• Total confirmed Cases = 20629
• Deaths = 427
– CFT =
• Affected Countries = 27
• Recovered 629
• Patient Average age = 55
• Two third

5. 2019 ኖቭል ኮርኖ ቫይረስ (2019- nCoV)
ምንድነው?
• 2019 ኖቭል ኮርኖቫይረስ (2019- nCoV) ማስተንፈሻ አካላት የሚያጠቃ የወረርሽኝ በሽታ የሚያሰከትል ቫይረስ ነው
• ከሰው ወደ ሰው የሚተላለፍ መሆኑ ነው
• ከቀላል (እንደ ጉንፋን) እሰክ ከባዱ (Sever Acute Respiratory Syndrem) and MERS ያስከትላል
• ለመጀመርያ ግዜ በ1960ዎች የተገኘ ሲሆን ከይት እንደምጣ አይታወቅም
• ከዚህ በፊት በሰው ላይ ታይቶ የማየታወቅ የኮርና ቫይረስ ዝርያ ነው
• በኣሁነ ወቅት ይህ ቫይረስ እንዴት በቀላሉ ከሰው ወደ ሰው በቀላሉ እንደሚተላለፍ ግልፅ አይደለም
• ከእንስሳት ወደ ሰው የሚተላለፍ ቫይረስ
– SARS – Cat
– MERS - Camel

6. የበሽታው ስርጭት
• 2019 ኖቭል ኮሮና ቫይረስ ከቫይረስ ዝርዎች አንዱ ሁኖ በተለያዩ የእንስሳት: ማለትም በግመል፡ በከብቶች፡
በድመት እና በሌሊት ወፍ የተለመደ ነው
• ኣልፎ ኣልፎ የእንስሳት ኮርኖ ቫይረስ ሰው ሊበክል የሚቸል ቀጥሎም ከሰው ወደ ሰው የሚተላለፍ ነው፡፡
– Eg. –MERS and SARS መጥቀስ ይቻላል
– MERS & SARS በሽታዎች ከሰው ወደ ሰው የሚተላለፉት ልክ እንደ ጉንፋን በሽታ አምጪው
ተህዋስን ወደ ጤነኛ ሰው የመስተንፈሻ ስርአት በሚገባበት መንገድ ነው
• ሲዲሲ እንደሚያስረዳው በኣሁኑ ባለው የወቅቱ ኢንፎርሜሽን ይህ በሽታ አደገኛ የህበረተሰብ ጤና ጠንቅ
መሆኑ ነው
• ስለዚህ በሽታ የመተላለፍያ መንገድ፡ የበሽታው በሰው የሚያሰከትለው የህመም ክብደት ተጨማሪ ምርምር
እየተከናወነ ይገኛል፡፡

7. 2019 ኖቭል ኮርኖ ቫይረስ (2019- nCoV)
ምልክቶች
• ከቀላል እስከ ክፍተኛ ህመም አልፎም እስከ ሞት ያደርሳል
• ትኩሳት (Fever)
• ሳል (Cough)
• የማስተንፈስ ችግር (Shortness of breathing)፡ ትንፋሽ
መቆራረጥ
• አንድ ሰው ለበሽታው ከተጋለጠ ግዜ ጀምሮ ከ2 ቀን እስከ 14 ቀን
ስሜቶች እና ምልክቶች ሊያሳይ ይችላል

8. 2019 ኖቭል ኮርኖ ቫይረስ (2019- nCoV)
የሚተላለፍባቸው መንገዶች
አብዛኛው ግዜ በበሽተው ከተያዙ ሰዎች ወደ ጤነኞች ይተላለፋል
• የታመመ ሰው በሚስልበት እና በሚያስነጥስበት ግዜ ሌላው ሰው
ሲደርስ
• የታመመ ሰው የተጠቀመበት መሃረብ ወይም የተነካካ ሶፍት
ስንጠቀም
• ከታመመ ሰው የመመገብያ እቃዎች፡ መጠጫዎች እና መኝታ
ስንጋራ
• የታመመ ሰው በሳምና ሳይታጠብ የተናፈጠበት ወይም
ያስነጠሱበት እጅ ሰላምታ ስንለዋወጥ እና እጃችን ሳንታጠብ
አይናችን፡ ኣፋቸን እና ኣፍንጫችን ስንነካካ

9. የመከላከል ዘዴ
• 2019 ኖቭል ኮሮና ቫይረስ ክትባት የለውም፡
• የመጀመርያ እና የበለጠ የመከላከል ዘዴ በበሽታ ከተያዙ ሰዎች ጋር የመጋለጥ ሁኔታን መከላከል
ነው
• ሁሉ ግዜ እጅን በሳሙና እና በውሐ ለ20 ሴኮንድ መታጠብ፡፡ ውሐ በማይኖርበት ግዜ ደግሞ
በኣለኮል እጅን ማፅዳት
• አይን፡ ኣፍንጫ እና አፍ ባልታጠበ እጅ አለመነካካት
• በበሽታው ከተያዙ ሰዎች ንክኪ አለማድረግ
• ስናስነጥስ እና ስንስል በሶፍት ሸፍነን መጠቀም፡ የተጠቀምንበት ሶፍት በማስወገጃ ቦታዎች መጣል
(በየቦታው አለመጣል)
• የምንጠቀማቸው እና በየግዜው የምንነካካቸው ነገሮች በየግዜው ማፅዳት እና ማምከን
• የታመመ ሰው የመመገብያ እና መጠጫ እቃዎች ፡ ፎጣዎች፡ መኝታ እና ሌሎች ነገሮች
አለማጋራት፡
• በበሽታው የተጠረጠረ ሰው ሲገኝ ተለይቶ የመርመራ እና ህክምና ማድረግ
• ከታመሙ በቤታቸው መቆየት እና በነፃ ስልክ 8335 መደወል

10. ለታመመ የሚደረግለት ህክምና
• በ2019 ኖቭል ኮሮና ቫይረስ የሚታመም ሰው የተለየ ይሄ ኣይነት
ህክምና ይደረግለት የሚል ነገር የለም፡፡
• በ2019 ኖቭል ኮሮና ቫይረስ የታመሙ ሰዎች ሊደረግላቸው
የሚቸለው ህክምና ባይኖሩም የሚያሳቸው ምልክቶች የማከም
ድጋፋዊ ህክመና ነው
• በከፍተኛ ለተጎዱ ለዋና ዋና የሰውነታችን ክፍሎች የማከም ድጋፍ
ሊደረግላቸው ይገባል፡፡
• በዚህ በሽታ መያዙን የሚጠራጠር ሰው ተሎ ብሎ ወደ ህክምና
ተቋም መሄድ አለበት፡፡